장음표시 사용
233쪽
LIB. III. CAP. XV. 6sCAPUT XV.
De mim essectibus ex usu lentu conme .
lente convexa, quantitatem refractionis, S condexitatis experimentaliter cognoscere.
orsi casus occurrere possunt, quibus concursus radiorum ad per-ndicularem, seu longitudo refractionis a lente ipsa, quantitas invexitatis cognosci possit. Primo Per intromissionem specierum in obscuratum cubiculum dum in ipsum foramen D lens inserta , in charta, vel tela candida ad certania F G. distantiam opposita, objectorum forinsecus apparentium B. species C. una a Xit. cum umbris, picturis, ac motibus persectissime expres rit e cujus distantia, aut radiorum concurrentium longitudine quantitas refractionis innotescit. Convexitas vero lentis planoconvexa colligitur ex cognito radiorum concursu ad diametrum. Lentis autem utrinque convexet differen- uiam semidiameter manifestat . a Colligitur etiam quantitas refractionis e radij solaribus lente exceptis in asserculo, aut charta remotiore concurrentibus eadem enim distantia, cientis refractionem, quantitatemque conveXitatis exhibet. praeterea eadem innotescent ad lumen candelae, si de nocte remotius
a lumine lentis radi modo supra dicto excepti fuerint.
Lente convexa ignem excitare .PRimo: Inter lentes convexa excellunt non exiguae portionis ad majorem convexitatem elaboratae, si lignum, stramen, aliave materia combustibilis ad punctum concursus radiorum admota fuerit, ignem concipiet,in flammas reddet. In quo notandum primo Materiam candidiorem nonnihil accensioni obsistere, quoniam cum ipso lumine symboli Zat, ideoque nigriorem, aptiorem reddi ad comburendum. Secundo Minus emcaciter radiorum concursus focum excitatuens pyrtionis exilis, magnae sphaerae, seu modicae convexitatis; quia radii rariores in parva vitri portione, ad majorem distantiam a lente, non suta ficiunt ad focum excitandum, facillime a puncto concursus aberrant; unde eorum emcacia impeditur. Expedit ergo, ut lens in quantitate vi tri non sit minuta, neque valde magnae sphaerae; materia in colore, de aptitudiue concipiendi flammam non repugnet.
Id ipsem e cere busta vitrea, qua repleta.
Cum bulla vitrea supponatur perfecte sphaerica, non est mirum, si esse H o. ctus lentis sequatur, siquidem lens etiam ex sphaerae segmentis consti xxx. tuitur: a bulla vero solo aere plena, ob raritatem medi non sufficie
234쪽
ad refractionem; sed necessarium est, ut aliquis liquor , vel aqua saItem repleta medium densius a priore emciat cum radi refringi nequeant, nisi in medio heterogeneo tandem solis radijs B, C, bulla A expositia, essiciet refractionem duplicem, in ingressu F, G versus H I, oppositam sphaerae superficiem & rursum in egressi exm I. ad semidiametrum sphaerae in D. ubi in concursus radiorum puncto D calor intendetur ad combustionem materiae propositae.
Lente convexa de nocte ad stellam magis coruscantem litteras
Xcipiantur lente convexa radi a si ella lucidiore dimisi perpendiculari. 4et ad distantiam debitam, ita litterae illuminabuntur ut ab indefectuosis oculis commode legi possint, si eae lenti utrinque convexa fuerine oppositae ad semidiametrum inaequalis vero convexitatis lenti oppositae, distantia requiritur comparata utriusque proportione juxta supra dicta.
Eadem lente lumen candela nocturno tempore ad certam distantiam intendere .
onstituta lente convexa portionis majoris post lumen in puncto cono cursus divergent primo radi versus lentem, ubi refracti per medium densius diffundentur deinceps in aeris diaphano, ad lentis distantiam , quidem, in unum punctum radiosum convergendod ad majorem vero distantiam, radiis sectis, candelae lumen inversum, ac magis intensium videbitur, ut quidlibet a candela remotum, etiam minutum in aucto lumino distincte sideri posit. Existimabat nonnemo fieri luminis intensionem majorem radijτ' prius concavo exceptis speculo, e quo reflexi per convexum duplici refractione intendantur amplius, ac temotius procedant. Verum, periculo fa- 1 1. o notatum est, lumen e concavo reflecti dispersum,& convexo interposito impediri, ne emcaciam suam ulterius essundere queat uti in schemate i. videre est; ubi lumen E in medio duorum speculorum concavi F, G. convexi A, B colloea tuna est cujus radii e concavo resilientes' non revertuntur ina collecti sed dispersi per medium densius speculare Α, Β infringuntur, ne longius, nisi admodum debiles, procedere valeant.
E flecterum introductione distantiam rei Φψibilis lente convexImetiri unita satione.
Jmensio haec contingit introductione specierum per unam lentem comvexam, quam etiam lib. I. cap. 16 insinuaveram; si camera aliqua versus plateam hominum frequentia communem obscuretur, in cujus fenestrae tabula ad hoc accomodata unicum fotamen modicum lens inserta exacte expleat ut nihil luminis, nisi per lentem subintrare valeat ac interne, ad justam distantiam a lente quam ipsa experientia suggeret in t la alia
235쪽
ia aliqua, aut charta Opposita Videbuntur quaecunquὸ Oris occura, runt visibilia suis coloribus, δε actionibus ad amusssim expressa, inversa tamen omni ut Ulla arte perfeci ius exprimi possent, praesertim si dicta objecta a solis radi j insigniter illuminata fuerint. , Qua observatione facta, cognita objecti quantitate, Vel saltem ejus parti S, g. portae, fenestrae, vel muri altitudine, devenietur ad distantiam rei visibili ex pro pis. portione facta inter quantitatem partis cognitam objecti ; nam, ut Dia XXXiΙ.bet quantitas portae in speciebus, ad distantiam lentis, ita se habet vera quantitas portae ad veram distantiam objecti, pro claritate detur Arci B porta A. alta duarum Orgiarum, seu digitorum I 4 , in speciebus ve- eos unius digiti distantiam autem lentis D. a papyro C. O. digitorum.. fiet ut unum adcio ita I ad distantiam quaesitam. Operatione facta prodibunt s. m. s. pedes 4 digiti quantum videlicet distet arx ab observationis loco D.
gente conteχί solaris eclipsis quantitatem indagare.
OBservaturus eclipsim solis, inserat lentem convexam solam majori sphaerae, seu minoris convexitatis tubulo breviori, eamque foramini obseurati cubiculi ita imponat, ut radi perpendiculariter in tabellam ni- .lidam incidentes refracti concurrant , videbit tanquam penicillo defectum solis adumbrari, quemadmodum in cael initium , progressus, regressus, finisque contingit, circin omnem quantitatem experimentaliter ad oculum habere poterit. si orbiculi illuminati seu eclipsis apparentis diametrum in a. partes divisam habuerit, singulorum digitorum , quantitatem, durationemque perfecte assequetur.
De refractione radiorum per lantem Com
Lyntes convexa quaslibet propositium visibile augere, si oculis debite
opponantur, notum est dignum tamen admiration occurrit, objectum ex se minutissiimum, per lentem multum convexam Visum in Onstrosana quantitatem excrescere, quod non nisi refractioni radiorum ad
scribi potest : cita contingit, juxta supra dicta in lib. t. quodlibet objectum ex singulis punctis radios diffundit, tanquam e sphaerae centro in ejus circumferentiam locato ergo objecto quantumvis minimo ad punctum fere semidiametri lentis utriusque convexa' diffundentur in oppositam lentis superficiem radi ex quolibet puncto absque partium confusione, ac per lentem permeantes refracti ad perpendicularem tendentes in . pupillam oculi debite approximatam incident, minutioresque partes, quasi rariores effectas, in maiores quantitates extensas per lineam rectam visas exhibebunt .
Pro claritate major sit microscopium, seu lens minutae sphaerae A, s s. B. ad distantiam semidiametri lentis, pro objecto propositu pule C. xXI I.
cujus singulis punctis sui corpusculi radi in superficiem lentis A, B, ef fusi
236쪽
fusi, ac ad ingressum,& egressum refracti, in pupilla oculi D concurrent: oculus vero in eosdem refractos intendens, intuebitur divergentes in Ε, t. nec tamen ibi subsist et, sed ultra procedet ad distantiam pulicis C recta linea ex , in G, ωF. invi ac caetera singula puncta e pulice radiantia in . lentem. solo medio absque refractione persistente oculus vero radios refractos excipiens, ac in eadem lentis puncta intendens, quasi rariori partium extensione dilatata omnia corpusculi punctula quantumvis mina a,
imo pilos, ocellos alioquin invisibiles, clarissime,' distinctissime intuebi
tur, & subinde in monstrosa quantitat . FIG. Ut autem hujus veritas evidentius demonstretur, sumatur bulla vi-XXXIV. trea I, Κ, aqua repleta, cui opponatur in tenebris candela L,in ne radios in totam superficiem effundere possit, pro intermedio impediente interponatur charta densa, per cujus duo foraminam, o duo solummodo ra-
dij, P, Ε, in superficiem Bullae I K. transmitti possint, si ad punctum concursus radiorum M. oculus collocatus fuerit, videbuntur dicti radi in P, a primo incidentes ex candela L. in punctis R, AE ad distantiam videlicet luminis L. quod idem dicendum est de microso pio. Nam sicut in praesenti experientia radi refracti prius , . QM, , post 'edium densius, seu in libero aere aequaliter diaphano non possunt deinceps inflecti exi, WE, in L. sed recta linea procedunt in R. ci ad distantiam FIG. Objecti terminati ita in microscopio, ex oculo D, pera in . ex F.
XXX II. in . procedentes terminabuntur quod clarius periculum facienti patebit. Descardes in sua Dioptrica , , a. pr. 11. eandem hanc refractionem ris dilucidare ecinatur, dicendo, lentem convexam, aut bullam parricam re- XXXV. fractiones non aliter causare, quam si tot plana forent in convexitate, quot puncta refractionis ex: gr sit proposita sphaera vitrea, Ε, G, H, Κ, cujus superficiei pars, Ε, G. a lumine A. in tribus solummodo punctis D, F,
C, illuminetur, in quibus ad ingressiim refringantur radi utrinque, quasi in duo planam, Ε, & B, G, oblique incidissent, uti fieri solet in polygono sphaerico si refracti per sphaerae medium densius in H. m. deflexi,& inde ad perpendicularem in puncto concursus L. concurrissent. Quod quidem ad imaginationem aliquam servire potest, quia vero per hujusmodi plana imaginaria refractionis natura, inuantitas non explicatur, paruim ad rem facit, saltem sufficiet ejus conceptum insinuasse. Interea ex supra dictis veritas refractionis, augmentationis ratio, non tantum in microscopi j elucet, Verum, in alia quacunque lente convexa, si in ejus punctum concursus objectum visibile collocatum fuerit, ejus species auctae, seu majoris quantitatis ob radiorum refractionem comparebunt quamvis lentes majoris convexitatis ex minori sphaera confectae ad species augendas praevaleant; si quidem refractionis radii exsimi magis obtusum angulum causant, quam lentes ex majoris sphaerae segmento formatae quae ex objecto ad punctum concursus collocato, angulum radiorum refractorum acutiorem efficiunt. Unde species inter illos comprehensae minores necessario sequi debeno. Cum per Axioma Opti- cum res cognitae distantiae, cincognitae magnitudinis absque refractione superaddita sub magno visionis angulo comprehensi videatur magna, sub parvo parva. Ideo quo longius res quaelibet abscedit, eo minor semper Videbitur
237쪽
debitur, quia sub minori angulo visorio concluditur; conir vero sub mae
jori angulo conclusa, utpote propinqua major comparebit. Quod maixime apparet in stella aliqua firmamenti primae magnitudinis, quae communi sensu Mathematicorum , terram magnitudine excedit centies, 4epties; tamen ita minuta instar candelae accensae apparet, quia ob incredi. bilem distantiam ejus corpus sub minimo angulo comprehenditur: econ. tra ipsa terra nobis vicinistima, aut etiam pars ejus minima, quia vicina, sub maximo angulo conspeci a ingentis magnitudinis censebitur ii c&s Ius digitus oculo vicinus, etiam turrim S. Stephani Viennae tegere poterit.
De Die oculari, seu humoris crysallini
Humorem crystallinum in oculo humano pupillae proximum formae
lenticularis esse, nullum dubium est: cujus vero formae, an sphaericae ellipticae, parabolicae, aut hyperbolicae, apud multos disputatur putantque nonnulli, non posse esse hyperbolicae figurae, cujus superficies, cum perfectissima sit, cincindivisibili consistat, naturaliter pecto annorum series ita constanter conservari non posset, ideoque multi
sphaericae figurae subscripserunt cum visio humani oculi hac sola admissa sum cienter salvari possit. Uerum quia idem dici potest, etiam de figura sphaerica, siquidemin illa in suo genere summam perfectionem requirit, eadem difficultas recurrit. Quare cum experiamur specierum repraesentationem tam ex remotis objectis, quam vicinis perfectissimam fieri, quod paericae duntaxat figurae concedi non potest, sicut in lentibus ubi reis sphaericis, e vicinis, aut remotis objectis secernendis videmus. Sivero hyperbolicam figuram admittamus cujus refractiones emananteS, ex omnibus superficiei punctis ad indivisibile concurrunt, speciesque a vicino, vel remoto objecto perfecti si ime referunt quemadmodum in humano Oculo quotidie experimur. Ideoque probabiliorem eorum sententiam dicemus, qui humor crystallino hyperbolam, tunicellisque carneis imprecsam asserunt: praesertim cum Authori Deo maxime honorificum sit, i membro primario fabricae humanae summe delicato, ac mirabili, figuram
perfectissimam impressisse: siquidem aeque ipsi facile est, sive imperisActiorem, sive perfectiorem condere, a quamdiu placitum est, conserva re si tamen senio, aut ex aliquo accidente, usu continuo, aut Eri matemperi aliquid persectionis alteratur, naturae vitium est, aut actionis contrariae vis majors, denique, cum omnia ex Dei nutu,&voluntate dea pendeant, tam fieri, quam conservari, ejusdem erit potestatic.
Humorem custastinum oculi humani expeditisse eon venitus hyperisticae.
A Natomicorum experientia constat humorem crystallinum esse pestino dum lentis convexa pellucidi mimae, figurae autem hypetbolicae sis, qua punctualiter mediantibus radijs refractis species, seu pictiastarnis obrujecto in retinam, tanquam in orbem cavum fansferat, laetur esse ne Y cessita α
238쪽
eessitatis; siquidem refractionis radi e figura sphaerica permeantes ad huiusmodi picturam perfecte exprimendam non sum ciun .
SI enim circuli sphaerici segmentum A, B, C, D, E, F, G e centrom. descriptum, per quod perpendicularis H, D, sit producta, quantum satis est, reliqui radi a longinquo R, A P, B L, C. Κ, Ε, M KQ G paralleli, qui inclinate diversimode incidentes refringentur proportionaliter; argo non omnes refracti concurrent ad indivisibile punctum Ideoque R, A. in magis refracti, utpote ex majori inclinatione in . punctum P, B, ωM F. ob paulo majorem inclinationem in N. denique L C. Κ, Ε, in I. cadent. Ut igitur radi refracti ad unum punctum concurrant indivisibile, oportet parallelorum inclinationes respectu figurae convexae seqUales esse ad unum punctum tendentes, quae solum hyperbolae conveniuno. Quare cum constet oculum humanum non destructum persectissimam eli-eere visionem, sive a vicino, sive remoto objecto species excipiantur; necessarium est, humorem crystallinum, quo radi qualitercunque inclinati ita refringantur, ut ad retinae membranulam absque defectu, vel excessii punctualiter transferantur. Unde merito dicimus, aptissimam, perfectissimam figuram a sapientissimo conditore formatam esse, qua visionis effectus naturali potentia in tanta perfectione sequi possit, quia vero hyperbolae convexitas sphaericae praevalet, maxime eam humori crystallino Oculi humani attribuendam esse merito asserimus'.
t refractiones in oculis admitti debeant.
CErtum est, juxta supra dicta, toties fieri refractionem, quoties radius excepto perpendiculari aluminoso objecto in medium diversae densitatis, sive e densiori in rarius, sive contra a rariori in densius incidit praesertim si medium illud aliqua figura lenticulari variatum O.
Ex quo sequitur, cum oculus humanus ex tribus humoribus ijsque singulis aere densioribus constet, qui figuris tum convexis, tum concavis comtiguis, mira summi Architecti dispositione ad visionem perfectam eliciendam blasmati sunt, non unam, sed plures admitti debere refractiones. Quare inter Authores nonnullos circa numerum dimensio exorta est. Ego ne longo examine quaestionem hanc in fusiorem disputationem protraham. Dico breviter cum Molinet alijsque pluribus ternam refractionemo, ad visionis ossicium exequendum in homine sum cere. Quarum prima est, dum radius ex aere rariore in corneam tunicam queo humore sphaerico
refertam incidit, ad ingressum refractioni fit obnoxia, inuidem ad perpendicularem absque sectione. Secunda, post aqueum humorem occurrit crystallinus lenticularis utrinque convexitate supra insinuata, quidem densior multo priore, ubi rursum in ingressi ad perpendicularem fiet refractio. Tertia denique ad egressiam ejusdem humoris crystallini pariter
ad perpendicularem radium, seu axem refringetur, quarum concursus non
nisi in vitreo humore sectione facta fieri poterit unde radi ex objectis ad retinam usque delati, species eversas ad visionem formandam expriment.
239쪽
Etsi enim duo adhuc humores sint, cavete lentis figuram praeseserentes, aqueus, vitreus crystallinum ambientes, quia vero cum crystallino con tigui sunt, ad refractionem nullatenus inserviunt ulteriorem in tribus ergo refractionibus supra insinuatis subsistendum erit.
Repraesentatio visibilium in oculo comparatur cum intromisione flectermn super pa ro.
ARtificiosa specierum visibilium super papyro, in obscurato cubiculsrepraesentatio per lentem in una, Vel utraque superficie convexam vitream, admirandam exprimit rerum visibilium picturam in oculo, in pis.
Primo enim : Quemadmodum in intromissione specierum radi propinquiores A, B, C, D ad perpendicularem , O clariore specie in . chartam , F deserunt, quam remotiores, qui magis inclinati, ma-Fis sis refringuntur ita in oculo X, quae ad axem p Gobservantur, clario 'x , VI ra videntur, quam quae ad latera e 1 ini,' ex , in M. incidunt, cum quae minori refractioni subsunt, perfectiora existant. Secundo Intromissio specierum exigit cameram obscuram B, p. ut radi ab objecto illuminato A, C procedentes per lentem B, D convexam solummodo permeantes, species Ε, F. in papyrum illustres transferant. Ita& in oculo X choroides Η, K. interiore parte membran nigrior, culi humores L, M. per modum obscurae camerae tenebrosos reddit ut objectum G, I forinsecus illuminatum radiis suis per pupillae L. foramen tranS- missis,in humorem crystallinum refractis suas species in L M. accuratet exprimere possio. Tertio Utilente convexa unica, B, D. per intromissionem specieram radi refracti species eversas Ε, . exprimunt in papyro ita in oculo X cum refractiones non nisi unicam radiorum sectionem causent, ad X species in retina L, M. inversae solummodo repraesentari poterunt. Quarto Si vel lens vitream , D, vel charta E, F mota fuerit, servata tamen priori distantia, quae prius lateralia fuerant, fient directa, quae prius obscura visebantur, clara apparebunt; sic moto oculo X. intendendo dire6te in diversa objecta lateralia prius obscure apparentia, distincte
Quinto Ad propinqui objecti species terminandas in papyro P, p,
oportet lentem B, D, remotiorem fieri, ut species suam terminationen assequantur secus ad remota repraesentanda. ita in oculo X. pupillam, dilatando una cum ventre humoris crystallini undus retinae magis attra hitur Mad propinquiora observanda major rerum distincti sequitur; si 'vero remota conspicienda occurrunt, constringendo pupillam una cur 'IDE ventre ejusdem humoris, fundo retinae remoto clara conspici valeant 1. Sexto In variatione lentis B, D. magis, vel minus convexa species vicinius, vel remotius apparebunt in charta E, F ves certo plane evanescent. Hd ipsum contingit in oculo X. si convexitas humoris crystallini; vel senio depravata, Vel natura corrupta figura majoris sphaerae effecta est, visibilium species vicinae non nisi consus apparebunt, nisi spicillis con a vexa
240쪽
vexis adjuventur. contra vero, ubi humoris convexitas minoris sphaerae extiterit, qualem myopes habere solent, qui Ob sphaeram lentis crystallinae in oculo protuberantem, res non nisi Vicinas videre possiunt, remotiores tanquam umbras contemplantur; si spicillis tamen cavis, quae radios ad brevem distantiam refractos nonnihil dilatant, adiuventur, etiam remotiores distinguere valenta Ex quibus patet, intromissionem pecierum supra papyrum plurimum concordare cum speciebus in oculo, aut retina expressis quamvis longe imperfectius in papyro repraesententur, quam in oculo partim ob figuram imperfectiorem lentis vitreae, partim ob planitiem papyri siquidem radiis lateralibus ultra terminationem prolongatis species confunduntur magis, magisque a radio perpendiculari N, Ο, recedentes; quod in oculo ad retinam cavam aequaliter distantem a punctis refractionum per letatem crystallinam corrigitur, unde specierum pictura venustissima necessa tio exprimitur.
Cur oeulit rundam remota insincte ident, propinqua confusλ
. duplicibus hominum oculis quaestio institui potest, vel enim de iis,
qui a juventute, naturali defectu, vel assuefactione ad remota videnda, utpote venationibus, aucupiis navigationibus, citineribus sese exedicuerunt vel certe senio, spirituum Vaporatione, aut humorum exsiccatione, & contractione tunicellarum ex multa lectione, oculorum lassitudine lentem ocularem remissiorem effecer . Undecunque tandem contingat, similes ab Aristotele presbitae nuncupantur. Quod autem remota distinctius propinquis videant, ex radiorum refractione colligitur certum enim est, radios a longinquo procedentes, seu parallelos, refractionem ad breviorem distantiam a lente causare cum autem oculi senum magis sicci lentem crystallinam magis compressam habeant, etiam refractionis
distantiam minorem efficiunt, si radi paralleli a longinquo procedenter incesserint; Ideoque in tali casu, specierum repraesentatio, & pictura distinctio, persectior evadet, quam si ab objecti puncto vicino oculum affecissent, quorum refractionis ad ij, quia prolongantur ultra retinam, etiam specierum expressionem magis confunduno. Detur enim Oculus L. si radi paralleli B, Ε, D, F, a longinquo B, D. procedant, refringentur utrinque in . F. humore crystallino, Qterminabuntur punctualiter ad ipsam retinam in H. adeoque fiet distincta specierum repraesentatio,in visio clara Si vero a propinquo aliquo putictori Gr radii processerint in lentem ocularem Ε, F quoniam inclinatio G, Ε, M. M. F. minor fit, quam B, D, vel D, F, etiam minor sequetur refractio per
Prop. 4. cap. It consequenter remotius a lente E, F videlicet in puncto C. extra retinam radi concurrent ' Quare pictura in oculo necessario confundetur, cindistincta apparebita.