장음표시 사용
51쪽
Secunda causa est varietatis colorum in mari, caeteris aquis, reflexio e nubibus procedens; quo enim colore nubes superne splendescent, eundem&marinis undis commu uicabunt, qualiter& in speculis videre est, 1 certus color, puta ruber aut Viridis eisdem oppositus fuerit, eodem etiam rubescent, aut virescent cum mare tanquam speculum,in ipsum vultum repraesentare valeat, juxta illum , qui faciei suae colores in littore vidit. Et hinc profundiores aquae, si impuritate omni careant, virescere b-lent, quia arbores vicinae, in littore virides reflectuntur ad oculos, subintellige semel pro semper, per sitas emissas species. Quandoque tamen in limpidioribus fluvijs, praesertim sub umbra decurrentibus ipsa profunditas virorem causiat; quia cum lumen in umbris jam deflectata symboli Zante albo colore cui appropriatur debet accedere adflavum, vel pallidum, qui proximus albo est. Ideoque dum aquarum profundiorum diaphanum, aliqua opacitate condensatum, simulque umbrosum debiliore lumine illuminatur, quasi flavus cum sub atro colore commiscetur, unde non nisi viridis color, juxta supra dicta cap. I. resultare poterit. Tertia causa est, quia ipsae aquae obscaturigines ex montanis miner libus aliquam tincturam contrahunt, ut diversis coloribus splendescere pos sint, ex quibus facile quorumcunque apparentirm colorum causa desumiporori .
De Iridis coloribus quid non siisenserint,
MAxima diis cultas est in arcu coelesti, seu Iride, qualiter colores tam
elegantes. Ordinati,in quidem certi semper in arcu, seu semici culo iridis conficiantur. Unde tam magna discrimina inter sententias Philosophorum circa colores de luce progenitos sunt exortae, ut multis obscurius quid, vix videatur; quia vero Iris nihil aliud est, quam lumen Co-Ioratum ex reflexione in refractione radiorum solis, non mirum est, etiam
Iridis coloratum splendorem quorundem oculos, Intellectus ita perstrin-xim ut quidam in hujus discussione inter caecutientes merito numerari possint Cujus quidem ratio facile assignari potest moniam ea, quorum notitia, & ab experientia dependet, solo intellectus lumine, quantumvis perspicaci penetrari non possunt; nisi etiam me- dijs convenientibus, & debitis experientijs adjuvetur uti in hoc casu clare patet, in quo optica instrumenta, qualia sunt specula, lentes, prismata, polygona, sphaerae vitreae, alia plura adhibere necessiim est, quibus luminis,&radiorum solis secreta, luminisque colorati admirandae varietate depreprehenduntur: ijs enim intellectus illuminatus in diversissima luminis prodigia devenire poterit. Unde sapiens uon gratis quemquam illorum alloquitur, dicendo videarcum,&benedic eum, qui fecit illum quasi diceret: e solo aspectu iridis, intellectus, non illuminabitur, ut ejusdem arcana perscrutari possit; sed sufficiet, si per modum attoniti Deum benedixerit, qui creavit,&secit illamis. Renatus Descardes intractatu suo meteor: cap. 8 puncto 2. s. detri- dediscurrens, putata. ex globo vitreo impleto aqua pura, colores iridis col-
52쪽
ligi posset siquis eum in certo situ statuat ad solis irradiationem reflectenturia dij prius refracti in Oculum, qui in globo, colore rubeo tincti apparensi eosque a solis radijspendere ait ob rationem, quod per interpositionem op
ci corporis inter solem, Vitrum, color ille quantocyus evanescat unde concludit. Iridis colores similiter ex refractione, reflexione radiorum solis, qui in roris singulas guttulas rotundas diriguntur, tanquam in vitreos infinitos globulos incidentes enasci. In puncto vero quarto hunc suum e rorem fatetur, quem agnoscit per contemplationem prismatis vitrei, in quo radii solis, prius in planum anterius, ob profunditatem vitri refracti in alterum planum incidentes tela candida excepti, iridis colores perfecte exprimunt, atque adeo guttularum sphaerulas minime necessarias esse. In quo sapienter primam suam opinionem correxit, quia cum quaevis guttula, aut roris sphaerula, uti globus vitreus aqua repletus, quatuor iridis' colores contineat qualiter fieri potuisset, ut iniridis unius coloris circulo, innumerae exist entes hujusmodi sphaerulae, non omnes quatuor colores, sed unum solummodo effectissent itaque si quidem roris guttulae omnibus quatuor coloribus splendescent, non pavonaceum itum, aut rubeum se viridem aut flavum tantummodo, sed vel in confuse omnes quator utrobiqu). vel nullum prorsus causare debuissent . Ideoque usterius puncto sexto, ejusdem cap. Iridis colores prosequitur.
eorumque causas inquirit per phantasticas aliquas sphaerulas ipsius luminis, quas in ipsis radij solaribus sisterea flarmat; cum dicit, concipiendas esse, sphaerulas verba illius sunt ob motum, vel actionem materiae cujusdam, valde subtilis, cujus partes, tanquam exiguae aliquae sphaerulae per porosis corporum terrestrium devoluta sunt speciatim omnes refractiones, quae, in eadem parte fiunt, illas ita disponere, ut in eandem etiam partem roten, tur motu quidem circulari hcelerius, aut tardius, tamen rectilineo propemodum aequalem esse γ quem motum per totum paragraphum faciusE,& mirabiliter rotat . is x quibus in sequenti paragrapho concludit naturam colorum tanis tum in eo consistere, quod particulae materiae subtilis actionem luminis, transmittentes, majori impetu,& vi rotari nitantur, quam secundum lineam is rectam, ita ut, qui validius rotari nituntur, rubicundum colorem ess- ciant, inui non nisi paulo validius, flavum viridem vero apparere, ubiis non multo tardius,&saepe in extremitatibus hujus caerulei rutilus quidamo color ei admiscetur, qui fulgorem suum ipsi communicans in violaceum, is seu purpureum mutat; causam hujus adjungit quod eadem, quae rota- tionem particularum materiael subtilis tardare consuevit, quam tunc satis, valida sit, ad quasdam invertendas, earum situm immutandum, earun- ,, dem etiam rationem accelerare debeat, dum interimillam aliarum tardatiis Paragrapho tandem . subjungit haec verba. Et in his omnibu tam una- is nimis ratio, & experientia conspirant ut non putem ullum ex iis, quiis utramque satis attendent, credere posse naturam colorum aliam esse, quam e plicui. Veruntamen imperceptibile videtur, qualiter iris ex conceptu hoc confici possit, cum nemo has sphaerulas in ipso lumine formatas unquam sensu visus notaverit minus rotationem velociorem, aut tardiorem aliquando adverterit minime colores in solo lumine, de quo sphaerulae coloratae gignun
53쪽
tur, deprehenderit non enim lassicit Veritatem in sensuum objectis in quia xere sola speculatione; sed si quid colorati objicitur, ad oculum pectat secernere, qualis sit color similiterin motum velocem,vel tardum ad sensum externum pertinet discutere deinde positis guttulis hujusmodi, quaeritur, an omnes guttulae, Uno colore fulgeant, pavonaceo, vel viridi, vel flaves si ita, quomodo in iride, quae ex dictis guttulis conflata asseritur, tres colores potissimum distinctonter se comparent si vero quaelibet guttula his tribus
coloribus affecta sit, quis secernet in tanta pravitate guttularum, instar p4paveris, aut coriandri, qualitatem, varietatem colorum triplicem in ipsa iride ubi in magna latitudine ejusdem unus solummodo circulusnnius coloris, vel puniceus, vel viridi S aut flavus apparet si dicatur, motum sphaeruatarum velociorem, vel tardiorem id eis cere, ut in uno circulo unum solum colorem in extremo puniceum in medio viridem demum flavum ;quis est, qui ita movet ut tanta symmedria colorum segregata ex motu resultet; cur una citius altera moveri debeat causam nullam video Nam iumen, quia aequaliter in omnes incidit, etiam motum aequalem causare dea heret quare neque nubes vicinae hanc vim possim habere, nec quidquam assignabile occurrere potest ad rationem colorum diversorum ergo conceῶptus praesens procul a scopo veritatis aberrat. Nec placet etiam sententia P. Cabet in suo commentario, in textum Aristotelis 1 o. quaest. 3. g. I. quod seponat Authoris declarationem, gravissimorum Ruthorum uti ipse fatetur, dicatque iridem apparere,in fieri, non per refractionem, nec reflexionem radiorum solis, secis lummodo per ceria. tam irradiationem nubium, ut licet solis radi j non fractis nubes illumine tur, susscere ad colores iridis circulariter efformandos, in quos, si oculus, certo loco constitutus intenderit, eam coloratam Videre debeat. Quae sententia displicet ex proprijs ipsius dictis, experientijs infra adjungendis.
Primo, ait quia refractio non fert radium ad oculum, sed a sole ad nil ,, hem oppositam, itaque protrahitur ad profundiora nubis ergo infert ,, per refractionem iris fieri non potest. , Ex quo non video, quomodo inferat consequentiam necessario nam , officium refractionis non est, ut radios solis necessario ad videntem deferat,
sed solum, ut radi solis impingentes in aliquod diaphanum densum, seu opacatum quale potest esse aqua, vitrum, aut nubes aquis referta non recta linea per totum procedant, juxta naturam luminis; sed angulo facio, a recta linea, in fractam deflectant unde licet verum sit, per refractionem non causari reflexionem in oculum; non tamen per hoc negari potest, iridem pera
fractionem fieri cum possit esse iris, etsi in nullius oculum refiectaturi Aliam rationem hujus dat, quod refractio nunquam ferat radiumve sus principium, a quo fluxit sed hoc non est necessarium ad iridem formandam, uti videmus in diversis experienti js in prismate, ubi unica refracticine data, omnes colore iridis formantur,in tamen radi non feruntur versus principium, ergo non obstat, quo minus possit iris fieri per refractionem, absque reritione radiorum ad suum principium; deinde licet per primam refractionem radius solis, in principium non revertatur, posset tamen facile
contingere, ut reflexione intercedente, & excipiente radium remittat eundem in suum principium,& si una reflexi non siifficit, addatur secunda, yel tertia, quod non est impossibile cum videamus hoc experimentaliter fieti in
54쪽
ri in sphaera vitrea aqua repleta, ubi plures reflexiones post refractionem a dissolaris intercedunt, eumque contra solem ultimo dirigere possint. Quod
autem dicat iridem per reflexionem non fieri, ultra concedo; cum reflexio iridis in oculum jam supponat eam coloribus imbutam prius esse per refractionem in sic reflexio posterius quid est iride cum per reflexionem fiat repraesentatio imaginis lineae corpore speculari in angulo aequali cum angulo incidentiae, uti brevi fusius patebit infra in secunda parte. Ait denique hanc iridem sussicienter salvari, si dicatur fieri per trans. missionem nudam radiorum, seu luminis in nubem, qua commixtione lucis' cum nubibus statim iridis colores perfecte conficiuntur absque ulteriore re fractione, aut reflexione. In quo tria consideranda occurrunt; primo, si solo lumine,inmixtura nubium absque refractione fit iris, deberet eadem tota die apparere, qui hanc mixturam singulis diebus non serenis conspicimus, tamen iridem valde raro, non nisi circa ortum, occasum, dum
sol octodecim, vel viginti gradibus supra horigontem est videmus. Deinde irradiationem pertineam rectam in multis diphanis opacatis conspicimus, uti in vitro aequaliter crassis in aquis profundioribus, alijs similibus me dijs densioribus, tamen absque rideri ergo aliquid amplius requiretur, quam irradiatio in diaphanum opacatum etiam in nubibus ad iridem formandam. Tertio, deniquEinexperientijs obvijs, sive in trigonis, aut polygonis vitris; sive in glacie certo modo formata, aut fracta sive in phialis, aut sphaeris aqueis, aut etiam conis diphanis videmus palpabiliter, accedere re fractionem radiorum solis, aut luminis, per quam iridis colores formantur ergo hoc ipsum poterimus dicere de iride in nubibus consequenter solii radiatio non sufficit ad colores iridis formandos, lepraesentandos. Cardanus de subtilitate lib. 4 fol. II9. in idem mecum consentit, dum, dicit de iride vero quod frequentior fir ωquoniam palam est, ipsam in is vaporum regione fieri, minor est dubitatio, Velut enim aquae guttae, cum ex is adverso solis inspicitur, multos refert, ac omne splendidos colores, ita eis nube densa rorida guttisque scatente fiet iris in quo videtur supponere sis fractionem, cum dicat e nube densa rorida, guttisque scatente fit iris quod fieri non potest sine refractione. Nam semper solis radi refringi solent ex natura, cum in diaphanum densius oblique incidunt ' Deinde etiam colo
se rum rationem subjungit omne enim obscurum est, veluti nigrum indicio is sunt umbrae, quae ob id omnes nigrae Videntur; cum vero obscurum illumia, natur,4 id politum fuerit, ad colores pro lucis multitudine transit obscu-hua autem est nubes, guttae aqua politae, ideo pro lucis varietate colores' referunt Similiter Plinius dum de ortu, forma disserit, inquit, radium, solis immissum cavae nubi repulsa acie in nubem refringi, colorumque si rietatem mixtura nubium aeris, igniumque fieri.
Volifer Insformetur, certis quidem muta crioribus
tanta sententiarum varietate, de iridis coloribus in semicirculo, adhuc triumphat Philosophorum Princeps Aristoteles qui etsi breviter, iub-
55쪽
Rure, tamen singula suis cienter explicat, eosque per refractionem radioiarum solis fieri, qui in nubes rorulentas, isquea incidunt ait enim textu I . de meteoris. Quare quoniam haec possibile est accidere, cum se habeant , hoc modo, sol, iubes, io simus in intermedio ipsorum, erit propter , refractionem imago quaedam, quin imo iidetur tunc, non aliter se habentibus facta iris. Quod igitur iris sit refractio ad solem, manifestum est; , quaproptero ex opposito semper fit area autem circa ipsum : quidem , is ambae refractio, haec quidem colorum varietate differt, haec enim ab aqua, ,,&nigro fit refractio, de longes illa autem deprope, ab aere albior is
Ex quibus primo colligitur, manifestum esse, iridem necessario ex refractione radiorum solis in nube roscida, seu aquea enasci cum omni colorum diversitate,&splendore. Ideoque eandem comparat cum area, seu halone circa solem, aut unam, cum differentia tamen, quod iridis semicirculus com Pareat cum coloribus, area vero nequaquam, sed splendore, quasi dealbato circulum suum format utriusque vero rationem adjungit quare irrs colorata appareat, non area similiter; quia iris fit in nube , humoribus vaporibus opacata, ita ut, Ob densitatem nubium nigredo quaedam consurgat, -inquam radios solis ita incidere oportet, ut sint de longe, oculi eandem
observantes in medio per nubes vero rorulentas, latras transeuntes re
fringi necessum est. ex qua refractione luminis, mixtura nubium praedictarum, colores iridis consurganis ut inde reflexi in oculos intermedios, colores repraesentare valeant Area vero quidem etiam fit per refractionem radiorum solis, verum de propὰ respectu solis, cum area sit media inter oculum,&solem ergo proximior soli, quam aspiciens consequenteriris remotior ab observante fit deinde in area radij refracti, nec fiunt in nube den fa, latra, sed aerea, rarioribus vaporibus congesta ideoque radi dicti, absque colorum mixtura candidum, duminosum circa solem circulum comficiunt, qui area, halo, aut etiam virga nuncupari soletis. Paulo post textu eodem, causam reddit, cur color puniceus proveniat
iniride, dicendo Apparet autem fulgidum pernigrum, nigro differtis enim nihil puniceum. Videre autem licet viridium lignorum ignem, quod , rubram habeat flammam, propterea, quod fumo multo mixtus est ignis, fulgidus existens, albus,&per caliginem, fumum sol apparet puniceus , ,
Quapropter iridis quidem refractio prima talem videtur habere colorem: , a guttis enim parvis fit refractio, quae autem ipsius area est, non de alijsau istem coloribus postea dicemus'. ,, In hac posteriore parte textus probat primo extimum colorem debere esse puniceum, seu ut alij volunt yprovanaceum, quidem ob fulgidum,in nigrum, seu nubem atram, in qua formatur iris, dum lucis splendor languidus cum eodem commiscetur, consurgit tertius color, qui nec lux est, nec nigrum , sed medium quid, magis tamen ad nigrum accedens, quod est color puniceus cum parum differat a nubibus tenebricosis, taenigrati . t quoniam juxtaAristotelem remotiora ab aspectu apparent nigriora, minora, rationes ternas defert hujus.
Dum ait textu 17. oportet enim intellexisse, Iupposuisse, primo qui ,, dem, quod fulgidum in nigro, aut per nigrum colorem facit puniceum; se-- fundum autem, quod visus, qui praetenditur, debilior fit, minor te is
56쪽
se io, qudd nigrum velut negatio est, qua deficit visus, apparet talarumse.
In cujus confirmationem adfert paritatem de lignis viridibus, tumidis, quae accensa flammam non albam, ducidam, sed rubram causant, quia albedo in flamma obfuscatur illo fumo denso, ita resultat ex commixtione ignis lucidi, tigredine fumi, etiam flamma rubedine tincta. Eodem , modo ait, fieri in iride, quia tamen diversae ab his intercedunt causae videlicet sol, nubes aquosae,in atrae, consurget color non ruber, sed puniceus: concludit, primam refractionem radiorum solis per guttulas factam,e quihus nubes constat, talem colorem puniceum causare, quae quia non reperiuntur similiter in area, nec eadem colorari poterit. In textu i s. quem brevitatis causa non adfero, pergit fusius examinare materiam circa iridem, in ream aliasque causas assignat, cur area colorari
non possit, sicut iris quia videlicet vapores, cum sim tenues, statim dissipentur; si vero crassiores fuerint, inpluviam dis luantur, cita cum non durant, nec colorari poterunt vel etiam ita densa sunt, ut radi solares prorsus reflecti nequeant, consequenter nec iris videri si tamen haberent temperatam opacitatem, asserit, posse fieri iridem cum coloribus requisitis; idque per similitudinem probat in eodem textu Is . his verbis. Sicut dicimus, appareret iris tota, sicut quae circa lucernas circa ha 'enim, ut plurimum australibus existentibus iris fit in hyeme maxime autem manifesta fit humidos habentibus Oculos horum enim visus cito propter debilitatem refrangitur fit autem ab humiditate aeris,&ab evaporatiO- , ne,&a fuligine, a flamma defluente,& mixta tunc enim fit speculum, propter nigredinem fumosa enim ipsa fuligo. Lucernae quoque lumen non album, sed purpureum apparet circulariter, irinum puniceum autem non est enim visus parvus, qui refringitur, nigrum haeculum. In quo textu pulchram experientiam inducit, qua a simili ostendere intendit, qualiteriris intra nubes fiat; ait, fieri subinde iridem circa lucernas, praecipue in hyeme, australibus ventis spirantibus, dum terra aperta aerem magis humidum reddit, ob vapores, exhalationes crassas sic quia flamma in lucerna fuliginosa accedit, commiscetur cum ambiente aere cras so, circulum integrum,in completum circa lucernam colore purpureo exprimit per modum iridis, quam facilius, distinctius eos videre ait, qui habent oculos humidos, cum per hos visus debilitatus, aptior fiat ad refractionem quasi speculo reflectente ex vaporibus densioribus confecto adjuvetur. Ubi si contigerit, visum esse acutum, iurum, tunc radi visualesle
fecti his vapores observantes, etiam nebulam cum iride extinguent, Um pacitas sufficiens ad iridem formandam defecerit Ex qua perientia videtur conditiones requisitas ad iridem exprimendam declarare. Primo ut nubes rore, aqueis vaporibus ita condensatae sint, aptae tedditae ad radios solares est ingendos Secunda, X condensatione nubium nigredo resultans fastilius puniceum colorem repraesentat.
Tertio, radiistolares debilitati partim ex distantia, partim ob medium aerem
Crassum aptiores fiunt, ut per refractionem in medio nubium color puniceus conficiatur. Quarto, splendor mixtus nub1bu3 ex rorulentis aquarum
guttulis per modum unius speculi splendidi aptus redditus ad colores tridis in oculos reflectendOS.
57쪽
Cuius doctissimae sententiae merito applaudendum jhrdico, cum eaedem prorsus conditiones reperiantur in diversissimis, plurimis experientiis, uti consequenti cap. fusius apparebit. Hanc iridem circa lumen ipse non semel expertus sim in cubiculo, cum frigore nocturno, humoreScrassiores, oculos aggraVassent, mane surgens, oculis aqueo humore manantibus miratus sum, splendore candelam accensam iridis coloribus cinctam fulgere fuerant enim ad modum figurae adjunis ctar, uti patet adiit A. duplicati circuli primus coloratus ad lumen subal -ιὰ bus. B. secundus ruber quidem, sed subfuscus circa finem. C. vel maxi me. D. adrocaerul us. E. iterum ruber, quam novam visionem soli adseripsim adori oculorum crassio, ac densior fumo exclychno sevoste candelae, si quiadem cubiculum calefactum quidem non tamen poterat sufficienter nocturnis humidis exhalationibus resistere. Simile quid refert Descardes in suis Meteoris, cap. 9 num. Cum ait. Quum enim noctu navigarem, tota illa vespera caput cubito innisus, is manu oculum dexterum clausissem, altero interim Versus coelum respiciens , candela, ubi eram, allata, tunc aperto utroque oculo, duos circulos flam rimam coronantes aspexi, colore tam acri, florido, quam nunquam in arcum, coelesti me vidisse memini maximus ruber, sequens caeruleus, tertius ite is rum ruber; minimus albus ad flammam, Oculo dextero deinde clauso, ,3 notavi has coronas evanescere: contra illo aperto, sinistro clauso peria, manere. Cujus causam supra attuli, eamque non in aere, sed in oculo quae ,, Tendam esse; cui ipse assentior ex propria experientia, quamvis &ium,dus aer circa candelam adjuvare possit.
Cur fris quatuor coBribus f is videatur ρ
ΡRiorem sequitur non minor dissicultas, quomodo contingat certos iuiride colores, diversimode tinctos videri Aristoteles quidem text.2s asserit, tres tantum colores apparere eosque ait es puniceum, Viridem, tertium purpureum. Iuxta interpretationem vero Cabet in tex. I9. Aristotelis sunt quatuor, licet ibidem satis obscure circa mentem authoris dii Erat dicendo, quartum quidem esse flavum, sed solum apparentem in uera viridem, turpureum ideo nec numeraverim, inter reliquOS tres is Sed quidquid sit circa quartum colorem com hic non minus sit apparens, quam reliqui tres, omnes aequaliter acceptandos judicor dico, ideo videri quatuor colores, quia quatuor apparent: si tres solum apparerent, quartus merito eXcluderetur, sed fatetur interpres, etiana juxta Aristotelem, admitti flavum praeter tres reliquos, ideo 'uartum intelligi debere. Cabeus innixus experientiae, quaest. 4 supra tex. ao Aristotelis, docet. prismate etiam colores illos iridis causari ex ijsdem principijs aitque, colorum varietatem enasci e mixtura lucis cum opaco, neglecta refractione,quam supra quaest. 3. in teX. o. excludit. Quae sententia, ut dixi superius, displicet, quod excludat refractionem, nam ex hoc sequeretur, quotiescunque lumen per opacum transiens cum eo
dem commiscetur, semper iridis colores apparere, etsi restactio absit; e ma rum
58쪽
eum videmus lumen . aut solem incidere etiam in ipsum prisma, quamvis
commisceatur cum opaco, non tamen semper Videntur colores dicti ; quia subinde deest refractio, competens. Item, si incidat in aquam profundam,iaut vitrum planum, sit crassum qualitercunque, non tamen coloribus iridis' tingetur ergo non suffcit ad colores iridis, ut tantum lumen cum opaco misceatur, sed aliquid plus requiritur, videlicet refractio sum ciens, cons quenter etiam in iride ipsa. Caeterum merito quatuor colores dici debent, veluti puniceus extimus in circulo, secundus viridis Tertius, flavus. Quartus cintimus purpureus , seu fulgidus rubro tinctus cur ero puniceus extimus color sit in iride ait, quia radij solares in nubes atras incidentes, refracti non possunt esse lucidi tantum , sed propter nigredinem nubium fit mixtura, ex qua tenebrae resultare non possunt ad Iucis praesentiam; siquidem lux tenebras dissipat; nec etiam sola lux, qui eidem nubium tenebrae resistunt ergo Tertium
quid gigni oportet, videlicet colorem aliquem, qui lucidus quidem aliquomodo est, verum propter immixtionem nigredinis, talis color evadet, qui fulgidus accedat ad nigrum, est puniceus uti supra cap. 8. Ostendi cur vero viridis sequatur quidem subfuscuso ratio est, ni solis radij alioquin albi coloris naturam praeseserunt debilitati vero ob medium crassum accedunt ad flavum colorem, flavus vero color commixtus cum nubibus jam tinctis colore puniceo medium generat colorem viridem subnigrescentem, cita is ipse secundum locum tenet. Tertius est flavus jam dictus essectus talis ob debiliores lucis radios, etiam juxta Aristotelis sententiam. Quartus denique fulgidus rubro tinctus , qui aliquiade flavo, seu radio debilitato participat; sed quia ultimus ab interior parte rursum nubium densitate, nigredine infectus est, praedictum colo. rem, nec proprie lucidum, splendidum, nec nigredine sussilium causare debet, sed medium quendam, qui est rubrofulgidus, seu purpureus. Cur
vero non puniceum terminantem similiter efiiciat, uti de maximo circulo dictum est, ratio potest esse, quia radi solares ad centrum potentiores sunt, quam a centro remotiores,& ita plus agentes, nigredinem nubium facilius superant, lucisque majoris accessione, etiam colorem nubium magis lucidum evadere, Convenit.
Cardanus de subtilitate lib. 4 fol. II9. supra citatus rationem colorum adjungit cur nullus eorum in iride sit principalis, sed omnes mixti ex is primis, dum dicit obscura autem est nubes, guttae aquae politae ideo, pro lucis varietate colores referent. Cum autem circulus interior proxi-
mior sit obscuritati, caeruleus videtur medius, qui luminosior est viri- ,, dis exterior, qui est maximus, ampliori luce illustratus, croceus est, pu is pureus vero, atque Xanthus. Non principales sunt colores, sed cum exis varietate luminis, e altero in alterum coeuntibus terminis, necesse est in medio, veluti etiam in picturis, tenuiter ces
59쪽
in coelo medio tunsiim arcu, vel etiam integro
Am restat dicendum, cur iris circularis compareat, exclus quibuscunque angulis, aut inflexionibus 7 estque haec ratio, quia cum nubes aqueae e guttulis minimis constantes quasi unum speculum essiciant, in quod radij solares incidentes, solem, qui phaericus est, repraesentent , reflectant fit, ut imago ejusdem reflexa circularis apparere debeat.
Nam ut Aristoteles meteor tex. II de nubibus ait, quod ex guttulis νaqueis constantes speculum essiciant oportet autem intelligere continua is
specula, sed propter parvitatem, unumquodque quidem invisibile, quod is
autem ex omnibus est, Unum esse videtur .
Ex quo veritas haec colligitur, etsi quaevis guttula per se speculum aliquod conficiat, quod aptum sit imaginem objecti reflectere propieita
parvitatem tamen in tanta distantia, singulae non possunt percipi in nubibus autem ab oculis multum remotae guttulae plurimae collectae unum speculum conficiunt atque ita sol reflexus sphaericus, e speculo nubiloso non nisi circularem figuram exprimere poterit . Ita etiam sentit Cardanus lib. 4. de subtilitate dum ait, quanquam ,, nebula ipsa non sit rotunda, solis tamen radij, qui ex parte rotunda refle- ,, ctuntur, quia soli perpendiculares sunt, solis imaginem referunt. Et denique familiare soli est per radios suos circularem figuram exprimere ferme ubique siquidem radi solares uniformiter in omnem partem extensi de natura conum a medio solis, in extremitat circulum eff-ciunt, quod quotidiana experientia patet, dum per foramen etiam non circulare, cujuscunque figurae tandem sit, radi transeuntes in opposita parte semper Utundum orbiculum conficiunt, non vero angularem uecorpus solis sphaericum per radios ex circumferentia transmissos suae sphaeritatis figuram exprimat . Ex his dissicultas oritur, utrum iris in medio arcu tantum, Vel cem
te integro, eoque perfecto circulo apparere possit Ratio dubitandi est, quod iris a nonnullis, non tamen sole existente ad ortum, vel occasum, aliqando perfecte circularis visa fuerit Ita Vitello l. Io thesi 69. amrmat, se Paduae quatuor simul irides circumacto perfecte gyro circulares, non tamen ex opposito solis, sed ad latus aspexisse. Idem ait Cardanust. I 4. c. o. seVenetijs, Vidisse. recenter a quodam fide dignissimo intellexi, se quondam Tyrnaviae in Hung: iridem circularem circa meridiem conspexisse. Ad quod breviter resp5deo,si quaestio procedat de iride, prout nonnihil contra distinguitur ab area, aut halone, in quibus circulus absque coloribus circa astrum videtur, tunc poterit caeteris iridibus, improprie tamen adnuinerari: si vero quaestio procedat de iride, prout intelligit Aristoteles I . de Meteoris, uti priore cap. textum attuli. Ubi tria requirit. Primo Nubem humoribus, & aqueis guttulis gravem,& opacatam. Secundo Solem ex opposito radijs suis eandem irradiantem, qui refracti ejusdem imaginem, tanquam in speculo, coloribus diversis
60쪽
timstam referant. ertio: Eandemque in oculum intermedium reflectanti Dico abiride , proprie sumpta, excludi. Nam etsi duas conditiones priores liabeat, solem videlicet, nubem rore plenam irradiantem, atque etiam imaginem suae sphaeritatis, refractis radiis exprimentem. In tertia tamen conditione deficit, cum imago dicta solis colorata in oculum intermedium reflecti minime possit; si quidem hic nubes speculum referentes sunt inter solem oculum adeoque reflexio radiorum, seu imaginis abest. Apparere tamen poterunt specie iridis in nube tanquam imago quaedam a tela pellucida, aut charta trans parente depicta, qualiter contingere solet in introm ilione specierum supra telam candidam , ubi species utrinque rectis radij apparere possunt. Quia cum praedictae nubes non sint ita dens opacatae, ut radios solare totaliter visui praeripiant, iridem transparentem videre licebit. Quod cum rarissime accidat, antiquitus visa mirum non est, nullam prius ab Aristotele mentionem factam esse, qui eam solum imodo descripsit, quae regulariter, ordinarie contingere soleo. Quod autem eadem non integro Circulo, seu arcu toto, nemadmodum praedicta, Vel etiam Orona, area, aut halo conspiciatur, sed solum segmento nunc majore, nunc minore ratio est, quia dum radii solare in nubes oppositas incidentes per refractionem, stolis imaginem, seu iridem exprimunt, potior pars radiorum soli infra horizontem nostrum dirigitur ita ut non nisi minor eorum pars ex nubibus in oculos reflecti possit. Sol enim in suo Lodiaco, continuo motu agitatus terrae molem ita
illust rat, ut ejus radiu medius CX ejus cono procedens centrum terrae transeat, reliqui circulari figura circumcirca diffundantur. Quare ab oculo in hori Zonte intra nubem, .solem Constituto, radiatio trina non nisi per modum segmenti conspici poterit: cum potior radiorum pars infra horizontem dispersa sit. Caererum si sol absque terrae impedimento in nubes oppositas incideret, integer semps iridis circulus, tanquam solic perfecta imago reflecteretur .. Ut autem idipsum per figuram declarem, sit terrae moles T. L. I solsi. V V in extimo circulo eam irradians in A. Nubes rorulentae oppositae cum iri- , de D. E. G. Oculus in superficie terrae G spargentur radi solares ex cono A. circulariter in hemisphaerium terrae oppositum . . ac reliquum aetheris diaphanum D. E. I. Η illuminantes medius autem A. F. in emtrum terrae. B. tendet posito ergo oculo G medio inter nubem. D. E. solem A. cum de cono radiorum corporis solaris nubibus non objiciatur, Disi pars D, E, G. majorem, L, G. infra horiZontem tendente solis imago integre circularem reflecti non poterit, sed solum ejus segmentum. D. Ε. G. majus, vel minus, juxta solis altitudinem majorem, vel minorem; Nam cum constet ex observationibus, solem ad iridis reflexionem requirere I 8 gr. altit in qua minimum arcus segmentum repraesentabitur .
Si vero demissior extiterit circa ipsum occasum, maximum, inuasi medium circulum suae imaginis efformabit. Siquidem plures e cono radij ita nubes incidentes iridis majorem arcum in oculum reflectent. Quae sententia, Aristotelis Doctrinae maxime congruit dum dicit Iib. ora Meteor: cap. I. iridi S autem nunquam fit circulus velut integer nequaisi major semicirculo sectio, occidente quidem, Woriente, minimi qui-