장음표시 사용
141쪽
telligentibus, quem eredunt nihil effare pos, nisi ex
materia sibiacent ac paratu. in quo errore etiam phil ophi fuerunt. Nam Cicero de natura deorum distulans, sic ait. Primum igitur non estprobabile, eum materiam rerum, de ortu sium omma, esse diut GProuidentia es flam sid habere, habuisse unm, em turamsam. Vt Vrtur Aber, cum quid aediscaturus est , non ipsi fot maturiam, sed ea utitur, quae fit parare clare; item cera:sic illi prouidentiis Auinae maeriam praesto esse oportuit, non quum ipsi sereret, si
quam haberet paratum. Quod si non est ae des materia sim ne terra quidem, aqua, aer, ignis a Deo fictus est. O quam multu sunt uitia in his δε- rem uersibus:Primum,quod is,qui in aliis distulatio, mbas, libr. sire omnibus prouidentiae fuerit asperfnr,'qui acerrimis argumentis impugnauerit eos, qui prouidentiam Don esse ἐιxeruns,idem nune quo si proditor aliquis,aut transfugi, prouidentiam coratus est distere. in quo si contradiciere velu: nec contatione opus est, nec labore: fa illi dicta rectiunda sunt. Nee enim ab ullo poterit Cicero, j a Cicerone uehementim νσιαri.Sed concedamus hoc mora, in hium academ surum; ut liceat bommbus ualde liberis dicere, ac sintire quae uelint.sintentiris ipsius conf)deremus. Non est,inquit,probabile, maeriam rerum a Deo sectam. Quibus hoe argumentis probas Nihil enim dixisse, quare hoe non sit probabile. I tu s hi e contrario uel
maxime probabile indetur: nec tamen temere uidetin,
Iunii plus es aliquid in Deo: quem prosim adissetistitutem homirus redies: cui nihil aliud, g op
142쪽
T IB. II. SI Em mnadis. Quomodo igitur ab homine diuina illa vis disteret si ut homo, sic eti; Deus ope indivat altem
hirtutis est: eritiam potentior iudiazndus mattriae
brutor. Quo igitur monum appellabitur, qui potentia Deum uincit squidem maius est, propria facere, ram aliena dist mre. Si autem feri non potest,ut sit potentius Deo quicg quem necesse est persectae ese uirtutis, potestnns,rationis: idem igitur materiae fctor est,
qui ἐν reru ex materia consiπntium. Nes. n. Deo non
sidente, inuito, esse aliquid avit potuit, aut debuit. sei probabile est,inqui materiam rerum habere, o habuis naturam sam, um. Qiuam vis potuit habere, tu dantetqua naturam, tu venerante si habuit u-:ab aliquo eam assumpsit. M quo autem sumere,)us a deo,potuit'Si babuit ncturam; quae uti pi viserendo dicitur matre est. Α' quo aut,m si a ' Deo,ξοα testprocrearitNatura. n.qua dicitur ortu esse emmasmnsilium non habet,efflare rubilpotest si autem generandi, aut sedenri potens est: habet ery mnsilium; re propaerea Deus sit, rese est. Nec alio momine appellari post si ea uis, in qua inest prouidentia exmmprendi,et Folerna postssus si fidendi. Melius stur Senem ommum stricora acutissimus: qui uidit mi aliud esse naturam, i Deum. Ergo,inquit, Deu non laudabimus,cui naturaliό est uirtuslaee.n.istam didicit ex uialo. Immo I dabimus, qua is .n. naturalis ista ei sit: sibi illam dedit: quoniam Deus ipsa netura est. Cumetur ordum rem tribuu natorae, ae detrahis Deos m amntius. ἡ
143쪽
DE ORIGINE ERRORI Leodem tum haesitans,ue ram Jlub Ceta. Α quo enim feri manda neos ab eode plane feri mutum Gie non steris. Sequitur ineptissima coparatio . Utetum fber,
inqui cum quid aed fauturus est, non ipsi scit mamreriam sid utitur ea quae sit paratus Grq; item cera: se ψb prouidentiae diuinae materiam ese praesta oportuit no quum ipsi Aorret,sid quam baberet pararem.
Immo uero mon oportuit. erit enim Deus m ris po
st 'tis,si ex param ficit quod est homnis. Aber enim sine ligno nihil aedisimi: quia lignum ipβm fare nopote λ non possie aute, imbecillitatis est humanae. Deus uero dicit Fbi ipsi materiam; quia postst. Pose enim, dei est. nam si non potest Deus non est. Homo secit exeo,quod est. quia per mortulitatem imbecillis est ;per imbecillitatem,desinitae,ac medicae polrsiatis. Derm auescit ex eo,quod no e'. quia per aeternitatem friis est; per fortitudinem potestatis immense quae sine,ac modoraret scut uita dictoris. in id ergo Gruras secturus mandum Deus trilis materiam,de quia sceret prae parauit ex eo quod non erat ' quia nos est Deum
aliunde aliquid maluari, cum in ip o, uel ex ip* sinsumma. Nam si est aliqu:d ante istum sectum et quie quam uon ab illo yctum est:potestatem dei, meamnet. At enum misteria nuncj ym est, sicut Deus, qui ex materia stat his e mundum. Duo igitur constimmutatur aeterna,'quidem ister si confraria; quod
feri sue di ordia, ct pernicie non potest. Cottidane enim Mors est ea, quorum uis, ratio diuersa est sieritras aeterna es non potueri is repugnans quia δε perare altera Mors est. Ergo feri non potest, quin
144쪽
LIB. II. s galerni mitura sit simplex; ut inde emesa, uelut exfnte,descenderint. Itaque aut Deus ex materia ortus
est aut malaria ex Deo. quid horum sit verius, sale est intelligi. Ex his enim duobus alterum siensibile est; alterum Grat sinμ. potesta fidendi aliquid nonpo
t si esst,nisi in eo quod findit; quod sapit;quod cogitat;
quod mouetur. Nec incipi, asst feri, aut cosiumari qui yam potest; nisi fuerit ratio praevisim, arat qliem a milum fiat ante qu m est; aut quemdmcdu non
pip siqvim fuerit efflam . Deniq; is fot aliquid,
qui habet uoluntatem ad sciendum, mnus ad id, κρduoluit, phndi . Quod autem infensibile est; sters torpidum simper iacet. nihil inde oriri poret Alibi nullus est metus voluntarius. nem si omne and miratione constat: rerte nasci ex eo non potest, quod ratione praeditum Don est. Me aliunde doripi potest id, qssci ibi, unde petitur,non est.fNec tamen commolieat aliquem, i animalia quaedam de terrae ,sci uidetur.
Haec enim non terra per se gigni sed stiritus Dei: in
quo nihil gignitur. Non ergo Deus ex materia, quia sinsi praeditum ex insensibili sepiens ex brum, impatibile de patibili , expers corporis de corporali nunquiam postsi oriri: sed materia potius ex Deo est. Q wic d. n. st Alido, oontractabili corpore; ac spit externamum.quod accipit nkm dissolubile est. quoi dis uitur; interit. quod interit ortum fit, res est, quod ortu est; habuit fontem, de oriretur, idest sellare alique sintentem, prouidum, peritumq; sciendi. is est prosictu, c ullus alius quam Deus. ui qm si ,rone providenti pote tit uirtute praeditus est: π animisntia
145쪽
DE ORIGINE ERRORI s. is nimis ereare in effare potest. quia tenet. quomodo
quids sit sciendum. Materia uero semper sulse non
postst. quia mutationem non caperet; si uiset. enim semper βιit: semper ese non desivit.et unde ab fuit principi : abesse bime etiam sinem, a se est. QVm etiam sicilius est,ut id,quod habuit initium, ne careat 3 ut habeat siuem,quod initio caruit. Materia ero si secta non est: nee feri ex ea quequam potest. si feri ex ea no potest nee materia quidem erit. Nastria enim est,ex qua sit aliquid. Omme autem,ex quo fit: quia recepit opificis manum destruitur; et aliis ud esse incipit. Ergo quoniam finem habuit maeria,tum,inmsectus est ex ea mundus: initium quoque
habuit. Na quod destiruitur; aediscretum est. quod pol uitur; alliditum. quod sinitur; inreptum est si erio excommulatioue,ae sine misteria miligitur haώuise principi: :i quo alio feri,nisi i Deo,potuitis olus igitur Deus est,qui semis non est: π imrm destruere alia postst; ipsi dest ui non postst. permanebit simperinre,quod uit: quia non est aliunde generatus: nec ortus, e natiuires eius ex aliqua alia re pendet, quae
illum mutuis diffluat. Ex stipst est,ut in primo diximmus libro. ideo rutis est, qualem si esse uoluit; --
passibiliue, mulabilis,inoorruptus, afus,aeter s. IaMero ista conclusio,q sententiam ter naevit Tullius,mhlis absirdior. Q sed se materia,inquit, ae deo non est secta nec terra quidem, aqua, er aer, ignisae deo sertas est. Q μ m callide periculum praeteruolauit sie enim β perius illud as Ut,renquam pro
batioue uon indigeret et cum id multo esct incertius, s
146쪽
istud, propter quod assumptum est. si non est, inquit, a deo βm materia: nee mundus a Deo seriissest. Ex sese maluit collisere,quod seripum est; qliam ex uero,
quod ueris. Et cum debeans incerta de certis probarι:hic probationem Ampsit ex incerto, ad euertendum quod erat certum. Nam diuina prouidentia esse messe mundis,ut tuream de Trisimesti, qui hocprae dicat recram de curnumόκε sibyllam , quae idem nuntiam reoram de prophetis,qui opim mund ac opificum Dei uno stiritu, ae pari uoce aestanturrietiam inter philosophos pene uniuerses conuexul. idem etiam Dibaloria, Strici, Peripatetici, qai sint principes omnis isciplisiis. Denique a' primis istis siptem sapientibus, a Socrate usique ad Platonem pro consesso, indubierem habitum est, donee unus multis post seculis extitit delirus Epicurus; qui ruderet negire id, qsodest euidennsymum studio scilicet inueniendi mora i ut nomine so con brueret disciplinam. Et quia nihil πο-
ni potuit reperire:ut tremen dissentirea' caeteris uideretur uesera uoluit euertere. in quo illim circumlatranmtraphilosophi omnes maluerui. Certim est lytur, mundum prouidentia instrumm , quim materiae proni dentia conglobatum. Qesare non oportuit putrere,iccirco mundum non esse diui is prouidena factum,quia materia eius diuina prouidentia friti non sit sed quia mundus diuina prouidentia sit es fias; striam ese semim diuimius. Credibilim est enim, teriam potius ae Deo sectaim; quia deus omnia potest: quimmundum a Deo uon esse 'flam: quia fine menae,ram nou confisio rubii feri postsi . verum haec non Cice-
147쪽
tionem, qua deorum naturam tolleret; de quis philosophi arariebant: omnem diuini reum euorantia ueri putavit ese tollendam . I tuque Deos potuit tollere; quia non erant .cuasit prouidentiam diuiram, quae
est in uno Deo, nonaretur euertere: a cotra veritatemniti coeperat deficetibus arPmentis,in hac Aura nemregario decidit, unde si extricrere non posci. Hic er v illum te o haerentem, teneo defixum, quo Lucil-lm, qui mrura disserebat, obmotuit. Hic est erio cardo rerum; hic vertuntur omnιa. Explicet se Comas pomis ex hac uorapue.proferat arPinentu, quibus domceat, Ner fisisse materiam, quam sta prouidentia et cerit. O hndat, quomodo quicquam pondero semin graue aut es e potuerit sine authore; aut immutari uoluerit,ac desierit ese, quod simper βιit; ut inciperet es, quod nonquism luit, insae si do erit:
tum demum asentiar, ne mundum qu dem diuina prora videntia ad brutum: tamen sic assentiar ' ut alsis istum laqueu teneam. Eodem enim, quo uollit, re noluetur, ut dimi materiam,ri qua mundus est, et manduo, qui de maderia est, tura extitisse: cum eo ipsam vituram Deum esse contendam. Nec enim potest sicere mirabιli idest maxima ratione conflantia, nisi qui habet mentem, prouidentiam,potestitem. Ια. . se ut Deus Iecerit omnia, e quicquam esepossit orimm , quod non oriIuem a deo traxerit. At idemqliones Epicureus est non uult ab deo sectum esse mundum: quaerere Aolet, quibus narimin3,quibus mu-chinis,luibus vectibus,qua molitione hoc rentum Fus
148쪽
scierit. Videret fri pes eo tempore potuisset esse, quo
Deus Iecit. Sed tu perstraret homo dei opera; uolute eram inducere in hunc insindum, nisi perfectis omnibus d induci quidem poterat. quomodo enim sib- si 're cum fibricriretur desiper coelis , terra subter fundaretur cum frae' bu da uel nimiis rivribus sorporadi oen serens; vel ignesi Gloribus incum, Folidare,duresserens. Aut quomodo vivere βle nodum in brum,nec si bus,me animalibim natist Iusturesse fuit hominem postremo fieri; cum iam mundo, caeterlis rebus mantis Amma esset impeμα. Denique sanctae literae docen/,homnem fuisse uini m dei opus;
et se inductum suisse in hunc mhndu, quoi in domum
iam paratum , instructam . illaim enιm mus foeti sunt omnia. Idem etiam poetae flentur. Ouidilis perfecto iam mundo, uniuersis ammabbus flaratis hoc addidit. Sanctius his animo mentisq; c actus altae Deerat adhue, quod dominari in caetera posset. Natus homo est. adeo nis existimandu est, ea scrutari,qua Delis uoluit e caelam. Verum iste n --
lendi, aut disicendi studio requirebat , sed refellendit uia considebat, minem i posse dicere . Q M as uero ex hoc putandum sit, nesse baee diuinitus sem quia . quom do secta sinu, n pctest peruideri. An. tu,s co
ratus in domo Abrasim, ornatu, stam in f-bricum uid sies: do m illam phtus es non ab homine. ese aedisim rem quia, quomodo aediscatur, lucrarest idem profecto de domo quaereres,quod nunc de mundo requiris: quibus manibus, quibus serramentas ho
149쪽
D E OUC IN E. ERRORI s. mo tantu est opera molitus maxime si saxa ingentia, mense rementa, stis columnas, opus totum Ablime, π excelsium uideres.m mne baee tibi humanarum uirium modum viderentur excedere; gailla non rem uiribus, quam ratione, atque artificio sim es ne*
plus efficit ratione, quam uires eius exire patiatur; quid est, cur ineredibile tibi esse uideatur, cum mudim
dicitur Actus a Deo'im quo, quia per si mi est, nec sa
pientia potest habere term m, nee fortitudo me vam. Opera ipsius uidentur oculu. quomodo avitem ilisti dicerit; ne Unte quidem uidetur. quia ut Hermes ait)mortuli in mortuit,temporale perpetuo, corrupti-kle incorrupto propinquare uon potest, id si propius
amedere, Or istelligentia subsequι. π ideo terre madhue animal rerum earlesbis perstemonem no mpit. quia oorpo e qMsi custodia istum te tur,quo misnus βlum,ac libero stens cernat omnia. Sciat intur sinepte siciat, qui res inenarrabiles quaerit. Hoc est. n. modu conditionis suae transiredi me intelligere,quo usis homni liceat anaedere. Denis cum aperiret hom-m ueritatem Deus;ea βla scire dios uoluit, quae interfuit hominem sitire ad uitum in quedam. quae uero ad curiosam,et pro anam cupiditatem pertinebam,παx Nit,ut arcana esstne. in id ergo quaeris,quae mepo-
umuersa o Vos t. Nune quoniam refutauimus eos,qui de mando dictere eius Deo aliter sint vi, qηim veritus habet: ad diuinam mandi sebri-
150쪽
sius Dei conditoris. Deinde terram βιndauit,ae eae-D Abdidit: quam homo crem eaeteris animalium geueribus incoleret. Eam voluit humore aram flairenti neri. Susm vero habitaculum distinxit claris tu nibus leuitsole si iret, lunaeq; Orbe fulgenti, Dorum munnm 'lendentibus signis adornainuit: tenebras autem,quod est bis confrarium conflituit in terra. nihil enim per si continet Isinimis, 1 usi acri piat a' coelo. in quopsit lucem perennem, Deros uitum perpetuam confra is terra tenebra3,immfros,Gr mortem. Tanto enim baee ab illis Derioribus distin quantum mala a bonis,m vitia a uirtutibM. Ipsius quoque streae bina partes contraria3 inter se, diuersis con bruit scilicet orientem, eandentem s. ex
quibus Oriens, Deo simulis censetur; quia ipsi Iu inusns,m illustrarer est rerum, quod oriri mos ficiat
ad uitum stNiterram . Ooridens autem conturbataeis,prauaeq; menti ascribitur; quod lumen abscondat; quod tenebra3 sempor tridumtaer quod bo nes fiat
eouidere,atque interire perras. Nam sicut lux orientis est in luce autem uitae ratio versatur: sie oandentis tenebrae sim:in tenebris autem π mors, interitus continetur Deinde alteras partes eadem ratione dimenm .
sis est meridiemae septentrione. quae partes illis duabus secietate iunguntur. Ea enim, qaae est Alis mure arrantior proxima est, σ cohaeret orienti. At illa,