L. Coelii Lactantii Firmiani Diuinarum institutionum libri septem proxime castigati, et aucti. Eiusdem De ira Dei liber 1. De opificio Dei liber 1. Epitome in libros suos, liber acephalos. Phsnix. Carmen de dominica resurrectione. Item index in eunde

151쪽

quae piloribus, re perpetuo via forpet; et rem est,

cuius extremus earnss. Nam siclit non rariae usu lu- nunι se se ire friPs Glori. Ut igituramior lumnis prox asse meridies orientiunt friPs tenebris, iis

plagi est septentrionis orasui. Quibus singulis partimbus suum tempus attribuit. Ver scilicet orienti, aegra meridionali plagae Oxidenti autumnus est, septentrioram Dems. I nbu quos duabus partibus,meridionali, et septentrionali itura uitae et mortis continetur: quia uita n calore est, mors in figore. siost autem mior ex igne stire fiPs ex alua . secvndum harum partisi dimensioram,diem quos fici ae vcssim; qui stati Orbes temporum perpetuos,ac uolubles, quos uo cumus anuos, alterna per uires successione conficians. Dies,quem primus oriens Fbmnistrat; Dei sit, ossi est,ut omnia, quaecuns meliora fons. Nox autem, quum ocridens extremus inducit eim s. quem Dei se aemulum diximus. insae duo enam in hocpraesicius furiturorum Deussicit ut ex iis'verae religionis,et frusarum μ'Vbtionum imaeo quaedam Hlinderetur. Nam sinu βl,qui oritur in die tiret sit unus, des lem esse appellatum Cicero uult uideri, quod ebscura. tis si deribus solus appareat: remen quia uerum,ac persectae plenitudinis lumen est; mure pons ,et fulgore clarismo illustrat omnia: Ita in Deo licet sit

unus testis, uirtus,et elaritudo perficia est. Nox autem, vim prauo illi antitheo dicimus attrita furem eius ipsius multus, uarias religiones per se litudinem denis irat. Q amazuerum Ilillae in m

152쪽

. I I TIB ri. ζγI I l crmerabiles mirare,ac radiare uidearer: tumen quia nosans plena,ae solida lumund nec Gloris perfruivi g quam, mc tenebrad multitudine fa uiscunt. Duo ipturilla priscipalia inveniuntur, quae diuersam Gntrariam sibi babens potestatem; mur, σhumor. quae mirabititer Deus ad se lancinia, π gignenda omnia excuseruuit. Nam cum virtus Dei sit is intime,et igni: nisi ardorem,uisnop eius ad sin humoris, aesturumateria temperasseti nec nasia quicquam,nec cohaerere

potuisset: quis 'tim conflagratione interiret, quicqdesse coepisyet. V nde m philoophi quidam, poetae

discordi concordia mundum constare dixerunt:sed rarationem penitus non uiderum. Heraclitus ex igne misese omnia dixit, Thales Milesius ex aqua. Vters, ut, d t aliquid: siderrauit tamen uterM.quod alterutrum

sis lim fuisset; neq; aqua nasia ex igne potuiset, neq; rursus ignιs ex aqua. Sed est vertim,simul ex utroque permis is cuncti generari. Ignis quidem per saricum aqua non potest : quiasens utrasi inimica: si

amuntis Aenerint, alterutrum, quodμperaueri con

sinat alter: , rese est: ed eorum μου me permια feri polluus. Subsentia ignis, calor estiaquae, humor.

napiunt: ab his oriuntur cuncti duobus. cul sit in s aquae pugnax: uapor hamidus omne sues creat: dissors concordia foetibus: aptu est. Alterum erum quisse missilita: elementum est,altersm quasi 'mininum, alterum actis m, alterum parabile . ideoq; a ueteribis3 1 Etutum est , ut sacra-

153쪽

menso ignis in aquae nuptiaris foedera sanciantur;

quod foetus ammantiis miora, humore corporen tur,atque animentur ad uitum. Cum erum eo hi omne animal ex anima, corpore materia ovrporis in humore est,animae is miore quod ex auris fetibus datur scire: quos eras humoris plenos, tus opifex mior

fuerit; nec humor pom i corporare, e corpuS animia re. Exulιblis quoque ignis, aqua interici ebat. adhue erum uidebatur ne is,quamuis malos remen,bommessi, pplicio capitis affare. Interdiciis igitur usu eam Tum rerum,quibus vidit constit hominum .perinde haebebatur,ae si est,qui eam sententiam ex operat, morte multurus. adeo illa duo elementu prima phtubabitur ut nec ortu heminis,nee sine his uitum erediderint pos- si in lare. Horum alterum nobis cummune est cum caeteris animantibus; alterum soli homni datum. Nos. n. quoniam cale',atsi immortuis animal samus; igne utimur; qui vobis in argumentum in mortuti tutis datus est: quoniam ignis e caelo est. cuius mitura,quia mobilis est,m sursῖm nititur uitae continet rationem. Caetera uero animalia,quoniam retu Ara morditia, tun tum modo aqua utuntur. quod est elementrum corpora is,atque terrenum. Cuius mitura, quia mobilis est,ac deorsim vergens I ram mortis ollandit. I deo pecum des neque in coelum sal iciunt: nes religiones finitur. quoniam ab his usius usus alienus est. V nde autem,uel quomcdo Deus haec duo principalia ignem,et aq muel acrenderit, uel eliquaeuerit; Alus scire potest, qui scit. Cer sumam igitur mundo,animalia uarii ge

154쪽

feren imperauit. Et Am Funis bina, idest diuersi si-

xus 'gula: ex quoru motibus re aer, terrain maeria complere sivi. Deditq; his omnibus generatim Deus alimentu de terra ut si homnibus ese posm:

alia nimirum ad cibos,alia uero advestimentum: quae autem magnaris Aru virliam ut in excolendae terra iuuarem. de dicta Avi iumenis. Itu rebus omnιbus rabili desir κοne compositis, regnum sibi aeter num parare con lituita, et in merabiles arimus proincreare, quiόκε immortubaelem daret. Trum fuit ipsistis dachrism siensibile, atque intellisens, idest ad imaginis μα Arma qua nihil potest esse persectius;

hominem figurauit ex limo terrae. unde homo nanis

inpatus est, quod sit sectus ex humo . Denique Plam humanam Νrmum θεοεισδε esse ait ; er sibila: quae dicit,

εικωνί- ανθρωπον ἰμη,λογον ορεον ωσα. De hae bo vissimonepoetae quoque, quamuis currupi tamen mon aliter tradiderum. nans homnem de luto ae Prometheo sectum esse dixerunt. R es eos umpsistit d mmen animis. Nullas enim literas ueriretis attigeram: fid quae projeMrwm uaticinio tramidi, in saerario Dei continebantur ea de sebulis σessura opinione costem, depravidis,ut uerires P- ο Alet uariis sermonibus dissipaM corr-phnullo non addente aliquid ad id, quod diadierant car-nibus μου comprehenderunι. er hoc quidem inepte; quod rem -rabile, trems diuinwm opimi ni hon nidederunt. QVid enim opus μit,homnem de lum sn-ncum posset eadem ratione generari, qua ipse Pra-

155쪽

DE ORIGINE ERRORI s. nutheus ex Iapeto mitus est qui si fuit homo: unerare bomuem potuit, sacere non potuit. De Diis au tem si' αἰ- non fulse poena eius in muco mente declarata imSed ne patrem ipsius Iapetum, patruumq; Tire usquisiquam Deos mmcupauit: quia regm Fblι res pe ritnes Saturnum =lum fuerit: per quam diuinos hono- i eras cum omn/bus suis pos is oonsecutus est.Multis arra lingumentis hoc figmentum poetarum coarpui petest 'a- num esse dii iura ad perdendam, follendam cs ex teterbe terrae mlitiam, conflat ister omnes. Idem enim

philosophi,poetae,scriptoresq; reru antiquarum lora ei quuntur in eoq; maxime cum propheturum sirmone consentiunt. Si ergo maec sinus s Deo ideo famis est; hi ut malitia, quae per rimam multitudinem i creuerat, ii perderetur: quomodo fλη hominiis Prometheus fuit

ese dicunt seruritum . quomodo umus gradus, ct una diroyenies orbem terrae rem celeriter potuit ho nibus

impleretsed uidebat bee quoq; se corruperuns ut it lud si perius; cu ignorarent,in quo tempore cadici ρ α mas sit 'flas is terra quis ob istbtiam meruerit 'genere humis pereunte saluari et quomodo, avit olim quibus struatus sit. quae omnia propheticae literae domrent. Apparet erv βψam es, w de opifico inde Prο- methei nerrami Verum quia poetus dixeram non ο- , mnino mentiri Alere sed figuris hiuoluere, OUο - 4νare quae dicans: non dico esse minii os, sid prim omni κm Prometheum simulachrum hominii frmose hse de plagui σ molli lum; ab eos narum primo ar-

156쪽

LIB. II. ς his stemporibus Iuli. quibus prinum templa con lituit: noui Deorum cultus esse coeperunt. sic ueritas Iu rata mendacio est: π illud, quod P Deo sectum fere batur, bo ni, qui opus diuinum imitatus est,etiam coepit ascribi. Caeterum Acho veri,ac uiui bomnis elimo Dei est . quod Hermes quoq; tradit: qui mon rentum bouunem ad imaginem Dei fictum esse dixit a Deo sid etiam illud explanare benaeuit, quam Abii

li ratione singula quaeci in corpore hominis membra βrmauerit; cum eor- nihil si quod non tantundem ad usias necessitatem,quantum ad pulchritudinem ualeat. Id uero etiam Stoici, cum de prouidentia diser ut, fare ounantum; secutus eos Cicero pluribus quidem locis. Sed tumen mastemiam rem copiosam, uberem stiritam contigit. quiam ego nunc iovirm praetereo, quia nuper proprium de ea re librum ad Demetrianu dues

dilarem meu scripsi. Illud hoc loco praeterire non posofum, quod errantes philosiophi quidam aiunt,bonum caeteras a uinalia sine ullo artifice orta esse de terra; inde illud vir lianum est.

rerrea progemes duris c ut extulit arvis.

σ ij maxime fuerunt m ea sententia, qui esse novi

dentiam ne me. Nam Stoici ammantium Obricum dirimnae Θlertiae tributivi. Aristoteles autem labore se,ac

mn habere,fed fuisse simpe ac semper, fore. Sed cum videamus,singula quael animalia, quae ante non fueran incipere es=,π esse demeremeasse est, totum gem is aliquando eoe cogisse, er aliquando desiturum

157쪽

DE ORIGINE ERRORI s. es via coeperit. Omma enim tribus temporibus mutineri Moese est, praeterito, praesenti, futuro. Praeterinest orir , praesintis Abstantia, futuri dissolutio. Quae omnia in Detulis bomniblis apparens. π incipimus erum,cum nae scimur smo, cum uiuimus; deserimus,cum interimus. Unde etiam tres parras esse uoluerunt, am,quae uitam homnibus ordiatur altera, quae oentexat tertiam, Me rwmpat,ac siniat. In rem

autem genere bo num quia βia praesens tempus apparet:ex eo trimen π praeteritum,idest origo colligitur; futuri .idest diplatio. Nam quoniam est apparet aliquando coepi p. esse enim missa res sine exordio potest. er quia coepit apparet quandos des tura. Nee enim postsi id totum esse immoraule, quod ex moreulibus con lat. Nam sicut uniuersper singulos interiamus:feri potest,ut aliquo ιαμ Omnes sit huel 'rilitate terrarum,quae acridere uelparticulatim Alit,uel pe bienni ubisi diffusa,quae singulis urbes,ati rePο-nes plerunt populatur; uel incendio in orbem n F, quale ia βise Ab piae lante dicitur uel diluuio aqua rum,quales, Deumbone traditur, cum praeter unubomnem genus omne deletum est. Quod diluuium si acri rit; prosim potuit acridere, ut m unus iste, qui Derfui interiret. Si aute diuinae prouidentiae μα tu,quod mori non pomst, ad reparandos homno re- fruarus est: paret,in Dei pote iste esse uel uitum, uel interitum teneris humani, quod si potest eondere in f tum quia per partes Oondit: apparet, aliquando esse ortum ut fragilires initium,sie declarat ter m, in aesi uera sm: non potuit defendere Arisb-

158쪽

LIB. II. cstiles,quo minus habuerit ρο mundus ipsi pris iv. quod si Ari'teli Plato, Epicurus extorquent: σPladiri in Arisbaeli, qui siemper fore mundum pure verunt, licet sinu eloqgentes; ingrate dimen idem Epiri curus eripiet, quia sequitur,ut habeat finem. Sed haec in ultimo libro pluribus exequemur. Nune ad hom

dam extinse animalium ferendorum: tres terra mo-uum siemen Ierim te retinentem, friculos ex se quos dum in uteroru si litudinemprotulisse. de quibus Lucretius . Crescebant uteri terre radicibus apti. eoss, cum maturassens, natura cogente ruptus animialiae bene

rapro uris . Deinde terra ipsam humore quoda, qui 'eset lacti si liue,exuberasse; eoq; alimento animantes es e tritos. Quomodo autem vim frigoris, erat caloris 'me, aut uirere potuerunt; aut omnιuo nasci, clim l exarere filiis astringereti Non eram , inquium, in principio mundi bems, aestis,sid perpetua temperies , re ver aequiabile. Cur ergo nihil horum fieri etiam nune videmus' QSia semes aiunt feri ασίβα rimm Iuit,ut animalia nasiarentur. posts uero esse coeperuiu, conresia bis ficultu te generandi, terra parere desit; remporis conditio mututa est. O dicite est,mendacia redarguere: Prima,quod nihil post si esse in hoc mundo,quod non 'permaneat, ni coepit. necetum bol lanis, astra tunc non erant; aut climesnt,meatus V n habebant, aut mn diuina moderatro, quae cursus eoru temperat,et Tibernet, cum ipsisfα mi coeperit: Deinde, quod si itu sit,ut dicut prohiden Lactantius. i

159쪽

nam es,neces est. er in ipsium incidunt, quod maxime sywnt. Nondum enim natis animatibus, aliquis uti p prouidit,ut nasiarentur me orbis terrae desierius,atque incultus horreret. ut autem de terra sine officio parentum nasii posent, neces est magna ratione es prouisem: delati ut humor ille abneretus de terra in uariG mastues sorporum sinuretumitem ut e fiaticulis,quibus aevbatur,amvis uidendisntiendis rano e , tanquam ex aluo mirum pro underentur. Mirae,inexplimbiliues prouisio est,sid putemus id quoscas accidit euila arte,quae si q-ntur, or uim esse non possunt,ut terra oontinuo Iam mnaret ut aeris tem peries esset aeqvisu. si oenset iovirm ese seriis, ut animalia recens editu uel haberent alimentum, sui non haberent periculumineces est,ut aliquis diuina nescio quia ratio e prouiderit. qu. autem potest prouidere, nisi Deus t v ιdeamus tamen, an ιd ipsum, quod dichtant; feri potuerit; ut homnes nasiaretur e terra. Si non Meret aliquis,quandiu, ' quibus modis eduretur insens; huellivi prosecto, non potuise ter rivnas illos pueros sine usto eduratore nutriri. Fuiterum ne rese, vim pluribus mensibus iarere proiectos, donec confirmatis neruis mouere si , locum s mutare pos=nt. quod uix intra unius anni statim feri potest. Iam,uide utrum ne insens eodem modo, et eodemum,quo est esse as,iarere per multos mensis ualuerit. An non humore ιllo terr quod alimenti gratia --nistrabat: si mrporis purumentis is umum mi hs obrutus,mrruptus s moreretur I res nullo modo feri aest,quin ab aliquo fuerit educatus. nisi forte animam

160쪽

illa ratio inpossibilis, est si tum n ratio dici par i,qua id aptur,ut lla sit ratio. Qui erum dicit omnia sua stonte esse nere; mbiis diuisae prouidentiae tribuit: hic prosistis rationem non asprit,sid euertit..di se quicquam feri sine ratione, neq; nos potest: apparet diuinam esse prouidentiam; cuius est

propriis, quod dicitur ratio. Deus ipfur rerum omniumachinator scit hominem. quod Cicero quia si expers cade hum literarum, uidit tamen; qui libro debebusprimo,hoc idem tradidit, quod prophetae. ω- tu uerta sibieci.Hoc an mal prouid Iadix, multiplex,acutum, moriti m ratioris,et consilit,que vocinius hominem, praeclara quadam conditione veneratum esse a summo Des:*lwm est enim ex tot animantum vveribus,atq; naturis particeps rationis metationis,cum caetera sintemnia expertia. Vides ne liminem quamuis unu a ueritatis uotitia remotum, umin,quoniam imaenem sapienti e tuebatur, infeste

a si non nisi i Deo hominem potuisse uneraritSed tu me lumis opus est te' montis ne minus humana sese sinant. si ila ho vim Dei opus ese resintur.

Eadem sanctae literae continent. Deus ema veri pa

tris officio βιnctus est. Ipsi corpus effinxit; si animum,quo seramus inludit. Illius est retum, quicquid simus. Uno id fari s uos oporteret scire, docuissct,