L. Coelii Lactantii Firmiani Diuinarum institutionum libri septem proxime castigati, et aucti. Eiusdem De ira Dei liber 1. De opificio Dei liber 1. Epitome in libros suos, liber acephalos. Phsnix. Carmen de dominica resurrectione. Item index in eunde

231쪽

DE FALSA SAPIENTIA. Damnantlytur uirum omnem,plenamq; rubii aliud, o malis opirantur. Hine nere est ineptu ista siententia; hane esse mortem,qua nos sutum putemus, illa uitam, quam mos pro morte timeamus: ire primum boniam esse, n n sit, si nil bonus meri. QAae,ut miorupit autheritatis, Silius attribuitur. Cicero fe in onsoritatione. Non nasci, inquit, senu optimum, nee in husopulos incidere vitae: Proximum aurem,si natus sis,

s primum, tun quam ex incendio emtere Artunae. credidise illura vanissimo dicto exinde apparet, quod adiecit aliquid de Ao, ut ornaret. QSaero urintu riori esse optimum putet non noci, cum sit nullus omni , qui sientiat. nam ut bo m sit aliquid, t mraium,si s efficit. Deinde, cur omne uitam m&l aliud esst,quam scopulos,m incendium pureuerit quasi autim nostra fuerit pol xte, ne rasaremur ; aut uirum nobis Drtuna tribuat,no Deus, aut uiuendi ratio qui quum simile inrendio habere uideatur. Non dispum-le Platonis illud est, quod aiebat, si gratias agere naturae Primum, F homo natus eset, potius quam mu- tu animat: Deira ,s mafulus potius ,3 Demna qμod GraecVs, s Barbarus: Postremo quod Atheniensis, s temporibus Socratis. Dici Mn rorest, quantum me tibus caecimtem, tusspariat errores ignoratio ueri retis. Ego plane contenderim, n3 quicqvim dictum esse is rebus humarus delirius. Quasi uero si aut bo-barin, aut mulier,aut a s denique natus esset udem

ipsi Plato essit,ae non ipsim illud, quod ratum β sit.

sed uidelicet Gibavrae credidit ' qui ut uereret homines animalibus ut abdixi animas de corporiblis m

232쪽

impossibile est: vanum,quia Morse non fuit,

ueteres animus in muri corpora inducere; cumide artifex , qui primo aliquando fecerat, petuerit simpernovis secere: Impossibile, quia rectae rationis a rimatrem; minutura natura latus sui Von postst,3 ignis aut deorsm mn, mi in troesm,stu inu modo, ammam μam fundere. Existimauit igitur homo sapiens, pomise feri,ut anima,quae tuc erat in Platon in alimquod mutum animal includeretur esset s humano si praedire, ut intelligere ae doleret,imoongruenti si mrpore Ouerarum. Ganto sanius paret, si gratia3 ale re se diceret, quod ingenio ses, quod docilis nutus esset, quod inque opibus ut liberaliter erudiretur. Nam quod Athenis natus est,quid in eo bene isti fulti Anno plurimι extiterunt in alijs ciuitatibus excellenti inerio, atq; doctrina uiri, qui meliores singuli, g omnes Atheraniensis suerunι Quanta hominu miltia jisse credamus,qui Athenis rati, temporibis3 Socratis,inradom tamen,ae stulti fuerunst Non. n. aut parietes, autum in quo quisque est opsis ex utero,conciliat homini sapientiam. Quid vero attinuit, Socratis si remporibus natum gloriarii qum Socrates inuria disrennbus potuit comodare Non uenit in mentem Platoni, Alcibia- 'dem quot,et Critiam eiuste Socratis assiduos auditoressi is, quorum alter bo bs patriae acerrimus fuit, alto crudelissimus omni u oran ru. V ideamus nuri

quid is Socrate ipse tum magnum fuerit,ut homo sis piens merino gratias ageret,illiu se temporibus esse natum. Non inficio fuisse illum pavito cordatiore, quam

233쪽

DE FALSA SAPIENTIA. eteres,qui naturam rerum pureuerunt inutuo post remprehendι I n quo istos non exoordes tantum βια si arbitror,sed etiam impios quod m sierect ealethstilius prouidentiis, curioses oculos uoluerim is uere. Romae: in plerisique urbibus scimus esse quaedam sacra,quae astici I utris tresis habeatur. Abstinem uitatur astella, quibus contamnare illa non liret: siserte uel errore,uel ιαμ quispiam uir astexerit; primo poenae eius, inde inDuratione sacrificii foetus exinpiatur. Quid his faG,qui laconoesia struturi uolunt 'Ni rum malu sieleratiores,qui arcum mundi, erhoe caeleste templum pronare inpijs dg ututiombus quaerum; quam qui aedem Vestae, aut Bome deae, aut Cereris intrauerint. QIae penetralia, quatrum adire uiru non lineat; tumena uiris fuerimm snt. Hi uero non tantum impietatis erimen emnum,sic quod est multo indignius, eloquentiae semum,et inunt, gloriam quuntur. Quid, si aliquid inuesbore possem 'Sunt enim tum miti in asseuerando, quam improbi in quaerendo,oem neque inuenire qκicquam possim, nec defindere,etiam si inuenerim. Nam si uerum uel friuim uiderint, quod sepius continIt; commimici,ne ab aliis id pro si o resistatur. Non enim desiendit aliquis de caelo, qui sintentiam de sit vlorum opinionimbus strat.qωpropter nemo dubiaeueri eos, g ista muquirant, hos, ineptos,insanos ely. Aliquid ergo So-erates habuit cordis humani; qui cum intelliseret baee non posse inueniri, ab eiusmodi quae bonibus si remo

nii. uereorq; ne in eo solo. Multu. n funis eius uon modo

laude indignased etiam reprehensione dignissima : in

234쪽

quibus fuit sistrum stinus. Ex his aenim elam quod ab omnibus fit probatu . celeόre hoe prouerbiu Socrates habuit. QVOD Apra Ambaladuos. Pro- rvcumbamus stur in aeream; π ma 1 nobis ad praeclara opera datas conferre s in pedes. Nihil ad nos et mad cuius sontemplationem μιmus excediti vibilianis lux ipsa pertineat. certe uictus nostri mus de leaelo eq. uodsi hoc sensit, uen esse de rebus earle h- lbus disturendum;ne illorum quidem rationem poterat comprehendere vaesiab pedibus habebat. Quid ergo' m errauit in uerbistverisimis non est: sed nimiruid sensit, quod locutus est, relipom minime firmenta. M quod si aperte diceret,nemo pateretur. Quis enim no sintiat, hune mundum tum minabili ratione persectu, aliqua prouidentia Tybernaris quandoquidem nihil est,quod post sine ullo moderatore odo bre. Sie do mas ab habiturere deserere dilabitur. nauis sine resernarere abit pessium. corpus relictum ab animia δε- . fuit: nedum putemus euntum illam molem aut oen strui me artifice,aut stire tundiu sine rectore potuis. Quod si publicus illvi relipones uoluit euertere; non

improbo ; quin etiam laudabo, si ipsi quod est melius

i e rit. Uerum idem per innem, re an sterem δε- ierant. O bo nem furra ut ait Zeno epicureus ineptum,per datum,desserarum,si mutilari uoluit relim

ponem dementems hoe serio stat,ut animi turpi se simupro Deo haberet. Qui, iam Aperibtiones Ag

pnorum audeat reprehendere, quas Socrates Athenis

authoritate confirmauit fata stud uero nonne Ammae vii ututis; quo d ante mortem Iamiliares sios roilini

235쪽

DE FALIA SAPIENTIA is ut Asulapio diffvim,quem uouerat,prosi sacrarenti Timuit uidelicet ne apud Rhadamnthum recupera-edram,uoti reus fieret ab Aesculapio. Dementis momhominem putarem,si morbo asseclus perisset. Cum ve

sapietem. En, cuius temporibus natum espes homo suit , sins gratulatur. videamus tumen, quid illum socrates docuerit qui cum ditum p simm repudia sit eo' si contulit,ut de virtutebatque officio quaereret. itaq; uon dubitorium audireres suos iublime praereptis erudierit. Docente ivtur Socrate, uon funt Platonem, tu lime uis in aequitate consillare. siquidem omnes pari conditione nasuntur. Ergo nihil, inquit, priuati,ae

proprῆ habeant sed ut pares esse possint. quod tu btiae

ratio deoderat,emma in commune possideant. Ferri

hoc perest,quandiu de pecunia dici uidetur. Quod ψ- sim quam impossibile sit. quam iri tum,poteram

itis rebus ostendere. Cόredamus tamen ut possit se vi omnes. n sapientes erunt, ν pecuniam contemnet. Qiιδ ergo illum communitus isse perduxit/Matrimo nia quopi,inqMit, inmmunia esse debebunt: siciliat ut ad eandem mulierem multi uiri, tanquam crines mn fuant;et is utis obtineat, qui uiribus uicerit: auissem pientes siunt ut philopbi expectent ,σwcibus tangluparar obeant. 6 mιra Platonis aequin retem. Ubi egigitur uirtus mytatis ubi fides obnii talis'quae si restas, Omnis tu lina sublata est .at idem dixit, beatus cuim rei situras fuisses aut philoophi regnarent,aut reus philo opharentur. Huic uero tum tu is , tam aequo utro

236쪽

LIB. III. Istilena: prostituisset pudicinam seminaru . quae nullus

unquam Don modo rex, d ne orannus quidem f-at. Cum uero intulit rationem turpisn, butim consiliiste inquit. ciuitus conoors erit, mutui amoris obnstricti uinadus omnes omnia suerint m murin, O' patres uxores,et liberi. Quae ista confusio gerumeris humani esti Quomodo struaripotest inritus, ubiribit est oenu quod ametur ' Quis aut uir mulierem, aut nihlier uiru diliget, nisi babireuerint simp uratris devota mens, seruum inuice fides indiuidua sererit inritatem Τ quae virtus in illa promiscisa uoluptate locu non habet. Item si omnes ommu liberi snt, quis amare liberos, rens sit os,poterit, cu Aos esse aut ignoret, aut dubitet i quis honore rens patri deferet, eu uinderatus sit, sciati Ex quo sit,ut non tantum alienu pro patre habeat, sed etia patrem pro alieno. Qui quod uxor pol si es communis, tum non potest'quem conopi non ius ex uno neces est.Perit ergo illi una communitas, se reclamante natura Superest, ut tantummodo concordiae musa uxores uelint es communes. At ita uehementior dissordiarum cause est,quam uniuFμm,nae L multis maribus appetitio In quo Plato si ratio e Von potuit,exemplis certe potuit admoneri σmularum animalium, quae ob hoc uel acerrime pugnant hominum,qui semper ob eam rem grauissima inter si bella gesserunt. Resint, ut communio isti nihil aliud habeat,praeter adulteria, libidi, nes propter quas funditus erueias, uirtus est uel Grime necessaria. Italuon inuenit sonoordla,qua quaere bat; quia non videbat, de friatur. Na ivstinam ex-

237쪽

findunt; fetus suos,quia certi sun amanu; salieuos obieceris,abiPns. At homo sapiens cumra -- rem bo num,contras natura,stultiora f&,quae imireretur, elept. Et quoniam uidebat in caeteris ammtiae

bus officia mari , foeminari s non es divise existimauit oportere et mulieres murere, ρο consilijs publicis interes, manstratus serere, σ imperia μι- ρipere. itus bis arma, equos as minitanonseques est,ut-lanam, telam uiris, insentim Isa tiones. Nee uidit inposybilia esti quae diceret ex eo, quod adhuc in orbe terrae neque tam stitia, que rem sapiens ulla gens extiteri quae hoc mcdo uiueret. C m igitur in funere uumtute ipsi philsophoru prinopes deprehendantur; quid illos mi res purebimus,

qui nquam sibi tum sapientes uideri Aolens, quam

cum pecliniae contemptu gloriantur'Fortis animus. Sed expecto quid sciam; quo ille contemptus euadat. Traditu sibi a parentibus patrimonia, tunquam malum fununt,ae deseruns. Et ne in tempestiae naufra-pum seriam; in tranquillo si ustro praecipitrens; non uirtute,sid peruerβ metu fortes; sicut illi,qui, cum ti mens ne ab ho latuPlentur si si iuPlanu, ut mortem

morte devitens. Sic illi, unde pudine gloriam liberalitum acquireresne bo resue gratia perduim.L-dcitur Democritus,quod agros Fos reliquerit eos pam

fo a publim feri passus sit Probarems donaset. Nihil autem sapienter si quod si ab omnibus fa inutile

est,ac malis. Sed haee neglivntia relerabilis . Quid ille, qui patrimonium in uamos redactum esurit in Lamntim. ε

238쪽

DE FALSA SAPIENTIA.mare t EP dubito utrum ne santis, an demens fuerit. Abite , inquit, ira profundum malae cupiditates ; ego uos mercvm,ne ipse me Ur a uobis. Si rentus pecuniae - contemptus est; pe illam beneficium se humanictrem; tarpre pauperibus. potest hoc, quia perditurus es, multu ueturrere,ne seme, aut siti, aut ditate moriantur. Inurere infamam saltem , Iurorems Tudimm; sta e populo diripienda. Potes re pecunιam esse rein remen bene collocrere; quia saluum est quicquid pluribus pro uit. Tae nis autem paria pes re quis probat i Sed om famas ιd, quod est ab omnibus semper irrisio m. l Pud satis est ad mar Pendum furio, F bomnis errorem, quod inter uina, e morbos, m sirinordiam ponit. Assimi uobis affictum ; quo ratio

humanae uitae pera omnis conticetur. Cum emm ω- tura homnis inbecilliorsit quἰm eaeterorum a m

lium, quae uel ad perferendam um temporum, uel ad incursones desuli corporibus arcendis, raturaliissus munιmentis providentia corde hs armauit; ho xv autem quia nihil istorum datum est; amrpit pro istis omnibus nustrationis affictitam; qui plane hom-tur humanires; qua uolout inuicem tueremur. Nam si homo ad conitectum alterius bomnis effraretur; quod Iacere uidemus animntes,quarum natura solim P est; ntilla esset homι m μaeres; nulla urbia condendaram vel o ra,vel ratio. sic neque uire qH-dem satis tum,cum eaeteris animalibus expostre est

ruo more senirent. Non nor in aliis dementia.

i id enim dici postsi de illo, qui nigram dixit es.

239쪽

tiluem' g consiquens erat, ut etiam picem albam esse diceret. Hic est ille, qui si iacirco natum esse dicebat, ni caelum,ae Folem videret qui pin terra nihil uidebat Ao te lucente. Xenophanes dicentibus misthematicis orbem lunae duodeviInti partibus maiorem esse, g terram, stultissime credidit. π quod bule levitati fuit nonstentane: ,dixit,intra conmuam lunae sinum esse aliam terram; ibi aliud se s homnum si limodo ut vere, quo Vos in hac terra uiuinus . Habent intur illi lunatici homines altera lunam, quae illiue uo*ιrniam lumen exhibeat, sicut haec exhibet uobis. Et 'ri y μνhic Orbis alterius inferioris terrae luna sit. Fuisse Senem inter Smicos ait,qui deliόeraret,utrum ne Soli quos

FG populos daret inepte scilicet g dubitauerit. Quid

erum perderet, si dedisseitSed enedo, cretor deterrebat, ne rentum multitudinem periculo commisteret; ne si aestu nimio periispent psius culpa euenisse tunia crati onutus dioeretur. Quid illi, qui es e conir nos uelutjs uostris antipodoti putant; num aligd loquanαtur aut est quistram tam ineptus, qui credat ese homines,quorum uesbya sint Aperiora, g crepitu tout ibi quae apud uos iacent,inuersa pendere' ruus, arbores deosιm uer 2s cresceret plumis,'niues, O grandinem Asm uersis caedere in te rami Et m ratur aliquis hortos pensiles inter septem nura narrori; cum philoophi metros, m maria, π urbes, montes peHiles scianti Histim quos erroris aperienda uobis orito est. Nam semper eodem modo fil-tur. Cum enim Asem aliquid in principio Ampsi .ris uersi litudine imiuili necesse est,eos in ea quae

240쪽

la, quia Moese est his es,quae rebus falses congruut. Cum autem primis habueritis flem ; quatia fiunt ea, quae siqisuntur,non circuns iEunt, sid defindunt ο-mm modo, cum debeat prima illa,ntrκm ne uera sint,anysa,ex consequentibus iudicare. Q uae intur illos antipodas ratio perduxiti videbant oderiam cursis imo rasim meanti-; Alem, atq; lunam in eandem parratem semper occidere,atsi oriri semper ab eadem. Cum autem non persticerent,quae machinatio cursias eorum temperaret nec quomodo ab oetas ad oriente remea rens; eoelum autem ipsum is omnes partes putarentes deuexum quod sic uideri,propter mensem lati tudinem necesse est exilhmaverunt,rotundum es e tmndum,sicut pilam; et ex mctu βiarum opinati sint,coelum uolui se Misa, solemos, cum occiderint, uolabi litate ipsa mandi ad ortum referri. Itaque m aereos

rebris diuerimn Aivi, quasi ad fPram mundi, eosseaelarum portentosis quibusia si lac is, quae astra

esse dicerens . Hane in ur caeli rotunditarem illud β-quebatur ; ut terra in medio sinu eius est mnclusa.m disi ire esset, etiam ipsum terram globo Dulem. nes enim feri post, ut non esset rotundum, quod νο-

tundo oonclusim teneretur. Si autem rotunda etiam ter

ra est; orse es, ut in omnes eaeli partes eandefaegerat,idest montes erim mmpos tendat, maria costernat. M odsi esset B stquebatur illud extremu ut nAlla sit pars terrae,quae non ab hominibus,eaeterlis animatibus incolatur. Sie pedulos illas antipodas eoru rotunditus adinuenit. Quod si quaeradab iis, s cp