장음표시 사용
481쪽
nisi Deo donente perrepM. Nam si potest homo intelli- rere diuina lotest σε secere. nam huelligere, est quissieu: θρομ qui Non potui autem serere, quae Deus;
quia mortuti sorpore indutus est: ergo nee huelligere quidem pol si, quae sicit Deus. QEod autem feri non possit,ex innensi rete rerum, atque operum diu nor si, scile est unicuit,metiri. Nam si mundum cum omm.bus, quae Funs in eo,contemplari uelu; intelliges prosim,quantum Dei opus humanis operibus ante lit. Irequuntum inter opera diuina, humanis inter est; evnritum di hire inter Dei,hominiis sepientiam neres est. Nam quia Deus incorruptus,atque immortulis est,
ideo per sim i, quia simpiter i est; sipientia quoque eius perinde ut ipse,perstriis est. nec Obstire iri quies potest, quia nulli rei Deus ipsi sitiems est. Homo auri rem quiaFbieetas est passioni; Abiecta est Ersipientia eius errori. T sicut hominis uirum multae res impediun , κο minus possis es perpetua;ire sepiendam quoquius multis rebus impedriri Maseest, quo minus in persticienda penitus ueriret persteti sit. Ergo nuruti est bumna sepientia, si per si ad notionem ueri,
scientiamque nitatur, quomam mens bomnis cum stapli corpore ilPae,re in te broso do alio inclusa, nesliberius mari, nes clarius perstiare ueritatem potest ' cuius notio diuinae conditionis est . Deo enim Aliopera sua uore sns. Homo autem Gn contando, aut
disturendo as qui eam potest sed discendo, audiendo ab eo,qui Iare Alus potest docere. Ideo M. Tullius sententiam socratis de Plamne transsirens dicenns,ueml e rempus,ut ipsi migraret e vita, illos autem,
482쪽
apud quos musem Fam perorabat avre uitam: utru
melius sit,inquit, Dis is mortales siciunt bomnem aurutem arbitror scire tu nem.Qciare neorse est, omnes philosephiae simi alteras esse a ueritu te ; quia hom- us errant, qui eas constituerunt nee ullum fundamentum,aut sirin intem posivi habere, quae nastis diuina. rvim vocum fulci tur oracul u. Et quoniam de philostophorum erroribus loquimur; Stoici vituram m G partes diuidunt unam,quae usiciat; alteram, quae
se ad friendum tractabilem praebeat. I n illa prima esse uin sientiendi in hae materiam; nee alterum sine altero es posse. Ciso me potest idem esse, quod trasent, quod tractatur Τ Siquis dimi idem esse flulum, quod lutum; aut lutum idem esse, quod flulum;
nonne aperte in finire uideatur' At illi ueto naturae uorimine duas res diuer simas comprehendunt, Deumer mundum;artificem,er opus, dicurus, alterum sine altero rubii posse; renquum tura sit Deus mundo perminus am interdum se oonfundunt ut sit Deus
ipsi mens mundi, re mundus sit corpκε Dei. insas venrosimul esse coeperint mundus Deus; ac non ipsi mundum ecerit. quod'σ ipsi fatentur alias, cum hominum mus praediram ese Abriculum Osine mundo esse si uelit,possit. siquidem Deus est diuina et inferna mens,norpore βolutu, libera, cui με lim, testis-tem quomam intelligere mon poterant; fuerunt eum mundo,idest operiso. unde est illud virgilianam. Totumq; in per artus Mens agitat mole ,σ metuo si mrpore miseret.
483쪽
v si est eren illud, quod ijde ipsi aiunt, sectum esse
diuina prouidentia, er regit Si enim scit mandum; fuit ergo sine mundo. Si regit, non utique sicut mens corpus rent,sid ren quam domi s domum, naums gubernator, aurita currum. Nec tamen insib μιηι iis rebus, quas regunt. Nam si haec omnia,quae videmus,dei membra Avi; iam issensibilis ab his con*tuitur Deus; quonιam membra sensiu mrens mortalis est, quoniam uidemus membra esst mortalia. P ossum enumeram re, quoties repentinis quassatae motibus uel hi eri nitorae,uel desanderint is abruptum; quoties demersesu Bbus urbes,er in alae abierint in probundum; fugistros crempos paludes inundauerint; unums,e 'gna si uerint; montes etiam uel deciderint abrupti , uel planis Iverint adaequati ; plurisad regiones, ' multurum undamenta monti blatens, m intemnus ignis ab atmi. Et hoc parum est, si membris sauno parcit Deus, nisi etiam homni lioeat aliquid in Dei cur1'M. maria extruuturi, montes exeiduntur ad eruendad opes,interiora terrae ulcera effodiutur. in id quod ne arari quidem sue laceratione diuini corporupotest'ut iam sceleran,et inpii simus,qui Dei membra violemus. Patitur ne ergo uexari corpκε suum Deuε,et
debilem si uti is si serere,uel ab homne feri sinit'nis
frie diuinus illi sinsus,qui mundo in omnibus munm di partibus perim rus est,primam terrae serim religi, ac si in ima demersit; nequid doloru de assiduis lacerarutione sentiret Q od si hoc uunum, re ab Ardi m est; tum igitur ipsi eguerunt, quam haec indigent sensia; qiu non perste erim diuinum quidem stiritum esse ubis
484쪽
iise,qui est incormptus,grauibus, o corruptibilibus elementis insiceatur aliud ergo rectius,quod a Platonesum eruntia Deosectum esse mundum; eiusdem prouidentia gubernari. Oportebat igitur Plato mo eos,qui idem si run docere,atq; explicare,quae causa, quae ratio furittanti operu βόrieadi; quare hoe, aut cuius gratia ecerit. At jde 'iri,homnum,inquiunt, mufa ndus effictus est. Audio. Sed Epicurus ignorat, i os bomnes quare,aut quis efficerit.
Lucretius,cum diceret mandum non esse a ' diis con-sbtutumsic ait. Dicere porro homi m musa uoluisse parare Praeclaram mundi naturam Deinde intulit, Desipere est. quid enim inmortutibM,ais beatis Cratia nostra queat iamrier emolumenti, Vt vostra quiequam mus perere aggrediantur Et merim. Illi enim niasiam rationem afferebam, cinhumanum genus vetereatum, vel con'tutum esset a Deo. Nostrum hoc officium est,facramentum mundι,et
bomnis exponere, mim illi expertes acrarium veri latis nec attingere, nec uidere potuerunt. Ergo ut paulo ante dicebam)cum assumpsissens icquod erat veru, idest mundum a Deo primim, bdimnum musa esse βόtam; enmen, quoniam eos in consequentibus ratio defeci non potuerunt defendere i quod alpimplerat. Denis Plato,ne Dei opus imbecillum, rui sumsisceret, in aeternum dixit ese mansuru . Si homnum muri
485쪽
manere, nisi quod riny nonpotest. Mi aute uelat ho- num mus sectum hie nullam rationem remi.si.n. dicit, sim fibricularem Aa musa aentum haec opera esse melitum , cur ergo nos nati Amast Cur mundo ipse primari id ibi usit humani Irnwris,eastrorum sanimantium fima cur aliena conreda intercipimus cur deniq; augemur, nuimur,interimus uid bainbet rationis ipsa reveratio' quidppetua F negio Ni ru uidere Deus uoluit, suis uari s maymbus Mns
s tumens ire es et,curae haberet animanaes,praed-pues, hominem ;n ius imperio eum Abiecit. Qui autem dicura simper uise nisi, O tre illud, quod ely sim me aliquo principio non poni, undest extri-mre nequeunt:sidhoe dico: si nu/ndus siemper fuit, Italam poni habere rationem. Qui enim potuit in eo ratio moliri, quod nunquam Ampsit exordiums Nam pritis,quam sat aliqui aut struatur; opus est oonsilio ut distompos quemadmodsi fati,nee inopi qui
qUm potest me prouisone rationis. I aeque omne opus, ratio prandit. Non habet ergo rationem,quod frit non est. Atqui mundu3 rationem habet, con-μt,o regitur. ergo fictus s.si factus est,m re Fluetur. Reddaim ere illi rationem, si pes ι; M amfictus in principio sit, aut postea restiuatur . . in Od quia iacere non peterat Epicrius fue Deme criin,
486쪽
sita θοnte natum esse dixit , seminibus inter se passim
meuntibus ; quibus iterum ritans,disdiura, atque interitum foeturum. Corrupit ere' quod rem uiderat;
forum rationem penitus ignorantia rationis euer-nt redemtos ninnd m, omnia, quae in eo geruntur,
ad similitudinem cuiusam uanisium Amnus siquidem
rebus humanis ratio Mila sevi hit. Cum uero nradum, omnes spartes eim, ut videmus, mirabilis ratio gubernet; cum coeli temperatio, er aequatu in ipse κα-riere te cuss astror-,lumn ms coelestiu , tempον- conflans ae Gra defriptio,terrarum uaria fae cunditus , plana Gmporum, munimenta, en aggeres montium,uiriditas uberiusq; oluurum, fontium saluberrima eruptio, flumnum opportunis inundatio, maris opulentu copiose ister Uio,uenlarum diuersa, utilis stratio, eaeteras omnia ratione sim
constent: quis rem eaecus est, ut existimet sine musaeses , in quibus Gra distositio prouidentissimae ra noms elucritSi ergo sine musa nee est, nee sit omni quicquams re prouidentia Ammi Dei, ex distositione rerum, uirtus,ex magnitudine; potestas,extubernatione minina est. bebetes ergo, inseri,qμi prouidentiam non ese dixerunt: non improbam rem,s Deos iocirco non esse dicerent, ut unum Q oerems: cum autem ideo, ut nullum qui eos diurasse non pu-ant, ipsi delirat. sed de prouidentia satis ira primo libro diximus. quae si est,ut apparet, ex mirabilitate verum Forum; necrse est, etiam hom-nem , caetera φ animiantes eadem providentia erea-δerit. Uideamus eur,quae ratio fuerit singendi sene
487쪽
DE DIVINO PRAEMIO. v. humum quoni- con' id quod strici aiunt , boaxm m mus mundis esse fibrimium . quaquam in boe inῖ non mediocriter pereem,p no bon vis musa diu eucsed bonm m. unius enim singularis appellatio mistum comprehendit humanum Ie s. Sed hoc ideo,quia euorans Gu hommem a Deo esse frmutumlutumsbomnes in omniblis ferris, m agris,oenquam fungos esse generatos. At Hermes non ignorauit hominem O a Deo, ad Dei si litudinem fictum sed redeo ad
propositum . Nihil est sui Opi H quod sit propter βαψμm se m sed quicquid omnivosit,ad usim alique
fieri neresse est. Quis est enim uel tum ineptus, uel remotio βs, ut aggrediatur aliquid secere frustra,ex quo nullam utiliretem, Em commodum steret'Qui dorimum aedifica uon ideo aedifimi, ut rentum modo do mus sitsd ut in ea posit habituri. Qui miuem 'bricit,uon ideo insimit operam,ut rentu nauis appareat, sed ut in ea nauigetur. Item qui uas aliquod i fuit,aefrmat,non propter ea id sto ut rentum scise uidea,tur,sed ut uas illud efctum, cupiat aliquid necessariu. Similiter eaetera, quaecunq; iunt, uon utiq; is Deruri cu ,sid ad usis aliquos utit id laborantur. Mindus igitur a Deo sectus est,non utiq; propter iram mun
monia frugum, cum si mrea indiget. Sed ne illud quidem dici potest, quod Deus propter si sim ficeritnmnd - quonia potest esse sine mundo, sicut fuit antea; iis omnibus,quae in eo Ansi quaeq; reuerantur, Deus ipse non utitur. Apparet ergo,animantim causa
488쪽
mandum esse oonstructum; quoniam rebuS Vs, quiίus
conset, rimantes fruunturi quae hi uiuere,ut constare possens,omnia his necfaria remporibus certis Abimi strantur. Rursum caeter αδ animiantes homnis musa es efflas,ex eo clarum est,qμod homini frutina re tute' ia eius, atque usibus dam μι; quemam siue terrenae fanssue aquatiles,non sentimi mundi ratiotum sicut
homo. Restondedum est hoc loco philosophis, maximes
Ciceroni, ut ait. Cur Dem omnia mostri musa cum iaceret,isntam um natricum,uiperarumq; fecerit i cursum multu pes ra terra, maris dister erit' Ingens ad distutandu locus,sed ut in transiusι breuiter stringendus est. Moomam homo ex rebus diuersis,ae repugnantibus consituratus est; ammo , corpore,idesii caelo, atq; terra tenui, comprehensibili aeterno,ae tem
porali sensibilibatq; brum siua praedito, atq; tetrabro o
ipsa ratio,ac moestus exigebat, bona homini proipom, mala bona,quibuS umtur mala, quae uitet, mueat. Iairon enim dais es illi sapientia, ut o nimbo rum, malori οφ natura, m appetendis bovis er malis declinandis uim siue rationis exerceat. Nam cieteris animalibus quia sapientia non Dis est; et munita indumentis naturalibus, armam sum. homni autem pro his omnibus,quod erat praecipuum, rationes Iam dessit. Itaque nudum 'mauit,s' inermem,ut eum sapientia σ muniret, regeret. Mummenta, ornatum eius non fori sid intus,non in oorpore,fid in corde con lituit. Nisi ereo egens mala, quae inveret,quae a bovis, utilibusq; dishngueret , non es t ei sapientia Maltria. Sciat ergo M. Tultius, aut ideo data ho m
489쪽
DE DIVINO PRAEMIO. esse rationem, ut er psors cuperet os Ai gratia, σνMtrices,uiperras uret salutis μα muse, aut tori mei bona,malas proposita,quia sapienam a meperat; cuius uiue omnis in discernedis bonis,mallis uersetur. Ma gna igitur,m rem, T admirabilis est uis, ratio,et potessus homnis propter quem, mundum Am,etuniis nersa, quaecuns sum, Deus scit tantum aps illi ho νου habuit,ut eum praeficeret uniuersis; quotuam βlus p terat Dei opera Grari. Optime igitur Asclepiades uo,
per de prouidentia sim Dei disserens, m eo libro, quem Ripsit ad me Atq; ideo,inqui merim quis ambitretur,proximwm sibi locum diuinam prouidentiam dedis ei, qui potuerit intelligere ordinationem Fam. Nam*li' est quis eum uidet ire,ut intelligat, quia ρl est,re quantum gratia afferat caeteris institutis Are elum est; quis id sistiatisrra haec, quis eam colit' boepelatus; quis nauivit' hie ignis est; quis eo utitur' In bruit erusmus Deus non propter si, quia nihilo evi ,sid propter hominem, qui bis congruenter uteretur. Reddamus nune rationem, quare bo
nem ipsim parit, quod si philo bi scissent; avit do
pndisiis ista,quae uera inuenerant; aut in miax mos errores Mn incidisnt. Haec erum Ammis , hie mria rerum est . quem qui non tenuerit, ueristrs illi omnis
elabitur. Hoe est denique, quod efficiat istu non quadrare rationem. quae illis si assulpset; si saeram nium hominis omne cnguouisent: nunquam disputationes eorum , m omnem philoisbiam de transuerse Am-dlimia iugulast. sicut ergo mundum non propter si Deus stat, quia commodis eius non indiget,sid prο-
490쪽
pter hominem,qui eo utituri ire t m hominem propterst. Quae utilitus Deo in bomne, Epicimus,nt eum propter si faceret ' Scilicet ut esset quι opera eius intelligeret, qui providentiam disponendi,rationem βαdendi, uirtutem consimandi sensu admirari, udor proloqui posset. Quorvim omnium Fammabae
est,ut Deum colat. Is erum colit, qui tae intelliit: uartificem omnium rerum,u uerum patrem Fum de-bim veneratione prosequitur, qui uirtutem maiestntis eius deForum operu inuentione,inreptione, peschone metitur. Quod planius argumentum preferri potest, mundum hominis, bonisnem Aa musa Deum
p peo quod ex omnibus animantibus solus iis forinmatus est,ut oculi eius ad eaelum directi, scies ad DesistestimquAltus cum Fioparente onmmunis sit, ut uiis deaturq; homuem Deus,quos porrecti mava asteu tum ex humo,ad contemplationem tui excitus, Quiderio,inquit, deo cultus homnis confer beatu, lla re indigenti t uel si rentum honoris homim habuit, ut ipsius musa mundum sebricuret,ut instrueret eum sapienna, ut domnum uiuentium se cerat,eum s diliseret runquam filium; cum muro lem antems onstituiticur omnibM malis,quem dilivsa obiecti cum oporteret beatum esse hominem, runquam coniun-e , proximum Deo; perpetuum sicut est ipsi; ad quem colendum, contemplandum siluratus est.
QSanquam haec stre in prioribus libris sparsim do
cuimus oramen, quoniam proprie id maestria nunc exiti quia de uire beare diserere proposivim est, explitanda sum ista diligentim,et plenius,ut Alystio Dei,