M. Tulli Ciceronis Orationes et epistolae selectae = Selected orations and letters of Cicero / with historical introduction, an outline of the Roman constitution, notes, excursuses, vocabulary and index by Harold W. Johnston

241쪽

Capitoli autem incensionem vicesimus. Hanc autem 10 Cethego cum ceteris controverSiam iuisSe di Xerunt

quod Lentulo et aliis Saturnalibus caedem fieri atque 25 urbem incendi placeret Cethego nimium id longum

videretur. V. Ae ne longum sit, Quirites, tabellas proferri iusSimus quae a quoque dicebantur datae. Primo

Ostendimus Cethego P signum cognovit Nos linum

ishod by burying tho offendor alive in the forum, and 2 alloWing the sacred ire o go ut punished by

23. Capitoli inCensionem:

frona Some Unknown cause in theconsul Alii of L. Cornelius Scipio an C. Norbanus 83. The capitolwas lookodisponis the symbol of the perpetuit of the state, an iis

10. 25. Saturnalitius: tho

242쪽

ORATIO IN CATILINAM TERTIA.

incidimus legimus Erat scriptum ipsius manu Allo,

brogum Senatui et Populo SeSe, quae eorum legatis confirmaSSet iacturum esse ; orare, ut item illi facerent,

qua sibi eorum legati recepiSSent. Tum Cethegus, qui paulo ante aliquid tamen de gladii a Si eis, quae apud ipsum erant deprehenSa, reSpondisset dixissetque

10 se Semper bonorum terramentorum studiosum fuisse,

roditatis litteris debilitatus atque abiectus consolentia repente contieuit. Introductu est Statilius cognovit

et Signum et manum suam. Recitatae sunt tabella in eandem fere sententiam conieSSus est Tum ostendi 15 abollas Lentulo et quaeSivi, CognoSceretne Signum. Adnuit. Est, eam , inquam, notum quidem Signum, imago Vi tui, clarissimi viri, qui amavit unice patriam et ei Ves suos; quae quidem te tanto Seelere etiam 11 muta revocare debuit. Leguntur eadem rationetion, and the seat was the onlymeans for identitying the writer. So in ope ning the letter, the cordWa Qui, and the ea preservellentire illi tho tabellae.

good euitery: the word is chosent impinthat it a the qualit os the weaponS notritio us for hieti the were designed that se ured them a place in hic collection. 13, 1g. manum, mand writ ing: S also in colloquia Englisti. tatiellae, his letter; socii l. 15

tive phrases are usuali connected

Mitti thei nouias by a participie here e liould expect scriptae

1 P. imago, i. e. the ea ora ly; tho sonis the eide Scipioiad also Suel a Signet ring on hieti hissather' head Was ut avi tui. Lentulus grandiather, P. Cornelius Lentulus, a consul in 162.1s, 19 uniCe, to the exclusionos allislso witti his hole heart.' quae etiam muta, figure os speecti See o I. B. 29. TE- vocare ctelauit for tenses se I. g. 14, fit stares. 11. O 21. Eactem Tatione

si in eandem sententiam ς 10. 14ὶ abi. o quality, to e oined, despite iis position, Witti litterae.

243쪽

ad senatum Allobrogum populum quo litterno quid 21 de his rebus dicere vellet feci potustatum Atque ille

Primo quidem negaVit; post autem aliquanto toto iam indicio exposito atque edito, SurreXit; quaesivit a Gallis, quid sibi esset cum iis, quam ob rem domum Suam 25

venissent, itemque a Volturcio. Qui cum illi bro vitor

conStanterque aeSpondi SSent, Per quem nil eum quotiensque veniSSent, quaeSiSSentque ab eo, nihilne Secum

ossut d fatis Sibyllinis locutus, tum ille subito scelere

demens, quanta onSCientiae Vi eSSet, ostendit am 30 oum id posset infitiari, repente praeter opinionem Omnium consessu AESt Ita eum mon modo cingenium

illud sit dicundi ex ore itatio, qua Semper Galuit Sed etiam propter vim Seeleris manifesti atque deprehensi inpudentia, qua superabat omnis, inprobitaSque defecit. 35Volturcius vero subito litteras proferri atque aperiri 12 iubet, quas sibi a Lentulo ad Catilinam datas esse dice-

should expect datae. 24. inctioio expoBito, clito, ille evidonee havin been nr-ranget an put in forni. Thustories of themauis and Voltur- eius, and the letters of the three conspiratorS, agroed in genserat Witti ome repetitions and minor differetices Aster ali ad been writte domi by the cierks the

quem p. 34,4 58.

. . . S ' a genera truth is ut in the present ense in Englisti, ut in Latin sol lows the seqUenee. 12 36 1itteras Sallust gives the letter in a lighil different fori se Exc. I. 44. 5.

244쪽

ORATI IN CATILINAM TERTIA.bat Atque ibi vehementissimo perturbatus Lentulus tamen et Signum it malium ratiam cognovit. Erant 4 autem Sine nomine, Sed ita: Qui Sim, Acies exei, quem ad te mi Si Cura, at Vir Si S, et cogita, quem in locum Si ProgreSSUS. Vide, oc quid tibi iam Sit nece SSe, et Ura, Ut omnium tibi auxilia adiungas, etiam infi- 45 iam . Gabinius deinde introductus cum primo impudenter respondere CoepiSSet ad extremum nihil ex iis, 13 qua Galli insimulabant, negavit. A mihi quidem Quirites, cum illa certissima viS Sunt argumenta atque indicia sceleris, tabellae, Signa, manuS, denique Uni US 50 cuiusque confeSSio, tum multo certiora illa, color, oculi, voltus, taciturnitas. Sic enim Obstupuerant, Sic terram intuebantur, Si furtim non numquam inter SeSe Spiciebant, ut non iam ab aliis indicari, sed indicare se ipsi viderentur. VI. Indiciis expositis atque editis, Quirites, Senatum conSului, de Summa re publiea quid fieri plaueret. Dictae sunt a principibus neerrimae ne fortiSSimae Sententiae, qua senatu Sine ulla varietate est secutus Et

245쪽

ponam. Primiani milii gratiae verbis amplissimis agitia 14tur, quod Virtute con Silio, Providentia mea res publien maximis periculis sit liberata. Deinde L. Flaucus et C. Pomptinia praetore8, quod eorum opera forti fideliquo 10 USUS eSSem, merito ne iure laudantur Atque otium viro forti, collegae meo lata inpertitur, quod eos, qui huius coniurationis participes fuissent, a suis et a rei publicae consiliis removisset Atque ita Cen Suerunt ut P. LentuluS, cum Se praetura abdienSSet in custodiam tradere 15tur itemque uti C. Cethegus, L. Statilius, P. Gabinius, qui omne praeSente erant, in euStodiam traderentur atque idem hoc decretum est in L. Cassium, qui sibi procurationem incendendae urbi depoposuerat, in m. Ceparium, cui nil sollicitandos pastore Apuliam nitri 20butam esse erat indicatum, in P. Furium, qui est ex iis

15. Am praetura alactiCRARet, had resignei the praetor Stilp. 'No Roman magistrat could e PuniShed, or even tried, hil in

ossice seu p. 64 9 523, and there

246쪽

ORATIO IN CATILINAM TERTIA. olonis quos Faesulas L. Sulla deduxit in Q. Annium Chilonum, qui una cum hoc Furio Semper erat in hac Allobrogum sollicitatione verSatus, in P. Umbrenum, 25 liburtinum hominem, a quo primum Gallos ad Gabinium perductos esse oonStabat. Atque ea lenitate senatus est usus, Quirites, Ut e tanta coniuratione tantaque hac multitudine domestiuorum hostium novem hominum perditissimorum poena re publica ConSerVata reliquorum 15 montes sanari iosse arbitraretur Atque etiam Sup-31 lidatio dis inmortalibus pro Singulari eorum merito meo nomine decreta Si quod mihi primum post hanc urbem conditam togato contigit, et his decreta verbis est, quod urbem inuendiis one de ii vis, Ital-s iam bello liberassem. Quae supplicatio si cum ceteris supplieationibus conferatur, hoc intereSt, quod ceterae bene geSta haec una eon Servata re publica constituta est. Atque illud, quod faciundum primum fuit, factum atque transae tum est am P. Lentulus,

is neutra in mean ing. and ome-

times denotes a period of humiliation in time of disastor da offastin and prayer 'i, ut more osten a thaulasgi ving for victorysci Caes. IV. 3 ad 1in. , and wasthen to the victorious enserat an honor inferior to a triumpti Ialy, whieti it frequently precede l.

32. a. meo nomine See OnMur. IS. i. mihi . . . togato, i. e. thi Wa the ni instance nrecordi a supplicatio in honor ofa citi gen no holit in a militarycommand togato se in II.

2B. 4.36. Conferatu . . . interest:

proverbia phrase, implying that the action is sinat.

247쪽

quamquam patefactis indiciis, confessionibus suis, iudi 40 ei Senatu non modo praetoris ius, Verum etiam civis amiSerat, tamen magistratu Se abdieaVit, ut, quae religio C. Mario, clarisSimo Viro, non fuerat, quo minUS C. Glauciam, de quo nihil nominatim erat deeretum, liraetorem Occideret, ea nos religione in privato P. 45 Lentulo puniendo liberaremur. VII. Nune quoniam, Quirites, consceleratissimi peri- 16 culosissimique belli nefario duces captos iam et ComprehenSo tenetis, existumare debetis omnis Catilinae COPiaS, omni Spe atque ope his depulsis urbis perieulis concidisse. Quem quidem ego cum e urbe pelle 5bam, hoc providebam animo, Quirites, remoto Catilina non mihi esse P. Lentuli somnum nec L. Cassi adipesne C. Cethegi furiosam temeritatem pertimeSeendam. Ille eradi unum timendus ei istis omnibus. Sed tam

CHVit, regnant, Mas allo ei tores ign, instea of 0ing illsed whil in ossice, as a Glaucia, l. 44. ut ... litieraremur l. 463, in orde that me in punishin P. Lentulus as a private citizenmight se relieved of that scruples i. e. about punishin a magistrato , hieti Gaius Mariu . . . had not ad to kee hi in romkill in Gaius Glauciarichil praetor. quae eligio the common repetition of the antecedent l. 5.

cteret, dependentipon the idea os hindrance in religio C. Glau- Ciam the supporter Oi Saturn in iis,

Penneli, p. 105. Cicero distoris the facts for the salie of his argu

ment.

248쪽

ORATIO IN CATILINAM TERT1A. 10 diu, dum urbis moenibus continebatur. Omnia norat, omnium aditus tenebat; appellare, temptare, Sollicitare poterat, audebat. Erat ei consilium ad fastinus aptum,con Silio autem neque manu neque lingua deerat. Iam ad certas res conficienda certos homines delectos aut descriptos habebat. Neque ero eum aliquid mandarat, coniectum putabat; nihil erat, quod non pSe obiret, occurreret, Vigilaret. laboraret frigus, Sitim, famem 1 ferre poterat. Hunc ego hominem tam nerem, tam nudaeem tam Iaratum, tam Callidum, tam in scelere

2 vigilantem, tam in perditis rebus diligentem nisi ex domosticis insidiis in castrense latrocinium compuli S Sem dieam id, quod sentio, Quirites), non facile hane tanta tam molem mali a cervicibus vestris de pulissem. Non illo nobis Saturnalix constituisset neque nanto ante 25 xitii ac fati diem rei publicae denuntiavisset neque CommiSisset, ut Signum, ut litterae suae teste manifesti

249쪽

sceleris deprehenderentur. Quae nunc illo absente sic gesta Sunt, ut nullum in privata domo furtum umquam Sit tam palam in Ventum, quam haec tanta in re publica oniuratio manifesto inventa at Hie deprehensa est. 30Quodsi Catilina in urbe ad ano diem remanSiSSet, quamquam, quoad fuit, Omnibus eius consiliis occurri atque obstiti, tamen, ut levissime dicam, dimicandum nobis eum illo fuisset, neque o umquam, eum ille in urbe liostis esset, tanti perieuli rem publicam tanta 35 pace, tanto otio, tanto Silentio liberassemus. VIII. Quamquam hae omnia Quirites, ita sunt a 18

me administrata, ut de oriani inmortalium nutu atque consilio et gesta et provisa es Se Videantur. Id quocum conte e turn Consequi POSSUmus, quod i videtur humani consilii tantarum rerum gubernatio SS Potui S Se, tum vero ita praesente his temporibus opem et auxit tum nobis tulerunt, ut eo paene euli Videre OSSem US. Nam ut illa omittam, ViSa noeturno tempore ab eo i-

perstitior of the multitude might bo used to attach them to the cause

th Englisti dic in prefers the

B. ut . . . omittam for rhetori

250쪽

ORATIO IN CATILINAM TERTIA. dente iaces ardoremque caeli, ut fulminum iactus, utl terrae motus relinquam, ut omittam etera, quae tam multa nobis conSulibus iaeta Sunt, ut haec, quae nunc fiunt, canere di inmortale Viderentur, hoc certe, quod sum dicturuS, meque praetermittendum meque uelin-

19 quondum est Nam proiecto memoria tenetis Cotta et i Torquato consulibus coni plures in Capitolio res do caelo

QSSe PereuSSaS, Cum et Simul aera deorum depulsa sunt et statuae veterum hominum deiectae et legum aera

liquo facta et lautus etiam ille qui hanc urbem condidit, RomuluS, quem inauratum in Capitolio parvuli atque 20 lactentem uberibus lupinis inhiantem fuisse meministis. Quo quidem tempore tum haruspices ex tota Etruria

12, 13. Canere si praedicare, foreteli, a meanin derived frontili lit. sing froin the fac that

the seors ancienti litteret thseir prophecies in Verse. Praetermittenctum, relinquenctum both vertis meati Q passiver, thorior meri negligenee, overtook, the

lari Lept in temples, speciali in

that o Saturnus called the aerarit in See On . q. 2. In hose keeping were the 2 ill . . . Romulus se orici 2 12 ille godis here put for the Statue. 19. Quem . . . inhiantem sucti representations of the infant Romulus an his nurse must have been common. In the Capitoline Musseum a Rome there is a ronge

figurem a Wolfiniving succi thot in Romulus and Remus, hicli Mommson thirilis is identica wittit omne mentione here.

2O fuisse meministiA. ,Oththe present anil perfeci infinitivo are sed illi memini, andos alli e memberet actions are past, it isse vident that the ordinar rules forthe tenses do no apply. I the