장음표시 사용
61쪽
explicare et uterpretari, sese dare oportere ad hosl,otissimiim lectit undos. Qui quanquam ipsi non ita
inter Se cohaerent, ut Perpetua eri doctrinae quendam quasi orbem coniiciant, amoti quid Plato de rebus humanis au divinis Senserit, optime declarant ut tantum non pro Sede ac domicilio decretorum Platonicorum habendi videantur Sed in eam disputationem quo minus tine digrediamur, instituti nostri finibus prohibemur. Itaque restat, ut Lissi mori illi sola fi a m si v ii Lormis radii imam in est ara Me in eo risi rere, ceter nutem omnia, quae vulgo Platoni tribuuntur, eius ingenio iudigna videri verbo moneamus. Neque enim
: opiOSior opus est disputatione. Nam de Legibus supra sutis dictum de pinoni id autem, An: ibi ad II. The age, maioribus II ipparcho Minoe, Clitophonte, Eryxia, aliis, iam mi iner Sio Tennem anno, o eukhio, chleier machero, Astio, ita disputatum Si ut eos Platone abiudicandos esse non possit dubitari, nisi bimperitis homuncionibuS. Et haec quidem de Platonis vita, doctrina ingenio et scriptis. Quae quidem abunde sufficerent huius scriptionis consilio, nisi aliquid addendum videretur de scriptorum Italoni eorum forma ac disserendi ratione ). Est enim haec cum ipsis librorum argumentis adeo coniuncta, ut qui eam negligant. nullo modo pervenire poSSint ad plenam perfectamque sententiarum Platonicarum intelligentiam. Quum igitur natura in Platoni ingenio summum
veri studium cum acerrimo pulcri venustique sensi copulavisset, ita ut mature ad poeSin animum adiiceret, laetum St, ut eo OStea, quum e totum philosophiae dedisset, pristinum poesi amorem deponeret. sed eum ad philosophiae studia transferret cum iis quo coniungeret. Vidit autem philosophia instituti nomplurimum lucri capturam esse tum ad suavitatem et iucunditatem, tum ad disserendi vim et gravitatem, si ei quasi vitam motumque adiungeret totamque ad humanae naturae aptum accommodaret Quod quidem
' De Platoni ei dialogi natur nuper disputavit eximie Heus d in Init Phil. Vol. II. P. I. p. 151. 8qq.
62쪽
ostodit adhibundo dialogo Quem etsi ad si inititudi
nem sermonum Socrati eorum conformavit, tamen Xemplo poetarum tragicorum, comi lorum, mimicorum, quorum rationem mature perspeXerat, ad artis praecepta et verisimilitudinsem vitae communi revocavit et excoluit, ut verissime iudicaverint differre huius dialogos
ab aliis et Socraticorum et ceterorum philosophorum omnium dialogis tantum, quantum Viva Corpora statuis. Et an quidem eorum pulcritudinem qui penitus animo Velit percipere, eum ne negligere oportet externam pSorum formam a speciem, et diligentissime attendere animum ad disserendi viam et rationem, qua artem in iis habet prorsus singularem et admirabilom. qua utraque re paucis dicendum St. Itaque externam germonum Platonicorum formam nemo ignorat fere eam SSe, quae prope accedat ad sabularum sceni earum speciem et similitudinem. Nam scena in iis conStituta Si certo tempore et loco, ubire agitur. Introdueuntur personae inter se colloquenteS, quarum ingenium, moreS, Vitae conditio, sentiendi, iudicandi, dicendi ratio prorsus ad ipsius vitae veritatem deforibuntur et exprimuntur. Praeterea disputationem colloquentium non inepte comparaveri cum notione, qualis e St dramatica Habet enim initium, progreSSum, digreSSioneS, Xitum habet pro consiliorum arietate Sublimitatem, gravitatem, urbanitatem, festivitatem, inopinatas converSiones,
denique omnia, quae in dramatici fabulis reperiuntur, ita ut inter legendum non subtilem aliquam disputationem de philosophiae doctrina audire videaris, sed fabullae alicui, tragicae, vel omissae Vel Satyricae, spectator interesse. Ceedit, quod oratio Saepe est plane poetica, crebri imaginibus ac similitudinibus distincta, adeoque Ornata involueris fabularum, quibus philosophiae placita proponuntur atque firmantur ).
Quum vero sit te quum ceterarum artium omnium, tum poesis imprimiS, Ut cum rerum Varietate, quae
Do mythis Platonis, de quibus nuper quoque Astiteriant qui multa mirabilia comminiscerentur breviter diXimus Praefat. ad Phaedrum p. XXXI. sqq. Nimirum sunt illi nihil aliud nisi poeticae et religiosa picturae status et condicionis alicuius, qualem poni atque statu ideae alicuius certius intellectae ratio postulat.
63쪽
asserat delectetitionem, etiam coiiiuncta Sit et URSI copulata uitas, quam vocant technici, hoc est omnium ac singularum partium quasi consensio quaedam effecta illa eo, quod omnia ad unum eundemque sinem reseruntur poeta philosophus etiam ha in re admirabilem artem adhibuit, qui omnia illa, quae varietatis habent delectationem, ita uni sermonis consilio et fini accommodaverit et attemperaverit, ut nihil inepte intrusum sit, nihil moleste desideretur, cuncta inter Se quaSi amica quadam eo Sen8ione concordent et principi argumento Sermonis illiistrando inserviant. A tanto
plus lucis externa illa dialogi species ipsi disputationi
afferre olet, quod ea ita est comparata, ut non mero ingenii lusu inventa, sed plerumque ad ipsam vitam hominum, quali illa aetate fuit, conformata sit et attemperata Quum enim omnis Platonis ratio et doctrina paullatim nata esset ex aequalium Sentiendi, cogitandi agendique ratione, neque seri ullo modo
POSSet, quin ad eandem referretur, Sermonum Suorum
ornatum ita ille delegit et instruxit, ut ad SophiStarum, philosophorum, virorum civilium, denique aequalium moreS, instituta, placita, opinione respexerit. Itaque sophistis fastum, arrogantiam, inanem doctrinae Stentationem tribuit, pariterque mores aliorum hominum,
quos loquente introduxit, ita describit et quasi effingit,
ut imaginem eorum tanquam mentis oculi cernere videamur.
Atque hoc loco otiam aliquid dicendum est de
Socrate, quem lato non solum ad ipsam veritatem depinxit, Sed tanquam persectum Sapientem loquentem facit. Quam quidem rem obtrectatore eiu reprehendunt acerbissimo ). Dicunt enim illi Socratem aut aliis plane moribus quam quibus revera praeditUS fuerit ornari obuisse, ut statim intelligi posset ei affingi aliena, aut virtutibus eius ad ipSam veritatem descriptis, debuisse si induci, ut otiam ingenium ipsi proprium fideliter depingeretur. Verum enim Veroqui Platonem hanc ob causam reprehenderunt ii, quid
lege arti poetieae exigant, non videntur Sati perspexiSSe Quum enim philosophus in Sermonibus Suis primas russi Socratem, in rivom nanquam persectum
' Diog. Laert. III. 36. Athen. . 18. l. 15.
64쪽
sapi sentem tituebatur, deferre ConStituis Set euiti tune alium facere profecto non potuit, Propterea quod id verisimilitudinis legibu erat contrarium. Exhibuit igitur pius mores et rationem ad ipsam vitae veritat milescriptos. Atque facere hol: potuit eo maiore iure, quod viri virtutes erant tam variae et multipliceS, ut tum gravitati et sublimitati, tum hilaritati set ostivitati Sermonum lane e SSent accommodatae ). His nutona eius virtutibus il uod adiuneta sunt hi ita et decreta, quae certum Si pSum non tenuiSse, unolidentiam poeti eo philosophi ingenio eo facilius condonandam arbitramur, quo Clarius patet Socrati ipsius Platonis doctrinam tribui, et quo Certili Constat eam rationem cum pietatis testificatione fuisse coniunctam, ita iit fraudis suspicio nemini nisi malignis eius obtrectatori lius in mentem senire potuerit.
Quod autem Socrati, primas agunti, pSius latonis placita tribuuntur, idem iudicandum est etiam do aliis philosophis, quo disserentes induxit et ex quorum doctrina philoSophia profecit, imprimis obarmonide et Timaeo diam qua illi in libris ipsorum Domino inseripti di S Serunt, ea certe eum ipsorum decretis haudquaquam omni e parte eonSentiunt, Sed continent Platonis sententiam ad eorum rationem adumbra favi. De qua re quia perspeeto demum armenidis set ima se argumento recte potest iudicari alio tempore et loco dispiciemus. Nunc pauca addamus de alia fingendi licentia, quam latoni vitio verterunt eius obtrectatores, imprimis Athenae us' ); quo facto ad alteram huius disputationis partem progrediemur. Dictitant ptima illi temporum rationem RePe- numero ab eo ita SSe neglectum, ut omnia mirifico perturbaverit, eiuSque Sententiae argumenta repetunto Convivio, haedro, Parmenide, en egeno, Protagora, aliis sermonibuS AC ros et negari non potest Platonem in personis suis informandi subindes aetatis convenientiam negleXiSse adeoque ea interdum CommemoraSSe, quae illo tempore, quo colloquium ha-
' V. ipsum Platonem Sympos. l. 32. Sqq. ' Doipnos. V. 18. ibique Casa ui, p. 217 cf. Menag. Ad Diog. Laert. III. b. p. 152.
65쪽
bitum fingitur, nondum evenissent. Sed quid postea Θ qum id pro vitio recte potes liaberi, quod non Oluni poeticae libertati est conSentaneum, Sed ne paret quidem idonea causa et rationes Neque enim reperimus philosophum tomere illa usum esse libertate, Sed vel propterea, quod rescit Sa ac diSputationi argumentum flagitabat, vel quia obscure voluit Significare tempuS, quo Sermone Scripti atque editi esSent, vel aliis etiam de causis, qua enumerare longum e St. Accedit quod illa licentia usus est tanta moderatione a Sollertia, ut nunquam artis leges violaverit aut neglexerit. Sed haec breviter monuisse sufficit quae Si copiosius
Vellem Xponere, vereor, ne longiore opus esset disputatione quam pro noStro consilio. Itaque aecedamus
ad internam dialogi Platonici formam paullis per Ou-
Internam autem dialogi formam intelligimus ipsum
disserendi viam et rationem, quae in eo regnat. Quae quidem vel ad omnes ac singulas dialogi partes pertinet, vel in deseriptione universi argumenti, Sapienter et ad artis praecepta tractati, cernitur. Itaque patet duplicem esse debere nostram de internis Sermonum Platonicorum virtutibus disputationem, ut quae vel
ad ea referatur, quae per omne a Singula eorum
partes dissus sunt, vel ad universae disputationis artem a de Seriptionem Ortineat. Et in singulis quidem partibus praeter ceteraS virtute S, quae Platoni communes Sunt cum alii Socraticis, praecipue omin0 illud disserendi artificium, quod prorsus Si uccommodatum vel ad errore vanorum hominum consutandos, se ad studia discentium iuvanda et quasi arte obstotricia ex parturientibus eorum ingeniis notiones involutas eliciendas. Nam tantum abest, ut apud Platonem, id quod apud nostros fere reperiaS, omnia proponantur tanquam iam satis EXPlanata, argumentis demonstrata, certoque ordine inter se iuncta, ut inter legendum, quid verum Sit, quid falsum tuo ipse ingenio anquirere et investigare cogaris et ad veri quadrondi studium mirifico impellaris Etenim notiones mentis complicatae paullatim evolvuntur: quae sunt difficilia et impedita exquiruntur pedetentim denique reS, quae tractatur, in tam varia ΝΡarte verSatur, ut legentium ingenia non possint non agitari agitatione exeroeri, Xercitatione subigi se ad
66쪽
verunt invenien tum conformari. Quae quidem res quis est quin videat quantum asserat legentibus vel
utilitatis vel delectationis Itaque legas mihi Platonis
doctrinam ab recentiore aliquo philosophiae veteris Scriptore expoSitam mediocriter afficieris, parum didiceris, neque ingenii vim aluiSSe vel Xcitasse magnopere videberis. At quantum fructu atque voluptatis capies ex ipsa dialogorum eius potiones quam a viri divini ore pseudebis i quam disco des ab eo Sapientior et ad verum quaerendum exeogitandumque erectior Atqui res et sententiae eaedem idem utrobique corpuS doctrinae Nimirum alterum est quaSi vita et spiritu orbatum atque mortuum in altero viget divinior quaedam vis, quae ingenium legentis X citat, mentem ad Vim Suam XSerendam quaSi provocat atque elicit, denique animum Sensu afficit rerum lue undissimarum et gravissimarum. Itaque eant nunc qui sibi suisque subito germani Socrati ei videntur, quum dialogos, si diis placet, composuerunt, in quibus aut magister breviter, ut ignoranS, interrogat, diSeipulus Oete et CopioSe respondet, aut contra magister omnia tanta ubertate Xponit et quasi inculcat, ut puero nil nisi negandi aut affirmandi optio relinquatur. Eant nunc qui Platonem penitus novisse sibi videntur, quum eius decreta et placita ex compendiorum adminiculis undique corraS habent, scilicet ut circumetsi omnibus ambagibus nucleo fruantur, putamina relinquantaliis Nempe nunquam Socraticus evadet, nisi qui habeat ingenium perspicax, ad Verum anquirendum et investigandum multa Xercitatione Subactum, idemque ad veri rationes explicandas et quasi eliciendas natura aptum atque Conformatum. Nunquam Platonem noverit eiuSque ingenium plane ei SpeXerit, nisi qui cum placitorum eius diligenti cognitione coniunxerit accuratam dialogorum eiu lectionem. Tanta enim
eSt rerum ac Sententiarum eum orationis forma odisserendi ratione in illis necessitudo ut Si hane
neglexeris, ne illarum quidem vim et praeStantiam percipere ullo modo POSSiS. Quum vero in rerum tractandarum ratione aedisserendi via, quae per ingulas sermonum Platoni- eorum parte regnat, admirabili quaedam ars cernatur,
qua efficitur, ut quid verum Sit, quid salSum, non a philosopho expoSitum putes, sed tu ipsius ingenio in-
67쪽
vestigatum tibi videatur; turn in universae disputationis forma ac descriptione diei non potest quanta insit vis ad legentium animos apiendos retinendos et ad veri investigandi studium alliciendo S. Quum enim argumentum singulorum dialogorum unum Sit atque Simplex, Omniaque ad unum eundemque finem referantiar, tamen quid potissimum spectetur et quorSum tendat omnis disputatio, tanta plerumque arte Occultatum St, Ut sere non possimus nisi absoluta totius Sermonis lectione ea de re facere iudicium. Quo in genere nemo
est quin videat quam admirabilis sit Platonis sapientia: qui quum egregie perspexisset colloquii naturam, OS, quo inducit colloquentos, ita disputante facit, ut ad
argumentum, de quo disseritur, videantur ae Cessisse non praeparati atque meditati, sed ita, ut caS ad illud delati notionum nunc ipsum in animo Obortarum Seriem libera ingenii agitatione persequantur, incerti quasi haerentes, quem exitum habitura sit disputatio. Itaqu0Saepenumero princeps quaestio videtur negligi et aliud agendo tractari, ut qualis sit non poSSit cognoSci, nisi dialogi ornatu, disputationi ortu et progreSSu, denique singularum partium cone entu diligenter Onsiderato. Cuius artificii ratio quum multi obscura fuerit neque diligenter animadversa, paucis illustranda
videtur, ut tirone mature ad eam animum advertere ConSuescant. Etenim cum primario conSilio, quod in singulis sermonibus Secutus est, philosophus serealia etiam ODiunxit plura, quae quamvis Saeptu ab illo aliena maximeque diversa videantur, tamen Cum
illo ipso arctissime coniuncta sunt adeoque ad eius explicationem atque illustrationem necessaria. Sic in Critone Socratem defendens ab illo crimine, quo iuvenes ita corrupisse ferebatur, ut legibus publicis recusarent obedientiam, simul hoc agit, ut bono viro in omni vitae conditione iustitiam servandam et legibus patriae obsequendum esse doceat. In haedone praeterquam quod immortalitatis fidem argumentis
confirmat, non solum alios quosdam doctrinae Suae
locos explicat, sed etiam Socratis morientis imaginem ante oculos legentium ponit. In libris de Republica facito ambigas, utrum de iustitia et virtute disputetur,
an de optima civitate, cuius imago quaedam adumbratur. Sed non est quod hira huius modi exempla commemoremUS, quae e singuli sere Platonis scriptis
68쪽
90tere licent. Noli iii et te vero iudicarim qui has quilestiones priueipi di Sputationi id iunctuΝ coiti paraverunt uni actionibus Secundarii fabula ruiu Seeniearum. Quemadmoduni enim illae cum universae fabulauargumento apte cohaerent, ita ut ei illustrando vel maximo inserviant, ita etiam eae parte Sermonum Platonicorum, quae animos legentium a principe disputatione vocare videntur, Cum totius operis Summatam rete Sunt Connexae et opithitae, ut quasi pro
membris integri orporis haberi ob unt. Tendunt
enim omnia denique prorRus eodem, Stque UniVei Sooperi unum quiddam tanquam summum et ultimum PropOSitum, quod, si cum recentioribus loqui velimus i d e a m operis dicor liceat. Quae quum ita sint, desinant tandem reliquando Platonem vituperare, quod ea Sermonibus Suis immiSeuerit, quae a re et proposito aliena videantur, atque Speum reputent dialogi ramatiui scriptori idem esse concedendum, quod in poetis Scenicis omnes probamu atque uia damus. Et haec quidem de arte a ratione disserendi, qualis in latonis sermonibu eernitur, in uniVerSum. Quae ne quis opinetur de omnibus pariter iudicari
oportere, meminerimu eo et diverSa aetate SSe compo Sitos et pro argumenti natura variam habere formam atque speciem. Nam qui Scripti Sunt eo tempore, quo philosophus Socraticam disciplinam et rationem amplexabatur, in iis regna fere Xenophontea facilitas et simplicitas atque aequabile et moderatum disserendigenUS; minia ade St ornatu poetici, subtilitatis ac sublimitatis quasi quaedam initia quanquam qui proximis annis ante Socratis obitum se paullo post conditi videntur, in iis virtute omnes ingenii Platonici quasi promicant paullatim et exsplendescunt, ut tacito in telligas philosophum ad summa quaeque Contendere neque in ceterorum Scriptorum mediocritate subsistere. Itaque patet in illos quidem non omnia, quae disputavimus, convenire, quandoquidem minore arte quam coleri compositi et elaborati sunt, adeoque ad Simplicitatem sermonis Socratici prope accedunt. Sunt vero otiam alii libri, qui etsi a Platone provectiore aetate scripti sunt, tamen minus habent artis, idque propterea, quod dialogi forma subtilitati disputationis, quae in iis cernitur, minus est Consentanea et accommodati Quors uni pertinent Theaetetus, So-
69쪽
pli ista, Politicus, Parine nides, Philet nis, in quibus libris omnibus quum de rebus subtilissimis agatur, minus est actionis quam disputationis, ita ut ad aliorum VenuStatem, pulcritudinem, Ornatum vix possint
Conaparari. Quanquam ne in his qui deni divini ingenii sollertiam desideres, cui nihil est tam horridum, nihil tam spinosum, nihil denique tam incultum, quod non splendescat oratione et ita illustrius. Et liue quidem de forina dialogi Platonici doque
disserendi ratione in eo regnante. Quae Si recie disputavimuS, non Ob SC arum erit, opinor, quid iacere oporteat eum, qui Platonis libros recte intelligere voluerit. Nam primum rerum Xternarum, ad qua reSpieitur, comparanda accurata notitia erit. Nnm quum Per- Sonarum habitus, cena dialogi alia, quae ad ornatum pertinent, di3 putationis argumento accommodate singantur, sacile patet ante omnia harum rerum omnium requiri intelligentiam. Deinde curandiana erit hoc, ut universam disputationis vini quam maxima animi attentione persequamur diligenterque animadvertamus, unde ea proficiscatur, quo tendat, quorSum deflectat, ad quem finem redeat. Quo fiet, ut denique Summam totiu Sermoni animo complectamur, et quasi situm aliquod nanciscamur, cuius ope per anfractus illos dialogorum artificiose instructo iter nobi aperiamuS. Perspeet autem totius Sermoni argumento quaerendum erit etiam de eius consilio et sine. Quae re S sane plurimum habet difficultatis , tum quoniam quae sit princeps quaesti Saepe sedulo occultatur, tum quod primario sermonum sint plerumque alia adiuncta
sunt consilia. Ut igitur intelhgatur, quid primum Sit quid secundum, ni tertium, singulae disputationis
partes iniser se Sunt comparandae, iuveStigandumque, quomodo eae inter ipsas cohaereant imprimis autem hoc est agendum, ut quid illud sit, ad quod denique Omnia referantur et qui efficiatur Singularum partium inter Se consensio, diligentissime investigetur. Quo tandem inuonto non amplius poterit dubitari, quid potissimum philoSophus Spectaverit, adeoque onmia, quae obscura videri possint, Suam lucem an ei Scentur. Sed quoniam, quomodo in his omnibus ei Sandum Sit e Superioribus intelligi potest, non est quod diutius in his praeceptis explicandis versemur. Addamus potius nonnulla de Platonis di condi onere.
70쪽
Quod igitur vulgo dictitari solet, ingenium esse cuiusque, quod ipsius Stylum fingat, Conformet, regat; id si de ullo alio scriptore assi mare licet, certe de Platon dicendum est cuius oratio fidelissimam ingenii
QIUS magmem propemodum ante oculo collocat. Nam quum a natura accepisset et acrem pulcri venustique Sen Sum et magnam vim assuminis et Ximium phanta- Siae Vigorem, mirandum profecto non St, quod quae primo quidem aspectu maXime contrariae videntur orationis virtutes, impcli perspicuita et sublimis audacia eum magna rerum a Sententiarum Copia et ubertate, eae coniunctae in eius Sermonibus inesSe reperiuntur. Quippe acumen ingenii studiumque perspicuitatis, quo tantum ingenium urere certe non poterat, effecit nativam illam et incorruptam simplicitatem, quae maxime verborum Propriorum P- torumque delectu atque naturali quadam membrorum et periodorum struetur continetur quo quidem nomine verissime rhetores quidam vetereS, Ut Hermogene SD Formis II 12 p. 505. II. . p. 38 ed. Laur ei
sophus e leni isto sermonis flumine olei instar labente paSSim emergeret et assurgeret ad sublimem quandam grandiloquentiam, magnitudine ac sublimitate sensorum et cogitatorum esseetum est, quibu pectu eiu tanquam instinctu quodam divino repletum et agitatum fuit. Quanquam enim pro divino menti acumine perSpicuitati orationis studuit maxime, tamen XCelSa mentis indoles prohibuit, ne reperet humi rarove altius e Se attolleret, immo eum ad grandem quandam evexit sublimitatem, ut saepe etiam ad poetarum audaciam aS surgere videatur. Hinc igitur splendida illa verborum lumina, quae eius Sermoni poeticam videntur conciliare speciem hinc audacior metaphorarum et allegoriarum usus, qui Saepenumero arti magiStris
tali sublimitati non assuefactis magnae fuit ostensioni, veluti Dionysio De admir. v. Demosth. XXVIII. p. 041. Demetrio De Eloeut. q. 80. hine poeticus
Paene Verborum numerus, qualem in Phaedro et Symposio imprimis ieet animadvertere, quemqUe jam Veteres magistri, veluti Dem et rius De Elocui. g. l86., notaverunt hinc denique celerior quasi rationi Cursus aeriorque Contentio, quali fere instincti divino spiritu