장음표시 사용
511쪽
Caselii modo, sed grauissimorum etiam censorum aliorum, iudicio, magni ingenii, animi η non abiecti, Hligenitae incredibilis, iudicii dextri. cui propositum fuit, ut rem litterariam ornaret, & recte educaret pueritiam, non ad opinionem aut umbram aliquam doctrinae:
dere liceat. quandoquidem nullus pene angulus in iis relictus videatur, ad qucm Glandorpii lima non penetrarit: quo neminem quoque Romanam Cice-- . reniani temtork hylariam exquistius enuclcasse, iudicauit. Licet vero optimus Glandorpius posteritatem excellentis ingenii sui monimentis, & iis, quae vivus edidit, & postumis, magnopere tibi devinxerit: nescio tamen, annon posteritas aeque magnam ei habeat g: alia m. quod suo studio quod inerudiundo Reinec. io collocauit, essecurit, ut Germaniae gloria sumim huius eruditione non parumst adaucta. Quantum debuerit Rei neccius Glandorpii disciplinae, cui quatuordecim annorum ad Iescentulus traditus iuerat, quum is an . Isss in hac ipla urbe, ubi haec scribo, scholae praeesset publicae, ipse in citatis pr.efationibus exponit. id etiam ex testimonio patet, quod Rci neceto a fidelis limo hoc suo praeceptore tum impertitum est quum iactis iam apud cum fundamentis in academiam cogitaret primae praelationi adtestam: quo confirmauit Glandorpius, Reinerum suum eam proeliitisse diligenti
am, Vt, quum primos tantum nominum & verborum fiexus tenens ad se venerit Hannoueram, tunc
Latinae linguae probe sciens 9 in utraque orationis facultate perinde felix, ιinnis etiam litteris Graecis ad parentes sit reuersus: id quod an. Is 9 accidit: - unde de magna Glandorpii in docendo dexteritate,
512쪽
IN GER M. FATIS CAP. V 4293c qui hi sorte Romanae magnam attulit lucem; dignissimus praeterea, qui felicioribus
Germania adnumeretur poetis. Glandorpii huius aetatem omnem rigantis bonaeque δε- minae in Cis ne seranis regionibus lucem --
lanchthoni debuise, expreste fatetur Caselius. Omnes certe, quos in elegantissima epistola laudauit litteris formandae iuuentutis artifices, Molanchthonem suum coluerunt magi- 'um. iinmo cunei a Germania communem, ut vidimus, venerata eum esst Praeceptorem.
egregia Reineccii indole, & magoa simul saeculi felicitate potest diiudicari. Quo paullo post, quam
Reineccius Hannoueranam scholam frequentare coeperat, Glandorpius commigrarit, & quibus praeterea 1atis usus sit, ex Hanael manno, & Reineccii praefationibus transcribcFe nolo. quorum ille lib. IV de Viris in Westphalia eruditione illustr. p. I9a Oper. Histor. lucubrationum ab ipso Clandorpio emissarum dedit indicem. docuit etiam, tantum Uiruin ex Mui mesiit soliola prodi usu ; quem Me- lanchthon Aoctissimum pubis insirmatorem is hi-soriarum ex Mn fis utatorem, prurantem denique ingeniorum censorem appella; it & quo υna cum Herm. fu chia Marpurgensis academia eloquentiorem habuerit ne miram.
513쪽
CAP. VI. - . Latina lingua omnisque elegantioris doctrinae cultura eadem Melanchthonis aetate, qua ad summum in Germania adscenderat, retro sublabi iterum visa est. cuius . mutarionis culpam an Lutherani supin ant, oe virum b. Lutherus bonarum litterarum vindices inuidia saltem degrauarat, quemadmodum quidam statuerunt, inquiritur I utroque negato, maior, E qtae magna certe, Latini sermonis contemptio in Papatu deprehensa esse ostenditur e eiusque aliae ac diuersa recensentur caussae. O Amorum Romanorum scriptorum imitatione neglecta, Apuleiani, obsoletaeque antiquitatis adfectatores prouenerunt, minus tolerabiles, quam Ciceroniani. Adagiorum abusus saeculi stilo non parum quoque obfuit: quem temeraria Criticorum Ramistarum soboles neutiquam adiuuit. uantopere docendi ratio degenerant, σa superiorum temporum felicitate omnia sub saeculi XVI existim in Germania diser parint, luculentius nemo declarasse ridetur, CUR. HUmano. Irruenti barbarisi '
nue obuiam inter Germanos luerunt Io.
Sturmius ει Io. Caselius singulari Germania fato exorti, re de Romano sermone febriter vindicando praeclare meriti Piri.
514쪽
S,mii collegis, successore, discipulisque
non siis simul laudatis, pauci quidam eiusdem sermonis assertor , ex aurea sa aetate in Germania exeunte saeculo XVI reliqui, nominantur: horumque de discordia, ditorum animos quam maxime dissociante, Maecenatum paucitate, sae aliis incommodis, Latinae linguae uniuerseque hum nitatis studio perquam molesta atque noxia, eruditos in contemptionem sensim adduxerunt, adfrruntur querimoniae.
Romanoram quondam oratorum laus
eadem Ciceronis aetate, qua ab humili ducita ad summum demum peruenerat senescere etiam breuaque in nihilum ventura iterum videbatur a . Idem & Melanchthonis tempore, quo Latinae linguae ac uniuerue elegantioris litteraturae studium ad summum itidem apud Germanos peruenisse, non obscure
hactenus, ut spero, a me commonstratum est, accidit. Ioacti. Camerarius tantam Gemmanorum contentionem tam celeriter sua iam
aetate repressam, & ardorem istum exstinctum esse, aegerrime tulit b) ; paucissimos iam tum exstitisse, conquestus, qui elegantiora studia vel coluerint, vel admirati sint, vel
H Cic. Quaest Tuscul. lib. II, C. a. f in Narrat. de Eob. Hesso, init.
515쪽
omnino respexerint, atque curarint. Quare, Minni litteras tanti antea aestimatas, tantoque
studio ac labore ab interitu prius vindicatas, nugas, & in vita communi tamquam lusuum puerilium αθυρματα, existimari iam a multis, cerneret 3 ne de bonarum artium studiis
futurum quid esset, valde metuendum ipsi videbatur : praesertim quum Principibus nonnullis nisil regium denuo videri coepisset, nisi quod αμουσον putabatur et id quod Me-- lanchthon etiam vehementer doluit c). Quod igitur Petrum Victorium longa sua artate in Italia nactum esse, in praefatione vidimus, ut litterar in Italia renascentes viderit, &pene iterum exstinctas: idem Camerario in Germania contigit : quem Caselius etiam eum Victorio & aetate,& statu corporis, Msermone, & bonitate ac varietate optimarum disciplinarum, & seueritate comparare alias consueuit d . Res, quod mirum sane, non parum Melanchthonis iam aetate labefactata, una cum vergente XVI saeculo ita ad interitum ruere simul visa est, ut septuagesimo sexto eiusdem huius saeculi annno Io. Stur-mius non absque animi dolore senserit e e barbariem in riuitates s aulas Principum, in
o Declamat. T. I, p. 366. d) in Eloetio Battoli Richii A. a. b. Praefat. in St. Doleti Formulas L. L.
516쪽
scholas etiam academiarum partim clam im repere, partim etiam impetu re vi quadam aperte denuo inuadere. Io. Caselius nonagesimo quinto eiusdem iaculi anno dolenter admodum quaesiuit f : uotus quisque Latinae lingua studet, sic, ut eius Pim re puris rem nouerit Z posteaquam viginti amplius annis ante satis demonstrauerat T), in reliquis ingenuarum litterarum pestibus hanc
quoque esse, quae litteris perniciem creatura , demum videretur, quod Latina lingua tan-σFere aut negligeretur, aut aliter, quam fieri conueniebat, disceretur, atque non tantum ab
adolescentibin, sed π ab iis, qui egregios i Buse profitebantur magistros, perperam traditaretur. Eam scilicet opinionem plurimorum sensim animos pervasisse, ostendit idem praestantissimus vir g) 3 ut, humaniora studia puerorum esse, nec nisi puerilia, re tales lentiones otiosis hominibus relinquendas, quibus t beat tempus fallere, nii alii totos dies pia fallant, aut alea, statuerent. Mart. Crusi quoque querimoniam circa idem tempus in
stituit h) ; bonas litteras re disciplinas se
dere iam coepisse et & quum eruditorum ho- E e minum
f) in epistola ad L. FL ab Hoim in altero Casilian. epistolar. volum. a Fuchtio edit. p. 6s ff3 praefat. Aldi Manutii Phrasib. praem. o in epistola paraenet. ad Greg. Cernicovium. h) Annal. Sueu lib. IX, P. III, s. 8, p. sus.
517쪽
minum copiam paullo post Melanchthonis
aeuum despicatui esse, cerneret, ne res, pos- quam in Dmmo flet erat, ad barbariem rursus decideret, veritus est. Complures eiusmodi eruditorum hominum a medio saeculoXVI viventium querelas adducere possem sine negotio. At illae,quas adduxi, tanti ponderis mihi esse videntur, ut neminem fidem iis derogaturum credam, quum a grauissimis profectae sint viris. Quorum ipsa verba nisi protulissem , dissiculter admodum, si meis praesertim id adfirmassem verbis, persuasissem forsitan quibusdam, tam tam subito rerum exstitisse mutationem.&Germanos tam facile ad alia prorsus animos deflecti pastas esse. Erasmus omis mutationis,ipsius aetate iam tum intentatae,culpam in Lucteranos transferre visus est : scribere saltem haud dubitauit: Gιcunque Luthera. nimus, ibi littera m es interitu, i . & alibi: angelicos sor, quum altis multis, tum idonomine praecipue odi, quod per eos ubique iam guent, frigent, iacent, intereunt bonae littera, sine quibus quid est hominum vita P Amant viaticum s Pore ceterapiti non faciunt h . Quam eruditissimi viri adfirmationem ita miror, ut, si partium studio captum se nusquam prodidisset,ista tamen scribentem aper to. i lib. XIX, ep. so. ep. so, ei d. libri.
518쪽
IN GER M. FATIS CAP. VI. 43ste id prodidisse, censeam. Negari quidem
non potcit l), non parum multos, Reformationis opere etiamnum feruente , inter theranos repertos esse, qui in ari, dicendi artium mentiam ad Theologicarum litterarum tractationem conducere, bonorum cursum retardaverint: quum error, ceu contagione quadam late Vagatus, plurimos ceperit tumi qui, ne non valde theologicari viderentur, humaniores disciplinas omnes contemnendas decreuerant. Sed quis adfirmare ausiit, omnes Luthera nos ita statuisse λ Melanchthon certe, ut serio istiusmodi hciminestheologicarentur , eaque praestarent , quae Christianam mentem decerent, exoptauiti vehementer dolens, Theologicum nomen igna-u ia tantum a quibusdam praetextum esse; qui
nihil minus de reliquo fuerant, quam quod profitebantur. & ipse Lutherus Erasmo aperte fassus est li), per litteras ad ceram Bia E e et His-
0 id quod ipse Melanchthon in Encomis Eloquentia
T. t Declam. P. 6ro, professus est; de eadem re in orat. Noribergae hab. in laudem Novae Schuae p. 433 ita conquerens: Errore quodam vulgi scholae deseruntur. quidam enim fusti concionatores a litteris ab abunt i magna pars ventri metuens, ad qua-suosas artes se recipit, postquam spes abiectas sacerdotum redisi us υictitandi, quos solos laboris sui praemia est, putabaut. Il) in epist da, quam an. isain ad eum scripsit, Pirck- heimeranor. Appendiei insere p. 3 6, seq. alibi ita
519쪽
btiorum letitionem veniri; quas quum in Germania florentes viderat regnantesque, mirifice laetatus est; tamquam de singulari beneficio, quod supremum Numen in genus humanum postremis his temporibus benigne contulerit. In summa, beatus Lutherus, & qui operam suam in diurno Reformationis negotio summa fide ac prudentia ipsi commodauit, Melanchlbon, bonas litteras tanti omnino fecerunt, ut nemo Pontificiorum in cuncta Germania pluris eas fec sie Vmquam, videatur: siquidem eas magis magisque excitata , &ad posteros propagatas quam maXZme, summo que studio voluerunt ; non ignorantes, quantum linguarum scientia, optimarumque artium stadia ad coelestem doctrinam a traditetonibus humanis purgandam contule rint m : nec quemquam inter vere doctos
locutus cst Lutherus: Deus a leo nobili rino sit n. guarum peritia). cumulatu liberalitate Germaniam nostram prae caeteris pene omnibus gentibus Aonauit vitamus autem, quomodo Satanas per Academias orm sterti his Iludiis semper fuerit retasutus.
iplius& haec verba sunt: Ignstrabant omnes, quum primum emereerent linguae, quo conssio inuinas Aentia linguas in tacem pro AUe is neret, Aonee De comperta υidemas, hoc Euan et ii instaurandi caussa fictum esse. m) in qua veritate demonsi inda Melanchthon Iongus est orati de Uttritate Phi o opbiae T. I Declamat. P must s argumentis ostendens, Messiae Uur
520쪽
Luthera nos repertum, arbitror, quin diuino plane beneficio factum statuerit, ut litter rum παλιγγενε ata clarissimae Euangelii luci, ceu Phosphorus prae tuerit n). Neque du- . bito, quin multi inter Luthera nos Vir. Hus.
teno adhuc assenserint, scribenti o : PU- E e 3 quam
esse liberali eruritione 9 non tantum cognitione grammatices, ed 9 aliarum multarum artium FPhilosophiae scientia. Ipsarum artium dignitatem& vim ex nulla re magis conspici posse, arbitratus est Melanchthon, quam si videamus, quantum opus si illis in ecclesia, quantis tenebris obruat inscitia religionem, quantam vastitatem, quam horribiles dissipationes Ecclesiarum, quantam barbariem &conlusionem totius humani generis pariat.
n) id quod idem Melanchthon his verbis exposuit:
per quum respicere ad sos iterum coepisset optiamtis Pater, essetque re iturus nobis Euangelium, pro sua liberalitate 9 litteras resiluit, quibus Euangelii
ιν actatio adauuaretur. in Obscuro certe non esse, ad
dir, bonis quibusdam viris auxilio fuisse litterarum 'pientiam, in Theoogia resiluenda. ' i o) prassiat, in Neminem Η. et, a. Melanchthon sane assensit, qui in orat. de Sis, iis corrigenaeis T. I Declamat. P. Soci. monstrauit, ecclesiam, litteras uni usu desituram, veram ac germanam pietatem trarisio. nibis humanis alicubi mutasse in comio Eloquentia, ι eiusd. T. p. 4I3, Is, Germaniae iuuentutem sedulo cauere iussit, ne bonas litteras contemneret, quum haud dubie futurum tum esset, ut, optimis neglenis, .
Omnes sacrae bonaeque res pessum irent: litterarum enim institiam publicam comitarisolere impietatem:& certissimum riuonae irae putandum esse exempsim.s quando accideret, ut littera munis eriperentur.