장음표시 사용
531쪽
cuiquam persuadere audeat λ Demetrius cerre Chalcondyles viginti sex circiter annis ante, quam Lutherus Reformationis negotium aggrεsius est ; anno scilicet CID CCCC xCI, Florentia ad Io. Reuchlinum scripsit, isto iam tempore litterarum studia in Italia iacere iterum visa esse, quum ignauia oe ignorantia principum, tum maxime cupiditate hominum. circa quaestum, quom omnibus bonis artitas maior pars hominum anteponat sv . Cum
Chalcondyle Nicolaus Quadus consensit, qui in epistola ad Herm. Nuenarium Roma ita scripsit x : In litteris nihiles noui: adeo passim hic studetur quaestui. Florentinorum mira sitis: frigent studia litterarum. Humanarum deinde rerum naturam in omnibus id ferre, Cicero,praeter usum,longe optimum praestantissimumque magistrum, nos edocere
ut, si quid ad summum adscenderit, descendere iterum, e relabi necesse habeat. Idem& nobis recte in ista litterarum rerumque mutatione statuere licebit. Nam, praeterquam quod studia, ut imperia & respublicae,
quae v lib. II epist. illustr. viror. ad Io. Reuchlin. o. 6,b. κ) Epistola separatim excussa est, nec anno, nec loco addito hac insignita inscriptione: Disola Meolai
Iuari nuper ex υrbe missa ad Herm. Comitem de Nova Aquila, miranda nuntians de quodam nouo op breui istic emersuro, cui titulus es e De Memst rabili M P a torum 9 Carmetitarum.
532쪽
quae admirabili & arcano consilio Deus dispensat, & sedes mutant atque hospitia, &
- praecipitata eversaque concidunt, & resurgunt instaurata atque efflorescunt, & recollectis receptisque viribus vigent aliquamdiu, atque consistunt n: singula mortalium bona, velut minus constantia, sed mobilia maxime atque fluxa, creberrimae mutationi obnoxia esse, probe scimus 3 hominesquo id,
quodcunque nouitatis gratiam exuerit, cu
iusue copia suppetat, fastidire denique solere, aliarum rerum studio ductos et). Qualips tum
y id rapetitam inde usque ab initio histor arum serie in docere,oratione de Studiis veteris Phlosophia, T. IV Declam. Melanchth. p. 7sq, probatur. 2) Complures praeterea & contemptionis, & araris Germanorum taminutionis caussae conuenisse videntur : quales optimus Melanchthon in Declamati nibus suis libere enarrauit. Nam quum Regulos partim ita crassos exstitisse, conquestus erat, T. I, P. 638, ut pretium litterarum denuo non intelligere coepissent, partim ita malos, ut tyrannidi suae expedire crederent, seges omnes, religionem, O ciuilemaeisciplinam aboleri: p. a dolet, eo rem sensim adductam esse, ut epistopi pro litteris arma tractarent ; & multi inter principes hanc curam inrignam se ducerent. passim tum Germaniam tumultuatam esse, addit, & ad arma conclamauisse; quo tempore veterem versiculum recte usurpari a Germanis ps- .euisse, censet:
Pesistur e media sapientia, vi reri turres. Quo facto, accidit, ut paullatim non 1olum nullas litteris haburetur bonos, sed ut odia etiam, & inguntia
533쪽
tum studio non minus facile, quam Itali antea, duci sese passi sunt Germani: praesertim quum istud studiorum genus, cui non tam lucrum & quaestus, quem plerosque omnibus
artibus anteponere consueuisse, vere dixiti Chal-
pericula proponerentur discentibus : qui propto doctrinae, aut sapientiae opinionem superbissime
non modo ab imperitis, a mercatoribus, Centauris.
sed etiam ab illis semiaeeis, qui regnabant in aulis,
contemnebantur. Vnde porro euenit, ut ad ipsos midiorum labores ea accederet pavertas, quam perferre posse, non vulgaris erat animi magnitudor de lingulis incommodis, quorum quaedam extremo capite a me denuo attingentur, iustae instituuntur querimoniae T. I Declam. p. 63 a, & 4 s. T. IU, pag. 6l7.. ubi riscentes non leuiter simul a Melanchthone uccusentori T. I, pag. 4os, queribunda admodum voce interrogat : Arex nostris iuuenibus quotusquisque vel perpetuo decennιο unum aliquem
ver utam seribere insiluit ' Herique compendiariam viam ad consequendam erudisionem esse censent,ue quam plurima audierint, aut legerint. Itaque alii totos Hes sursim ae deorsum currunt, scholat
omnes perreptant, praceptores pasem audiunt, miranturque nominiesserius, dictata excipiunt, Vicia Akus litteris elenchos commentariorum notant, minio
austrant. In pretio sunt interpretes, qui quamptarima dictando tempus extrahunt, nec quisqu- semisse praeceptorem emerit, qui ab hac consuetudiae, Nes transuersum unguem Ei ce pris. Rursum alii domo nusquam pedem proferunt, librisque se, tamquam piprino cuiaeam, Mincunt, chartas Toluunt ac reuoluunt; beatos se putant, ubi guoridie magnum
numerum Martarum Percurrerint. Annon viri-
534쪽
IN GER M. FATIS CAP. VI. 4sIChalcondyles,quam doctrinarum per se considerata excellentia, finiis proposita est, paucis oppido sese commendet: etiamsi hominem
Ff et cumque miseri videntur eum tanto labore, tantaque via iudinis iactura desipere tantum discant ' pag. 4r6. eiusd. Τom. doluisse se, adfirmat, quando conspexerit, plerosque intempestiue ad grauiωres, ut vocauerine, disciplinas properasse, quosdam vero ad D discenda, ad Medicinam, spe quaestus rapi se passos esse, alios ad Triologiam, priusquam robur aliquod in studio artium dicendi fecerint, contendisse. Quis suo quaeque ordine aggressi essent, felicius multo. Melanchthonis iudicio, res suas gerere potuissent, male tentato compendio ipsi sese morati. Graviter etiam de Germaniae iuuentutis neNigentia conqueritur oratio de Maediis veteris Philosophiae T. IUD I. pag. 738. seq: Refrixit ardor siti ae Gferbuit studium, contraque creuit delicata ac dysuens laborumque impatiens animi modities in Gheuere a maio-κum vestiis adolescenpia. qaae Ut in vita commuinni contemptis legibus, ita in Aesrinarum eampis υι- tata metώodo reiecta, Fc imbecilIitate degenerantis prorsus ac languescentis naturae cleruatur accuram toris sudii Θ diligentiae exquislatoris laborem, ab horretque ac refugit, quae intenti. nem animi applicationemque exigunt paulgo vehementiorem ac dimrurniorem. & paulo post: de nosris auditoribus, queri iure possumus, qui quum ordimur auctorum e narrationem, nouitate allecti accureians frequentes,
sed principis vix leuiter detusato, ubi ad res ipsaclementum es, capti satietate, aut abseerriti impen- foris ει disturnioris stadii opinione, quam ex falso ae cultatis persuasione induunt , mox di sunt, προκι oratae, noque integra artes dυςηnt.
535쪽
cum primis ad humanitatem ducere videa. tur. Inde etiam accidit, ut Camerarii aetate, atque ita ipso isto aureo Latinae linguae saeculo, industriis littorarum cultoribus, velut e ror, ab ambitiosis atque auaris quibusdam hominibus exprobrari coeperit, quod statuerint, titterarum studium virtutis atque rapientiae viam esse, is' iure tum, quum pietatis religionis, tum humani itis re laudis, in hae
vita comparandae, iter. Hunc enim errorem,
ut cum hominibus istis loquar, litterarum cultoribus impedimento fuisse, perhibebant, quo minus opes, dignitatem atque honores sint consecuti a). Id quoque R. Agricolae tempore praecipue fuit , quod Germanorum mentes ab studiorum istorum cultura deteris ruit , quum plurimi humaniores litteras se-riles iudicarent, & ieiunas, quae magis animum explere possent , quam arcam b .Quum VP. Huuenus post suam tot annorum per Europam peregrinationem, tot aditis periculis, tot exhaustis calamitatibus, nullis non aerumnis adflictus , tandem ad suos rediret, populares longa exspectatione fesses aduenienti occursaturos, Obvium manibus excepturos, blanda aliqua praefatione salutatum amplexa- H Camerarius in Narrat. de Eob. Hala Α. 3, h. 8 Rud. Aericola in epistola ad Barbirianum, Opust.
536쪽
plexaturos, gratulaturos ipsius incolumitati, probaturos, quod cum patriis Musis rediisset in gratiam, sperauerat: sed frustra c . Nam quum fama iam praecesserat, quibus studiis operam impenderit Hultenus, reperti adeo
sunt, qui reducem accusarint; omnes eum
reprehenderunt ; frustra ipsum laborasse, tempusque perdidisse, opinati.
Minus aequis eiusmodi rerum aestimatoribus ne aures praeberet Germaniae iuuentus, Agricola, & omnes, qui postero tempore Veram eruditionis laudem adfectarunt, auctores exstiterunt, docentes, ea, quae honesta sint, propter se expetenda esse, elaborandumque, ut quae recte de rebus sentiamus , commode eloqui possimus. Sturmius idcirco eamdem Germaniae iuuentutem scire voluit d), se non auaris sordidisque hominibus praecepta comsignasse; sed contra barbariem se pugnasse,
confirmauit: omnem enim auaritiam, omnem
sordium coitautem, barbaram se censere,ostendit , in quam eloquentia ne caderet quidem. ingenium potius quaesiuit cupidum laudis, litterarum & elegantiae studiosum : ardentem praeterea animum flagitauit ; qui non tam sibi, quam aliis, vivere videretur, & alio-
H haec de se refert Hultenus in luculentissma, quam Nemini suo praemisit, praefatione. d) de Exercitationib. rhetor. lib. c. I.
537쪽
sum bona & felicitatem suas arbitraretur esse possessiones. Quum vero nihilominus ingenia quaeque elegantissima indies magis cognoscerent, non solum sibi meliores litteras colentibus praemii nihil propositum porro esse, sed ne incredibilium quidem laborum minutam sperandam esse mercedulam: non adeo mirum putauit Caselius e), ea a studio. rum cultu deterrita, usibus suis tempestiue ad artes quaestuosiores sese tradidisse. Quibus moribus Latini sermonis puritas ruinam omnino minari videbatur f)- Siquidem Germaniae ciues natiui & elegantis Romani sermonis usu relicto, non optimorum Veterum dictionem Agricolae Goclenii, Melanc thonis, reliquorum, exemplo exprimere perseuerarunt, sed compendio quasi ducti, riuulos, eosque turbidos plerumque, sectari coeperunt. Via videlicet, quam optimi isti viri ingressi sunt, ardua, ac longa nimis ad honores diuitiasque ipsis videbatur: licet minus aspera, & minus periculorum plena ; qualem Agricola, Reuchlinus atque Buschius eam inuenerant: sed trita plane esset, aperta, simplex, sicque directa, ut bene
pistolar. Rostoehiens Mantissa a Vagetio ea
f) praefat. Lex leo trilingui Basileae ed. praeter St mianam praema
538쪽
edita doctrina sapientum templa serena potuissent, si modo placuisset.
Temporum, quae modo laudatorum virorum aetatem antecesserunt, in Germania no stra barbariem cur tantopere stupeamus,.
caussam forsitan haud reperiemus, si ipsa ista tempora accuratius paullo inspexerimus. Nullos primum, si Eginhartum, Lambertum Schaslaaburgensem, & paucos oppido alios, excipiamus, inuentos tum inter Germanos, quorum industriam in veterum dicendi genere imitando reliquis imitari licuerit ; vel qui populares ad laudem, pura, ornata atque Copiosa oratione quaerendam, exemplo stimularint suo, supra demonstratum est. Pauca deinde veterum monimenta barbaris istis saeculis, &nonnisi in paucissimorum fuerunt m4nibus, magno ob singularem raritatem coempta pretio 3 etsi a parum doctis manibus plerumque erant descripta, minus ideo accurata. Ρostquam autem Germania non ali-
quot saeculorum spatio, sed non ita multorum lustrorum interuallo, ingentem ciuium Latine quam doctissimorum habuerat numerum et & postquam typographicae artis beneficio factum erat, ut plurimorum lectissimorumqueRomanorum monimenta bella papyro, elegantibus typis, & emendate admodum F f eX- .
539쪽
exscripta, paruo sane pretio comparari po- tuerint, facilius, Caselio ita sentiente, mirari quis potuisset, quid fuerit, quod extremo ia-
eulo XVI Latinum sermonem miserum in modum didicerint, sibique praeclare eum tenere visi ac Romanorum similes se putarint homiaxes , qui primos litteratorum canones haud violarint. Namque, ut eius proprietatem, pumritatem, & elegantiam nossent, ita paucis studio tum fuisse, addit laudatissimus vir, quasi ex veteri iaculo nullus plane scriptorum superfuisset. quem fateri plane pudebat, in scholis pene omnibus, tam publicis, quam '
i uatis, tam celebribus, quam obscuris, cuius-eunque potius libros, etiam indoctorum s ba barorum hominum, tritos tum esse , veluti oracula tractatos, quam veterum aurea ilia monimenta. Quae quum de manibus deponere litterarum cultores numquam oportuerat, plerique vix ea intuebantur, raro aperiebant V) : Quintiliani consilium minus secuti, qui praecipit g): grammatices amor, ου
usus lentionis, non scholarum temporibus, sed vitae spatio, terminetur. Quum Camerarius ad Principem quemdam, summum liberalium
g) Caselius in epist. ad Io. Ern. ab Hoim, Galeni lihellae: quomodo quis ει dignoscat 9 sanet proprios tanimi sui fectus: ab ipso Caselio edito adi. &in lpraefat. Aldi Manutii phrasib. praem. ι n lib. I iussit. Orata eaP. 8.
540쪽
lium studiorum fautorem, litteras aliquando scribere constituerat, Latini sermonis proprietatem ita in istis obseruare vix ausus est, ut neque vocabula, neque formam a Latinitate alienam usurparet; veritus, ut id apud ineruditos vel inscitiae, vel stultitiae, vel etiam arrogantiae crimine careret. quamlibet tale quid ab ipso Principe, viro doctrina praestante,& bonarum artium in primis perito & maximo amatore pertimescendum fuisse, negauit: istiusmodi tamen litteras mittendas non putauit, nisi quas in solius Principis manus peruenire nouerat h). Tantopere superioris faeculi, quo ipse Imperator augustissimus Maximilianus I Commentarios de rebus ab se gestis Latino sermone, eoque puro admodum,proprio atque perspicuo conficere haud dubitauit, genius tum erat immutatus i .
h) epistolar. familiar. lib. I, ep. s. i) atque ita Camerarii aetate iam euenisse, inde cerni. mus , quod Taubmanus in differt. de lingua Lat. p. 8s, sua etiam aetate contigisse, narrat: Et es t men hodie sui verum fateari, ubi quis diligentior voce aut phros principis etiam alicuius e Latio ιμmissius utiturr quod intesilat, i rem esse eum iis qui eadem, si forte non legerint, pro parum Latinis habituri t. multis deinde exemplis probat ibi Taubmanus, licet quaedam a persectissimo illo Caesaris & Augusti. saeculo mutuata, ipsam Venerem venustiorem facere potuissent, fuisse tamen, qui ea invenusta dicere ausi sint.