장음표시 사용
591쪽
suis tantum consiliis stare Rempubl. seque primos esse apud reges, deiectis de gradu sapientibus. atque ob hoc ipsum & studiis & litteratis fuisse eos iniquiores. Hinc accidisse, concludit, ut eruditi, quum tenuitatem suam docendo utcunque sustentare vellent, se in Elias ignobiliores curas mergere sint coactis sperariis diurna mercede conductis similes redditi, qui penso absoluto, ad nullam ultra numerum operam adigi queant, quod superuacaneam esse defatigationem putent, quae operae pretio careat. Atque ita, desidia inualescente, pensium numeris exigi coepisse, adfirmat, postquam diligentiae praemium constitui desierit. tum enim, quum hoc fieri consueuerit, alacriter ad operas subeundas procurrisse homines eruditos, probat, ad palmae ho- notis contendentes, decore atque laude e citatos. Eodem tempore homines, doctri nae felicitatem auditorumque commodum magis in eo verti, existimasse, comprobat porro, si quisque sua aestimaretur virtute, s expenderetur profitendi peritia oe dexteritas; magnae eruditionis hominibus, frequens au- 'di orium re doctrinae auidum pro calcaribucesse, ratos. Proinde non minimam schol rum aetatis suae infelicitatem in eo residere, fpersuasit sibi eruditissimus Hosmanus, quod
592쪽
non omnia suo aestimata sint pretio, nec cuique
locus, quem merebatur, tributuά. . Commemorata hactenus magnopere conis firmant : honorem alere artes, omnesque in
credi ad studia, gloria ; os ea semper, quae apud quosque improbentur. Imrobatum autem fere esse Romam sermoms, ac υnia uersa humanitatis studium apud Germanos, exeunte saeculo XVI, Stumii testimonio insuper comprobabo, verbose satis vehementique; quo illis, quae capite hoc a me prolata sunt, ponderis aliquid addatur; in extremum caput ideo a me resem ato o . Si umquam alias, nunc opus habemus eruditis homιnιbuae, quorum raritas re iam magna es, malam impendere videtur in hac neglectione vel potiuου contemptu : nulla laus, nusia praemia diagna tantis laboribus sunt constituta. quos enim patronos habenti s G sua tuentur patrocinia Z nemo es, qui non medicus, s iureperiritus esse malit, quam hoc genus studiorum sequi, quod nos colimus; liberum quidem, nu lisque alligatum rerum legibus, tamen labori bus ingens , immensum, infinitum: aut iliad
593쪽
Theologorum, quod tametsi omnium sancti fimum sit , tamen tum demum perfectum δε- prauatis hominibus, qui ubique nimis multi sunt, esse videtur, quum contemptui est, quum eget, quum mendicat. Magistris litterarum s diaconis non centum aurei dantur, re quum dantur nimium esse putant, liberis plena domus es, artem nullam exercent, ut ne a sua scilicet auocentur, interea dum aes alienum eos cruciat, dum uxorum4liberorum egestatem metuunt, dum in creditorum conspebum venire erubescunt, dum circumeunt per platem, ut in eam non venian , in qua ereditor habitat e o bone tem .s o dispensationem bonorum s o confrientiam I non dederin, non di perditio facultatum, non Dei iudicium neque 'commouet, neque commonet eos, quorum is
potestate res Persentur. adolescentulos pauperes excludimus, mendicitatem ου impudentiam metuimus, nec cogitamuae, aut admitte dos hos esse aut alendos ex aerario, ant magna
pecunia comparandos aliunde, qui sint eruditi, aut profligationem exspectandam esse litterarum re religionis. Sed hanc non metuimu immo litteras non amamus, religionem negligimus, re in coaceruandis non distribuendis facultatibus officium nostrum positu et esse, exi-flimamin. Hoc vitium non in nostra religiono natum est, sed e pontificum consuetu-tudine
594쪽
tudine ad nos defluxit. νbi ad paucos pleraque omnia seuocantur, multo minima pars ad ricarios horum peruenit: re hi sts, qui pauci sint, Ecclesiae facultates intercipiunt. Verumtamen etiamsi nihil ex his recuperamus, nihil etiam e flectaremuι, tamen prouidendum esset, Pt hine aliquando deessent, quorum industria nobis uset necessaria e salutaris.
CAP. VII. Auibus fatis Latina lingua in Germania saeculo XVII Ua, s qua ratione iuuentin in scholis ibi Astituta sit, petularum artium
disciplinis eruditissimorum virorum test moniis declaratur : quemadmodum Germainorum linguam istam addiscendi ar- dor magis magisque deferbuerit, ostenditur; stili formis , siue characteribus aliquot volui Philippico, Lipsiano, commonstratis, atque Iesultarum Larinae lingua studio, non minus sensim diminuto, memorato. Eorum, qui ipsum hoc studium inter Germanos conseruasum voluerint, popularibus laudabius euntes exemio, numero, prims loco nominatur Gerh. Ιo. Vossius, ου Gasp. Scioppius: quorum huiuae praeclara in Romano remi sermonem merita pluribus praedican. mr verbis illorum, qui apud Germanos veram nauar-, n utimis Latinis auctoribuu
595쪽
ribus meliuscule esset, nec non Oratorum, Poetarum, Rhetorum, atque Grammati Corum nonnulli nominantur. . Neque Mae- cenates proximo seculo penitus defuerunt
I ualia demum per hoc ipsum sculum,' quo vivimus, fata Latinae linguae imminere videantur, praestantissimorum virorum imdiciis ostendituri, re pauca de eius dignitate, a quibusdam acriter setis hodie is
A, D proximum sculum usque progressus
quibus fatis eo ineunte Latina lingua in Germania via sit, Caselii iterum verbis eloqui constitui: utpote cuius extremum Vitae tempus initium saeculi attigit 3. & cuius testimonia eo libentius me adducere; professus sum, quo exquisitiorem ipsius eruditionem exstitisse, & quo maiore prudentia, usu, atque exercitatione praeditum eum fuisse, cognouimus, de elegantiore litteratura optime meritum. Hic quidem, ut ludorum magi-gistri disciplinae suae alumnos in intesilendo potissimum Romano sermone satis diu tenerent, confirmarentque, magnopere exoptauerat, & ut facerent id, prudenter admodum data occasione, qualem saepissime, prout rei scholasticae apud Gormanos recte constituendae
596쪽
IN GER M. FATIS CAP. VII. sI3.
dae cupidissimus fiait, captauit, admonuerat. Λt secus a plerisque per totam suam, eamque longam satis, aetatem factum, doluit: siquidem hos fidei ac disciplinae suae commissos, &humanae vitae, & ceterarum rerum rudes adhuc, statim ad declamandum 6c disputandum i inepte prorsus, inutiliter atque pemiciose ra
puisse eonfirmauit a . Hodie, inquit b
alicubi, quod merito reprehendendum est, in quibusdam ludis puerilibus c Latina re G R E ca.
a) ad linguam Lat. accuratius discendam Cohortat.
b) an. rsia, in orat. funebr. Ioanni Nivinio script. B. . h. circa idem tempus, in orat. funebr. Andr. My- .lio scr. D. a, a ita loeutus est: De educatione primata litteris exsare aliquid plenius hodie non abs re esse videatur, quod scholas inferiores ex eo tempore quo Georg. Fabricius Misenens scholae praeesse descrao non pauci magis corrupere, hi praesertim, qui eas instar academiarum esse voluerint. M in orat. funebr. Wilhel. ab Heimburg ab se ser. D. a. a mentem suam de istis ita explicauit : Menae mare dubito, praeceptores de prima aetate n0n reisnsus mereri, quam F utriusque linguae scriptores ita. interpretentur, ut faciebant veteres, qui nobis praeia. uerant ad intelligenda scripta Graecorum 9 Latino-irum : quos secuti fuere, ω aequauere nosra aetate multi, in quibuspraelucent, Scaueger, Manutius,Lambinus, Turne us, Amiles. Hunc etiam terminum saluo ludorum pueritium, nec multo ulterius proin mouendum. Haec uberius in eleganti suo de Ludo isterario recte aperiendo libro exposuit: cuius di-,
597쪽
caelitterae; s quaedam artium principia accommodatarum pueritia S adolescentia geniis,
contemnuntur, petulantia nouatorum, er magna ex parte negliguntur, re philosophaAtur, Pt riuot, qui praeter sapientiae nomen nilal auribus acceperunt, opinionem, scio quarum, cultores, ct loquacitatis magistri insos admodum. Alibi eorumdein temporum hanc instituit descriptionem d, ii in quibus omnes ingenuae disciplinae re omnes partes sapientiae, siue philosophiae, tamquam in scriniis continentur, ita neguimus, ut Graecam pauci discant, paucior x intelAgant 2 altera ita quoque iacet, ut pleraequo academite Latinae vix balbutiant: nec ad rem facit, resam si quotannis tota plaustra nouo rum librorum prodeunt, non boni nulti, fere taliqui, pserique male ferιati, ubi chartae staris sunt, quam quae iis labore multo graui sumptu impressa sunt. Non aceruos , sed montex, ante pedes exstructos videre liceae, de quibus absque rebus passim litigatur : sunt orationes, infantiumne dicam, aura inusilentium, nihil supra remiges d poetarrum volumina, quae saburram foeteante hinc noui acro Asae, eteoinchisae, anagramma- istae:
uersas editiones in meo de Caselii meritis Commenditario recensui p. 68, seq.
598쪽
Oae r inane studium, quoniam de sexcentis um vix micam in se salis habet e comici
item fine lingua, Ane arte, mente r hi storici, sine vita, Mete consiliis r quidam in anuis , re fabulis anilibus occupantur e alia millies scripta recoquunt: εωλο ασίας dicas,nis quod plerisque nemo frui potes, Pt hesterni epuli reliquiis et non dicam de iis , qui
vel se inter se vel innocentes conuiciorum luto conspergunt: denique vicus non es, quiu scriptorem habeat. Igitur in plerisque merum rus, inscitia s barbaria. Auanti erat, prius doceri R eos praesertim, qui uno nutu aegraui supercilio omnis vetustatis scripta iugulant: nec tamen vel ridiculum musculum, sed mera m-stra pariunt. Non equidem sex hac iusta s necessaria reprehensione Poluptatem ipse capio : res ipsa magnum mihi dolorem inurit. A scit namque me iacturaveritatis, s oppresso flue diminutio salutis publicae, quam inde consequi video. Nec Pero quemquam his sagittis peto, nisi inscitiam re malitiam. Quid utraque effecerit demum, his verbis e edocere etiam voluisse, videtur publicae salutis studiosissimus vir: Videaου huius prauae opinionis es, qui sibi omnia prima tribui volunt: magistros linguarum, quibus abolitis omnes littera concidant, Κk et ininu H in Laudatione Io. Alberti D. Megae. G. a, b.
599쪽
interpretes Peterum, quos cognosse in vita
hominum primum operae pretium es,professores philosophiae, qua exacta barbaries omnia occupet necesse est, tenuiter, re vix aliquo Deo ossa habendos. Quando vero disputando declamandoque, bene, ut sibi quidem videbantur, exercitatos adolescentes, at falsa simul eruditionis opinione inflatos, & multarum, earumque sublimium, si diis placet, rerum scien- tia onustos quasi , in academias a philosophantibus suis magistris missos esse, cognoscimus: quid, quaeso, mirum, fi euenerit inde, quod Frid. Taub manus eodem ferme tempore, quo Caselius de praua ista institutione conquestus est, accidisse, adfirmauit cuius ipsa verba ex eleganti eius de Lingua Latina dissertatione cf) proferam 3 quum temporum istorum facies, & Romani se monis contemptio ita aperte iis declarenis tur, ut nihil possit supra. Eo enim in Ge mania rem iterum perductam tum fuisse, monstrat Taubmanus, ut si quis elegantiae ac proprietati sermonis paullo accuratius studuerat, non odo a iuuentute, sed inte dum
f) p. ii iteratae editionis, an. I6o2, 8. quantopere eruis ditis placuerit libellus, inde coniicere possumus. quod prior eius editio XIV dierum spatio est diuen
600쪽
dum ab iis ipsis, qui iuuentutem erudiebant,
per contemptum Philologus nuncuparetur, Criticus, Grammaticus, atque uno verbo Ver
balis ; ipsi vero nouo nomine Reates sese appellarent , quasi ipsi quidem meras res
tractauissent, ceteri, in sermonis cultu tantum occupati, rerum cognitionem non perinde curassent. Quid, quod de fartore aliquo aut cerdone honestius loqui tum coepisse homines, quam de adfirmat porro Taubmanus : quum laurus, quam Ge mani Caesares non aliqua vicaria , sed sua 'manu, Celtae, Hutieno atque Melisso, id honoris ingenii virtute consecutis , imposuerant, non vulgo tantum ludibrium esset, sed& pretio aut versu aliquo scabioso venatis. Illa autem Taubmani verba, quibus languidius in academiis commorantium iuuenum Romanam linguam excolendi studium describit, sunt sequentia: Credumur hodie in hac Mitte erga versari fludiorum gratia ex omni fere gente orbis Europaei , quos mille is quingenti, Pel, quod nonnulli vero propius existimant, bis milie : eorumque partem bene
magnam me iam dicentem audire arbitror. Si tamen in concione ista densissima reperia-
tur, qui spondere mihi ausis, se tempore hoc non ita longinquo posse discipulum erudire, Pt Orationem faciat bene Latinam, quaeque non,' Kk 3 νς