장음표시 사용
121쪽
discussionis 3 minime quia intercessit ad facilitatem conueniendi,& si opponere
posset, afferet praeiudicium creditori, cum tamen excussio eam aequitatis rationem habeat, ut in eo quod tibi non nocet, de mihi prodest, gratificari debeas
arg. g. religiosum.Inlt de re. di. Haec vero ratio tum militat cum eadem est, in co-
ueni edo,ac in exigendo facilitas; tunc .n .credimii recte obi jcitiir,ex as a prin cipali; quia sine ullo incommodo tuo mihi commodum facies, quae rarip tota in aequitate,non in subtilitate fundatur,& in hac mecie iniquum est, eiusnodi relicere exceptionem, sed admissa quidem debet summatim tractari, ac de ea cognosci arg.eorum quae tradit Bart. in l. t .ver, non obstat. istud. sol. & ita procedit sententia D. Molignati quam resert Aym .d.cons. 163 .nu. L. nempe ex suppositione,quod exceptio admittatur,alioquin iure ab eodem Aymone repraehenditur, & hanc distinctionem aequissimam puto, nam rem omnem ad eam simpliacitatem, quam legibus amicam esse praedixi, redigit; quae simplicitas quas qium dam bonitas est,nulli nocens, nullique sine causa molestiam inserens. Ad eander A simplicitatem pertinet,ut quam fieri possit pauciores leges condantur: t Isthaec enim quasi quaedam paucitas est optima legum comes , ut diu uiuant, non facile mutentur,non contemnantur. Qu.i leges infinitas condit id agit,ut quis aliquam Is earum facile offendat. t Multitudo legum illaqueat potins, quam legitimc deuinciat,quia non facile omnes obseruare possimus,eaq; res inconstantiam illam parit,qua leges saepe mutantur, vel in dissuetudinem abeunt .Porro legum aut horitas, siue matellas in contemptu saepe vertitur, quod inconsulto condantur ab ijs, qui neq, legum essentiam intelligunt,nec circumstantias aduertunt, Sc Vt noa 6 sano consilio suadetur; sic velut infirmae facile cadunt. t simili ratione breuitas in uerbis desideratur, & rectissime Iustin. breui .sermone leges scribi praecipit. l.
I .f.quibuS.C.de nou.cod. fa . non tamen ea esse debet,quae obscuritatem afferat; nam vitiosa foret, ut monet Quinct. lib. 8 .c. 13. nam inde multitudo interpretationum prodit, quae fons, & origo est litium, ac controuersiarum. At breuitas quaedam dilucida legibus est amica, a qua Iustin. in nouellis constitutionibus deflectens velut suae iussionis immemori, in impolitas, ac prolixas recessit narrationes. Neque breuis legislator esse poterit, nisi vim verborum nouerit, Zedicendi artem optime calluerit. Quarto adiungitur legi, ut sit possibilis .c.erit. dist. .& licet dicat ibi Isid. erit autem lex honesta iusta, possibilis secundum naturam,&c. honestum & iustiim sunt quid intrinsecum legis, non adiunctum. Sο-lon ut scribit Plut .in eius vita ita dicebat. Decet inferendis legibus presb u
. tu,s' facultatis ιεnem habere .sqvis matri utiliter in pauco1,quam sine utili 37 tate in multos ap)ιmadaertere. Et quidem possibilitas in lege merit 6 desideratur. Primum, ut remoueamus impossibilitate in , nam sicut ab actibus legitimis Is reiicitur, ab ipsa lege multo magis rei jciatur: i conditiones enim impossibiles s pro non adiectis habentur.l. oblitauit. aede cond. Si dem. t est aulcm multiplex impossibile,veluti secundum naturam, ut digito cstum attingere. d. l. obtinuit, secundum factum, ut illud insectum reddere.l .in bello. g. facti. T de capi. 5c post. reu.secundum bonos mores,ut spurios, ad successionem generaliter admittere , quod inuitaret ad adulteria,& futuri doli remissionem contineret arg.l. stipulatio hoc modo .fide ver .obl. Impossibile de iure, ut si quid contra ius, vel utilitatem publicam rescribatur .l .vit. C. si contr. ius .ucluti. impossibile contradictio nisi ut ubi sit est qua repugnantia .l.ubi repugnantia fide re g tur. lcius nostrii m. Te d. tum impossibile proiter perplexitatem, quae nos in alteram partem abire
non pultura.duo sunt Titii. is detest. tui. Haec genera impossibilium declarat
122쪽
les. in I. eisi quam .Qde fideic.nu. 3 i Nersim non tantis hoc exig7tur ad Impos io sibile remouendum, sed etiam, ut ab omni difficultate declinemus; nam i quod nilnis arduum est, ac difficile solet quasi impossibile reputari .s.sere. ubi gl.Inst. de re .di. tum docet Plato lib. .de leginales leges esse debere,quas multitudo,&populus libenter suscipiant: nec ardua , aut ui edenta lex seri i debet, sed quoadsieti potest, lenis, ac suauis. Nam sicut in arte medica ille caeteris habetur pertitio qui nullo dolore,vel certe cum minori corpora ianitati restituit, ita legi sator ille caeteris semper erit praeserendus, qui legum farinaco publicam salutem
caeteris suauius assequitur. Id tamen perpetuum non est: uti enim in morbis ac tis medicamenta, quae dolorem afferunt, tutiora sunt; sic ubi aliquando hominum i malitia crescere visa fuerit,legum saeuitia utendum erit, i sed uec quidem abs lute, verum cum benignitatis temperamento .l. respiciendum .is. de poria. qui lo-2 1 cus summopere est considerandus: t dub enim ex eo inferuntur, altei um quod
sola nudaque saeuitia etiam in atrocissimis ad iniustitiam descendit, quia homo saeuit in hominem, nec iustitia est ab stero ita sumanitatem omnem diuellere, ut alterum obliviscatur hominem esse. Alterum, quod nemo tam impius haberi potest,quem,si vel legem fomitis parumper cons deras,omni dum vivi miser tione indignum iudices, & vltima supplicia bcnignitatis mixturam admittunt, S: morituris quaedam solatia deneganda non sunt. Quare quod dixi pnssibilcnia 3 legem esse debere,facilitatem, ac benignitatem quandam conseqnitur. t Qui cto itaque loco benigna interpretatio legi videri poterit coniunctissima, & sicut actus agentium ex benisna interpretatione saepe numero sustinentur.l.qu ties de reb.dub.l.ex hae scriptura ff.de don .sie ipsaemet leges benigna interpro 'tatione saepe adiuuantur.I. benignius. inf. eod.&ad iustitiam, non tantum ad tuis telam pertinet benigna interpretatio, quod Marcellus docuit in I.prox. me. ff. de his. quae in te.del. dicens. In re dubia beneniorem interpretationem sequi non minus es iuJum,quam Quare amica legi est,tanquam iusta, iata quam tuta,& ideo qui ad duriorem luterpretationem acciduut non tam a piet te,quam a iustitia ipsa recedunt. nam exasperandae interpretatione non sunt leges.l .interpretatione.ffide poen. Sexto & ultimo loco simili ratione minimum, vel exiguum coniunctionem quandam retinet cum lege, de quo late scribit Tia 14 raq. triat .de iud. in rub. exig. t In obscuris enim leges sequuntur quod est munimum .i semper in obscuris .isde reg. iur. Nemo autem id sequitur, quod odio as habet. t Sed haec regula non obtinet absolute , sed in subsidium, ri tradit gl. in c. in obscuris .de reg. ivr.in .Dec. in d.l .semper.& probatur in I semper in stipulationibus.Teod. Nam primbinspicimus quid actum est,feci indis quid vero similius,tertio quid fieri solitum, postremo quid minimum,quae regula in legatis, in poenis, in contractibus sibi vendicat locum, ut ibi prosequitur Dec.quod minus, ad rem nostram pexinet. De ratione quaereudum est respectu legis. Gloss tor ait, quia in maiori summa semper inest minor I. i. s. si stipulanti . ff. de uer. I. Dec. ibi nu .a .opponit quod ratio haec non si generalis, sed summas dunt as xat respiciat. Sed etsi diuersa sit caussa quantitatis, & speciei, t regula tamen geometricam admittit proportionem, non arithmeticam tantum, secundum quam semper verum erit in mitori inesse quod est minus, & ideb cui licet quod est plus licet etiam quod est minus, ut not.iu auth.multo magis.C. d sacr. cccl. 'Dec.speciales affert rationes in contractibus,in legatis,in poenis:sed mihi vid tur generalis inquirenda. Ea ex praecedentibus ita desumitur.Benigna interpre-
tatio est.anaicalisl sed bianiana intcetretatio se turmiluini illa minimum
123쪽
ex benigna interpretatione, cum lege connectitur , t siue enim in ciuilibus, siue in eriminalibus de alicuius condennatione,vel absolutione quaeratur,reo magis quam actori est fauendum.l. fauorabilioresa.de reg.tur.Nam benignitas in condemnando nulla est, nisi quatenus remittitur de rigore iuris, de ita tota comsistit in abseluendo, vel simpliceri vel secundum quid. modo qua ratione in dubio reus debet absolui, non condemnari. l. qui accusare. C. de ede. l. vlt. C. deprob.ita in dubio si quaeratur de maiori, uel minori poena,vel summa,ad rem declinare debemus .l. interpretatione. ffide poen .l.Arrimns itale vera. obl. d.la emper in itipulationibus de de quolibet ita praesumimus, vel ne deliquerit. I.merito.ff. prosoc.ueis deliquit,ut minus deliquisse videatur. Aret.cons. 8oin. ε .se & in ciuilibus dicimus aliquem non esse obligatum, vel in minori summa , ac ita minima legibus ex beniga interpretatione conciliantur,quia non possunt Ieges benignam sequi interpretationem, quin etiam in re obstura, per eam pem ducantur ad id, quod est minimum. Non desunt alia legum assinia, atq; coniumcta, sed ubi de ijs, quae legi repugnant, tractatum erit, ex oppositorum ratione eorundem plena cognitionem auequimur arg.inst.de iis qui runt sui, vel Q.tur. Itaq; de repugnantibus dicain: nihil enim odio prosequimur, quin eliis contrarium amemus, quoniam illud semper erit optimu, cuius cotrarium erit pessimu
De iis legi repugnant, aο primum de iis quae format 'sius
I Praedam legi repugnant, ὰ ne nonnulla avertunt,aliqua interitum asserunt , vel inanem reddunt. et Iniuriam facere est sua oonte nocere contra legem. 3 Melius est iniuriam pati,quam inferre. 6 Vnde iura nascuntur iniuriarim occasio nasci non debet. 3 Principum concestones sine alicuius iniuria factas interpretamur. . 6 Iniquitas inaequalitas est dupliciter delisquens. Plus ta minus quattuor modis dicitur: 8 Arbitramenti iniquitas 2 iudice bonae fidei corrigitur. s obtinenssententiam iniussam poten denunciare Ecclesiae. Io Ius suum cuique tribuere non solum in desinitione es iuIlitiae, sed interpr cepta iuris. II Sententiam contra ius ritu rioris latam publicae v:ilitatis babet ratioWm,
ut valeat ostius constituit. m. I 3.
Ia Iuris disciplina demonstratione carens in probabili rerum posita est disceptatione.
14 Iudici, ut ius cuiq; tribuit, duplici via cyti fui itur. 13 Legibus,non exemptis en iudicandum. I 6 Sententia contra casum Legis,νel constitutiones non ualet. a toria iniquita reddit sententiam nullam. Is racerdos iuris quando quis dicatur: .
124쪽
I; Fraus O rsione doli er fraudis legi aduersatura
et o Inhumanitas legι aduersatur,aceam iis,m reddit; VIdetur autem generaliter dis nisi posse ea omnia repugnare legi, quae si in
lege reperiantur,cain uitio in constituunt, E, quasi ad non legem redix sunt : nulluiu enim uitium in rccta ratione esse dc bc t. t sed ea uel maxime legi repugnant, quae forta ae ipsius aduersantur, cuiusmodi sunt ea omnia,quibu1 lex ad ui iustitia in flectitur, adeo, ut corrumpatur,& lex esse desinat .Iniuria, iniqui tas, fraus,inhumanitas in lioc genere collocanda sunt: Quaedam verb a fine leges auertunt, veluti incertum ambiguum, infinitum , subtilis disputandi ratio, cauillatio, inutile ; Quaedam .eidem interitum afferunt, ut desuctudo, eontra ria lex, abrogatio I Qa aedam lauciarit, ut correctio, derogatio, elusio; Quaedam inornatam reddunt, ut superil ium. Videamus de singulis diligentius ac pximum de iis, quae formae se se opponunt. Iniuria quidcm adeo contra legema est, ut recte dixerit Arist. I. rcthor. 4 anmrtam De re ni Θ, latiud ese quam nocere sua sponte contra legem: Et Plato.3 . de legi. Iniuriam elationis laici uiae fi- , liam dixit, de iustitiam e contra sine temperantia ortum habere non posse. t Et sapietater dilium esse melius iniuraam ρυι,quam inferre, quia infercntes pralli, iniusti, Se indigni honore. redduntur: patientes uero laeduntur quidem, non
autem indigni, vel improbi fiunt. Vt ergo iniuria procul est a iustitia, ita
a legibus abest. Quare maxime cauendum est, ne lex inhariam contineat, quoniam aliquid sibi maxime repugnans contineret ; dc ideo recte dictum est i unde iura nascuntur , 'iniuriarum occasionemFasci non debere. l. non1 debet. l. meminerint. C.vnd.ui. Hinc est,t ut concessiones principii sine alicuius iniuria factas semper interpretari debeamus .l. nec Auus.C.de emanc. lib. l. I.ε. de fund. dot. l .cum filius familias .ffide mil.te. Quod si ius terti j,vel modicum laedat,praesum edum erit ad partis importunitatem emanasse, ac ita intelligo Rom.
serunt, quod rescriptum emanaes ad pollulationeni paertis ob eiusdem importunituem em nasse credatur, ut verum sit, si alicuius contineat iniuriam. Hinc descendit illud iuris praeceptu. Aheru non laedere. f. t . inst. de iusti iur. hinc emendandae iniuriae caussa iudicium,sitie actio proditnihil enim aliud est iniuriam facere,quam facere contra legem, ideoq; lex iniuriam veluti quid sibi contrarium insequitur toto tit .ffS inst. de iniur. S praesertim in g. poena autem: Atq; ideo legem ferre, quae contineat iniuriam, est non ferre legem, sed decretum hi iustia . Secundb loco iniquitas etiam legi repugnat, nam si dicimus ius esse artem boni,&aequi, id est tutis studium, non poteritius ipsum, siue lex esse nisi quatenus6 bonae,&aequa .arg. I. I.ff. de iust.&iur. t Est autem iniquitas quaedam in ualitas, quae dii pliciter delinquit, plus, vel minus tribuendo ; qui suum tribuit, ille aequaliter tribuit oc ideo iustus est. cum iustitia tribuat cuiq, ius suum Inst. ν de iust. de iur. in prin. t Plus autem,& minus dicitur quatuor modis, re, loco,tempore,c ussa. 6. plus autem. Inst. de action. Sed videtur ne non iniquum iuri aduerseturi nam vi ius est , ut iniquae sententiaepareanuas. l.ius pluribus .ffide iust & iur. tum Ze sententiae Arbitri . l. diem proferre.6ates i.εde recep. arb. licci se-8 cus fit in arbitramento, t cum ipsius manifestainiquitas per iudicem bonaefidei corrigatur. I. inde si Neruae.ε. pro sec. 8creducti' petitur ad arbitrium boni viri, ut per Bart. in l. societatem. F. artrimoni aspro soc. Quid autem dicemus
125쪽
destatutis prohibentibus lauda redargui de iniquitate, aut reductionem peti
ad arbitrium boni viripsi legi repugnat iniquitas, quomodo hanc patitur iniquitatem Qua etiam ratione sit,ut lententia iniqua,etiam ubi opponatur de iniis quitate, S cadetegatur, nihilominus executioni mandatur, ut plene habeturs apud AH. decis. 28. per totam, i cum tamen ille, qui obtinuit sententiam iniustam, possit Ecclesiae denunciari. Abb. in c. nouit. delud. di in foro consciei uiae
non facit ius,ut tradit Inno. in c. luia pleriqtie .de immu . cl. & tradunt canon. in c.inter cstera.de re iud.& Assi. d. dec. 28. Sed extat casus legis clarus,iii quo sententia contra ius litigatoris valet. l. .sLq sent. sine app.rest. Maximam res
ista habet dubitationem.Vrget litigatoricui non tribuitur ius suum, sed de tu resuo detrahitur, id quod iniustum est; at quomodo lex sententiam iniustam perduci patitur ad effetium . Auget dubitationem, quia si sententia contra casum
legis,vel constit titionis non tenet d. l. I. similiter, Sc contra regulas Iuris. Dec. I o conss.num. I .Ruin. cons. 4I .nu. I 6.vol. 1 .l ius tuum cuique tribui non tantum in
in dissinitione iustitiae, sed inter iuris praecepta, quasi principium quoddam non
tantum tanquam regula relatum. Opinor in hac re quandam publicae, & priua- tae utilitatis contentionem versari, sicut in usucapione demonstraui. lites finiri
II publicam continet utilitatem, se iure litiga oris detrahi, priuatam. Itaq; f sententiam contra ius litigatoris latam Plere, ratio lepi publicae utilitatis habet. l. I. T de usucρp. l. i. is de re tu . Quod si eo praetextu sententiae rescin-Ia derentur; magna litigandi praeberetur occasio . Adde quod i cum haec nostra disciplina demonstrationibus careat , ut monet Arist. I. Ethyc. c. 3 tanquam inprobabili rerum disceptatione posita sit, iustum illud absolutum in particularia rI3 bus controuersiis coiistituere plurimum dissicile est: sed i quia valde necessi rium est finem controuersiarum facere, iustum fuit sententiam, etiam iniquam ius constituerc inter partes, quia hones fius fuit aliquem priuatum ingratiam publicae quietis de iure suo remittere, quam uni is causta uniuersam Rempublicam litibus inquietari, quod iam cum tot sententi quot poene capita sint, hQc
dissiniri nullo tempore possit. hi in proposita specie non tam ab ipso litigatore ius suum ausurinr, quam quod ipβ ciuitati debitum ius tribuere cogatur, in quo non aliqua iniquitas,sed summa spectatur iustitia. Quod ite deserius pro-
ducatur i triplici via in iure nostro occurritur: Prima est ne i quis exemplis Is iudicet,sed legibus. l. nemo iudex. C. de sunt. de inter . quia secundum leges iustum iudicium feret, etsi alij aliter iudicent, ipsorum non noce*t exempniin- NIices etiam rerum iudicatarum magna struthoritas. l. nam Iinpeiator, in s. hoc tu. illud tamen in dubijs questionibus obtinet, non bi earum dete itur iniusti-.I 6 tia. Secunda occurritur via,t ne valeat sententia contra casum legis, vel constitutionis d.l. r. quia alioqui is leges eluderentur,&cotra consilium Arist. i. Rhet. omnia iudicantium arbitri commissa viderentur,neq; leges magistratibus,sedar ipsi legibus praeessent. t Notoria itaq; iniquitas reddit sententiam nullam, Vt
plene not.la d .c. intsr.in l. I .C. de err. calc. Ita si expressum errorem ficti contineat per relationem ad acta Alex .consi. I a 3 .nu. .vol. I. ubi de communi idem cons. 7 7.nu. I .vol.3 .soc .cons. 99.num I 3 .vol 3 . ut pote iudex ex tali sententia agentem repellere ex ossicio .Rom. consi. Oau. q. quia intelligit se reiicere id,
38 quod plurimum legibus aduersatuF:&ideo 1 tunc verὸ sacerdos ius seri eum ius ipsum ad iniquitatem declinare , vel iniustitiae labe contaminari non patietur. Tertia quatenus in dubius quaestioni b. iudex pro sito arbitrio iudicare pri-
sui in ultae regulae positε sunt, quae indubijs quaestionibus iudicem sui arb-
126쪽
iiij esse non sinuhited quomodo iudicare debeat,cIarerraescribum qiradere Iare disserui lib. singulari ad I.non puto fi de iure fisci par. 3. c. I .per totum,& ad id pertinet I in ambiguis .l.quoties dubiasside reg.tur.l.1. g. de iur. &tacti ign. Is e. vlt. de re iud.l. inter pares,eo.tit.eum similibus.Τertio loco t seaus etiam logi aduersatur non tantum ratione doli, qui in priuatis negotiis saepe committitur ad tit. fide dolo i sed ratione Daudis, quae aduersus legem ipsam excogit tur , de qua in l.non dubium. C. eod. Si infra dicemus in I.contra.& I.Daus .hocaotit. t Inhumanitas etiam aduersatur lapi, eamque vitiosam reddit, quo nomine notatur velut inuida lex furia canima. Inst. de l. fur.can. toliam quatenus etiam in summa saeuitia temperamentum desiderat benignitatis. l. respiciendum.fide poen.eatentis ab omni in humanitate abhorret.Quid vero magis contradicit , quam leges humanas inhumanas esse , nam ad humanam conditionem reparandam, quae vitiis labitur, nihil quod vitiosum sit, erit accommodatum , sed ipsa lex tanquam recta ratio haerens mediocritati, bc nulla ex parte ad ex ' trema declinans sola eiusdem saluti prospiciet. .
De iis, quae legem . Me auertint, ae primum de incerto, de ambiguo e infinito. Cap. IX.
x Fine adempto, ordo ινιο cuncta ordinantur, deletur. a Ius incertum nec finem controuersiis facit,nec ius tribuit:
3 Incerti vitium iudieis,oe arbitri reddit sententiam nullam. . 4 De omni incerto non e t idem ferendum iudicium. 'ater dotem promittens propriam agnoscit obligationem.
γ 'Non omne incertum ex dispositiora iuris reddit actum nutiam. 8 Perpetuam babens ingrati dinis caussam nem vitiat. y Incertitudo, et vitiam,vespericulum legi assiem. Io In lege incerta lata nasis fani iudicispartes. II Lex non ex verbis, sed sententia eonsistit. Ia Declaratu. I. I .c.de Uur. . 1 3 Incertum in quo disserat ab ambiguo. I et Declaratur l. in ambigua . delegi. . Is Lex in finem suum tendens infinitum debet abhorrere. a 6 infinitum quibin in casibus toleretur. I Probatis eatremis praesumuntur media habilia . .
I 8 Adue sus dolo possidentem datur iuramentum in infinitam: sed a iudice ta
I ρ Infinitum aliudsecundum perfectionem liud per contrarium. Io Quod infinitaem ex Atiit natura contradicanar De infinito,vel in rege, vel conuentione qu ri potest. x x Infinitum legis auocans a fine, n ad eum perducens uitatur,er num. 29. 23 Statutum, N Ut tmer coniunctos. perpetuis compromittantur valer
127쪽
quam habeat rationem. 24 Statuto si Arbitro detur prorogandi potestas , poterit quoties opus erit
αs Vsur fluctus cur certis finiatur modis. α6 Actio rectibitoria , O stipulasio damni infecti cur ex tonuentione produ
et 8 Ivieresse cum in facto conmiat, nec eodem moda se babeat, uniuersaliter Mapotest definiri. 3o Ex infinito euitando qua inferantur.3I An promittens quem toties quoties repraesentare, teneatur in infimi
ga Opinio Authoris refertur.3 I Declaraturas ita. f.defideiuss5 η Legarum perpetuum an Testator relinquere possit.
3 s Legatum perpetuum non durat Vltra ceuum annos. 3 6 Pactum, xt nullo tempore diuisio fiat, non valet. - 3 conuentio contra communem Nilitatem non valet.
38 Quae Iio omκis de infinito a legis fine determinratur . 39 Fideicommissa perpetua non sunt uorabilia.
QVaedam deinde sent,qitae legem ad finem suum peruenire non sirunt,menicum lex appetat, ab eo distorqtiendo quasi iniuria quadam auerit tur. t Fine autem adempto deletur ordo quo cuncta diriguntur, Se ordinantur in eum. Quare lex,quae est ordo quidam,quatenus auersa a fine, ad non legem redire via detur inam frustra posita erit. Primum autem uitium videtur incerti, cum enima . ius certum esse debeat.l. 2.Tdetur.&sae.ign. vii finem controueris faciat. l. . I .fide re iud. Sc cuim tribuat quod tuum est, neutrum facere poterit, si erit in certum, quia cum incerta legis sententia est,nulla controuersia, nullaq; distiniri 'ueitio potest, Se princeps adeundus est .l.&ideo. in f hoc tit. de ita propter in certwtudinem a suo mocritur fine, quia publicam no consequitur utilitate. Adeo, aut incertitudine lex vitiatur,ut actus etiam legitimi vitientur: t nam incerti vultu reddit sententia nulla tum iudicis tum arbitri. l. 3 .& . de sent. qus sin cera. quis .l.quid in . f. p. ff. de recep. arb. Quod si omnimodo iudex curare debet, ut certi sentetiam serat. g. curare. Inst de aet . qui ius dicit inter duos, quis magis. eiii tendinhoc erit legislatori qui ius statuit inter omnes. Sed in sciendu est i node omni incerto idem ferendueisse iudicium,Sc in ijs, quae ad priuatos pertinent, quodda est vitiu incerti,quod arbitrio boni viri potest facile reparari,vis dos a-patre promissa sit certa quantitate no adiecta. l.cum post. 6. gener. fide iur. dot., qud est si ipsa mulier promittat: t Cum promittit pater,propria videtur agno acere obligatione, quia iudicis ossicio ad dotandu potest copelli. l. qui liberos. asside rit .nup. l. si pater.C.de dot .prom.& mulieris inerest patris promissionem redigi ad ine tum,quem si non urgeas ex promissione,compelles ex o scio. At cum ipsa mulier dotem promisit,quia matrimonium sine dote esse potest, impu--cet sibi vir,*ii quatitatent,vel speciem exprimi non curauit. neq; enim hic dam
128쪽
num mulieris aliquod imminet, sed commodissimu si ex inutili dotis promissi s ne collacari in matrimonium, ac t ira plane intelligi de t. l. I .C.de dot .prom. quod de Accii r. cos derauit,lic Qt non fixerit pedes, & saliuni censendii cst quod 7 excalege inseratur non dari duorum speciali ii inconcursum. Rursus incertuomne, quod ex iuris di positione,vel ex aliquo verismili pessit certum declarari non reddit acta inutilem,ut laid probat Aym. cons. t 6 a per totum: ex qti ibi is insertur de eo, quod est absolute incertum,quod praedixi,accipiendii sore,quod
argumeto possessionis infirmatur:nam res incerta ratione loci, vςI quotat dutaxat, potcst possideri, utroq; modo incerta non it Qquia iam est absolutὶ incerta. 8 l locus ubi not. ff.de acq .poss& Bal. in ictiberii nil. 9. C.de op. lib.docuit i quaedam habere causam incertitudinis perpetuam , . quaedam vero temporalcm, de priori modo semper vitiare,posteriori non ita, sed si non declaretur congruo loco, Sc tempore..Haec ut ad propositum nostru trasseramus constituendum cst le-s gislatorem quantum fieri possit legem certam ferre debere , t cum incertitudo aut vitium, aut sute periculu legis sit allatura, ut si no fit vitiu in leme,fit semper in legislatore,ut eo nomine redargui post: quando quidem, vel tuaici offerctur cano pro arbitrio interpretandi,vel iureconsulto si per ea re venalia responia reddedi,& utrumq; est periculosum,aut lege quasi inutiliter posita Princepserit adeundus. Sed ius dicentes moncndi sunt,ne suum arbitrium interponant, I ci ubi sententia Iegis non est certa l. non possunt,ubi dicam inis. eod. t quia null7 sunt nidicis partes incerta lege lata, quonia ea pro non Icge habetur; quod tum II verum est , cdm incerta sententia legis est, i cum lex non ex verbis, sed sententia consistat Idcire in feod. atq; ideS eo casu si absolute incerta, & qui optima lege serre desiderat , certam serat, quaeq; expeditum habeat intellectum , namius quo certum, dc sine controuersa est,optimum ius appellatur ; sic Antoninus Ia usuras per stipulationem promissas primo iure debera, rescripsi t in I. i. C. deviarcidest certo & expedito iure .sic Vlp. in fragm. tit. de legat. ius legatorii per damnationem optimum appellavit,quod certius csset, & sne controuersia; Pror 3 ximum huic est vitiu ambigui t quod a superiori ditare, quia illud in re, hoc in sermone cμstit; est autem ambiguum yerbu, quod ad plura potest reserri, cum
tamen ad unum fit reserendum,ut probat. can l .in ambiguis. num. 1 .ff. de reb.
dub per i di seruitus A. de ser urb.praed.ubi Pompambiguam scripturam dixit, qua emtum est ne luminibus ossiceretur; quia dubitatur utrum cautum sit, ne iis luminibus ossiciatur, quae nunc sunt, an etiam iis, quae postea etiam fuerint, ait humanos esse verbogenera in omne Immensim aYι : Ex quo loco not tur verbiim, quod quasi genus ad plura refertur,ambiguum esse; eo tamen ambigua distant ab ineertis, quod non ira facile vitiant legem propter regulam γε Celsi t m l. in ambiguain L hoc tit. In amrigua voce legιs eam potius accipim dari esse signi Mionem, cisae intio eare , prasi tim cum voluntas meim . apod quem de ambiguis latius ilicam. Vitium ambigua legitur in I. duo sunt Titia. Ede test tui. reddit enim inutilem dispositionem, cum nrula coniectura declarari queat, &a fine auocat Τertio loco sese offert infinsetum, quod fimiliter vitandum est in I. uni. C. desint. quae Pro eo ubi not. sc. a. de rescia in& ibi gl. I. omnes t. scuti. C. de praescr. trig. vet. qua. an.
s tradit Bar. in I. qui bona. vlt ff. de tam s. Se quidem te Iexin finem suum tendat, necesse est infinitum abhorrere: sed tamen in iure civili Roman 26 riim non ita semper se habere idetur, ut infinitum: abhorreat: t exceptiones
enim sine ulla temporis prafinitione nobis coinrciunt. l. pure. s. vlt. ff. de OL
129쪽
mal.&met. excep. 8ζssici solet quae sunt annalia ad agendum perpetua esse ad
excipiendum. l. licci.ubi not. Bar. & Bal.C.de except. nisi rus excipienda cum a ctio ortum ipsi cohaereat, tunc enim eodem temporis cursu cum. actione extingui tradit eleganter Butant. 1m. 3.sside excepi .Fel in sexto lim. de rescri.Tum emphyteosis in infinitu pol cocedi, vin .m .ssiens
ceditur. c. I .vpen.de his qui laud.da. posm usib sevd.tum dominia sunt perpetamia,& in quoscunq; successores descendunt,praesertim sitos haeredes. l.m suis.sside lib.&rosth.ex quo inseri l. ind.I.vni.quod si probetur maiores meos miliale annis iam elapsis possedisse,& no probetur altu medio tempore possime, ex
hoc insertur quod sum Dominusi;.quia domini v quod non uti
est l. nec utilem es ex qui .cau .ma.quod licet uerum fit,apud me tamen aliam ha Ir bet rationem, videlicet i quia cum probatis extremas medialia; ut tradit Bart. in I Celsus .Ede usuc.not.in c.inter dilectos .de fic .instr. Dc Lepresump.reg. a.praesump. 22.tum etiam &.qua olim sumatur, ut not. in I. siue possidetis. C.de prob. in .c.cum ad sedem. de rest .spol. late Alc.®. 1.presum p. a i .Τanti teporis possessio acquirit domim,non quia sola possessione quaeratur, cum debeat Sc titulus accedere. l. traditionibus. C.
de p ct . ubi gl. sed quia isthaee, quae centum annorum ac ita memori 1 hominum excedit habet vim priuilegii .e.cum super quibusda.6. praeterea ubi gl. 8c mu .
ct .absolutis n. 9.Similiter ut ad rem nostram redeamus seruitutes siti naturai 3 durant in infinitum .L .sside seruit. t Amplius aduersus eum qua dolo desiit possidere lex in infinitum anctori iurare permittit. l. qui restituere. ff. de rei vend. Tum conuentionem admittis, ut perpetuo sit redhibitioni locus i. quod si nolit. Ε .si quid ita .sside edi. edi. sic etiam admittit damna insecti stipulationem sine prs finitione diei. l. si finitas de dam. f. atque ita in alijs speciebira, quae consulto omitto, infinitum tolerari videtur. Qitae res tum BammLqui bona 63It nu. 3. tum Bal .in.d.Lvni .n. 1. tum aliis occanonem p'buit, ut tam varie dentito distin tuerent, ut rem ipsia implicare magis, quam explicare videantur. Quod si ius ipsum,quod vere in hoc naturam imitatur ad eandem, qua decet comparaiatione, ut istant,totu hoc negotium bipartita,ac persecta divisi: sic poterat I s absoluere. t Quoddam est infinitum secundum persectione,quoddT vero per
contrarium: atq; ita non omne infinitum contradicit naturae ; nam & Deo Opt. a o M1x .eontradiceret,qui priori modo est quid infinitu. t Illud infinitum cotradicit quod eain finem suum assequinon sinit,ut docet Arist.lib. I .c. . de Gene. ani .ubi eam rationem at signat, quia infinitum fine caret, natura amem semper finem quaerit. Qua disturctione praemissa,vi omnem de infinito quaestionem absol-x r uamus, de eo quaeri potest in lege,aut in conuentione. Et in lege quidem ret1-x a nenda prorsus haec distinctio est, ut renuat infinitum,quod auocat a fiue, non infinitum,quod ad finem perducit. Ab hac ipsa distinctione descendit actiones certo tempore finiri, ut sit aliquis litium finis .d.l omnes,& L sicuti. contra vero exceptiones perpetuo competere.d.Lpure. 6.vlt.de dict.leg.li comam actiones ad excitandas lites, exceptiones ad eas finiendas competunt, ac ita ex ijs alterum a 3 legem ad finem producit suum,alterum auertit.)Hinc valet statutum quod causae inter coniunctos sint perpetuo compromittendae; habent enim rationem amiz cabilis concordiae,& compositionis c ideo t si eodem stariit piata erit Dic stas
130쪽
arbitro prorogandi,poterit quot libuerit vicibus prorogare , si opus sit , ' non
lii clibri 3 caussa iaciat arg. l. ratione. aede ter Sc bene probatur σx l .vellit. s. Vt . ff.de edzn .no oblita aute quod obi jcit Dec. in d l. i.num. 3 ., t non liccat tertio prouocare, & quod nor. in c. sua nobis,de app.nam . latio ad lites disere 13 das, prorogatio ad lites tetaninandas ini cruit. t Hinc mr contrarium d cc dit,ut certis modis usus fructus liniatur,ne proprietas in perpctuum sit inutilis. S. finitur, inst. de usuis. seivitutes vero rerum, quia domini; utilitatem admittur,t perpetuae sunt d.l.4.ffide seruit. Hinc reprobatur conditio , vel modus,per que Hliberto ita fringitur. t Titio centum. 6.Titio centum et i afide cond. & dcm. & t men perpetv xiiij, 8c carceris pixnae recipiuntur. lac legati. T de poeta. hoc enim publica consequitur , tilitas , illud ab ca recedit. Similiter quae eb pcrtinent, ut semper possdeas, vel ut lamper excipiaes,non contradicunt stat: Sed quae eo respiciunt, ut perpetuo agas, quia lites sopiri non patiuntur, habent a log dis praefinitum temporis spacium: quo fit i ut actio redhibitoria de si ipulatio damni iniecti, non producantur ex conuentione ultracsterarum actionum meta arcum veto lex in infinitum iurare permittat, hoc non ab lute permittit, quia, iudicis ossicio committit, ne in immensunt iurare patiatur , isque terminum st a S tuit .l: videamus. 6. vlt. ff. dem ut . iur. gl. & Bait. lnd.l qui restituere. t Et cum quanti cuiusqt intcrsit non in iure,1 ed in facto consitat .l.quatenus .ff. de reg. i .
facta autem incerta sint .l. ubi autem. 6.qui id quod. s. de vet. obl. & idcd dissic Ie sit diffinire uniuersaliter illud, quod numi iam eodem modo se habui argu-l- mora. ffide usur.eam ob rem, quod cuiusque intercit a Iudice singulariter debuit 29 diffiniri, qu ia a lege uniuersaliter non potuit dissiniri. t Igitur infinitum omne vitandum est quod auertit a fine, nam dare obligationum progressum in in fiet initum,es nullum finem litium constituere, quod publico bono repugnat. d. l. r. 3o st de usuc. 1 Ex quo varia derivantur notam digna. Primum si iii cui legatum sit,& si perdiderit rursus relictum, non amplius quam semel postquam perdidis set, praestandum est, non enim ut respondet Vlp. in t fideicommissa. 6.si quis T
de leg. 3. onorandas e Maeres, ut m instatum quoties perdiderat, rectits ere ratiantumdem debeat. Tum cum iudex suam interlocutoriam reuocare possit l. quod iussit C de re ii id. ait ibi Barto quod non poterit reuocare nisi bis, & r cic, alioquin daretur progressis in infinitum. Hinc oritur ne liceat tertio rΡuocare L liceat. C. ne lic. in via ead. ca. ter. prou. Sed videamus in conuentionia
3r bus priuatorum, an etiam ita se habeat, ut in leges & primo quaeri potest, 1 ipromittens iudici repraesentare aliquem totius quoties, teneatur in infinitum. Ange. in I. oratione. s. de ser . in I. s finita Ededam .ins Roma.consi. .num. - i ly. in dae licet num. . ci.in dest viai.nu . 13. sentiunt non teneri nisi bis, sed in 'contrarium est communis opinio,vi testariir Iasint .duobus.q.seo .nu. 29. ff. de iureiur. 8c contrarium tenent Iino. R Alex in d. l..fi finita. Dec. in est .vni num x. quia haec ve rbae denotant infinitatem, & quia contrahentium ver ad infinia itum sunt apta ,tunc toleratur secundum Barto. in d .l. qui bona. f. vlt. numero 3
versic. primo casu per t. si ita stipulatu T de fideius. l. in annalibus C. de legat. sed praeter eos est Li .6.1 .ff. tam .erc ibi. hare a tem secustas Domine tribu3tur toties quotιes 1 gnorante eo furtum fam- sit. quae verba in infinitum accipiuntiir, ut ad id perpendit Alexan consi. i s. nume. 3. volum. Vbi Angelum 3 α etiam reprehendit.: Ego quidem verbum toties quoties pro saepius accipi reor, non pro infinito, de opinor aduersus Angelum non liberari ex bina praesti