장음표시 사용
131쪽
Ho hane exigere praesentationem, ni si etiam vere opus' fit ex euidenti, ae legitima caussa, quod bene probatur ex l. veluti s .vit. Ede ede:&lices dicatur to-ries quoties d. Domino Iudici videbitur ) id ipsum videri debet ei tanquam I dici , non tanquam priuato, ac ita non temere, sed ex iusta & lepitima caussa. Qua ratione non dabitur progressus in infinitum, quia nec imaginari possumus accidere infinitas praesentandi caussas. Hoc temperamentum in alias etiam 3 3 speciebus retinendum est, ut in ea Pauli t in l. si ita is de fideius. Sempronιofuero pecumam Tuto auandoq; edidero, et Metagines accepero, OsisFιMI credidero υν omnes μmmas tkm Sesus, tum Fidei sestes tenebuntur; dicit enim saepius non in infinitum sed quid si hoc ager
tur, vkcircumuenirentur Fideiussores,aliter dicendum e st. Nam neque existis mandum est me omnem meam pecuniam crediturum, nec Scium in immensum
accepturum.Ex quo progressus tenderet ad infinitum eo suspecta res esset, quia 3 nunquam hoc agi videtur. Quaeri etiam potest i an possit testator annuum Isgatum perpetuum relinquere, & posse videtur.l. eum quidam, cum l. seq. ff. de an. les. & erit legatum finitum, tempone autem infinitum: sed forte uerius erit
3 s t ne ciebeatur ultra centum annos . Alex. cons. 6 I. num. I. VOl. I. ubi de com
muni : legis fini contradicit perpetuo aliquem obligatum manere, aut aliquam 3 6 obligationem nullo unquam tempore tolli posse; ikad idem pertinet 1 quod reprobatur pactum ne ullo unquam tempore diuisio fiat l. in hoc f.si conueniar. ff. eom. diu. quia non eam tantum rationem habeat ne discordi enascatur occasio , sed ne talis constituatur obligatio , quae di tui nullo tempore queat. FDuore piae caiisae, cum ei aliquid perpetuo relinquitur, aliter statuendum est, tum quod illi infinito tempore fauere decens admodum sit, tum quod apud Deum perpetuo merendi praeripienda non sit occaso. Aliud in seruitutibus, quia a re rei debentur. l. 4. ff. de ser. & saepe caussam habent in natura perpetuam . Ex quibus insertur d. l. in annalibus, non producere suum infinitum vi tra centum annos, aut politica ratione prorsus deficere. Quid uerb dicendum erit in emphytheosi, vel seudo perpetuis 3 nonne similis erit superiorem recognoscendi obligatio λ Nequaquam: quia caducitate se liberare queunt , quod non ita est in legato annuo: quoniam etsi haereditatis repudiatione quis eam es. fugeret obligationem , honestius tamen est aliquando finiri legatum, quam ea ratione testatorem esse sine haerede. tot. tit. ff. ad I. sal. Itaq; & leges 3c conuen-3 ν tiones de infinito, sub eadem poterunt determinatione comprehendi, i quia nec valere conuentio potest contra communem utilitatem, &quae legum fini3 8 contradicar.I. nemo potestalde leg.3 .cum sim. Quare t quaestio omnis de infinito ab ipso legis fine poterit determinari', ut infinitum illi contradicens se euitandum ad eundem perducens summopere fouendums si uero neutrum operetur a lege abesse debet; in conuentionibus tamen poterit permitti, ex I. in remandata. C. mand. quoniam hac ratione in communem dirigetur utilitatem,
quae in hoc etiam versatur, ut quilibet in re sua sit moderator, & arbiter. Qua ratione perpetua fideicommissa defendi quidem possunt, non tamen in dubio est eorum perpetuitati fauendum, neque in hoc fauorabilia censenda sunt, uededucitur ex Iustiniano in s. nos igitur, Auth. de rest. fid. notant Add. ad Nex. cons. 1 6. lib. I. scripsi Epist.sor. I a.
132쪽
AD TIT. DE LEGIBUS. De subtili disputandi risione quatenus rei,cienda sit vel amplectenda, tum de cauillatime de inutili. p. X.
x Subtilis disputandi ratio quando fugienda sit.
a Praetor a nimia subtilitate recedit. 3 Scientiam iuris Celsus prosubtili disputandi ratione Uurpauit. 4 Eaque nos fπὸ perducit ad errorem. 3 Disserentia inter masculos minas in succedendosubtilitati adscripta . o Discutitur locus Marcelli in ι. si mulieri. g.ra alla F. de iuri dot. Semel hyres non potest desinere hosesse. 8 Nimiasubtilitas quo Nu laudanda.
s sententia cinnani expenditur, ac reprobatur num. I o. II Intellectus ad ius noHrum. f. de reg. iur.
Ia Testati, o intestati caussa opponituν inuicem per inmationem, oenua
I 3 Dominus Hieronymus Beneuolentus Authyis praeceptor lauduitur. I Qui veresunt Postbumi , ct qui Pocthumis similes habeantur. Is Ius ciuile in testamenos quomodo ad naturam accedat,oe recedat ab ea. 16 Nisura Duce errara non potere. I Subtilitas iurisciuilis in adoptione quousqu/prodacatur. 18 Donatio perfecta non capit conditionis. Is Actus nonpotest pro parte valere, pro parte non. dici Indiuiduum per partes consistere nequit. - 23 Sententia quando mo parte Nalet. et a Ius certum esse devet tum certa iuris forma. 23 cur ad certum tempus byres institui non post. a Tempus non est modus tollenda, uel inducenda obligationis. et I Auctoris conclusio circasubtilitatem. as Nimiasubtilitas facile in cauιllationem tro sit.:7 Qtidsit cavillatio, O quot modis committatur ex Alciati sententia . I 8 Sent nita .rimoris circa idem ex Aristaeo. as uuis cauillari dicatur.3o L. i. . de Reg. Car. declaratur. 31 An liceat cavillari distinguitur ex communi, concluditur contra comm nem indistinctὰ reiiciendo cauillationes. 3 a Qua ratione defendi possit cauitatio tanquam licita.
33 Intellectus M. c.dominus 23.q.2.
34 Inutile quamobrem displiceat legi.
133쪽
,s De eo uodensubtile,sed non Atile minime curandumen. 36 Sententia Arinores. quod de singulis dubitare non es inratile, d
AN subtilitas legibus inimica sit,non satis exploratum esse videtur,quia eam
nunc reluctant,nunc amplectantur. t Videtur autem subtilis diis putadi ratio tunc maxime fugienda,cum a communi utilitate recedit,ac ita legem auocat ab eo fine,ad quem semper pro petat,quod Iul.aperte testatur in i .itc in vulneratus. Tad I.Aquil .his uerbis,imulto autem sure cιμιti contra rat/oncm disputandi proviιtitare communi receyta esse 1nnumerabitibus rebus yrobars potes. Ostendit itaque tunc subtilitatem esse dei erendam,cum communi utilitati repugnat. Sic a Praetori nimiam iuris subtilitatem deseruit dum te flamentum natiuitate Polia humi ruptum,eodem illico mortuo restituit l. post humus ti .ue iniusto rup.& irr. testamen. Huc pertinet quod circa morλ purgationcm ex bono & aequo adiamittendam tradidit Celsus in t .si seruum. 6.l equitur isde verb. Oblig. αι. ge
disputandi rationem . Cauendum est maxime,ne subtilita, nimia sit, haec nam 4 que reprobatur de ut docet Bald. ibi,nam saepe t nos perducit ad errorem. Sie maximum quod vitium appellat differentiae inter mares, & ssminas olim constis tutae Iustinianus subtilitati adscripsit .l. maximum uiti uini C. de lib.praet .sedo ε stat locus Marcelli ' singularis in l. si mulieri. 9.ex asse .sside iur. dot. ubi nimiam subtilitate admisit,cum haeres rogatus esset mulieri haereditate restituere,& eius iussit marito promisissetiverius eli Marcellus ne non viro restitui posset. Nam,ille inquit. mulierι in hoc tenetur, ut hared talem re ΤΠuendo tro Jervi amones,
dam esse pa=tem haered/tatis, quaeι relicta est,ut ex suo maruo tro rite eam sLneret,quia est ad eam Mescomm sum'oneFaemIρerι nent legatione prepronimiam subtil ratem casses necessitatem minime οθιιnente Sed haec nimia subtilitas,nec auertit a fine,Dcc perducit ad errorem. Tota enim niti videtur authoiaritate senatusco 3sulti Trebulliani,translatio autem ivxium, quae fit per senatusconsultum nimia subtilitate subnixa non e:licd summa aequitate,ut commoda sequantur elim,quem sequutitur incommoda,qiibu est secundnm naturam I secundum Ede re g.tur. Quinimo ea translatio videtur aduersus eam iuris subtilitate,7 qua i semel haeres non potest desinere,haercs esse .s aestituta: Inst.de Iid .haered .Letsi sine s. sed quod Papin .ff. de in ossi .test. In hac Marcelli specie duo urgebant. Τrebellianum,quod non in alium iura transerri sinebat,quam cui fideicommissu deberetur Alterum,mulieris delegatio . Melius-ccstare deIeῆationem,propter senatusconsulti im,quana illud propter delegationem,nimia in eo subtilitas est quod is eui debetur fideicommissum non possiit delegare. Casus tamen necessitatem ad excludendam delegationem subtilitati adiunxit,ut urgens ratio ait dendae subtilitatis accederet, necessitas in eo uertitur,ut onera fidei commissi mulier subeat.Cum itaque nimia subtilitas pertineat ad c seritandum senatusconE 4 tum,
134쪽
tum, magis quam partium Conuciationem, vidctur in eo versari, ut publica utilia tas commodo priuato praeferatiir: quo casu i vel si nimia sit , laudanda tamen est. contra vero, cum Periculum astari subuersionis,vel erroris, re ijci debet. Sic testamentum alioquin secundum subtiles iuris regulas ruptum, humanitate se
s sterente defenditur in specie .l.si ita aede lib. &posilium. aeterum hic t notandus est quidam Connani locus, qui nulla distinctione posita iuris subtilitates improbare videtur. Is libr. IO. capitu. 6.nu. I .Com. suorum ita inquit. Sed bae, sol imgenuὸ fatear auris sobrilitatea rius habent artιs'ossentatisnis, quam ct nerita-1ιsosolidae dos ranae . Cur.n .sub conditione haresscribi queat in drem, uel ex Lenon queat si quaeramus.nιhιl ignum reperiemus iis, quise ruris, est aquam πι- Hros, ctiatiores prosisentur. ιι ι ιn disii nu, quae uersistur in usu hominum, suo plus artis adhibeas, tanto recedas magis a smyticitate naturae,quae lamen φροι fons Ur orgo est omnis ueritatis, s tui ιιια Hactenus ille, mihi autem contra. I o l Videtur enum subtilitates,quas reprobat ad nanurae vim, & bonitatem magis accedere,ut merito commendari debeant,non reprehendi. Quod ex Ponetponio i It in i ius nostrum .sside reg. iur satis deduci videtur. Is inquit ius nostrum non patitur eunde ιn paganos t en aro et intestato A cesse, earu 3; rerum naturaliter inter se pugnae rivi testatus intessatus quis sit. Atqui testati vel intestati cras is ad naturam non pertinet. Quomodo ergo naturaliter pugna est,uel si ad naturam id periinet,quomodo militibus remissum hoc cst,cum ius naturae maneati mutabile .f.pen diast ale iurmat .gent. & civ. aut quomodo poterit liatuto totili illud tamen factum est a Traiano. l. 3. Se 1. Ede milit. test. hoc autem ficri posse post Angel. de Imol. Dec. probat in d .l .ius nostrii πν, num. a . fide reg.tur. Quid haec laim variaepea pugna naturalis est ducta ratione ab ijs, quae sunt ad ea quae intelliguntur. In ijs quae sunt,quae inuicem contrariantur, pugnam naturale m retinent. Natura eam legem dixit contrariis, ut se inuicem expellant, de ut eodeni subiecto uniri non queant. Affirmatio, & negatio sunt opposita, etsi utrunque Ia ponat aliquid, turaliter Wignant inter se, qui t teliatum dicit, & intellaturii tam a s rmando quam negando ponit , de licit testatus & tu testatus non sint ut sic dixerim , naturaliter entia .pugna, tamen rerum naturalium simili tudine naturalis est , quia verum est in simili specie opposita per affirmatio-I3 nem narii raliter pumare,atque ita aliquando discipulus t accepis. videor a Lx Hieronimo Beneuolento, viro, qui non tantum legibus studium totius Philoso phiae coniungens,nihil est tamarduum, & difficile, quod non assequatur intellectu , ut obscuriora Iurisconsultorum responsa fere omnia proprio splendori germana interpretatione restituerit, tum vero Senis omnes ab huius seculi barbarie ad puriorem ac nitidiorem dicendi modum reuocauerit , sed et lain morum probitate, ac religionis cultu summopere resiliget ac modestiglaudem omni docti haae praeconio clariorc ni existimat . Est itaque pugna n I turalis ad principia naturae per similitudinem reuocata . Sic t poli humi ve xe sunt post morec in nati l. 3. s. dein tu . rup. Nirri. test. Nati poli testamentum sunt similes poli hi imis. g. posthumorum in fin. Institui. de exhaered. liber. fimilitudo tamen facit nonni innuam post humos dicit. 3. f. nominatim l. pota I s humus .ffuod .l. posthuma.Tdulib.&pollhu. Cum vero i ius ciuile si quod neque in totum a naturali rati ne recedit,neq; in totum ei seruit .l. i. s ciuili supra de iust. de Hr.accedit ad eam in pagani, opposita & pugnantia non admittens recedit ex causa m militibus, & recedere posset in totum, quantum ad hanc cau-
sun pcrtinc quia in rc ciuili , cst, adeo ut ex toto cuati possit, quia ciuilis r
135쪽
h;o eiesIta Iura corrumpere potest, naturalia non vlἰq; 6. vlt. Inst. de leg. aen. 'succesIgitur ius hoc eli ciuile quidem, sed ad similitudinem naturae, quis illud redarguat, si quo ad fieri potest,naturam imitatur λ Atticus ait apud Tullium t. is de legibus. Natura i duce errari nullo pacto potest. Ne minor i natu ma-11 iorem adoptare queat subtilitas quaedam est,si iuris potestatem spectes, eur Sedecernere noli potuit id fieri posse e Probe factum eit, ne monstrum hoc vide, fetur, non per i e quidem, sed ad similitudinem naturae legitima filiorum susce
ptione comparata. 6. minorem natu Bassit. de adopt. Neq, tamen ius ciuile t tioni per omnia seruit. Nam quamuis filium quis non habuerit, in locum nepotis pronepotis & deinceps adoptare poterit. f. liceat autem,lai .eo.cum tamen secundum naturam nepotes non habeat qui filios non habuerie, neq; plene pu-hertatis praecedens tempus ad nepotes gignendum potuerit sufficere cumiora pubertas adhuc expectanda foret;Omnes tamen filiorum loco sunt, de adoptas oco patris est, ideoq, rem magis spectanius, & , im ipsam, quam nomina quae sortiuntur. Igitur iubtilitates a natura ducuntur, non ab eius simplicitate re-xs cedunt. Sicl quod clo natio persecta conditiones postea non capiat iux. l. 4. .de donat.quae luti modo,subtilitas quaedam est secuudum naturam, secundum quam rei perfectae,aiit formae addi non potest. Id. in I. contractus nume. 9. C. de fis .insir. Possut Connanus eodcm argumento illud etiam praecla. e re Prob re,qtiod scripsit Pap. in l. actus legitimi .mdereg.i .nempe actus legitimos,qui neq; diem neque conditioncm recipiunt eius adiectione vit ari. Sinimo plerasque regulas euertet.Nam qitonia sunt de uniuersalibus sub ili ate iuris,ut plua s rimum nituntur,qubd quam absurde fieret cmo est qui non vidcat. Ne t actus quilibet pro parte valere queat , pro parte non valere, subtilitas quae . am iuriuao est,naturali ratione subnixa,secundum quam individuum t per partes consistere nequit t. furiosum.vbi not.C.qui test. lac.pos l. si quis is de test. Hinc sententia xi t de re indiuidua non etiam potest pro parte valere I. in hoc iud. s. sun. erc.
ria sit diuidua, alia utemur regula videlices ne utile vitietur per inutile I. I. g. sed si mihi s de verb.oblig.e. tile & ibi glo .de regaur.in 6.Rom. ns inu. I. aa Horum omnium atqismiliu unica ratio est,quial ius quoad fierirotest . certa esse debet. l. & ideo in fi .hoc tit.l. i. ff. de iur. & fae . Un. quo fit, ut formas tr dat certas eari, laedi omnimodo prohibeat. I. 3 .sLde testam.Id vero legumlator assequi nequat,nisi naturae exemplis & ratione utatur,nullaq: ostentatio est, sed , , ara Iummopere laudanda quae naturam imitetur, ideo i iure ciuili Romanorum in haeredum institatione reiecta diei adiectio est l. haereditas. de haered. inllita quoniam quis haeres est secundam naturam solo tempore non potest desinere
haeres esse, cum te rus non si modus obligationis tollendae, vel inducendae. I. obligationum sere. 6.placet.ffide ver b. oblig. id quod etiam habet natura rati nem,secundum quam homo,canis,leo,arbor, aut quid vis eorum, quae sunt an tura tale,non est ad certam die neqi tempore, stet morte desinit esse tale. Modsi haec non recipiantur, nulla erit ars aut scientia iuris. Sat erit Iegumlatori haec subtilia re nittere,vel negligere, eis communis utilitat id postulare videbitur, tune enim auocant a fine, de noc casu a hidicibus admittendae non sunt I sicut s.
s debitori.ae quib. mod. pCn.vethypoth. I. cu vero subtilhas comuni utilitati non contra sicis,attendi det, iuris apices ae fori di putatic ne sim dirus euertit, gsubtilitates ora absolutε reiicietiquod fi ostentatione artis dutaxat ea,q Conn
nuβ sidera cotineret era metucipaliu censura, ubiq; stae, ut alia multa rurra
136쪽
Es ciuilis emendata serent. Concludo itaq; ' timc legi inimica subtilitatem exist i-inandam esse atq, deserendam, cum prorsus utilitate caret, alias propter coninseruandam iuris cu natura consonantiam, vel ad certas rerum formas constituedas,seruanda semper erit, nam erit amica legi. sic intelligenda,est glo. in d. f. si dubitori. quae not. quandoq; subtilitates admitti. Non igitur qua uis, sed nimia subtilitas reij ci debet,qtia si nitantur lcges, non satis firmae erunt. l. lege. C. deIeg. haered. Sunt enim utilitati niagis quam subtilitati commendandae. Quarto dis obuia fit subtilitati cauillatio. facile cnim est,t , t nimia subtilitas in cauillatio-a 7 nc in transeat Dcc. in l. ea est nu. I .ff. de regii. iur. est autem cauillatio ' cum ab euidenter veris per breuissiinas mutationes disputatio ad ea producitur q sunt, e vidcnter salsa. l. natura .i dc ver b. si g. d.l .ca cli,quod trib. modis ficri post Aristo. Alc. docuit in d. l. natura. V ct c um arg. peccat in materia, vel cum in forma, vel cum in utroq;. in materia, t si dica, qua in uullius bonis sunt occupanti,conceduntur. g. sers, inst.de rer .diuis res lacrae in nullius bonis sunt. f. nullius .eo.ti. ergo occupati conceduntur . Nullius esse diuersam habet rationcm in maiori, si
habeat in minori propositione, S: brcuissima, id eis mutatio est, nullius esse, vel quia no possessum ab aliquo, vel quia excinptum ab oninib. In forma si dicamus omnis seruus in potestate cst 6.i . Inst.de ijs qui sunt sui,vel alicn.tur. filius lamilias in potestate est, ergo seruus. In utroque, quilibet seruus pro mortuo habetur I. quod attinet is de rcg. ivr.ncmo alieni iuris est qui seruus no sit,qui igitur aliea 3 ni iuris es pro mortuo non habetur. Sed ad eiusdem Aristotelis i mente sic res perstringi poterit,ut omnis cauillatio,vel in verbis,vel in rebus lateat.Detcgu-tur doli verborum, si perpendantur amphibologica, homonyma, adiuncta, seu composita,distincta,accentus salsus S verus,ipsa orthographya, orationis fomma, S punctuatio; Captio autem in rc bus est, vel cum accidcns pro proprio usurpatur,cum id quod quodammodo est, omnino asseritur, cum repraehensionem ignoramus,cum fallum consequens insinuatur, cum rc petimus id quod ab initio dictu est,sed alio modo cu multa interrogata pro uno ponuntur cum caussa non vera assumitur pro caussa: sed ab eiusmodi vitio cauillat sonis, quo legi aduersamur,Iureconsulti magis inconsis ledo,si in interpraetando,ut abstineant, admonendi sunt .maxime vero iudices in iudicando,non ipsi legumlatores,quia
x 9 vix immaginari potest,ut legibus cauillationes admisceant ecundu quq lcauillari etia dicendum est, ut cesumniose agit,quo brcuiter,& falso aduersariu sermone captet,quod sepe fit in positionib. nisi ius dicentis officio captiosae reuciatur. Cavillatur,qui sciens falsa prodit ut suam scientiam tueatur, ut Olc. placet ubi supra. Ingenuli iureconsultum cauillari non decet .scit enim se legum reli-3 o pionem offendere, quod Celsus i regulam Catonianam expendens satis ostendit in l. I. ffide re g.Cat. Ait ille, Catoniana regula sic di nit, quodsi testamentificii tempore decessisset testator inutile foret id legatum , quandocunq; decessierit non valere, quaa nitio in quibusdam falsa est. Quid n.si quis ita legauerit post catindas mortuus fuerat Titio dato' an cauillisur ' Nam hoc modo
sistatim mortuus fuerat non esse datum legatum, verius est quam mutιιιer datum Celsus ait contrarium diccre est cauillari,& vere quidem,quia est assumere
id quod non est pro eo quod cst,sed inutile: dico non esse,quia conditio nihil ponit in esse Bart. in l. i. ff. de cond. S demonstr .l .ex facto .sfide haered. inst.Aliud cst
desectu conditionis non e re legatum, aliud est quouis alio respectu esse legatum,sed inutiliter.Nam actus conditionalis longe dictat ab inutili, itaqi tum legissator tum maxime iureconsultus .cui magis id faciendi se offert occulo a ca-- uillationibus
137쪽
uillationibus abstinere debet, nihil.n. bono, & aequo magis aduersari videtur, quamobrem animaduertant caussarum patroni ne iIs utantur.Nam etsi distingui 3I soleat,an foueant caussam iustam,vel no, ut Primo casu permissam videatur iuxta gloss. in c.dominus,a3 .q. t.& ita frequentius iccipi xur', ut testatur Alc. iii d. l natura, ac Dec. sequitur in dict. less. N est num.3. idem tamen Alc.ab hac senten
tia recedit,&merito. scriptum est enim in cap .eis autem. 22. q.a. verbιsHi .id
fallaciam non ad quod sinit ιnmtuta, peccatum V. Nec ideo illud mendacium putandum est, non esse peccatum, quia possumus alicui prodesse mentiendo. Hinc ergo deducitur ratione finis non honestari cauillationem, quia quamquam absit a dolol, veniali culpa non caret, ut caetera mendacia ossiciosa. Non est
3 1 t puni bilis in foro contentioso, & hoc est, quod licere aiunt, quasi fiat impune, de ita procedit communis opinio, esterum absollite licita non est, quoniam semper est peccatum .Multoq; minus licere debet ignaro iudici argumenta sals suggerere, quo facilius ad errorem perdiici poterit lex omnis a fraude auertit. Cavillatio fraude certe non caret. Neque obstat quod scribit.D.Aug. in d. c. Do-3 3 minus i cum iussum bellum quis susceperat, πεru asterae pugnet, an ex insidi s, nihil ad iuβιιι am interest. Quoniam insidis militares, mendacio carent, neq; fidem rumpunt,ut ibi not.glo.& ex militari disciplina suggestae uidentur vincendi,non fallendi caussa, & ideo ex parte utentis cautiones potius sunt, ex parte eius contra quc in utimur, insidiae dicuntur, ut falsi nominis velamento illius imprudentia excusetur, alterius autem mira sagacitas adumbretur tandem ea cauill alio quatenus fraudem continet, se ae legis aduersatur, quatenus a subtilitate prodit a fine legem auocat , sed semper legi contrariatur . Postremo 3 4 1 quicquid lex contineat inutile, quod nullam stupem afferat,& oc sum undiaque sit,finis assecutionem non tantum retardat, sta tollit,& euertit .lex ad finem suum properat semper:ipsius autem festinatio cuiusque rei infructuosa,vel constitutione, uel displitatione retardatur. Qua ratione Scaevola in l. Gad Ius . si eius .ffide lib. & posthum. questionem excitatam, cum subtilem, & acutam ansemaduerteret sed inutilem,reIinquit indecisam. Apud quem Aemilius Perottus 3 s ac D. iar. post eum adnotauit i non esse curandum id quod est subtile,sed non utile. Cuius rei manifesta ratio ex fine legis desumitur,tum ex Paulo in i .ius pluribus,supra de iust.&tur.dum dissinit ius ciuile csse, quod omnibus, aut pluribus in quaque ciuitate utile est;Ac ideo legislator legem sine utilitate constituendo, nec legem constituit,quoniam inutilis esse non potest. Est tamen verum quod in 3 6 quit Aristotiles t in Antepraed.quod de singulis dubitare non est inutile, stat cotra eum non esse disputandum de Iana caprina,v t Ias.& alij not.in d. f. si eius alia tamen est utilitas in addiscendo consistens,alia in agendo. Prioris gratia Verum est Aristotelis placitum, posterioris caussa obtinet uetus adagium, ciuilis discuplina in agendo consistit.
bis-leo us mortem , aut vulnus inferunt , ac desu
I Lex tollitur desuetudine brogat rict longe contraria. a Magis enata quadam tollerandasun quam leges mutamia
138쪽
3 Facile mutare leges in legis vim infirmam reddere . 4 Leges toga mimi musione fieri debent .s Solonis consilium in legibus ferendis laudatur. 6 2usnam' dissuetudinis eaussa.
Leges particulares omnia referuntur in legem uniuersam. 8 Legum correctio odiosa. y Nec debet induci per tacitos intellectus. Io Error Accursis, Antiquorum detegitur circa correctionem. II Allegans l. correctam cum decisione causarum incidit in parram falsi. Ia Derogario modicum disiat a correctione .s et stricti iuris est. I Riscripta aduersus legem non valent, non facta de eius derogatione syeciati
is Elusio verba luis fouet,oesementia vulnus infert.
x Superflaum virium in in verbis.18 saldi dimnctio circasuperfluum. 9 asium in lege verbum debet esse sine vii tute operandi. a o Lex non debet ad eum modum intelligi,quo incidamus in superfluum . ai Detegitur error Accursis ea Mimantis Advocuos verbosos esse plicte et P
a, Quidseruandum circa aduocatos verbosos. 23 Leges oratione persuadenda sunt,o quare. O Vaedam praeterea supersunt, quae non tam legem oppugnant quam prorsus tollant, i veluti desuetudo,abrogatio. cotraria lex.Non oppugnant quidem si tunc tollunt,cum legem illam interire magis, quam diu viueis re,utile sit ciuitati.Neq;.n. leges ita scribi possunt,ut nullam mutationem recipere debeant sed non facile mutandae sunt;hac de re plura Dida. in ca. alma mater, initio par. x .nu. 2.&3. de sententia excoicatio S. in quinimo,ut docet Aristo lib., 2.Polyt.c. 6.in fin .potius ferrata quaedam tollenda sunt, quam lex mutanda, noenim tantum proderit qui corrigere perget, ut is inquit,quantum nocebit assuefactio superioribus non parendi, cum enim lex nullam vim habeat nisi ex more l. de quibus in fi .eodem ut sibi pareatur,mos autem ex longo temporis cursu in 3 ducatur. 6.ex non scripto inst.de ivr.nat .gent.& ciui.facile traulare leges,&nouas condere,nihil aliud est quam vim legis infirmam reddere. Quare caueant, qui leges ferunt,ne facile ferant,nam facile intereunt,cum tamen ita feredae sint, ut semel late diu vivant ato; seruentur. recte idem Aristot. I .Retho. cap. 2 .longa t animi prouisione legum lationes fieri debere nos docuit, quoniam tunc facile assequemur,ne abeant in desuetudinem, ne abrogentur, ne contrariis tollanturs legibus.Scite admodum Solon,i leges suas,ut centum annis ratae essent,postulas. se sertur,aetemas facere noluit, ut si quid in iis iustum quidem, & rectum esset, sed durum,& acerbum tanti temporis consuetudine leniretur, si quid perniciosum,& inutile foret,post id temporis emendaretur. Quamobrem legem lsppe mutare, est, non tantum legem que mutatur, occidere ed*brogatam term ob Dissiligod by Gorale
139쪽
frequentem mutationem,id quod maxime repugnast legI Insrmam, ae parum daraturam reddere,quod vitium omni tempore ruit,ut Iust.testatur in s.sed naturalia,inlaede iurarat. gent. &ciui. ω enim is inquit, quaesbi, quari cimtas consι- ruit,sepe mutari solent, vel tacιto consensu populi, vel alia lege lata. Desueuies.l Populus ab obseruantia legis plerianque ob vitium ipsius legis, quod experientia doceat eam non esse loco. tempori, Sc moribus utentium accommodatam,& ita ab eodem Populo accipit interitum,a quo solo vitam accipit l. de qui b. in- cfin. eodem. Abrogatio similiter legem tollit,sic lege fissiain caninam edictum di- .ui Adriani differentias rerum mancipi,nec mancipi latinam libertatem,veterei que actionu sermulas abrogatas este reperiemus. Abrogatur quide lex vel cou-traria scriptnra,quae legem solam tollit non illam inducit,vel contraria tollitur lege. Accidit porris,u i desuetudo,abrogatio,contraria lex non tam leg i intereu-τ tit quam uniuersae legumlationi interitum parant,cum facile legem tollunt, na ita tacile tolluntiir,&cum leges particulares facile cadunt,tota legum latio de bilitatur,ac quodam quasi vult tu re,praemitur. Praeterea tum legem, tum legumlationem ipsam similiter sauciant, correctio, derogatio, elusio. Hoc argua mento i legum correctio censetur odiosa, ut not. in authent. quas actiones. C. de sacrosan. Eccl. de quantum fieri potest semper est euitanda.cap.cum expediat de elect.in .Hinc recte deducitur, ne correctio inducatur per tacitos , Se .subauditos intellectus glos in capit. cupientes. s. quod si pro viginti, de eleel. .
in 6. tum neque per argumentum a contrario sensu Alex. consit. 1 f. num. II. lvol. s. neq; vero lex corrigi potest sine aliquali legislatoris reprshensione, quae
maxime vitanda est ζl. duius Arist.is. de leg. Praest. Adeo,ut nec valeat argumentum.a sola ratione legis posterius aedits,ut frequentius tradunt in I.s collante.T sol. mair. super s.quest.Bart.quod mihi ea ratione placet, quoniam virum quodq; eo vinculo solui debet,qito colligatum est l.nihil tam naturale.fLde reg. ivr.at ius scriptum,siue lex non sola ratione talis est, si non scribatur, ius enim striptum a non scripto sola scriptura distinguitur. constat autem. inst. de iuria .gent.& ciui ergo si sola ratio legem scriptam non constituit, que etiamtollit.Itaq; nominatim,& scripto corrigenda lex est,non argumentis inducenda coxo rectio.Hinc tAccur.ac post eum antiquiores omnes hoc nomine damnandi Iunt, quod ubi aliquamleguantinomiam inuenerint ea E conciliare nequiuerant,al- tura ab altera corrigi non modo falsδ,sed in liciter aflirmauerint . enitendu est la .ut iura iuribus eoncordentur d. c. cum expediat, de electi in s. quod plerum; lpromptum & facile est Ieg. i. C. de inof dot. & quidem delinquit in legem qui . leain,cum verum non sit,correctam asseuerat,nam consequitur eam amplius non
xi esse legem, adeo ut i qui eam allegaret ad decisionem caussarui teneatur poena falsi,ut tradit Bare in l.vit.inta.Cadl.Cornale sals. Quamobiemconcluden- dum est, nec legislatorem ad leges corristendas facilem esse debere, nec iurisi consultos, nis liquido correctam esse coiistet,debere correetionem per argum. Ix x ta suppeditare.Non dissimilis est derogatio.lmodicum enim disiae a corredi ne,ut quaedam videatur potius dispensatio quam correctio legis. Non enim derogarae linis reprehensionem continet,uel eam redarguit,sed cestare facit nulla lnora iniecta,&hoe a correctione distat. bet itaque princeps raro, & non nisi ex magna causa, legibus derogare, quoniam id est facere legem minus genera-- Iem, contr* id quod proprium est legis. l. i . in lin. de const.ppin .strictiq, iurio lxs tmerito censetur derogatio, ut non trahatur de casu ad casum, nec uim habsi
140쪽
4 capitu. super litteris nu. I et .versicu.& ad secundum de rescript. HIne est,ivi non valeaent rescripta aduersus legem impetrata, non facta de cis speciali mentione
l. rescripta&ibi glos.C.de praec. Imp.off. Ancha. Confit.3 Io .num . . in sin. Ruyn. s consit. Io9.num. 3 2.volum . . t Tandem superest elusio, quae plerunque verba
legis Muci,& vulnus infert scientiae:continet autem legis vilipendium, & ideo 1 unim opere fugienda, adebo etiam lata interpretatio admitti debeat, ne lex I 6 reddatur elusoria capitu .s Ciuitas,de sententia excomm .in s. Quid i vero est inter homines tam pium,tam sanctum,qiiod sedulo magis custodire, ac vener ri debeamus quam legem*cum ea sit inuentio & donum Dei l. 2 . in fin. eod. iam Deum videtur eludere qui leges eludit,aut quomodo fidem praestabit singulis , qui dum lcgem eludit, eam uniuerse negat ciuitati. ad id ergo maxime respicere debet legislator ne lex facile possit eludi, & nisi semper plus scripto valeret
sententia I.3.C.de lib.prael l .non dubium. C.dc leg. facillime eluderentur leges. Ha nus de iis quae rem ipsam afficiunt,&oppugnant. Superest,ut pauca de superfluo dicamus, quod vitium est in verbis, & legem inornatam reddit. supe 37 fluum est i verbum omne,quod neque intellectum, neque ornatum adiuerat . Quintil. libr. 8.cap.3 . sed vitium affert orationi, non dispositioni. cautum ideb18 cst ea,quae abundant non vitiare l .non solent isde res. iur. Bal. tamen i in I. gallus. 6.quidam rectε3.opp.ffide lib.&posthum .putauit distinguendum esse inter Contra S leges,de regulas. In coturactibus quidem ac etiam in legibus admis ne verba superflua vitiarent. In regulis vero contra, quoniam hae sunt quae Tem P est,b ulter enarranti. I .ffide reg. ivr.quod recipiendum censeo, si ita intelligatu r,ut regula propter superflui vitium amittat officium regulae dunta-
at,& rctineat lcgis,ua vi,non ex toto pereat. rum etenim admodum esset ob
solam verborum superfluitatem actum perire.quod enim agitur,magis re quam verbis consistitinc ideo cautum est plus valere, quod agitur, quam γω simul Ic concipitur.C.plus val. per totum,sed quia decet,lum legem, tum regulam in 3 9 scnsu,& verbis csse persectam, nec minimum i quidem verbum esse sine virtute operandi ad gloss.int r. f.quod mei .em. I. intit c.de contrah. emp.nec debetio laxi ita intelligi,ut incidamus insuperfluitatem,ut post Cast tradit c.iun .co sit. 6.n Uper. s .lib. I . ideo enitendum est Iesista ori, ut quantum fieri possit,absti-stineat asti perfui vitio,sie Caius a verbosis Commentariis abstinendum putauit in I.I .ffide orig.tur &superuacuo resecari Iust .praecepit in I .conss.CM.f.quib. 1I Sed tamen ab Accurso cauendum est in I. exeas . deposui. qui verbosos aduocatos hoc nomine ratus est ab officio posse repelli, nam & sine lege loqtiens debuit erit bescere t illam.C.de collat.& scire debuit aduersus nullum iuris praeceptum peccare, ac ideo plectendos non esse , Quoniam vitium superflui athcito orationem non dispositionem,t quo fit,ut in i qui 'ilis C de postul. quod omitino destruit Accursj sententiam quousque maluerint Imperatorum rescripto orare permittamur,liceatque iudici modum imponere, vel silentium, 'bi latis dictum putat,non autem poenam,quas superfluo dictum, cuius rescripti semen-riam aliter,& mala quidem Iason accepit. Igitur haec omnia diligentissimὸ custodienda sunt legislatori, ut in legibus condendis a vitiis omnibust abstineat, &quae ad legis perfectionem conducunt animaduereat , di cuncta secernens nihil a 3 adijciat, nihil praetermittat quod possit afferre dori mentimus Quas i vero legcs salutares existimat,utile erit prius oratione Dersuadere, quod qui eas,vera fabulis obnubentes, in Mercurium retulerunt, Latis indicasse videntur . P terit hac ratione amaritudinem quandam , quam saepe leges prima fonte