장음표시 사용
151쪽
eedendum non est .speciem asserre lubet in qua de utilitate cireulius euidentius 3 s appareat. A te i stipulatus sum per te non fieriineque per hqredem tuum,quominus mihi ire agere liceat: unus ex pluribus haereditas tuis prohibet meiqupritur apud Paulum in l. a. s. item si in facto .isde ver,oblig.an teneatur haeredes eius. Videbatur ne tenerentur,quonia si teneantur,eis per eum,qui prohibuit, iudiciolamiliae erciscundae sarciri damnum debebit.I.in executione. N. de um b. Obligae inter cohqredes f.quod ex lacho.iffamilis ercis. utilius esse videtur aduersiis ea solum pro solido agere,quam aduersus cohaeredes omnes pro portione hqrediatari ne multiplicentur lates ama. I .fide usucap. 8c quia aduersus plures agedust mihi,Se illi plures aduersus unum agere necesse habeant.Respondet tame Paulus unius facto onmes cohaeredes teneri.Nam extitit conditio stipulationis,que omnes obligat d.6.quod ex facto.Et quantum ad stipulatorem in eo facto indiuiduo,perinde est,ac si contrafecerint omnes .l. .f. toaLeod.effectus enim idemeth Circuitus eli utilis,quoniam ille qui contrast cit, potuit, vel in minima parte haeres esse,vel quavis ratione non esse soluendo. Quare aduersus omnes ea stipulatio committitur.Itaq; cum in circuitu versatur utilitas,tunc etiam admissis circuitu naturam imitatur, quia patitur eam, quatenus frustra non est. Ad varia
34' & in soro versantibus utilia ex hac regula saepissime inserunt nostri, quae quoniam ius dicentibus m agis,quam legi Moritas spectantia sunt, ipsi sibi requia
se hoc quoque nomine ius ciuile nostrum laudari debere quod naturam imita 3 do,euitet inutilia,& nihil frustra esse patiatur. Praeterea natura i varia cum cultate etiam instrumenta largitur,& vice versa,vi docet Aristo. lib. ., gener. Anim. Alterum enim fine altero frustra concestae videretur. Id ipsum in iureas nostro obseruare licet. Hinc enim deducitur regula i leg. i. fide iurisdiet. omn. iud. ubi Ia lenus ain. Cm iurisdi Lo ι a quoque concessa ess3 9 viden sine quibus inrfricto explieara non Diuu.umiliter conetab iureiseruitutis,& ea concessa intelliguntur sine quibus quis seruitute uti non potest l.r feetionis,& ibi Bart.ffaeomm .praed.ad idem est textus in l. 3 .f. qui habet is de 4oseivit. rust. praed. 8e ideo si fundi usus mictust legatus sit ad quem aditus non est,nisi per haereditarium fundum ex testamento utique Mendo ususmetinarius
consequitur,ut per eum aditum sibi praestetur usus ructus: l. t .s. I. is si usustuα I peta&Venuleius in I. veteres destine. ach. priu. ait. t qua non patium anor rari ea e quibus resiti iter non possit, vim fuere utariare, quom rnus reficiatur. Multaque practicis opportuna congessit Ias. indicta l. 1. fide iuris d. om. Hdi. ad quem studio breuitatis remitto Iectorem. Et in contrarium, ut ademptR xl facultate adimantur Be instrumenta, non sub obscure probat. leg. oratio .is. de sponsali. Sed tamen in regula negatiua cauendum est, quod etiam si aliqua facultate prohibita, videantur etiam prohibita propria eiusdem facultatis instrumentat Poena tamen non tam facile committitur respectu unius scut respeetri alterius,ut multis probat Ias .in d .l. a.nu. a s .usq; in fin. quamquam ipse subs- sto. Et etiamsi muis praeparatoria, uel antecedentia, aut consequentia dici uideantur, quam instri enta ea, de quibus disputat, instria menti nihilominus Muam rationem habent, secundum quam posiἰt sub eiusmodi capite d
43 ternil , nisi ad alia festinandum mihi esset. Fac tigitur lege municipali ex
152쪽
toto prolii beri iussim aliarum, num poterit aliquis alias conficere,non ut ludat sed ut uendat. Non posse existimo, quod NI benignius est, cum legis voluntas conseruetur l.benignius in si . ff. de legi nisi conficiat,ut vendat in loco non pro hibito .contra,finge talicui lignandi ius compctere in alieno territorio poterit,& securibus,& caeteris instrumediis oportunis x ti; Ita ut per lege municipalem sereti sibus delatione armorum tam in ciuitate,quam in districtu prohibita, cui tamen ius erit caedendi Siluas,vel nemor ius quoq; erit instrumenta ad caedendum. ferre.&ex hoc capite non tam dicitur gellare arma prohibita, quam inii ramenta concessa. Illud t tamen praetereundum non est, quod primum est quaestioni, huius ἱ cur sit, ut fiando legato, si de instrumento nihil dictum sit non debeatur l. r.g.vit. de fund. inlir .contra vero sit filia di usia fructu legato, cum boues aratorios amouere non liceat. l. item 6. Seminari) ff. de usuis. Sed legatum proprietatis utile est aliunde quaesitis in strii mentis. Aliud est enim negare ii
itrumenta particularia, quod fieri potest, alud prohibere genus instrumenti. In v suis uitii secus esti quia re debet , ii aliena; & ita fructum etiam instrumenti
habere, alioquin ratione instrumentorum non esset usus mictus . Haec ita nisi saliud placuerit intcr partes. Amplius natura i contrariorum ratione, Congruente qi ratione consonantiam rerum parit. Ita certe se habct ius ciuile Roman
mini. Nam si personas consideremus quarum caulla leges positae sunt l. i. infit .de itat .hom .Hominum ea conditio eth, ut aut liberi sint aut serui, inst. de iur. periis. in princ. Si res consideremus, aut acquisitionem, aut amissionem admittunt. l. v lt. in fi . hoc tit. Hinc illae titulorum inscriptione: de acquirenda, vel amittenda haercditate, de acquirenda, uel amittenda possessione, de similes; Quid si actiones respicias eas,vel in rem vel in personam,vcl poenae,vel rei persecutoriaes, sed quodam insigniori discrimine alias bonae fidei, alias stricti iuris
este intelligis, Inst. de M. f. I. S g. actionum. Accedant quae te inuicem res runt emere & vendere, locare, & conducere, stipulari & promattere, nonne opposita legitimam & admirabilem consonantiam pari imi Ex iis etenim contra ctus consurgit, mutuaq; obligatio nascitur, similiter ex libertate, deseriti tute status con stat pers onarum uniuersus. . 'ddas ex acticine,A exceptione iudicium institui ex absoluendi, S condemn radi potestate iurii dictionem, & cx absolutione, & condemnatione rem iudicatam prodire c. serus,de ver b. fg. l. quod iussit l. i.&2.ffidereiud. Extellati, de intestati caussa, intcr quae pugna quae dam est l. ius nostrum. U. de reg. iur. haereditatum ius omne consistit. Tum quod ait Iuli. hanc nostram iuris prudentiam scientiam ii illi, &iniusti, inst. de iust. Semr. in princ. non alio pertinet quam ut ex hac contrariorum notitia publicae salutis consonantiam miro quodam ordine deducat. In uno tamen haesitari potest 47 1 cur no ipsam naturam imitetur, quod summam rei respicit, nempe in iure suo
cuiq; tribuendo. In hoc .n. natura seruat aequalitatem coemetricam. Contra Veroius nostrum nonnunqua Arithmetica adhibct. Et quidem aequalitas Geometrica 3 est i qus in rationibus collocata prsmia meritis proportione determinat squalia. Medium vero Arithmeticum eth qiioddam absolutum aeque distans abcx- 9 tremis.Cu aut iustitia ois ' vel in distribi itione, vel in comutatione versetur,&ob id alia distributua alia commutati uadicatiir, ius ciuile addictu iustitiae in diastribuendo seruat medium,sive aequalitatem Geometricam, in commutando mes o dium siue aequalitatem Arithmeticam. Quare leges, i quae sanciunt poenas d bere comesuratas esse delictis l.aut facta. ifile poen .l.qui iniuris.fLde fit ri. Auth. omnes,ubi not. in s. C.comniun.de succ. Geometricam aequalitatem sertiant, ex qua
153쪽
fit, ut grauius puniatur sur nranifestus, quam non misi iustus f Artorunt, 's 1 mlh. de oblig. quae ex deli arast.6.in dupluinaede Acti.Magis punitur t honucis diium deliberatum,qua in rixa commissum l .r. f. r.e adl.Coria de sicariagis etias 3 punitur raptust mulieris honestp,quam inhonestae l. l .ubi Doct.Cale rapi.virg.
ephae s. t o.ubi de communi lib. I .Claran Raptum, in verbo.quaero numquid Neque tamen in ijs versatur inaequ' is: nam esset iniquitas quaedam, quos 4 niam aequum t nihil aliud est quam aeq ddam ; sed aequalitas est secundu
Geometricam proportionem, secundu qia: ntraria ratione maiori praemio ducem exercitus,quam priuatu milite assicere debemus,& plus etiam retribue re et,qui uniuersam ciuitatem quam et,qui unum ciuem seruauit incolumem.Π-s s lud tamen plus, i & minus est secundu proportione aequale.At in commutati uos si ure non ita res se habet. Comutadi ratio non est a natura;t sed humanis necessitatibus exigentibus sibi homines per comutationem consulere coeperimi. 6.ius autem. Inst. de iure nat .gent. 8c cluxu eueniret,ut quod uni superestis,alteri de-s 7 esset l. i a.decotr.emp.At naturat multo magis prouida,&necessari; s no eges , dia tribuit cuiq; quod suu est,tantii tribuit,ut non amplius indigeat, de ita comu tare necesse non habeat, ac ita cu nulla rerii naturaliu inter se commutatio fiat, quoniam ignis semper retinet iure suo calidu, de terra siccu, aqua frigidu,aer humidu,neq, ob indigentiam commutare debent; quoniam singulae res,si quod sibi natura tributu est,comutarent,egellatem pro subsidio, interitu pro flaute consequerentur. Quare fit, ut quod nobis natura datu sit,semper retineamus sine ulla necessitate commutandi,neq; vero risus cu latratu, vel huius cu hymnitit,aut similiu commutatiis aliqua fieri potest,ut olei cu frumento ,huius cli vino, vini cuveste et similiti, quae humanis necessitatibus suggerentibiis commutati coeperiit d. l. I. ff. de contr. empl. 8c quamquam materia electa sit, cuius publica, Se perpetua aestimatio dissicultatibus permutationu aequalitate quantitatis conuenire eaque forma publica percusia non mercem, sed precium constituat, non eo minus haec commutatio est,nempe rei cum pecunia. Sed quia speciale nomeContractus assumit,emptionis nempe, de venditionis genericum illud commuta
38 tionis dereliquit. Noni ergo plus habet i ius nostrum quod v troque utatur medio; sed minus,eorum etenim esterum dicit imperfectionem,qus illo reparatur, non tamen haec dicenda est impersectio legis; sed materiae legi subiectae, quatenus in hoc illi deseruit. Igitur ius ciuile Romanorum naturam imitatur, di hoc nomine laudari debet;us vero repugnantibus ex toto excusari. Similiter i operatur natura quandiu potest,& quantum potest , eandem ius ciuile imitatur in Co pluribus. Primum quatenus in his quae diuidi possint non sinit i utile per inutile vitiari l. I .f. sed si mihi. Ede verbo.oblig. δἰ ibi Socc. se n. num. 3. Rursus in dubio nunquam actus perire patitur ; sed quousque potest conseruari praecipit 6 I argum .l.quoties Edereb.dub.Hinc nomine haeredum inducto i legata, quae intacta non forent,lex conseritari voluit l.proxime .ssi de his quae in tςst. delen. hinc sussicere matrem,vel medio tempore hiisse liberam, ut partus liber, de ii genuus nascatur.6.vltim. 1 f. de inge. hine pedet dispositio Authen. ex caussa.C.de libe. prn. Quid amplius desderas ius ciuile nostrum operari in eo,qui reuertitur ab hostibus, cum postliminij iure habeatur, perinde ac si nunquam captus fuisset.s.si ab hostibus, inst.quibus mod. ius pat. potest. sol u. Quid in eo, qui deeedit apud hostes λfingit enim ante decessisse quam caperetur,ut ea confirmet omnia,quae alioquin per captiuitatem infirmatur d. f. si ab hostibus La .l. pae iter. s. ulti. T de eui. de postlim. Caturum reorum, quae usucapiebat Per
154쪽
semetipsum possidens is, qui captus est, interrumpitur usucapio; quia incertum est desijsse possidere I. in bello. g. facti,st . eoda ossessio mim plurimum facti h bet , de caussim facti postliminio comprchendere non potest l. deniq;ff. ex qui .causmaio Sed de his plenius scripsi libro singulari de uera possessionis subit uia
63 tia.Conscruarct i lex etiam possessionem,sed ea facto non legis ministerio conia seruatur , ac retinetur. Operatur ergo quantum potest nec ultra desiderare fas est. Rursus quemadmodum natura uniuersum complet gradibus singulis. 6 et adeo ut nulla ex parte aliquid relinquat inane,ita ius ciuile Romanorum dum imperat, vetat, permittit, punit t. legis virtus in ii. eod. dum iuris praecepta ita distribuit, ut haec sini,honeste vivere, alterum non isdere,ius suum cuique tribuere. g. iuris,lasti. de iust. Sc iur. dum articulos, qui singulariter lege, vel consuetudine comprehensi non sunt, aut principis constitutione, cum est incerta se
tentia legis, aut si certa sit, per procellum de similibus ad similia iusdicentis o ricio definiri iubet .l. & ideo,cum l. seq .infra eod. videtur omne quod sibi lubij cu6s tur singulis gradibus complere. Illaq; cum sit legineta nostrarum iustitia tauthore Triphonino.quae suum ita cuiq; tribuit, ut non distrahatur ab illius personae iustiori petitione l. bona fides. ff. depositi, nihil super esse videtur in quo si non legem ipsam,non possis commodissime sententiam legis inducere, quae tan-66 tum praestati l. non dubium C. deleg. l. Gallus. f. quid sis. de lib.& post h. 67 Vel alia ratione t ius uniuersum contemplemur, ut illius primi gradus sint publicum Sc priuatum l. r. f. huius, i p. de iust. & iur. Publicum vero ius ex legibus. magistatibus, publicis, priuatisq; iudici js, ex diuinis rebus ad ecclesiam, 8c religionem pertinentibus, ex iure fisci,ex iure militum, ex iure denique ciuit tum tamquam gradibus singulis, qui & gradus alios ex ordine subiectos habent
ex quibus uniuersum iuris opus completur. Privatum vero ius ad personas, ad res,ad actiones quasi gradus quosdam referre poteris.f.vit. init .de iure person. Et personarum ius inter maritum & uxorem,inter parentes, & liberos, inter pupillum & tutorem, inter curatorem, & adultum, inter dominum id seruum, inter patronum & libertum quasi singulos personarum gradus versari cognosces. Rerum omnium gradus quod corporales sint, vel incorporales et rursus dominium, possessionem, ultim fructum, usum habitationcm , caeterasq; seruitu-tes,tsi alia similia iura intueri facile est .Rursus du causias acquiredi tractas,aspiace onerosas,&lucrati uas,&easde partim ex naturali, partim ex getiu,partim ex civili iure prodeutes,singula', cosideres, tu vero actiones oes, exceptiones, replicationes,duplicationes,videbis uniuersum iuris studiu singulis gradibus mirifice completum,nullaq, ipsius partem vacuam esse, aut inanem.Τum facillime ex Nicolai Vigeli methodo; aut Eguin. Baronis oeconomia hos omnes uniuersi ii ris gradus, & eorundem inter se coniunctionem. & quantum utilitatis afferant,& ornamenti retineant, percipere licet. Nam rerum omnium tractat aru ordo sic materiam unam alteri coniungit, ut nunquam cogant facere saltum, sed medium aliquod semper extrema connectit. Postremo,ut alia multa silentio inu 68 luam t Natura morti suos natos destinat , hac tamen conditione, ut ex interituperennem conseruationem elicianti in iure ciuili simili quodammodo acquisiti' 69 t instar generationis habet,conseruatio temporis quo vivimus, amissio mortis o similitudinem retinet. Et ut generatio tunius est corruptio alterius, Zc vice versa unius corruptio alicrius generatio, ut ait Arist. lib. i. de gen. c. 3. tex. I 7. similiter unius acquisitio alterius est amissio, & ex unius amissione alterius acquisitio consurgit. Ad idem pertinet consderatio omnis de acquirenda, ueI
155쪽
Uttenda possessone. Ad idem illa tria interdictorum genera,vt adipiscendaevi retinendae; & recuperandae. Sic t usucapio dum alteri dominaum aducit incrementum etenim latens est ad instar alluvionis f. per alluvionem di de xcrum diui ideo perco inuationem possessionis adlactio domini j esse diffinitur l .3:sside usuc. ab altero dei jcit, seu quatenus dominium ad usucapientem accediti
ab altero recedit,contra quem usucapitur, & ita ab altera parte ortum,ab altera recepit interitum similiter quod uni peέ sententiam adiudicatur, alteri dςtrahitur .bona fides. Edeposvnius inclusio alterius iudicatur exclusio I.cum praetor T de iudic. 1emper cu ius unius exoritur, ius est critio interire videmus. Hae autem perpetua rerum amissione, & acquisitione, in priuatis contingente eo
surgit in uniuerso iure dominii,vel quali,posscssionis,uel quasi,quaedam vita pe-τ1 rennis .Huc pertinet illud t nihil tam naturale esse quam unumquodq; eo vinculo dissolui quam quo colligatum est. l.nihil .fide reg. iur. quod si actus legitimi, qui legis nati, filioq; existimantur non destinarcntur morti, plura quidem absurda resultarent. Sed quod unum praecipuum est infinitum quoa ad naturae similitudinem superiore libro euitandum esse docuimus, recidi videretur. Quare et a t peculium naicitur, crescit, decrescit, & moritur, & homini simile est.I.pec lium nascitur. C de pecul.quo loci hanc natorum legis cum naturae filus similia et tudinem Martianus expremi.Dos etiam, quae t ex matrimonio formam, & esse consequitur l. 3 .aede ivr.dot .l .in potestate ibi spsa enim sitia nub/ndo e cιei dotem e se. fide spoc luto postea matrimonio dos esse desinit l. 3.fide iure dot. 8e probatur si rationem dubitandi subtiliter inquiras in I .etiam .sside fund. dot.hret 1 reditas etia quae haerede deliberante i iure haereditas est.l. haereditas. 1e acq-dom. adita in patrimonium vertitur adeuntis glos in l. r. veteres fide acq a possi Bart.in tit.de acqui .hpredit. Sc ipso adeunte mortuo ex patrimonio rursus in haereditatem conuertitur, ut probat.6.igitur inst.de pupil .subst. tum haereditatis di finitio de qua in l. haereditas .fide reg. ivr.eum alioquin, vel daretur via uentis haereditas et eadem res viventis esset,&non effet,vel pupillaris subst itutio illico impubere mortuo,non alius quam paternis bonis relictis, non constis tueret testamentum duaru haereditatum. Vs sectus,tutela quibus modis finiuritur, morti quoqi destinari videntur. 6. vlt. inst. de usii f& qui b. mod.t .simpertot Actiones morti etiam destinantur l.omnes.l.scuti. Me prsscrip.3o.vel 4o. an.non exceptiones ea ratione,quam in praecedenti lib.c.de infinito,explicautimus.Τum quia cum de peremptorijs loquimur magis considerantur,ut actionuextinctivae, de instar priuationis,non habitus habentiquae non ad tempus; sed perpetuo priuatile ad habitum regredi non sinit. eterae vero,que temporales sat,
cum hac ipsaregula consentiunt. Ex his latq; fimilibus songe plura breuitatis eauta praeterire placet cuiq;intelligereῖacile est quantam ius nostrum cum naeura similitudinem retineat, deerit cuiq; eiusmodi iud tio fruiniosa, atq; i eunda. Tantaque vis est imitationis huius, & illius comparationis, ut hoc a
gumento naturam testamentoriam I. ius nostrum. aede reg. iur. naturam contractuum l. iuris gentium. I. ut putasside pact. quinimo, Ee sabstantiam eo tractus in iure nostro legamus , de accidentia e hisdem i. pacta conuenta T de contrah.emp. de ut iuris entia,quemadmodum, Se realia dividantur in substa tiam, Se accidens secundum quandam analogiam .. Quare, vel hoc potitanum nomine commendari debet ius chille Romanorum quod se ipsum reserat ad naturae ordine illum; prseipue aemuletur, quo nihil pulchrius,nihil ornatius,
nius pratantiu3 intueri possinius. Quod uero de iure Quiritu a in uniuersum dictum
156쪽
dierim est,idem fle singulariter de senatus eo-Itis dictum eo intelligat' 'siqua uerba tituli postulare uideantur, ut spmiatim deus disiurantur, quian men aeque commode in I.non ambigitur in fin.hoc tit, de sis dici pote,rit. re mame facturum censui ea disputatione retardat hac unam prici Mn,qu Pheeserius absoluere.
Legem numquam ita prudentersiribi posse ut emeniatis- i
a diligescribenda dupliciter erratur. a materia rerum pra,carum inconstantio varias . :I Exemplum in quo legis ob uniuersale peccatum offenditur ex oerist.
4 Stata tum Bononiae quod qui feceritavi guinem in palatio capite puniatur, computandus barbitonsorem,qui aegroto ἐνena fetu2 incin mittiti R. 3 Lex ut uberi parentes Mant,non ligat infantes.
6 Aequitatis vomen usurpaturno eo,quod quitati opponituri i , , Tum pro eo quod προ iiitur iuriscripto, e lagitimo. - ii ειμ elementiam, beniyituem quandam refertur ex quo unde 'tems Aequitaris di nitio ex Arviolete. 'Io. Adnotapur error Aeni Bolovetti aequitatis oscium etiam in supplem,
II AHMitas ad ea reDicit errata in quibus ex absolut oesiis iciter sequem
Ia Aeseitatis dignitio ex Donato. a. . . . t . rias Aequitatem laxamentum Cicero diris. ia ' - :I4 Authoris aduersus Albertum sententia ex gustratio confirmatur . ' Is Argumentapro Aserto confutantur. nu. io. ' - 16 Quid inter aequitatem,es interpretationem dissereptissit. t i. i .. ,17 .L. onpo it boc titulo, non aequitate nititur: sed interpres, timete . . 28 Sundetis,pro tactio/xtensio ab eiam rati e Nilitate nomiscuuutiquitas ex diuersitare ratioms pronust cir emendat. N. . t ae . , IIs 3 egularum ampliario ab interpretatione, limitatio ab AEquitate no eis
157쪽
23 Quomodo squitas Aristoteli habitus es
Σ εὶ ex eodem virtut A esse perspicue docetur'.
as Aristotelis dubitatio de bono,, equo quomodo puter ris quid insit ,
laudatile resoLitur. :26 Drusia non emetiamtur squitate.
α ee itiden omnia iustassed tantum legibus descripta cis iis sub infertur. .
28 Im naturati non emendari aquitate ι ias Aequita ut ipsius emendasio esse non debet. - . 3o Diminutio mutationem supponit , q/ιia quod imminuitur hoe ipso muta .
3I Declaratur quoModo depositum esse reddendum iuris naturalis sit, ct tamen
3 Ius nam oscriptura comproenfumisit legitimum 'νt tale duntaxat emε
33, Ius gentium an emendetur s quitate, oe Albenti aduersus Comammsenten-
Au:horissententia aduersus Albertum. is istem au Uuetudo eandem emendationem recipiat.
i Cynoetudo tviu habet depc. nxia, quantum . . . ι 8. Et insoripturam redacta subiacet aequi asi . . . 39 Error qui ab squirate emendatur in verbis euo on in sententia. . o Diminutio reliquum,quodn diminuitur,iustum essesupponit . iηt L re oportet S .aliud f. de excustui. declaratur. 1 Disseremiascrip , nonscrip squitatis reprobatur . 43 Aequitas scripta legis Mmen a i ii ct ' deserit aequitam. . e iuuituν liticuit. C. de iudi . . . I
Κd etiam quae hucusque tradita sitne, tum de quacunque Iete serenda,lum
de ure Miritumqato legitimi iuris praestantiam exhibeane, ea tamen, AEI diligentissime custodita non sussicerent, ut legissator quasi opere perfecto, absoluto requiescere possiex, vel ius ciuile Romanorum omni ex parte laudaismam neque lex quaelidet jta scribi potest,neque ius ipsum ciuile Romanoriunitascriptum estivi in ipsa scriptura quaedam non detegantur errata, quod plura, 3 vel pauciora comprehendatviliam oporteat.In lege ' etenim scribenda duplicia ter errari contingit. Primum,quia lex uniuersaliter scribitur, neque hic error est,quFauniuersaliter scribi debet l. a .ia fin. de const. princ.6. sed quod principi,mstit. de iurenat. gent. 8teia. Neque ad singularia decet legissatorem respicere,sed iudicium ipsius,ut Aristoteles I .RhetL c. r. explicat non de singulis, nec
de praesentibus ι sed deri iuuersalibus, de de suturis est. Sed quia id quod
158쪽
uniuersalitei assumitur, ac de eo scribitur uniuersaliter, non uniuersaliter quiadem ι sed ut plurimum ita se habet. Lex quae uniuersalis esse debet, nihil cernit in rebus sibi subiectis, quod ad naturam uniuersalis magis accedat, quam coma tingens,ut plurimum .Rerum enim praeticarum i materia inconstans,& fluxibilis est, neq; perstringi, aut sub aliquo uniuersali ita concludi potest, ut non alia quod singulare inde effigiat, & extra illud labatur. Quare factum est, ut iura
constitui oporteat non ex ijs, quae forte uno aliquo casu, sed ex eijs, quae frequenter accidunt l. iura l.nam ad ea in fin .hoc titulo. Lex vero uniuersaliter I quens peccat interdum: quia detei minat quantum ad vim verborum pertinet, Don tantum quod se habet ut plurimum, id quod compraehendere uoluit, sed, etiam aliquod contingens,ut raro quod compraehendere noluit .Exempla i satis vulgaria suppeditari queunt. Primum ex Aristotele I. Rethor.c. I 3. lex ait quicunq; serro percussit puniatur. Anulatus manu extollens percussit, lege scripta reus est, aequitati non ita, quoniam hic cessat iniuria. Aliud est, peregrinus si murum ascendit, capite puniatur. Cum hostes murum ascendissent peregrinus etiam ascendens eos depulit, petitur ad supplicium. Si legissator cogitasset hunc casum, adiecisset, nisi is discndendae urbis caussa ascenderit. Atqui cum ' lex absolute loquendo peccet, emendatur aequitate quae non patitur eum, qui praemio dignus sit, capite puniri. Simile exemplum est quod tradit Bart. tita omnes populi quaest. 5. Princ. numer. s s. sit pra de iust. & lar. Statutum Bononiae capite punit , qui secerit sanguinem in palatio. Barbito sor aegro e vena medici praescripto sanguinem misit. Scribit Bart. post magnam 'contentionem fuisse absolutum, ne uerba legis captarentur arg. l. pen. in fi . ad exhib. Neq; profecto diu contendendu fuerat inter eos,qui se boni, & aequi magistros profiterentur. Quis non videt,nec statuentes quidem sancire potuisse, ut rena capitalis irrrogaretur ei qui no deliquit. Quod si aequitate non emendarentur verba legis neque lex esset,quia iniusta. Aliud ex Quintiliano libro r.e. .
, t sumi potest,tex est ut liberi parentes alant,aut vinciantur, Num alligabitur in tans si uerba legis spectes, & ipse vincietur, si aequitatem,non ita. Recte igitur Arist.d.c. t o. ita est. Mado igitur lex in uniuersum distinit, 3c praeter uniuersale postea quippiam eontigerit, tunc recte se habet: si qua legislator omisit, absoluteque, ac simpliciter loquendo peccauit, corrigatur desecius,idquod legislator etiam ipses adesset, dixisset, & si sciuisset, ita praescribentem legem instituisset. Id vero proprium est aequitatis osticium. Quare cum non satis sit de legibus sapientes ferendis scripsiste, nisi & de ijsdem, cum opus fuerit,ex aequitate eme dandis dicatur, vel ius ciuile Romanorum laudasse uenisi vel hoc ipso praecipue exornetur, quod in omnibus plurimum aequitate polleat, quaedam de ea subi,
cienda sunt. Itaq; vim nominis,ac rei essentia aperire opportunum arbitror.Tu eius ei finitione posita ad utiles quasdam consequentias inferre .Et quide aequi-ε talis i nomen varie usurpatur. Primum etenim pro eo quod opponitur iniquitati,sic usurpat Arist. s a thicae .r .dum ait Ius ergo etia i .m Ditimum s aquilerιt; inKιurra cotura illegitima s otirua. Saepissime vero pro eo usurpatur
et i quod iuri scripto opponitur,qua ratione eiusdem iuris emendatio est.Neque bonum aequo adiunctum praestat id quod rectum cuiq; malum obiicitur , sed id quod facile cui durum &uissexibile opponitur. Et vir bonus idem qui facilis dicitur, quia non semper in malam partem durior est; sed de iure suo interdum detrahi patitur Et in hae significatione usurpant Impp. in I. I .C. de legi. in I. pikε cuit.Calo lues.sunt i qui putent aequitatis nomen ad benignitatem, clementiam
159쪽
emdam pertinere, pro ut rigori,ac seueritati opponitur, quod mihi cu etiam ipsam aequitatem in hac benignitate reponent, nunquam perlii aderi potest, nisi per quandam analogiam posse defendi, ut sequenti capitulo explicabitur. Itaq; x non prior illa,non haec posterio rued media huius nominis aeccptio rei diffini
dae maxinae colisret,secundu quam si Aristoteli credamus Magn. Mor. lib. 1. c. I. s aequitas est i iustorum quae legibus descripta sunt diminutio, S: moderatio, siue iustu illa moderans,ac diminuens Nam ita ait. Fost ea tradidimus, par v deatur, ut de aequitate diseramus qui sit, ct in circa qualia Esnim ιrum aequitas,ina μή , qui descripta legibus rusta diminuit, ac mederasur In lib. s. Ethy.c. i o .no diuersam,sed magis cocilam diffinitionem attulit.dices. Aequum,
bonum ιus est non secundum legem; fid legitιmi iuris correctis. V nde colligi tur aequitatem esse legitimi iuris correctionem. Versabor ego circa primam eius in gratiam iuuenum facilior explicat lo futura st.Quod igitur inquit dimi-I o nutionem ,& moderationcm cst e, nos ab eo avocat errore t in quem visus est incidere eruditissimus Alberi. Bolog.de lege, iure,& aequi .c. 29. nu. I I. cum seq.& c.3 o. per totum, ut existilia erit aequitatem non tantum lcgem emendare diminuendo, S: moderando,sed citam addendo,& supplendo. Nam etiam si vcris simum sit quod inquit, peccari tunc,cum plura quam oporteat legis scriptura compraehensa fuerit,de peccari etiam cum fuerit aliquid praetermi: iuni comprshensis paucioribus .Hoc tamen secundum non est scripturs peccatum,neq; vcro 1 I peccauit scribendo legislator, sed omittendo. Eo respicit aequitas lin quo legislator simpliciter,de absolute loquendo peccauit,ut ex eo. Arist. paullb ante admonui, ut qua parte de ficit ob uniuersale emendatio sit. Hoc vero casu non deficit ob uniuertate; sed quia non ita uniuersaliter concepta sit, ut cassina hunc
compraehenderct. Et Ionge interest an dcficiat lex, quia tanquam uniuersalis compraehendat cum casum, quem non debet, vel quia non ita uniuersalis, eum non comprehenda quem compraehendere debet.Illud eget emcndatione, ut diminuatur aliquid de illo uniuersali, hoc non ita ; quoniam verba extenduntur, Ia non emendantur. Comprobatur hoc idem, quoniam squitas est, i ut Donatus
ait,quae de iure multa remittit,ius quod omnia inflexibilia exigit. At supplendor 3 nihil de iure remittitur. Quare Tullius t pro Cluentio squilatcm laxamentum quoddam non iniuria appellauit; de pro Cecinna Sulpitium laudat quod ea, qupproficiscebantur a legibus,3c a iure cit illi,semper ad facilitatem,squitatemque reser ret,quod similiter laxamentum illud ,ac remissionem designasia quibus mai 4 xime distat extensio, siue productio legis. Postremo i imminutioncm hanc ad id quod scriptum est, non ad id quod prstermissum, declarat esse referendam Eustratius apud Aristotatb.6.Ethic.c. i a cibi non id oportet exequi quod Universat,ier lex praescribit, sed minus ahquid faciendum, quam a tigislatore suerit
pronunciatum &paullo in L aequus, ct bonus υιr ius imminuit. quod legιslator in υniuersum in tituerat. Neque contrarium recte probari contendit: exl. si
quis id quod T de tui it d. omia. iud. ubi Pomponius ait sententiam edicti porrigendam esse ad eum,qui dum proponerctur.vel ante edictum corruperit,etiam si edicti verba cessarent. Nulla enim verborum emendatio est; sed exicnfio eoru-dem ex sententia legis; quod si non corriguntur verba, sed porriguntur,squitas correctio est,no porrectio,vel productio verborum. Simili ratione subuertitur
I 6 .ugumentum t l. 2.f. si mater Had Tertul. qua cauetur matrem incidere in conititutione non tantum si non petat tutores filijs sitis;sed etiam cum pupillis alia quo casu dcat peti curato iacessent in eo verba rescripti,ait tame Vlpianus e t. G dem
160쪽
dem esse rationem; hoc autem est non emendare non corrigete , aut cammune id quod scriptutu eli; lud interpretatione supplere. Id aute in bonum est, non t I et men aequum l. nam,ut ait in fi .hoc titulo. Atqui t diuersa sunt supplere,vel emendare: alterum enim est addere quod scriptum non est, alterum est minuere quod scriptum est. Hoc aequitate,illud interpretatione absoluitur Hoc autem interest inter unum,& alterum,quod interpretatio vim legis aperit, ec ex lege est,&- 'cundum lcgem l . scire in fi .hoc tit. inst. de Iegit .patraui.L nominis. g. verbum. Tde verb.sign.ibi verbum ex legibus sic accirendum est, tam exleg ' sententia quam ex ideo quantum interprctatio distat ab emendatione, tantum 3 8 distat ab aequitate,quae emendatio est,sue correctio. Qitare gcneraliter 1 distauicndum est reg. l.non posiunt in si .hoc titu.non esse referendam ad aequitatem, quae in addendo,non in minuendo consistat. Sed dicet aliquis hoc idem lentire de psum Alber .capitu. 3omum. a.dum ait quod per interhreramnem deseumsetur non potest uiacra prater legem esse,imo recte legitimum appellatur &c. N pari llos inra fatetur non rccte squitatis nomen usurpari . Verum non de omni Interpretatione tunc loquutus est; sed de ea qui sumitur ex pi scedentibus,vel loquentibus argu .l .s seruus plurium. 6.vltim.st .de leg. . At initio eius capitis ait. Midendum modo est unde hac legis tum sipyletis, tum refectιο-, ue ememtiιιο appelletu siue dire tia;namque hoc non mutium refera, donlin. me. 4. υ uid par . Acemus de hac ipse ιnterpretatιone quae uel ex alia lege, mel ex con uisne iitur icemus ne ιltiaquιta ιs nomen conuenιre .e o ιd planὶ negan m esse,quotieOd quod una ege praetermissum sulf uel obstare traditumatia lege, vel consuetudine plane aecvium reperaretur. Verum si
non ιllud ιdem reperireιur, dic Ium recte posset vero ablolute pronuncio emendationem ab intcrpretatione distare, ac ideo interpretationi nullo casu nomen squitatis couenire, utque calum hunc impugnarem,adduxi l. Nam x t ait in fi . hoc tit .vbi de hoc genere interpretationis agitur. Neque tam late unquam patuit intcrpretandi verbum,ut cmendandi, eetidi uim comprrhenderet. Tum vero quocunque te vertas intcrpretatio secundum hanc,verillain legem est,& equum,& bonum,ut Aristi:
cundum legem est,sed legit uni iuris correctio;& ideo in d .l. Nam ut ait, lupple scio fit i ei itidem utilitatis caussa,quoniam eadem utilitas sit in 'su emendatio equitatis ossicio fit damni potius ,aut iniusti cuiusdam euit. di gra
'o' um de eo quod scriptum est, interpretatio vim scripturr ad
dit Sed idem Arist. d.cap. i . unde squitatis diffinitio sumpta est , constantissime
quiens. Eiusmodi certe aequuι non omnino ι usta dimisucns a tura ac uere iminuit Sed ea duntaxar.quae orcum e xplere non post iusta descripta diminuit,non ergo supplat, aut adio dit Hinc intelli re par est Regulas t ampliari interpretatione, limitam equi-
1 ae festrinei L quemadmodum i nulla ampliatio recipienda ust, ius ha
est in fi .hoc titu. ita nulla limitatio ab eQuitate promanat δε ea sola nitatur, cum solius aequitatis ossicium in limisas consequentias quotidie parat, & noui notum animositates in limitation