장음표시 사용
181쪽
te in IegemPotest ergolax furere paucis, &haali pinrum continere gratiam; praecipere tamen clah et omnibus.Si tamen alivis adiustitiam distributivam r Uxerit,dignoscet,wd in gratiam Dorothei sancillari. I'rotheu alia r ne publicari, a gis,quam priuatam gratiam contiuere, cum benemerentibiis premia iure publico debeanturri caetςri ad rem agendum invitentur an militibuso minoribus publida utit has magis elucet.Non igitur pmatam gratia legem ruitis ed priuata gratiae in publicum bonum directio. Et ideo propter alti quam utilisatem semper introduestur leg. ius singulare, infra eodem. QMdῖ etiam in odium t aliquorum possit emanare lax Bald. in s dummodo odium
naturali ratione inatur . Rectε quidem rationem naturalem in o u laete desiderat, euius vim pulchre exornat Aymo cons. 3 r. num.s Minus restὲ mero odio ferri Iegem posse ait,a in odio mero naturalem rationem reteIiri.Omnis
3gens agit propter finem,& in eum amore, in odio senurtae dieitetvij, Minucblicae expedit,quod delicta non rena nemi impunis lata ulaCratus. ff. Ad lavi quiL Id, quod expedit, amamus. Delicta odi cmus , non tamen odio punimus , sed os publicum bonum , quod acqui cu semus, infacinoro sanimaduerthi us. Neque tam speciale odis , quam communis amor caussa Ie sis est.
gis ιανeratin testo mora nquitur.Sed non hoc duntaxat videturata multis leos verum etiam vetare,promittere,punire.I.legis virtus , ins eod. Attamen omnia lex praeeipiendo implet,& assequitur.wnσIustini amri, Instit.de iust.&iur. g. v. quisquid est in lage, velut praeceptum complexus est. dicens. Turis praceptasinu Me neste vivere,altoum sa- eam'; trabuere. 3 Praeceptatlegum oumi vel assirmativa, vel negativa sunt. Praecipit affirmariuhut honeste vivamus, ius suum cuiq, tribuamus legatiuὸ ne quempiam laedamus In iis quinm,quae permittuntur vis praeceptiua seu imperativa no satis elucet.. sab capite tamen tribuendi ius suum non etiam obscure dignoscit Iure fiun quae lagis permissu fiunt,sed his hoe praecepto Iegis assequimur us suum cuique ε tribui praecipientis.Praecipitiautem lax,utdocet Arist. 1 .Eth.c. I. & quod sortis viri opus est,ut non deserere ordines,non fugere,non abiicere arma, ut in l. 3 .R transiugas,ffad lag.Corn.de sicar.in I. I .& 1.C. quando liceat sine iud. se vind. R id quod est temperantis,ut non eommittere adulterium,ut toto titulo. Ad legem Iuliam de adule. 3c id quod est mansueti, ut non verberare,aut maledicere, ut ad legem Aquiliam. &inititulo de Iniurijs, interdum quod est prudentis, Vene quis re sua tἀωὸ utaturis. vlt.Inst. de i)s,qui sunt sui vel alieni iuris Quicquid . enim virtuti eontradicit,ad iniustitiamaccedit aliqua ratione ..
am vinoxum inserre videtur, ne mulieres legem condere possint,vi hic Bartolus. & Angrius notant, & sequitur Decius in l:x. mer.3 s.ff.de reg. ivr.earum Dagilis est sexus,lenti. ε. Ad Vell. Inst. quibus alienare non licet in principio , eumque lagis condendae munus publicum fit, institu. de iur. natur. g. lex, ills que 1 publicis muneribus remotae sint,l. .Ede rep.tur.videntur etiam a legibus terendis hoc ipso submotae Contrarium di*utat Connanus libro I .c. 8mu.4.us messib incanulienim cauta . Priarum affert exemplum M
182쪽
Amarronum,quaepropra)s Iegibus utebantur. Item Cererem tulisse Ie es'. Ais do Solonem in Mineruam retulisse,quas condidit. A Celtis mulieres aliquando statutae sunt iudices; & apud Graecos ius suffragii habuere. Nestat verba ista Pr 'mum vn orum a Papiniano ad taminas excludendas esse apposita , sed ut ostendat, consuetum id esse, ut prudentum consilio serantur V Iidius argumentari potuit ab auctoritate Platonis 7.de Iegibus,ubi decernit mulieres,non secus ac viros ipsos,ad litterarias,militaresque disciplinas admitti.&in castra, Si in gymnasia recipi debere . Amphus eum nihil magis super heroiacam virtutem an legislatore liceat expetere,& eius quidem non sint mulieres expertes, nulla ratione videntur a legumlatione repelledae. Exemplo sunt Iudicta Imbreaa athasilea A,Ira ronum Camilla Volscoriam,Cleopatra AEgipti Reaina. quae illiutri aliquo facinore omnes heroicam virtutem patefecerunt. Taceo irgines,ac Marti res,quas Theologi extollunt. Neque tamen facile a communi 2 sententia recedendum videtur, neque ea absolute probanda. l Primum it
que si de aure Quiritum disputanduin est , certum est, mulieres eo iure testem ferre non posse,quod moribus introductum est l.-minae,sfide rest iur.Amplius quandiu more Italico a scientijs abstinent, a legibus serendis easdem velut minus aptas abstinere necesse est. Quod si aliquis eas Platonis placito in e stra, S: gmnasia receperit, a Senatu, de legum sanctione iuste reiicere non pos terit. Postremo i considerandum est quod alibi tractatum est quattuor esse 'principis sacultates legum ferendarum; duas intrinsecas, prudentiam, &sapientiam Iduas extrinsecas potentiam, & voluntatem. Posteriores tam in istam ha reditario iure, quam praescripta consiletudine competere possunt. Pr dentia viri est 'on mulieris. Sunt &mulieri suae virtutes, ut pudicitia. Igitur priorum ficultatum non satis est compos . Quod si mulieris imperantis voluntati, & potentiae prudentum virorum consultationem adiunxeris, Iestem esse non dubito.Mulier igitur vocata ad regnum propria potentia, & voluntate cum aliorum sapientia, & prudentia leges ferre poterit. Ex hac etiam dissiniti ro ne colligendum est, legem iniustam non esse leg , quoniam l non prude iis , led callidi viri consultatio existimanda est: finis legum est publicum bori num,Rcipublicae conser iratio, neque lex est de fine: quia de eo ' non est con- iustatio I sed de medi)s dirigentibus in finem, Arist. 3. Eth. cap. 3. Idem tamen 3 .Poly t. cap. vlt. ait, de i)s, quae in consultationem veniunt fieri non posse, ut Iex feratur. Sed de ijs videlicet omnibus accipiendum est, quoniam, ut paullo ante monet, non omnia queunt legibus comprehendi, ut infr.eod. l.non poplunt. De omnibus igitur, quae in consultationem veniunt, legem serre impossibile est, sed chim de aliquo ferenda est, id veniat in consultatione, nece δε est.
Lonsultatio autem , ut mulierum .esse non debet, ita nec iuuenum. Iuvenes a i parere te ibus,non eas serre decet. Plato a. de legibus ait, legem optimam eD.quae iubet, quis iuuenum quaerere audeat, recte ne, an contra Deras h be'm, seu νευ ommum ore, unaDe voce tanquam a Si spositas seruari pract-xu nec ullo modo aliter paIιιμιcquam a iuuenibus excogitan . Senem autem si cyma excoratarit Principibus, cst aquatibus nemine Iuuenum auZente referre, Bonae tortu:rae , non sapientiae imputantum ait, cum iuuenis auctoritate rem uaedam gubernantur. Senibus contra propter aetatem,&prudentiam si immainςst ad persuadendirin authoritas. Ijs meri id idem penὰ honos habitus est, qui sempet T. detur. tua mun. Non igitur consultum hoc debet cuiussinet, & sine delectu, sed prudentum virorum. Nam, ut at Mum
183쪽
eum prospeximus.C.de veter. iur. enucl. Summum bonum intelligere,in quos sex dirigenda. est,non tam potentiae,& uoluntatis, quam sapientiae, & p lan tiaest,Ideo princeps prudentum consilio non adhibito legem temere serre vicibi , itur.Sed cum suist oculos prudentum adiungit Argus essicitur. Conferunt ad id l.humanum,C.delegi.l. 1. de orig.tur. Exemplum Adriani in L Item veniunts.p eter isde petit. haered. Tum quod ait Cicero Philip . x. . lege grauiui,in tr iuatiormismum est testamenἔum. inrito virorum comasultationem expolcit.
pta,quae a bono,& aequo,atque adeo a virtut de ossicio deficiunt,usurpare uide turife in ciuili negocios nos debere apparent per sententiam, de executionem coercemur ad dandum, &ad faciendum compellimur ignorantes alioqui deliactu,quod ipsa re admissam est.Suspecta mihi semper haec interpretatio fuit. Verba enim improprie nimis accipit contra l.non aliter,fide leg. 3 . Neque uero delicti appellatio in iure nostro ad negocia mere ciuilia referri consueuit, quod sis nunquam relatum est,nec recipi debet,l. I .ff. de senat. Tum coercitionis nomead caussas referri solet,quatenus crimen sapien. l.vit.&4. I .f.vit .fide oss. eius l.
a sale iurisd.omn.iud.Coercere aqua dixit Vlp.in I. I A. de fonte esse eande continere sie ne diffluat, vel dilabatur. Sic coercere delicta est eadem poena conti nere ne disiluant,de dilabantur,unde consurgat inaequalitas. quae nihil aliud est, quam iniquitas:Est igitur ipsum in squale intra aequalitatis cancellos comprimere .l QAaeri potest, an lex omnia delicta coerceat λ Et quidem ciues bonos eff-cere cupit,I.i .sside iust. 8c iure,id assequi nequit,si in aliquo vitiosos esse permi
tat,Contra tamen est,nam cogitationis nulla poena,l.cogitationes,sside pom.
demeretrices sui corporis quaestum publIcelacientes tollerantur,& alia quaedaminimae cohibemur quae per diuinam prouidentiam uindieantur. Igitur leges humanae noci omnia sed ea potissimum flagitia celeraque prohibent,quae Reipublicae quietem,pacemque perturbant,&ius Tertij Isdunt 'iquo modo. Ad argugumentum respondeo,id legem gradatim essicere, ut ulterius postea sua sponte progrediantur,in autem coercitio effcctus legis potius quam lex. Sed eonsueuer o re t Iurisconsulti in dissinitionibus etiam tradendis a causis ad effectus diuertexe. sitis enim habent rem itλ demonstrare,ut omnis tollatur aequivocatio. Ideo serruitus dissinitur,ut siconstitutio iuristentium , qua quis dominio xlieno c6tra naturam subiicitur.In is iure person .s gemitus a.liberta, .semirus. Dis stat.
ho cum tamen nonconstitutio si elaeonstitutione proficiscatur.sic ab eg ctu iussinit Grat .in c.ius gentium,dist. i anquiens,lus gemium est fiduum scrvatio. aedificatio, munitioseu camisitatis,feruatures, est e. hqc tamen iunt esse siuris,non ipsum ius. Ita VIp.in l. r a.depo. Depositum H ,quod e odsendum H cui datum MLeontractum d est ex re,qui in contractum deducitur.
37 videtur ' quilibet ignoranter delinquere, quoniam ivxtailiud Horatianum
cipitur specie recti,& errantis nullus est consens a .a .ffuse iudie. Et voluntam quidem fertur in bonum uerum,sed hoc absolutὸ quidem,ut Arist. placet terti
Etru p.4. Sed ignorantia multifex. t Alia eius,quod expedis,dc conducit,alia
184쪽
uniuersalis, utraque ignoratio non inuoluntarii eatissa est, sed prauitatIs sponitaneae,cum ob eam homines vituperentur, Idem libro 3 .c. r .Alioqui nemo sponte improbus esset,quod est falsum,ut per eundem d. libro,c. s. Alia est ignorantia particularium, & circumstantiarum, eaq; neq;semper excusat, neq; semper coerceturciponte autem fieri videtur ex eiusdem ententia, ius principium ethin eo,qui agit particularia cognoscente in quibus actio consistit. Ex us verb,qui ignorantia delinquunt,quidam delinquunt inuiti,quidam ignorantes, non tameinuiti. Inuiti simul,ac ignorantes sunt in ea actione,qup dolorem,ac paenitnetiam raffert. Qui enim factum minime aegre sert,neq; inuitus cum non doleat, neque sponte quod ignorauit egit,& hic dicitur non sponte,sed ignoranter agere.& ad hanc forte ignorantiam respexit Papinianus quae piinibilis est. Coerceri me intias voluit igno ites,non autem inuitos.Inuiti .n. t neq, delinqunt neq; quisquam inuitus redditur iniustus,quia neq, inuitus iustus ericitur.legis ergo est coercere spontaneos, & ignorantes delinquentes; & ignorantes non omnes, sed eos, qui non sunt inuiti,cuiusmodi censentur,qui non aegreserunt quod egerunt, quisbi suae ignorantiae caussam suppeditarunt,qui per negligentiam ignorantes sutao Ita Arist.c. I .d. lib.3 .Nam i & quid de facili potuit fieri certior, pro sciente habetur l.si duo,& ibi gl.is de acqui.haereditat.Dec.in I.quandiu num. I 3 .C.qui admitti. Aymon .conLa 2 3 nu. . Quaestiones quaedam excitantur a nostris, quae mi- . I nus ad legissatorem pertinent. Ea praesentis est indaginis, An valeat i statutum . ne ignorantia possit allegari. Bald. num. s. ait valere per t. diuus.ff.de fals ibi.
O ne vel hιs venia detur, qui se ignorse edicti seueritatem praetendant Sed ego contra; nam,& in ea specie ob solam ignorantiam parcitur militibus.l. quod adhibitus.C.de ijs,qui sibi ab scrib.8c in I.diuus non tam prohibitionem edicti, qeius seueritatem ignorare praetendebant: & ita loquitur de ignorantia poenae , non piohibitionis .Qui ergo peccat in legem,tenetur,etiamsi poenas legis ignoret,nam facit contra legem. Statuere autem ne ignorantia excuset, vel allegari
queat,est decernere aliquando eum,qui inuite agit delinquere,&ita aliquem inuitum improbum fieri, quod est absurdum,&ab omnr debet abesse. Sic ergoa a terit temperandum tale statutum, ne ignorantiae allegatio admittatur, quasi in omnibus praesumptionem scientiae inducat, nisi in contincti offeratur probatio iuxta sensum glossin I.3 .C. de his,qui sibi adscr.Alioquin nec valere poterit,u Iut iniustum,nec iusdicens,aliter interpretari,aut obseruari debebit. Ex quibus,3 constat i & si clausula decreti irritantis soleat ligare ignorantes.c. si eo tempore,& ibi gl.de elect .in 6.nam in hoc aequiparatur sententiae. c.I. u. Adijciebatur de concel .praeben. in s.eam nihil ultra operari, quam quod irritum sit, quod in contrarium fit,etiam si fiat ab ignorantc,non tamen ut is puniri possit, quia fece
rit contra legem,nam a poena recte excusatur propter ignorantiana,quoniam ea cum faciat illum esse sine culpa operatur,etiam ut esse debeat sine poena,c.si beneficia,&ibi glosside praeb. in 6.ubi etiam notat Anch.a .not.Felyn. in c. 2. num.
a 4 Est quaedam sponsio ciuium inter se, t quae curat eos bonos efficere, non timeri emit. Et quaratione, qui pro tregua spondent, vel de non offendendo, non
tamen iustum faciunt pro quo spondent, sed fricti fide pectinia emendant'imuriam, ita lex coercet iniustos datis iussiciisyaro hiside conantur est spo sim
185쪽
so,scut & commune praeceptum Nequρ enim lex erit, nisi ligee omnes,neque ligabit omnes,nisi dimnes spondeant.Leges sub Rege latae ex lege Regia hanc ibosionem continent,qua populus transferens omnem in Regem potestatem etiam spoponditie leges ab eo serendas seruaturum,S.sed quod Principi, Insti.de iurenat.gen.&ctu. Ante quidem lex erat, quod populus Romanus Senatorio Magia stratu interrogante ueluti Consule constituebat,ea constitutio communem omnium sponsionem continebat.Hanc,Baldus ut adnotaui sormam legis censetat
proselio nihil aliud est praeter legem,quod hac sponsione consistat.
I Disnitio legit ex Demosibene Orataria est. et Lex infitposita iustitis Princeps legibussolutus est. 6 inod verum in eoistue udiremue ex sententia Diui Thoma.s humana obliget in foro confrientia. 6 Leges humana ope uitiose.
Opinio Osrmatιua,quod lex obliget,comprobatur. 8 Et obligat Principem. si varia recensentur,ob que legi obediendum est. a o Ignorantia pro improbitate a Platone usurpara. I i Dictio maxime significar maioritatem rationis. I a .animalia bruta iuris expertisaron tantum rationi . II inuoluntarium quasi ignoratum , non quasi inuitam usurpatur in taer Dinri quales an sub icianturlegibus ciuitatis. Et an alieni territorii gentes. Is Legem,non bomiuem dominari oportet. I 6 Legem rerum diuinarum reginam esse,quomodo accipiendum. , malat σ bonos subiici legi,diuersa tamen ratione. I 8 Regulae dieinitio ex Accursio.
xy λιaei Lm dioinitiosecundum acceptionem diuersam, se huic legi magis
a o Accursiι error de animati natura eluili.
ai ciui is disciplina arti medica proportione respondet. α 1 α sippi ininitio, o ciuitem, naturalem legem comprehendit.
L.II. Martianus libro I Inntitutimum. st Demomenes oratorsie definit. Lex est,cru on nes homines decet obe aere,cum propter multa, maria,
186쪽
rro . A L E X. Τ V R. I. C. /tum maxime,quia omnis lex eΗ inuentio quadam, P donuis Dei r decretum autem bominum splentum: correctio autem
et oluntariorum,di non 'voluntariorum peccatorum: ciuitatis autem compositio communi secundum quam omnes decet viuere, qui in Auitate fiunt. Se ω Philosephus summus Stoicae Sapientia Chr 'pussic incipit librum,quem fecit, lex est
omnium diuinarum s humanarum rerum regina , oportet
autem eam etiam praesidere, s bonis, O malis, ου principem es' ducem esse, undum hoc regulam instorum, e r iniu- . florum, ω eorum, quae natura ciuiliasant animantia,praec ptrix quirim faciendorum, obibitris autem non faciendorum.1 Efinitio hsc Demosthenis,ut FP.paro ait, ' vere oratoria est, in quam o Ita nandς rei gratia multa coniecit,ad explicandam vim legis non usquequa- 'oue necessaria. Sed utile est populo exhiberi legem tanquam aliquid sanetlim, S prope diuinum,ut quicquid aduersus legem fit, id aduersus fas 8c religicnc mesie intelligatur . Haec , vel milia.ut uera sunt, sic quoque ad perluadendum vidcntur aptissima. Demosthenis historiam ornate admodum Corasius retulit.
Hinc duo licet adnotare.Alterum,quod homines omnes;alterum,quod solos homines decet obedire:quo argo excluduntur animalia ronis expertia, Ex prim ω & inferius apparebit Ex primo consequitur, leges iustis & intuitis hc nunib. a positaS csse,N ortet. n.vtini hac ipsa lege ea prssidere bonis,&malis.Attiustis no videtur esse lex posita,ut scribit Paulus ad I hi.Episti .veru illud intelligi d civi iustus non subi jciatur legi coactus Jed tua sponte: Decet igitur omi cs ObCoi re.&iusti quidem uoluntarie obediunt, improbi aute in coguntur obedir c . Scd3 amplius princeps 1 legibus solutus est,t .princeps ins a codem, ergo no omnς ,& quidem uniuersalis assi; mativa in uno sal: a, in totiani , itiatur,t .si is qui duccia ta.6. I .ffide reb.dub.Respcndeo, principcm velle nihilominus vivere sub lege,l.digna vox,C.de legibus.Salyc.rkalij ibi dicunt de honestate,& non de nec mi te teneri.Diuus Thom. t super pr. r.q.s6.art .s .distinguens ait Principem coactive non subi jci legi, quia supra legem 4st,sed directive subiectum esse Matenus lex regula quedan, stidirigit tu non potest Princcps hanc vim legis directivam
non sentire Sc quanquam non sit reus uiolats legis non seruando illam est tamereus violati iuris naturalis . secundum quod qus lil ct pars suo toto respondς ς
187쪽
d Messit ideo videri potest subiectus in sorst psi, iure cuius audit intus repugnare conscientiam. Quod eatenus verum ci se poterit, quatenus lex humanas obliget in soro conscientiae de quo dubitari potest. 1 Primum quia inferior in su-pσriore imperium non habet,caen neque par habeat in parem,l. ille a quo,f. tem Itiuum,ffad Trebell. ergo lex humana non poterit de conscientia iudicium stas tuere,quoniam eius iudicium diuinum est.Secundo hae leges humanae t tapius vitium continent,ianaximum vitium,C.de lib. prael. saepe durae sunt,l. prospexis . Di,S a quibus,saepe invidae,& inhumanae,init .de leg. sus. Canin. Aliquando caditios λε sed quia, init.de fid .haered.qus certe in soro conscientiae,qui malum om-7 ne abhorret,ligare non queunt.Contrariumlsentit hic Martianus,dum ait,quod ei omnes homines decet Obedire. Confirmatur hoc arpumento quod edin lex recta ratio sit de eatenus lex, quatenus rectitudine rationis informatur, non pctest quis a lege recedere, quin Sc idem a rectitudine rationis recedat,& rationis dictainine contempto in obliquum flectatur,& ideo huius saltem culpae reum esse oporteat. Sed apertius probatur secundum illud Prouerb. 3. per me reges re-rium conditores iusta decernunt .Ex quo soluitur secundum argumentitin,qiiod cum lex intuita, nec lex quidem sie,dum dicimus, legem humana obligare in foro conscicntiae , dicimus legem iustam, quae derivatura lege aeterna,
quo ordine libro singulari ad hunc titulum ea plicatum est, & quatenus ab ea derivatur,ducit ab eadem vim hanc obligandi in foro conscientiae.Ad primum responderi potuit iuxta illud Appostoli ad Romanos persas iam ana a Deo ect. Quamobrcm Iustinianus,ins .in Proem .in s. i. 8c in s.cumque hoc & alibi saepe omnia retulit in Deum .Et ideo qui potestati resistit, iuste dominanti, Mimperanti,Dei ordinationi videtur aduersari, quo nomine reus est in conscientia sua. Tum etiam ex Martiano hic respondere possumus, quod quatenus omnis
lex est inuentio quaedain, S: donum Dei, hoc etiam nomine obligat in foro praediι cto . Qua ratione neque Principi t eam negligere fas est, quoniam eiusdem le-. gis ab aeterna derivationi saltem subiicitur quoquomodo, ut eam vim sint culpa non queat effligere. Sed & de eadem re plura dicemus infra in I Princeps, velut
quoniam vero omnia consonant,nec mirum est,si multa sint,miae ad id impellant; ν nam bonum est Mindire legi.variat ex diue sis respectibus oriuntur. Primum qui aescum lex Iumerium commune sit,ut l*roxima;frustra praeeiperee si nullus obediret.Ea propter Arist.lib.4.Polyt.c.3 .inquit. Habere aurem leges bonas non id est si recte itaque una recte legum insti-stutio putanda est legibus parere,altera,virecte sint leges positae quibus parere oporteat, υ cum sponsio totius Reipublicae si, turpe et , de flagitiosum fidem fallere, i. i. s. de cons . pec. Accedat,quod edm lex praeelecta sit, ut ait Ari
nentia ect; tum nulla daretur distinctio bene,aut mal*vivendi,& si quisque suo viveret rbitrio , & ut ait Plato. . de legibus, ficilὸ ciuitates onmes dasciuia, di iniustitia replerentur , Denique lex , ut Tullius probat 3. de legibus,
3msterium quoddam est sine quo nee domaes vlia, nee clatitas, nec gens nec iam πη- vmuersum genus stare, nec rerum na tura omms , nec syse mundus potes,
Ut merito Idem Plato 3 .de legibus dixerit,legibus non parere perniciosissi nam
188쪽
ro ignorantiam esse,quae ceraut eo loci nihil aliud Platoni est, quam Improbliti
T V. M MA X I UM Maxime Iegi obediendum est, quia omnis lex
est inuentio quaedam,& donum Dei.Dictio eiusmodi maioritatem rationis signixi ficat.t glo.in l .illud.lf Ad leg.Aquit. Maior ratio est ratio finalis non impulsiva,
quoniam magis ilIa urget, quam ista,nam haec remota est; illa vero proxima Barto.in I.demonstratio. 6.quod autem n de eo .R demons .Haec igitur ratio caeter i ris multis,ac varijs potior erit. t id animalia bruta eximuntur a notione i - ris etiam naturalis contra Vlpi .placitum in I. r .s.huius studij jup. de iust. & iur. Et Iustin.inst.de iv.nat.& gent.de citr.quoniam ut ait Tullius I. de legibus ex tu generibus istam e animHyrater hominem. γὸd-nmtiam ahanam Dei. Qui autem Iegem praeesse iubent,videntur iubere Deum praeesse,N leges. Arist.lib. 3 .Poly .cap.r a. Inuentionem Dei esse probarunt Iegumlatores omnes Nam Mercurius Termaximus,qui AEgiptijs leges tradidit eas in MercuriumMunos,qui Cretensibus in Iouem Dragon,& Solon in Mineruam retulere,Charo das,qui Carthaginensibus,a Saturno accepisse fatetur.Plato nunc Iovi, nunc Mpollini acceptas ferre videtur. Quas relationes nemo quas penitus fibulosas cfitempserit.Legislatori opus est Sapientia, Se huic adiuncta est eontemplatio,-plius indiget iustitia,potestate,eloquentia.Haec per Minerum,Saturnum, Apollinem,Iouem,Mercuritim,significantur.Moyses,qui Iudaeis leges dedit, in Deum verum retulit,qui velut maximus,&optimus nobis haec omnia praestat,In quem non relata lex similis erit,ut aliquando Firmianus dixit de vero cultu,c.9.hum no corpori caput non habenti,in quo tamet si membra omnia locis suis constεt& figura,& habitudine, tamen quoniam deest id quod est omnium principale, di vita de omni sensu caret Hac ipsa ratione quis merito nos sacerdotes iuris appellat authore Vlp.in L i .s de ius& iu.Custodimus etenim i quod verὶ donum
Tum etiam virorum prudentum consultum dicti lex estini colungimus haec duo quod ante dixi assequi videmur Sapientiam,& Prudentiam principes facultates legi insitas esse. VOLUNT ARI ORU M, Ermn volamariorum puraetorem .eor' irectio lex dieitur , quemadmodum coercitio eorum, qui sponte,vel ignoran-33 tia delinquunt Non t voluntarium hic quas ignoratum,no quafi inuitum, velut medium,inter voluntarium 8e iniustum ponitur. 'CIVIT AT IS autem eompositio communis Componit lex, dum ligat, ligat enim omnes,eosque dum ligat,sub se simul etiam ponit.Quatenus est sponso totius Reipublicae,eiusdem etiam est compositio. x r N CIVIT AT E sy NT Meos,quit sunt extra ciuitatem,
decet non vivere secundum leges,vel indecorum non est ita non vivere Districtitates etiam secundum hane legem vivere debent; quas pars ciuitatis eiusdem territorium usurpatur.est enim ciuitati connnexum, & de connexis idem est i
ilicium . na vertimes de neg.gest. de tanquam connexi districtuales in
189쪽
elaitate videntur esse,& ita cessat obiectio.Simul verb cosequitur, ut Coras aro. eos,qui sunt extra territorium,quia nullo modo in ciuisate sunt, eiusdem legib. non alligari. l. I. aede tui. 8 cur.
- STOIC AE S APIE NTI AE, Late admodum de Stoicis,& eorum
Sapientia tractat Corasius,ad quem alios resero.
11 LEX EST, Haec Chrysippi dignitio significat, legeni, thon hominem dominari oportere,olatenus legem reginam esse ait,ea quidem regit, non regitur ab homine,citoque perstura illa ciuitas est, quae sibi subiicit legem, non autem se subiicit legi .Regimen hoc ad vim directivam referendum est, quo nomine obli-x6 stat in foro soli.Sed quomodo lex est rerum diuinarum,regina t Si de lege ipsi Deo coaeterna Chrysippus intellexisset, quae ratio qiuaedam est diuinae sapientiae mouentis omnia ad tuum finem,id verum esset absolute, quasi legem illam dissinisset,unde caeterae derivantur omnes . Alioquin rerum diuinarum interpretari fas erit, idest ad diuina pertinentium. Quomodo enim dcceat hominem se habe re tam in diuinis,quam in humanis regina, Iex imperat. Ideo erga Deum religio a lege est,t.1.ff. de tui . & iur. Sic multa ciuili lege prodita sunt , ius res diuinas attingunt, ut in tit. C. de sum.Trinit .de sacros. Eceam vis de cler. De haere. de
ir so NIS ET L IS. Malli ' quidem subiiciuntur legi ut eo actu
cogenti.Boni non hoc modo, ipsi enim sibi simi lex . Sed 't regulatum subiicitur suae regulae . Lex autem dum utrisque praeest secundum iustitiam distributiu
Poenas, praemiaque decernit Accursius hic. Sed,& officia commutatiuae iustitiae etiam adimplet,sic itaque praeest, ut iustitiam omnem tueatur,dum pacta,conue-tiones,& ita denique commercia omnia fouet. Praeest ergo in hominibus, non in praemiis,poenisue dulaxat. Sic legislatorem omnibus praeesse oportet, quod si g. Iusti. Auth .de haered. S: falc. in pri iaci pio,inquiens occvsu nobis circa totius Repubtica curas. Recte totius inquit quia partem agnoscere,partem deserere est scindere actum contra naturam, l. ius nostrum .isde re g. iur. Et publicae 8d priuatae utilitatis rationem habere oportet in legibus codendis,l. I .g.huius ,ffide ius.& iur.& rei militaris de totius disciplinae ciuilis, inst.in prooemio,& ita omnibus praeesse.
pendiosam doctrinam, vel unius casus , vel plurium, in quibus eadem ratio vertitur,vel accipit pro eo,quod rem quae est, breuiter enarret, l. I. f. de re g. ivr.minus recte Chry sippi mentem videtur accipere,Rectius ex cap. regula, dist. Is 3 . egilla dicitur hic, t quae recte ducat,nec aliquem aliorsum trahat; vel quasi regat,& normam recte, beneqile vivendi praebeat,& distortum prauumq; corrigat, uec emendet,& hoc sensu i egula nunquam fal lit, sed est lex quρdam ab Ilita, quae sitas exceptiones includit,ut ibi glo. Superiori modo regqla ex iure descendit, Si ex iure,quod est regula. fit d. l. I. Posteriori autem ex regula eiusmodi,
quasi lege quadam absoluta aliae leges desumuntur . Sic Tulliust . de legibus I dum Diuiligod by Corale
190쪽
dum ait,ea est erum mra νιι,ea mens, inqueyriamur crisa que Herogaeia .e iam sensu nomen hoc virpat. Ni VSTOR VIM . Sie ipsa iurisprudentia est iusti , atque iniusti scientia; illud,ut eustodiri faciat.hoc nota debet,ut quatenus poditientendet,si-
ao N AT UR A cI VILI A sint. Notat Accursus,&tmese duas hic
species contrarias significari,aut coaequales naturale,de ciuile . At Chrysippus aliud sentit,videlicet, hominem natura esse ammat civile sociabila, hinc solus mundi ciuis nuncupari meretur , cum solus chimis disciplinae sit compos. Videtur autem id esse naturale in bomine , quod omnibus accidit , mul- , a Itoque maius . quodlatis hominibus accidit . Ciuilis sticotia i proportione quadana arti medicae respondet . linc corporis aegri , illa animi curam suscipiunt, & medelas asserunt . Ut igitur sistus homo animi morbis amivalet . ita solus ciuilis scientiae notione , ac medicina restitui potest . Α-ctiones prout a virtute viti)sque prodire quarunt , ad ciuilem ius p ectiorum pertinent . Hae verb a solis hominibus prodire possunt . Lex merito ciuilium duntaxat animantium est regula . Quod sequitur vim praeceptium fgnificat superius explicatam . Sed praetere adum non est , hanc Chrysppia 1 t diffinitionem ciuilein simul de naturalem legem comprehendere,& quod ex utraque consurgit absolutum c petis ut, illam ver Demosthenis magis ad ciuilem legem esse reserendam. In L. 3.1 An iis quartuor legitassequentibus albqua inculcatio, Mi supersitium minsita
a In iure nisi debet esse superfluum. 3 Supernuum quid sit.
6 Duosunt Pomponii pronunciata in hac lege . Inopinatorum quare non sit lex.6 Quae accidunt,ut plurimum redolent naturam νniuersalium. 7 Iniusto ,σiniusto constituerissis maxima disterentia , maximus item er
L. III. Pomponius lib. et s. Ad Sabinum.