장음표시 사용
221쪽
IN LEG. m. DE LEGIBI LIB. SING.
L. XIIII. Paulus Lib. s . ad edictum.
Orid ero contra rationem iuris receptum est,n Uno.
in Ationem iuris. Hoc idem caput relatum est in I.quod contra,ff.de reg.tur. et Ratio t tum hie,tum alibi saepe pro stri iubtili,exactoque iure,qu- eor,tici verborum adhaeret accipi videtur d.l.quod cotra,& 1.nulla,in .eod.ita C ras,hic nu. I .Quod plane Dum mihi videturm , enim idem sunt ius ipsum,&ratio iurismam frustra diceremus eandem rationem idem postulare ius,l.illud. Ead leg.Aquit. Sed hanc stricti iuris rationem censendam esse non dubito, quae non inhaeret verbis, cum semper generalius usurpetur, ne sit eadem cum dicto, , sed eo generalior. Disserunt i penes mei, aliquid recipere contra ius el contra rationem iuris: Primo casu ius contrario iure tolli videtur.Secundo non ita sed cessat eo casu. Paulus itaqi videtqr contrahere Iuliani & vlpiani sententiam ad m,quae uniuersali iuri, eiusq; rationi respondent,ut liceat tunc procedere de tamilibus ad similia,cum a generali,non angulari iure prbcessus iste desumitur. Et ideo id, quod recipitur secundum iuris rationem ,poterit produci ad cons quentias.Ratio diuersitatis est,quoniam hoc modo tum lex, tum ratio legis hae productione conseruantur.At per contrariu quo plura sunt,qμε recipimus coatra ratione iuris eo magis iuris fine perstringimus , atqs in angustii redigimus.
, E PT VM ESτ. Reeeptum tesse id maxime videri solet,quod
inmores,& consuetudinem transi.Sic Scsuola Iuliani sententiam recelsam diis alit in I.gallus .f.vltafide lib.& post.ut duobus capitibus legis eommixtis indoceretur lex, ne ruperetur testameta. Eode plane sensu Vlp. in l. I.Ede Senat. aitvsiqua relatisi, nec praeωριῶ esse. matres cosulariu cosulares sint .Et ad rem no fra Caius in 1.Seruu,Trem pup.sal.D.ait prasitasu pupillus. est Drapossis etias eius inaιιι erit,ut no intelligat quad agar, me propter utilitare receptia est rinci . eum stipulari,est agere Id certe contra rationem iuris receptum est ob dese- ehu consensus,sine quo in uua esse stipulatio Iet,l. I.f.adeo.fide pac.Ratio iuris exigit, ut in unoquoq; cotractu utriusq; cotrahentis consensus interueniat, argumento l.Sicu C.de est.& obl.qus vel a dissitatione contra citus tradita per Theoph. Inst.de obl.prope fine comodissime sumeretur.Ille ibi dissinit, Conirridus est duorsi, plurisiue ιnide coventis, ct colensus ad constituenda obligatione, M alter alteri ι obnoxius. Sed cum id in pupillo receptum sit,non est produs cendum ad consequentias. Et si ita interpretamur t aliud erit receptum esse, aliud costitutu esse,& de ijs,qus costituta sunt,capita sequetia tractare videtur.
quaedam posita ratione actus: quae consequuntur aetiim , ad hanc legem non perimisit. Ideo Caius in d.l.sexuum,ubi dixit, rectὸν uia stipulari subiecit&
agere. Nam stipulationcm aeuo ex stiri tu . vel certi condiesio consedur ,
222쪽
Inst. de verb. oblig. in princ. Stipulatio verborum obligationem parit, nam ob rcam fit, i. s .f.conuentionales .ffide verb. oblig.obligatio parit actioiaem,l . licet, g .ea obligatio, C de procur. Cum itare aliquid contra rationem iuris receptu est, illud producitur ad ea omnia, quae consequuntur id, quod receptum 8 est propter re Iam hiris, quod qui vult t aliquod antecedens, fit utri etiam necessariunt conliquens velle intelligitur,f.si ab hostib.Init. qui b. mod. ius patr. potet t. l. Caeterum cons ementias hic existimat Paulus, non retari Fadactum, sed ad rationem eiiis, quod agitur. Accursus affert exeinpla n nulla. 9 Primum t ne priuilegium hypothecae mulieri competens , cum competat, ec n-lijs,ad extraneos haeredes producatur iuxta l. assiduis cum g l. in ver.eis, C. qui pol.in pig. hab. eli enim contra iuris regulam ἱ qua prior tempore prior etiam est in iure d. l. ver. duabus. Secundum rumit ex l. I . in fi . in s. tit. prox. At ibi non ide eo agitur,quod receptum est,ut hic,quanquam eadem ratio sit,ia in singulari , iure, & in personali constitutione, ut non trahantur ad exemplum, non tamen sunt i lem.Tertium sumit exl. 2.C.de patr. qui fit. distr. ut filius econtra patrem distrahere non possit. Sed pater distrahit iure patriae potestatis, quo olim licebat etiam occiderea. in suis,ffide lib.& post h.at filius nullum ius habet in patre;& eandem fere contineret repugnantiam,quam si diceremus, dominum a seruo evendi posse multa igitur ratio productionis adesssiet, etiamsi licita productio f I o retintare Coras. t exempli caula speciem Vlpiani in l. si dolnus, in pecunia , T de leg. I. Qisi si haeres seruum haereditarium praestare recuset, feste patrem
suum, vel matrem, vel fratres naturales aequissimum ait ex harcamsanem estas ruicis prae Zare. At, cum alicui poculum legatum est, re velit haeres aestimationem praestare ;ηilia iniquum dicat id separari a l. , non impetrabit' a Praetore. Et ita quod in persena recipitur,ad res non producitur ex eodem ali ctionis argumento,quod dura separatio sit.At Vlp. subtjcit ibi, enim eanditio est hominis: alia Geterarum rerum.In hominibus enim benigna ratione r teptum est,quod supra probauimus.Igitur negat productioinem,qui alion sit ratio similis, non quia primum contra rationem rcoeptum fit. Et quIdcin contra eam rationem est,quae iubet, quisque uti legasset, rei ita ius esse .l. verbis legis, de verb.signif& quod legatum ab haerede praeliari debeat, I .i . Insi de leg Ad id tamen non respicit Vlp. Quinimmo productio quaedam ibi legitur de patre, MIi matre ad fratres; quod non satis t expendit Coratius. Igitur statuendum est, quod hic Paulus ait facile faciendum non esse, non autem nunquam esse facie dum. Faciendum est autem, cum ex hoc relaxatio quaedam iuris sequitur. Non est faciendum cum euerso. Ideo dura separatio personarum cum visa fuerit, illud in eoninnctis personis recipere , laxamentum iuris dici poterit , quo aequissimum dicitur. At producere illud ad reserat ius enertere,non relaxare. Toties ergo haec productio vitanda est, quoties euertit ius, magis quam duritiem lenire videatur; toties ficienda erit, quoties non tam euertere ius, quam dirigere, ac emendare videbitur:quam laxamenti rationem suggerit eo loci Vlpianiis, dum aequissimum esse ait illud primum. Quoniam aequitas lax mentum est quoddam, lib. sing.ad hunc tit. par. 3. dictum est. Exemplum omnium accommodatissimum dctumi potest ex l. Iubemus, C. ad Trebell. qua sancitur liberis primi gradus mimis in quartam ex Trebel. non esse imputandos, quod contra iuris rationem recipi exploratissimum est l. in fias ei commissariam, ILAd Trebell. haec enim imputatio reddit pleniorem fideicommissi restituti nem. Quaeritur tamen an quod in liberis primi gradus constitutu est, id in ase dentibus
223쪽
dentibus primi gradus obtinere possit,per productionem ad conso, entias.viis , detur par adesse ratio, l.nam &-de inossi test. & paritas gradus a ficit i. non fpossunt, & l. nam ut ait, sup . eod. Contrarium tamen decidit Bariolus in dicta l. in fideicommisi. & Alexander sequitur,&commmiter recipitur quicquid in . .
Curia Delphinatus iudicatum reserat Guid .pay.q. 73. de apertissime probatur . ex hac lege. Quoniam id, quod producere volumus, non est secundum rati nem iuris, quo casu obtinerent, i .non possunt; & l .nam ut ait, sed contra ratio- nem iuris; & rectissimὰ cum dubitari posset, an filiorum appelIatione venirent unepotes, ad liberos primi gradus eam retulisse uidentur. Attamen & si pro- ductio haec fieri non possit ex paritate,Vel identitate rationis, quominus aduerisI3 emur iuri generaliter scripto, eiusque ra iopi 3fientamen lipoterit ex ma toritate rationis. Insignis est locus in I.unica in nn.princ. C.de rei uxor.aeh.vbicam stipulationem intelligi adhibitam fuisse,si interposita non esset,Iust.decreuerit, ait,miato magιs etra inutilis est, validam eam e i. Et ita quod contra rationem iuris introductum' est,producit ad consequentias ex maioritate rationis . Neque obiiciat quis eam productionem fieri Imperatoris constitutioinne,ut in seruo corrupto deducit Accurs. I. ut tantum fide se .corrup. quae utilem tribuit pro filio corrupto, eoq, nomine ait utiliter extendi, l. siquis seruo , C .de fur.& serv. corrup. quod non inficior, quia etiam idem licuisse Iurisprudentibus in specie superiori constanter existimo. Nisi forte quispiam non in- subtiliter dixerit , hic nuIlam adesse productionem , sed unum casum sub altero I ntineri. Utenta maiori summaet inest minori. minor. g. si stipulanti. ff. deverb. obligat. sic quia magis e st fingere stipulationem,ubi nulla sit,quam inutilem confirmare, qui primum decerint, videatur utrumque decernere, quod ei et I s alterum videatur inesse.Similiter l. ob aes t , C. de praed. min.obtinebit, si alioquin fame minor pereat, plus enim est urgeri fame, quam aere alieno. Ex ijsa 6 constat vulgatum ' illud, paria esse aliquid non fieri, vel fieri, & fieri inutiliter , l. quoties, is Qui satisd. cogant. non omni ratione verum esse, quia alte-I7 rum altero ab eo, quod utile est, remotius est, & facilius confirmatur i, quod inutile est, suam de nouo aliquid introducatur,argumento t. patre furioso, T. de his qui sunt sui,vel alte. tur. Paria sane sunt, quousq; alterum maneat inutile,
quia sine effectu. In reliquis minime paria. Inutile enim ad id, quod est acceditatqua ratione,non ens autem nullo modo.
a Regula firmiter inhaerendum est. a Testamentum imperfectum inter tiberos vaget.. Declaratur , si isὴ perfectumsit ratione solemnitastis, non si ratione istunt
3 laris regula pendent ex ratione iuris. A L. siseruum, g sequitur,cum y rid.de verb.oblig. declaratur.3 7 vin entis nullssunt qualitates. . 6 Oscium 'udicis nullamsupponit obligationem. Stipulatio bominis mortui inutilis est.
224쪽
s obligatisum eulpa interiinnienteperpetuari publicam eaminet utilitare . , Ii Perfectio testamenti resentur ad quatuor ex Baldo ad materiamia formam,r adsolemnitatem,ad confirmationem. .
Ia cu sapia intestamento imperfecto liberis aequiparatur. r mantest cribi debet cum duabussaltem demonstrationibus. 'I4 Locus loci in testamentoscribi debet. Is consensus est materia remota Itipulati in
L. X U. Iulianus. Lib. 27. digestorum.
IN sis. Ex ratione dubitassiad hane legem insinuari videt quo ad fieri possit,
firmiter esse regiuae t inhauendivn, ut docuit Accurs in l. omnis dissinisse , ff. ide reg. iur. id enim continet, ut quousque possimus regulas unis sequam ea , iterat autem dubitatio sumi ex quibusdam, uel sis similibus. Iinpersectum test , a mentum inter liberos valeti eorum speciali fluore,&gratia. i. e consulos' ma, g. ex imperfecto, C. de testam. quod contra resulas iuris est.I.si unus ed. itit.l.si quando,C.de inoff.testam. Nihilominus sequi inur rUulas iuris,ut vocuntatis imperfectione vitietur,iuxta regulam, i si quis cum, st de test. I.furi iam . C.qui test. face. poss. Nam cum valeat imperfectum aliquo casu, non vidcbatur caeteris regulis de perfecto testamento subiacere, quasi illi testamento positae forent, quod non posset valere, nisi persectum. Sic etiam cum utilitatis gratia receptum si .pupillum stipulari posse, rem suam saluam fore, si fari possit, licet non intelligat, quod est contra regulam l. i .6.adeo isde paci.qua cauetur, nuselam esse stipulationem, quae non habeat in se consensum;attamen requirimus, ut fari possit. I. semus, fi rem pupil. saluam fore, ut sequamur regulam iuris aliam, quod stipulatio confici non possit, nisi utroque loquente, i. I .sside velis. obligat. Contrarium tamen Iulianus respondct ; Vt uero ratio huius decisi nis splendescere possit, constituendum est, quid commune habeant inter se ratio iuris, & iuris regula.Et sane ut Paului atrin I. I. s. de reg. ivry Rapula est, qua rem , qua est, breu/ter enarrat, non ut ex regula ιών sumatu , fid e, in G 3 quia .st,regula fiat .i Ex ijs intelligitur t eum regula sumatur ex iure, non alia eam ratione constare posse,quam ius ipsiim, a quo sumitur; quod igitur ost contra rationem iuris, consequitur esse contra eiusdem iuris regulam, ut nihil minus regulae ipsi, quam iuris rationi repugnare vide*tur, quoium ex rarione iu- 'ris, ad eiusdem iuris regulam peruenimus. Quod ut utiliter explicetur, assero 4 eiusde Pauli pulcherrima specie,in l. t si seruu, g .sequitur usq; in fi. l.ε de verb oblig. Veteres constituerundi,ut ibide resert quoties culpa interuenit debitoris perpetuari obligationem. Et effectus consticiationis est,ut si Seproinus Caio Sticta debeati ec occidar,nihilominus Stich. pejpψgit,up ibi in I.3It. Quod cert.
225쪽
contra rationem iuris,lari', duas potissimum regulas introductum est. Alter ν est, quod i non entis nullae sint qualitates, l.eius qui s. Si eert. pet.ac ideo nulla solet esse obligatio eius, quod per naturam solui impossibile est, i. si stipuler.ff.
de verti. obligat. Altera est, ut evitetur circuitus inutilis, neque fiatrape'tat actor, quod consequi non potest, cum necesse sit fieri condenuntiorum percunia numerata, non videbatur interesse stipulatoris homnem petςre, quem consequi non posset; 8c ideo recta via id,quod interest, petendum videbatur,a gumento. l. Dominus qui testamento ,sside condictione indeb. Sed cum ob in .eteruentum culpae recedamus ab ijs regulis, & earum iure; adeo ut etiam hominem mortuum petere possimns; quaeritur apud Paulum, an illa obligatio ita perpetuata, homine adhuc mortuo novari possit, Mait paulus de hoc d hilari. Uuras hominem, non est, nec mu - , dyme non debet ras rapo π s. Nam condemnatio, etiam si in pecuniam eo casii fiat, fit tam
g ossicio iudicis , quod i nullam supponit obligationem, l.qui per collusonem, s. .ff. de l. empl. mala, ego 'toncinationcmfleri pos, si hoc acti Ut niter st rus , quod Biliam piaeet. Sinnit itaque Paulus rationem dubitandi ex z regus s iuris, quarumaltera est, inutilem t esse stipulationem hominis mortui, d. i. s stipuler.de verb. oblig. s. r. Inst.de inut .stipui. Et haec prohibet nouatio nem respectu hominis. Altera est, non posse nouari id, quod nullo modo dcbeetur, LI. ff. de nouat.&haec pecuniam respicit. Sed cum contra rationem tu ris receptum sit, hanc obligationem perpetuari, iam non possumus sequi il-das iuris regulas, quae ea iuris ratione nituntur, & ab eo iure descendunt, contra quod receptum est hanc obligationem perpetuari ; itaque alio iure nobis utendum est,quoniam alioquin frustra id contra rationem illam iurisdintroductum esset. Placuit autem veteribus ab ordinario iure recedere in hac specie nes quis tacto i seo petopriam tolleret obligationem contrat .scut,C.dein Mobi.& l .nihil tam naturale,fide reg.tur. Quibus maxime repugnat,ut quam quis solo suo facto oblligationem non introduxit, seruum occidendo possit silo facto tollere. Et quamquam certum sit,stipulatori non posse mortuo iam seruo aliud solui, quam illud, quod interest, &satis hoc nomine ei consit dum sit,nec aliters eoiuli possit,ea tamen constitutio de obligatione perpetuanda i non priuatam, sed publicam respicit utilitatem, & non priuati iuris, sed publici conseruatio nem. Non ergo intuitu stipulatoris obligationem perpetuat, sed publico i tui tu , quia utile est, certos esse modos inducendae, vel tostenda obligationis, Lobligati'num sere, 6.placet,fide in .3e oblig. Tum vero improbo facto, quoquem magis teneri conueniret a se ipso liberari contingeret. Ex hac Pauli spercie perspicuum esse potest verba legis huius ad eas duntaxat regulas pertinere,
quae ex eo iure sumiariir,contra cuius rationem aliquid introductum est. Ideoq; in caeteris quantum fieri potest, sequi debemus regulas iuris 3 Tum etiam com pertum est,qua ratione non obstent ea,quae in contrariu adducta sunt. Na qnodattinet ad prima ratione de tςllamento imperfecto , no absolute recipitur om
3 o nis imperfectio i sed imperfectio respectu solemnitatu .Perfectio. n. testam estri referri potest ad quatuor i , , t tradit Bal. in l. . de testam ad materiam,ad formam, ad soIemnitatem ad confirmationem. Igitur cum ibi remittatur sola inrPersectio solemnitatis, quoad eam solam, non possumus sequi regulas inris, in caeteris possumus, & ideo requiritur, ut sit perfectum ratione voluntatis, ac itae sentiunt Balcastr. & alij tum in d. f.ex imperfecto,tum in d .l. si quis cum,quod 3 2 maxime notandum est pro testamentis ad pias caussas, quae t eadem priui
226쪽
legia sortiuntur ob iuris aequiparationem, ut per Tiraq. de priuil.piae e .pria.
1.Soee.Iun.eoncs .nu. I I .vol. 4.Et ideo alias respondi super quodam testamento in quo erat instituta Ecclesia, illud non fore exeeutioni mandandum, quia eum duo tantum testes adessen alterius nomen sine cognomine scriptum erat; tum dictum erat in domo,non autem locus loci designatus apparebatinon quia non valeret testamentum imperseetiam ratione piae causae ; sed quia sit remissa perfectio solemnitatis, non autem probationissidebq, debeat legitime probari per duos testes, licet non solemniter per t.ubi numerus .is de testi .neq; videaturia testis legitimὲ designatus t per solius nominis expressionem, cum requirantur
x extra de testamentis. ibi trilina, am duobus miramis testibus reνι itis, neque enim iis demonstrationib. praetermissis intelligi potest,an legitimi sint.Sic etiare spe iii designationis loci debuit testamentum esse persectum, quod hoc idem concernat probationem, non solemnitatem. de ob id receptum est locum loci 3 41 exprimi dubere,ut contrarium probari possit Bart.in I. de pupillo,s.qui nun-
Ciat,nu. Laee deno. Oper.nunc .ubi de communi, dein puncto astr. cons4io.Viso,& examinato nu. I. lib. 1.ubi & de consuetudine testatur Alex. Cons. 9.nu. s.
lib. 1 .mniqne nullum facit negocium Iaeritum T rem pupilaal.foaluoniam vela l. I .fide verb. obliῆ. hoc anno disputaui, non consensus, sed verba pertinentas ad materiam stipulationis,est enim consentiis i materia quaedam valde remois cum qua visum est facilius, quam eum proxima stipulationis materia potui se dispensari. Neq; proptera sequitur regulas iuris in eo, quod contra rationem iuris introductum est,sed in alio. NON POSS UMUS. Abnegatur potentia propter repugnantiam, argumento l. ubi repugnantia, ε de reg.tur. repugnat enim in eo quod contra rationem iuris constituta est, sequi reglaam eiusdem iuris eo modo, quo sequi ius ipsum ex quo regula fit. REG VL AS. ReguIa hie aecipitur eo sensit quo in I. I .aede reg.iura onut in I. a. super eod. quoniam regulam illam semper tequimur, ab ista vero aliquando recedimus. videtur aulcm caput huhis legis, tum ad Iegislatorem, tum ad iudicem pertinere, &aeque ad leges, &sententias ferendas aptari commovdissime a uti aceidentia requirunt iudicem adiri, vel Imperatoi em iuxta notat
In L. IcI Ius uniuersale asimutoi Animιituri equitas dumscrioitur scitur iussingulare. 3 Θ3d intersit intersquitatem, singulin ius. 4-Velleianum continet ius singulare. s ContractM ab initio voluntatiuunt, ex post facto nec tinε Mi- - s reui tuitu, adueous hanc necestagem. v Nouβψ smi ris sirusta exuetaerit ut in minimosit Iasus.
ου risurassi quidam ciniituunt in Mutare ess itura cipient. Ex
227쪽
IN LEG. TIT DE LEGIB. LIB. SING. 167
st Euriurasingulari etiam regPta u. Io Ius in latius paterieram ins priuiniatum. H Tenor lorisquisiti . I 1 Lex considerari potest,edi perscier m ordine enerarum legis. rq Ius sinu rare,cur aliqua utili temta tur. 14 pinio deducitur cur idem facilius tollatur, quὀm bis commune. Is In iure communi maior utilirassemper elacet. 1 6 L prospexit .ι iin a quib. prater alios metentissme declarati Banai ad eam error deprae enditur.
L. X VI. paulus Libro singulari de iure
IVS singulare ea, quodeontra tenorem rationis 'o re ab
quam missitatem auctoritate c-Rituentium intriam
Ius sinapilare estinon quia in singularem personam introcinctam sit,sed intuimiuris uniuersari. Ius enim ipsam est , niuersala, vel singularer uniuersala ' istomne genus persomarum edicitur , singulare uero non in singularem nam quia nec ius est , sed in singulare peti arum genus. God i assim stipoteit: Depositum esse reddendii ius uniuersale est, non esse reddendum latroni capitali crimine damnato post pubriationem bonorum ius singulare est, utrumque scriptum in I. bona fides, fidem. Ee si ea retineamus, quae ad titulum explicata sunt, ius singulare est aequitas scripta. Dixi quidem aequistatem scriptam minime concedi,sed veru ui est, quum seribstur, estici ius legitua mum I at non uniuersale, sed sin Iare, & in hane iuris speciem l ineidit aequD3 tas , dum scribitur, ac nomen dintit aequitatis. Illud vero distat fuiter xv tatem, & ius hoc singulare, quod aequitas antecedit, ius hoc consequitur aequi- tatem. Illa emendatius uniuersale, eo modo, quem explicaui. Ius autem hoc derogat,aequitas est circa singula; ius fingulare se ipsiim uniuersaliter edicitur.3: cum statuat aequitas, Titio furioso gladium non esse reddendum ius singvi re non est circa Titium, sed ex Titio ad quemlibet furiosum inferens, stariistfurioso gladium non esse reddendum. Idem ergo ius, &fingulare, Ze uniuers le est;Uniuersale, si ad aequitatem respexeris,quae verisur etrea fit la; Sing lare quoniam non est vuhiersale absolutum , utrimque enita concderat Arist. lib s. Ethic. c. Io. quod uniuersaliter, & absolute legislator Ioquutus sit. A solute loquitur, qui dicit depofitum en reddendum, vel ne; qualitatem adium git, qui dicit furioso latron reo damnato non esse reddendum. Est ante singu- laris qualitas adiuncta, non singularis persona,& ideo non obstati. mr supra eod.' adrat etia Accurea exist si de Senatusconsulio Velleiano, na fidei uiantem ol ligari uniuerialiter deviui videtur ex LMut, C. de invi oblig. ex toto
228쪽
lit .de fideiuGrib.Mulierem fideiubentem non obligari,ex Velleiano est, singu-4 Iare t quidem ius ad illius uniuersalis differentiani. Non singulare, quia de Lu- ,
cretia,aut CamilIa statuat Senatusconsultum. In Lucretia potuit aequum esse, ae in omni mulicre non tam aequum, quam iustum est. Falluntur qui ius singulare ius aequum putant, est enim ius legitimum ab aequitate deductum,non tamen ip- , sum est aequum, nam de suis casibus poterit ab aequitate emendari. Contractus . 's i ex postri necessarios esse. Si semel constitutae obligationi renunciari non iε posse, uniuersale ius est,d.I.sicut.Minores laesos,atque deceptoa ab ea obliga- et tione discedere beneficio restitutionis ius singulare est.Aliquando i est emen
datum,neminoribus decipientibus illud remedium opituletur, neve obminimam laesionem l. 1.C.si minor se maior . di x c. l. scio is de rest. in integ. & casu occurrente ante eas Iatas leges non defuit aquitatis emendatio; Se post ea ipsa emendata in ius singulare coitu ei est, sed ita vidctur uti unque singulare, dc
quidem est, sed prius illud est etiam uniuersale, ac quas genus faba ternum, quod respectu sit periorum species est, se ad inferiora se habet ut gcnus.Illud de minoribus restituendis uniuersale ac si guIare uici potest. Itaque primum edicitur nemini licere a semel constituta obligatione recedere. Tum singulari qualitate adiecta receditur, licere minoribus laesis. Amplius superaddita qualita edoli vel minimi,neqi decipientibus minoribus licere,nce; in minimo Iaesis. At videbitur quibusdam nos ex duplicata qualitate non descendere at ius magis singulare,sed ad uniuersile redit e,quod cit salsum; quia ius est singulare pb qualitates adiunctas,ob quas esse non potest absolutum,neci; tam redit ad uniuersas te primum, quam secundo uniuersali contradicit. Hinc detegitur error i eorum, 'nitus singulare constituunt omnem exceptionem de regula, quia, & ex in res singulari t regula constituitur,l ob aes,C.de praed. n. I. quotieSff. de reg. iur. Male etiam Accursius ad iuris usurpat communis differentiam,quia, 8e ius singulare est commune praeceptum,& ita ius commune,LI .supaeod. nis commune lu-
matur pro Mniuersalis sed ius commune interdum ponitur ad differentiam iuris priuilegiati,i si non speciali,C.de testam. l.eius,f.militia,ff. de milit. test. &hoc 3 o ipsum ius singulare est,sed non Oe, latius ergo patet iuris fingularis appellatio.
Paulus idem, S Iulianus in il . proxime praecedentibus dixerunt contra rati nem iuris, non contra tenorem rationis. Sed ad idem respiciut, & ra tionem pro I I tenore usurpant. Est autem rationis tenori ipsius t rationis aspcdius idest proxuma ratio,quae se se nobis offert.Ita tenorem instrumenti, vel scripturae pro Priama ipfius tale usurpamus. Duplex autem se se offert ratio iuris, altera prim aspectrualtera postremo primus aspectus rationem indicat illius iuris in ea re, vel negotio constituti; veluti ius est,depositum esse reddendum, ratio obuia zst, are locupleteris cum alterius iactura, ac ne deponentis fidem fallas, & haec est
ratio in illa depositi lege .sed quemadmodum lex illa legi univcrsali rei pondet,
quae pubi icam salutem intendit, ac ciues bonos efficit, & quidem est ordo legii, qoo inter se colligantur,l. bona fides ,ε. depositi, firmiorerm rationem reperic s, quae Communem omnium utilitatem considerat, cui eontradicit reddi furioso 1 α gladium, Sc latroni spolia, domino vendicante. Ergo i aut legem aliquam perie consideras,& ius singulare e steontra rationem illius hiris, aut eand an in linso legum ordine colligatam. 8cinuicem non contradicunt,sed iuri legitimo cohaerent.& illud ex utroq; constat,de utramvisti mir aequitati,&illi cedita .
229쪽
Non est aliqua haee utilitas,quasi particularis,nam communem utilkate ius omne quaerit,ut finem,in quem dirigatur,ut sectu do libro explicarum est, Se priustam utilitatem,quae non in communem dirigeretur perperam quaereret, quonia non est finis ultimus &nisi in communem consentiat utilitatem, non est viilbiasted velamento utilitatis cooperta pernicies. Aliquam ergo dicit utilitatem
intuitu singularis circumstantiae illius,quae ius singulare constituit. Vt sici die xa pter adiecta qualitate ius singulare est de aliquo,non de omni, ita t utilita disetur aliqua,quod reperiatur in aliquo casu .Hinc rectὸ deducitur,quod hic notia l*4 bertc.quod ius singulare facilius tollitur, t quam ius commune. nam etiam hoc rationem habet utilitatis, quia maior est utilitas in onini casu, quam in aliquo. a s Quare t ea posita necessitate,ut alterutrum esset eligendum, eligendum est magis beneficium restitutionis omnibus denegari.quam omnibus concedi, silccessiue restatui minores citiam decipientes,quam non restitvi deceptos,duplici enim vitisate posita id te qui debemus,quod est utili M. . D: : Ni b . I. -VT HORIT AT E. Hinc liquere potest etiam ius singulare esse Ius
scriptuin, 8c ab aequitate distare,quae praeter legem seripta est .Ex quo rectededur 6 ei poterit, quid sibi voluerit Coni tantinus in l. i C. de legib. t inquiens, Inter aqvitatem, tu Ne snterposiuam interpretationem nobis folιs,c - oyouet, est licet in
cere.Iiis dicit,depositum esse reddendiim, aequitas, vero dicit non esse redde dum Titio furioso .Pendet interpretatio an ex aequitate constituendum sit gene xaliter furioso non esse reddendum,Titio noli esse reddendum pronsi eiet iudis, argumento l. placuit,C.de i .Furiose reddendum sit,uel ne,statuat Imperatbxs I.quoniam haec est interpretatio posita inter ius, &aequitatem. Quod his verbis caperte probatur, quia ius singulare, non sectis ac uniuersale auctoritatem .deside .rat constituentis. Quod si quis Iurisperitus ita generaliter interpretur,interpretatio illius auctoritate non facit ius,ut docuit Alber .de leg. iur.& u. c. 3 s .nu. 'ε. k seq. quanquam ad hunc locum minime respexerit. Et eiusmodi interpi et a- 'tio non verborum est, quae Iureconsultis termittitur, sed sententiae , quoniam aequitas emendat verba; ergo interpretatio quateniri ab aequitate pendet, tota φresertur ad sententiam, ac ideo ad Principem pertinet, ut probatur in l. Nideo supra codem.ubi hanc in interpretando differentiam adnotaui. Ae ita qui v dem d. l.placuit, d.l. I . recte conciliari videntur. Quod amplius ex singulari Vlpiani responso minus commode adhuc ab alijs explicato ipsius sententia de-QI7 clarata confirmandum existimari .Ait ille in I. prospexitiis qui, &a quibus Prospexit legislator, ne mancipia per manu anisonem quaestion Dbducantur ici
co prohibuit ea manumitta, eertumque diem prasΤιtuιt, ιntra quem manumitte renonticeat . Ipsa ergo quae diuertit omnes omnino seruos suos manum ιι tere , velissienare no6ιMιur , quιa, ita uerba faciunt , ut nee iam auidem Φseruum exira mιnisterium .enu mutieris fuit , ne muro , vel ιn pro reincia post manumιttere, velabenare. quod quirim perquam durum es, sica
ita lex seripta ecl. AEquitatis emendatione n aduersus eiusmodi duritiem cur 38 negligat Vlpianus,caeteri non intelligunt. Bariolus t adnotauit, legem,quae γ' .neraliter loquitur ex desectu rationis non esse restringendam , ut lucri anesias evitetur. Praeter rem inducit lucri, vel damni consideratiotum . Sedrc- erius dici videtur. Vlpiahum ibi abstinere 1 iure singulari,& ab interpretati 'ne posita inter ius,ec aequitatem,non ab ipsa rquitate .aiquitas versatur circa sinu . t gula,
230쪽
rula,non quaris vlmanus eo Ioci speciem ex intuitate dissiniendam, sed de lare ἶngulari errausa introducendo,abstinet, quod Me non fiat muneris essetita Imperato is auctorirate fieri oporieret.Quod si in singulari speeie Meldisset, Suupitiam a marito de adulterio ae suam seruum in Hispania, vel in lonsinquo.
tempore adviteris praetensi desentem mamrmisisse,contra quem,velnullum misnimum quaerendi occurrat iudacium, puto iudicem aduersus legem ratam eius. modi manumissionem habere posse innixum .placuit,C.de iudic.& eiusdem l gis argumento.Nam Vlpianus non ad speciem singularem respexit,vel um ad finitate his,quod ex intepretatione inter ius aequitatem posita descendere, acuere poteratae quo argumento non audet ius illud indueere,eodem in relata specie aequitatis vim latenter insinuat,dum ait ιυ verba fac σι ι nam error in verbis potissimum desiderat aequitatem,sed eo etiam respexit, ne durities illa mi ieioadscriberetur legislatori,quod esta in verbis,non in sententia; & sta iuristi. Etio iudicis eam moderationem poterit admittere, quam verba non patiuntur, argumento I.quamuis.fide in ius vocando.Tribonianus autem aequitatem illam in ius recipere noluit,quod ius illud prohibitiuum non perpetuum foret. sed ad temptis,ac isa modicum prpiudici; seruis afferret,argumento Liad Se si, .ul. inta de ui ficiunt quae dixi in I. ex busupra hoc tit. In L. II.
I. celsus uterque istris civilis scientiam esse arbitratus videtur. 2 ..Argumenum in contrarium quod iuris non sit scientia. 3 Celsus m LMeru-Asequitur,st . de verbor. obligar. aseipso e-ιinci
s ius eluiti sit an , dabitatur contra Vlpiarium in I. I.supra de iuri.σ
s Iussi , of iniunt discrimen non recipitur in sensu , sed in intelle
Io Artit nomen magis, am scientiae conuenit iuri ciuili. II Artis nomen in lati asignificatione usurpatur. Ia Analogia explicatur oecundum quam ius Ws rem dicitur. I3 An in hac lege subaudienda sit dictis taxativa. IA 'Proba regesubaudiendam. Verba legis negligenda non LI 6 Eorum,qui contrarium defredunt,inproxima dubitatione consequentia pro- flemitur. Ir vera istius legis explicatis per viam comparatoris ex Domino Hieronymo Beneuolemo. 13 Iaco Disiligo: by Gooste