M. Tullii Ciceronis Opera ex recensione Christ. Godofr. Schutzii additis commentariis. Tomus primus decimussextus Orationes tom. 3

571쪽

quo empore, et quo modo, non quaerebat; verbum ipsum omnibus modis animi et corporis devorabat'; eosdemque praeclare dicere aiebat, sapientes omnia sua causa sicere rempublicam capessere hominem bene sanum non oportere nihil esse praestabilius

otiosa vita, et plena, et conserta voluptatibusci eos autem, qui dicerent, dignitati esse servienduin , reipublicae consulendum ossicii rationem in omni vita, non commodi esse ducendam, subeunda pro patria pericula, vulnera excipienda, mortem oppetendam, vaticinari atque insanire dicebat. Ex his a duis eius quotidianisque sermonibus, et quod videbam, quibu cum hominibus in interiore aedium parte viveret, et quod ita domus ipsa sumabat, ut multa eius sermonis indicia redoleret, statuebam sic, boni nihil ab illis nugis exspectandum, mali quidem certe nihil pertimescendum. Sed ita est, iudices, ut si gladium parvo puero,

mi si imbecillo seni aut debili dederis, ipse impetu suo nemini noceat; sin ad nudum vel sortissimi viri corpus accesserit, possit acie ipsa ecferri viribus vulnerari ita quum hominibus enervatis atque exsanguibus consulatus, tanquam gladius, esset datus, qui Per Se pungere ueminem unquam potuissent, hi summi imperii nomine armati rempublicam contrucidaverunti

Foedus secerunt cum tribuno plebis palam, ut ab eo provincias acciperent, quas ipsi vellent exercitum, et pecuuiam, quantam vellent, ea lege, si ipsi prius tribuno plebis amiciam et constrictam rempublicam tradidissent ad autem ciedus meo sanguine ictum

i lite loeus merito Uspretus suu sui ideinrisu proratissimi Bruti Ernestio. Neque tame multum pro G populus disiue oraumst iam oseitues si verba animi et eor oris ut misis. interpolaia etiniantur. Nam quid estorini , modi ἀ- ρ ει eoustrinum Cod Henr. Simia

572쪽

PRO P. SEXTIO, CAP. IIciri posse dicebant. Qua re patefacta neque enim dissi inulari tantum scelus poterat, nec tulere . Promulgantur uno eodemque tempore rogationes ab e dem tribuno de mea Minicie, et de provinciis consulum nominatim. uic tum senatus sollicitus, vos equites excitati, Italia cuncta permota, omnes denique omnium en

rum atque ordinum cives summae reipublicae a comsulibus atque a summo imperio petendum esse auxi- Ium arbitrabantur, quum illi soli essent, praetersoriosum illum tribsinum, duo reipublicae turbines, qui non modo praecipitanti patriae non subvenirent, sed eam etiam nimium tarde concidere moererent.

Fragitabatur ab his quotidie quum querelis bonorum

omnium, tum etiam precibus senatus, ut meam causam susciperent, agerent aliquid denique ad senatum roserrent. Hi non modo negando, sed etiam iri idendo, amplissimum quemque illius ordinis insequebantur.

Hic subito quum incredibilis in Capitolium multitudo ex tota urbe, cunctaque Italia convenisset, vestem mutandam omnes, meque etiam omni ratione, privato consilio quoniam publicis ducibus respublica carc-rethdefendendum putarunt. Erat eodem tempore

senatus in aede Concordiae, quod ipsu in temptuni TEPraesentabat memoriam consulatus mei, quum sensu niversus ordo cincinnatum consulem orabat. Nam alter ille horridus et severus consulto se domi continebat. Qua tum superbia coenum illud ac labes, amplissimi ordinis preces, et clarissimorum civium Iacrymas repudiavit me ipsum ut contempsit heluo patriae' Nam quid ego patrimonii dicam, quod ille,

Seia eam Ila cod. Frane et ed. pr. iactum est Cicerone consule, sena-Vo go aberat eam , quod Ern revo tuscousulium de coniuratis occiden-

573쪽

quum quasi quaestiam saceret, amisit Quum venisset

ni Senatum, vos inquauri equites romani et omnes l3Οni, veste mutata, vos iniit Iain Pro meo capite ad

pedes Ienonis impurissimi proiecistis, quum vestris precibus a latrone illo repudiatis, vir incredibili fide, niinguitia line animi, constantia, L. Ninnius, in s minii de republica retulit, senatusque requens vestem pro mea salute mutandam censuit. XlL O diem illum, iudices, lanestum senatui h nisque omnibus rei publicae luctuosum i mihi ad domesticum moerorem, gravem, ad posteritatis memoriam, gloriosum Quid enim quisquam potest ex omni memoria sumere illustrius, quam pro unocivo et bonos omnes privato consensu, et universum senatum publico consilio mutasse vestema quae quidem tum mutatio non deprecationis causa est sacta,

sed luctus Quem enim deprecarentur quum omnes essent sordidati in uuintiue hoc satis esset Signi esse improbum , qui mutata est non esset Hac mist

iisne vestis acta, tanto in Iuctu civitatis, omitto, quid ille tribunus, omnium rerum divinarum, humanarumque praedo, secerit; qui adesse nobilissimos adolescentes, honestissimos equites romanos, depre catores salutis meae iusserit, eosque operarum suarum gladiis et lapidibus obiecerit de consulibus sequor,

Mirum enim , qui Inam meretrix di perati it ut tauqiinis in aliqvi γ- vulguto cortiore quaestum iaciat, euru blica cali nitiate, pro salute Cicerouis

Meneni muαndum in Non modo ergastulis eductos, et ad vim, a de Cierio videtur, Wi-

574쪽

Pn P. SEXUO, CAP. 3 quorum sile respublica niti delinit. Exanimatus evolat ex senatu non alnus perturbato animo atqtie vultu . quam si paucis ante anuis in creditorum conventuti incidisset advocat concionem ; habet orationem talem consul, qualem nunquam Citilina victor hubuisset Errare omines, si etiam tum senatum

aliquid in republica posse arbitrarentur; equites vero

romanos daturos illius diei poenas, quo me consule, cum gladiis in clivo Capitolino fuissent venisse tempus iis, qui in timore suissent coniuratos idelicet sicebat'. ulciscendi se Si dixisset hoc solum . omni supplicio esset dignus. Nam ortitio ipsa consulis periticiosa potest rempublicam labefaciare. Quid fecerit, videte L. Lamiam, qui quum me ipsum Pro summa similiaritate, quae mihi cum fratre, cum patre eius erat, unice diligebat, tum pro republica vel moriem oppetere cupiebat, in concione relegavit, edixitque.

ut ab urbe abesset mi uia passuum ducenta . quod esset ausus pro civi, pro bene merito civi, pro amico,

pro republica depre*ri. XIII. Quid hoc homine sarias aut quo civem importunum, aut quo potius hostem iam sceleratum reserves qui, ut omittam cetera, quae sunt ei cum colles immani impuroque coniuncta atque communia, hoc unum habet 3roprium, ut expulerit ex urbe,

relegarit, non dico equitem romanu In non ornatissimum atque optimum virum . non amicissimum reipublicae civem, non illo ipso tempore una cum senatu, et cum bonis omnibus, casum amici reique publicae lugentem; sed civem romanum sine ullo iudicio, suo edicto ex patria eo ut eiecerit. Nihil acerbius socii

575쪽

on1πιο Latini serre soliti sunt, quam id quod perraro accidit, ex urbe exire a consulibus iuberi Atque illistum erat reditus in suas civitates, ud suos lares sinibliares et in illo coimmini incommodo nulla in quem- quani propria ignominia II Ominatim cadebat. Hoc vero quid est exterminabit cives romanos edicto

consul a suis diis penatibus expellet a patria delige quem volet damnabit atque eiiciet nominatim7 hic, si unquam vos eos, qui nunc estis, in republica sere putasset, si denique imaginem iudiciorum, aut

simulacrum aliquod suturum in civitate reliquum credidisset, unquam ausus esset senatum de republica tollere equitum romanorum preces aspernari'

civium denique omnium, novis et inauditis edictis, ius libertatemque pervertere 7 XIV. Etsi me atientissimis animis, summa cum binnignitate auditis, iudices iamen vereor, ne quis sorte vestrum miretur, quid haec mea oratio tam longa ac tam alle repetita velit, an quid ad P. Sextii

Causam, eorum , qui ante huius tribunatum rempublicam vexarunt, delicta pertineant. Mihi autem hoc propositum est ostendere, omnia consilia P. Sextii, mentemque totius tribunatus hanc fuisse, ut amictae

et perdilae reipublicae, quantum posset, mederetur. Ac si in exponendis vulneribus illis de me ipso plura dicere videbor, ignoscite. Nam et illam meam diadem

vos et omnes boni maximum esse reipublicae vulnus iudicastis et P. Sextius est reus, non suo, Sed meo nomine; qui quum omnem vim sui tribunatus in mea salute consumpserit, necesse est, meam causam prae ieriti temporis cum huius praesenti dosensione esse coniunctam.

576쪽

PRO l . SEXTIO , CAP. 4Erat igitur in ii clii senatus squalebat civitas, publico consilio mutata veste nullum erat Italiae municipium, nulla colonia, nulla praesectum, nulla

Romae societas vectigalium, nullum collegium, aut concilium, aut omnino aliquod commune consilium, quod tum non honoriscentissime decrevisset de mea salute quum subito dicunt duo consules, ut ad

suum Vestitum senatotes redirent. Quis unquanIConsul senatum ipsius decretis parere prohibuiti quis tyrannus miseros lugere vetuit Parumne est,

Piso ut omittam Gabinium, quod tantum homines sesellisti, ut negligeres auctoritatem senatus optimi cuiusque consilia contemneres 'rempublicam prod res consulare nomen affligeres etiamne dicero

audebas, ne moererent homines meam suam, reipublicae calamitatem ne fiunc suum dolorent veste significarent Sive illa vestis mutatio ad luctum ipsorum , sive ad deprecandum valebat quis unquam iam crudelis suit, qui prohiberet quemquam aut sibi moerere, aut ceteris supplicare Quidet sua sponte homines in amicorum periculis vestitum mutare non solent pro te ipso, Piso, nemone mutavit ne isti

quidem, quos egatos non modo nullo senatusconsulto, sed etiam repugnante senatu tute tibi legasti Τ

Ergo hominis desperati, et proditoris reipublicae ca-

aedministrabat. Aliparet autem inane vico . Pisonem ante consulatum reum fuisse quo crimine , incertum est.

Nulla senatiιseonsulto Quum antea, qui in provincia cibant, legatos, quos Meum adducerent. . senatu I eteru

mna Graii quam consiluitavisu, sin neglexit P. Vatinius et post eum uno proximo, Piso, Gabinius. Iegis . ut opinor . Clodiae priviles o. Vide orat in Vatinium. NAN.

577쪽

ona riosum lugebunt soriasse qui volent civis vorentissi iiii benivolentia bonorum, et optini de salute pati iacineriti Periculum coniurictum cum periculo civitatis,

Iugere senatui non licebit 3 XV Iidein consules csi appellandi sunt consules, quos nemo est, qui non uni lo ex memoria, sed etiam ex fastis evellendos putet , pacto iam foedere pro vinesarum, producti in circo Flaminio in concionem

ab illa lavia ac usi putrive niaxi in cuui gemitu vestro , illa omnia , quae tum Contra me , Contraque rempublicum dixerui, Voce a Sententia Sua com Priniuiverunt Iisdem consulibus sedentibus utque inspectantibus, lata lex est, ne auspicia volerent, ne quis obnuntiaret, ne quis legi intercederet, ut omnibus sustis diebus legem liceret ut lex Aelia lex Fufia ne valeret qua una rogatione, quis est, qui

non intulligat universam rempublicam esse deleta in ZIisdem consulibus infliectantibus, servorum delectus

habebatur pro tribunali Aurelio nomine collegio xum, quum vicatim homines conscriberentur decuriarenuir ad vim ad manus, ad caedem, ad direptionem inciuirentur. Iisdem consulibus arma in

Ne viva es intercederet' dieari inhvuus Plebis sua auctoritate, Dullaque

.ui Dei reddita rutione, si,uilius in ueui inpediret. Quae tria uiseri

tieer. l. i. Aelia trudenter cavebat, ad refracti itidii in triliai nomini late his ins 1 leutia in alui novis subiuile roga

licebat, paritu uo se ut, quod eoruua media pari . puta ab ortu sol,

578쪽

m P. SEXTlo , CAP. I 6 templum Castoris palam comportabantur, gradus eiusdem templi tollebantur armati homines sorum et conciones tenebant caedes lapidationesque siebant nullus erat senatus, nihil reli in magistratus; unus omnem omnium potestatem armis et latrociniis possidebat, non aliqua vi sua, sed quum duo consimies a re publica provinciarum Aedere retraxisset, imsultabat, dominabatur aliis pollicebatur terrore ac metu multos, plures etiam spe et promissis tenebat. XVI. Quae quum essent eiusmodi, iudices, quia in senatus duces nullos, ac pro ducibus proditores, aut potius apertos hostes haberet equester ordo reus a consulibus citaretur Italiae totius auctoritas repudiaretur; alii nominatim relegarentur, alii metu ac periculo terrerentur arma essent in templis, armati in foro eaque non silentio consulum dissimularentur, sed et Oc et sententia comprobarentur quum omnes vile in nondum excisam et eversam, sed iamCoΡiam atque oppressam videremus tamen his tantis malis, tanto bonorum studio, iudices, restitissemus. Sed me alii metus, atque aliae curae suspicionesquo moverunt. Exponam enim hodierno die, iudices, omnem rationem facti et consilii mei neque huic vostro tanto studio audiendi, neque vero huic laniae multitudini quanta me memoria, nunqui in ullo

in iudicio fuit, deero. Nam si ego in causa tam bona, tanto studio senatus, consensu tam incredibili bonomi omnium, tam parato, tota denique Italia ad omnem contentionem expeditu cessi tribuni plebis,

lieiseia ancisse emitoria Clodio est duo quia e laltilitate deberet eme

579쪽

on1Τio despicatissini hominis furori, contemptissimoria in consulum levitaten audaciamque pertimui: Dimi uni me timidum . nullius animi nullius consilii fuisse

confiteor. Quid enim simile sui in Q. Mutelloricuius causam etsi omnes boni probabant, tamen neque sem, natus publice, neque ullus ordo proprie, neque suis decretis Italia tota susceperat. Ad suam enim magis quandam ille gloriam , quam ad perspicuam salutem reipublicae spectarat, quum unus in legem per vim

Ialam iurare noluerat denique videbatur ea conditione tam sortis suisse, ut cum patriae caritate constantiae gloriam commutaret. Erat autem ei res cum

exercitu C. Marii in ficto habebat inimicum C. Marium, conservatorem patriae, sextum iam illum coimsulatum gerentem res erat cum L. Saturnino, iterum tribuno plebis vigilante homines, et in causa poPulari si non moderate, at certe populariter abstinenterque Versato Cessit, ne aut victus a sortibus vivis

cum dedecore caderet, aut victor multis et fortibus civibus rem publicam orbaret. XVII. Meam causam senatus palam, equester ordo acerrime, cuncta Italia publice, omnes boni proprie

enixeque susceperant. Eas res gesseram, quarum non unus auctor, sed dux omnium voluntatis suissem, quaeque non modo ad singularem meam gloriam, sed ad salutem communem omnium civium, et prope gentium, pertinerent ea conditione gesseram, ut meum suctum semper omnes praestare tuerique deberent. Erat autem mihi contentio non cum victore

580쪽

PRO P. SEXTIO, CAP. I 577 exercitu, sed cum operis conductis, et ad diripiendam urbem concitatis. Habebam inimicum non C. Marium reorein hostium . spem subsidiumque patriae sed duo importuna prodigia, quos egestas, quos aeris alieni magnitudo, quos levitas, quos improbitas tribuno plebis constrictos addixerat Neo

milii res erat cum Saturnino, qui, quod a Se , quaestore Ostiensi, ter ignominiam , ad principem et senatus et civitatis, M. Scaurum, rem frumenturiani translatam sciebat, dolorem suum magna contentione animi persequebatur sed cum scurrarum locus lium scorto , cum sororis adultero, cum stuprorum sacerdote, cum venefico, cum testamentario, cum sicario Cuni latrone quos ii omines, si , id quod

cile iactu suit, et quod fieri debuit, quodque a me optimi et sortissimi cives flagitabant, vi armisque su- Perassem, non verebar, ne quis aut vim vi repuliam reprehenderet, aut perditorem civium, vel potius domesticorum hostium mortem moereret. Sed me illa moverunt omnibus in concionibus illa suria cla

mabat, se quae saceret contra salutem meam, sacere auctore Cn. Pompeio, clarissimo viro, mihique et nunc, et quoad licuit, amicissimo. M. Crassus, quo- eum mihi erant omnes amicitiae necessitudines, Vivsortissimus, ab eadem illa peste infestissimus esse meis fortunis praedicabatur C. Caesar, qui a me nullo meo merito alienus esse debebat, inimicissimus esse

meae saluti ab eodem quotidianis concionibus dice-hatur. His se tribus auctoribus in consiliis capiendis adiutoribus in re gerenda esse usurum dicebat. Ex