Hortus medicus et philosophicus: in quo plurimarum stirpium breues descriptiones, nouae icones non paucae, indicationes locorum natalium, obseruationes de cultura earum peculiares, atque insuper nonnulla remedia euporista, nec non philologica quaedam

발행: 1588년

분량: 148페이지

출처: archive.org

분류: 식물학

71쪽

Iohannis Thalij. s

pediculis ferme palmarib ad caulem teretibus, deinde vero imbricatis opposita, maiora,Urbiculata aliquantum, sed deinde in acuminatum mucronem oblongius excrescetia, parte superiore viridia, inferiore plumbea mollia Flosculos in summitate cauliculoruexhibet in singularib. breuibusq; pediculis racematim dispositos, paruos, ex cadido leniter subrubetes adsimiles cuiusdam Alsine minoris specie flosculis. ljs decidentibus, protuberat capitulum rotundum, hispidum, seminibus paruis nigris, splendetibusq; turgidum, quae prorsus Hel xines Latiuae semina imitantur, iisque paulo sunt minora Minor species huic magnitudine cedit per omnia. Sapor viriq; est sub dulcis, multum hunIectans. Herba Paro, uali praxi, Solanum Dilat vhhqr, passim loci Opacis,

folijs quatuor. Rc per tamen plantam hanc potissimum circa Stolbergam, folij senis praeditam, non semel. Hedera terrestris herbardis communiter penta passina multis iii locis. Duplex autem est, maior comuni seplasiarijs, minor priore elegatior, coliculis erectioribus breuioribus tamen, folijs breuioribus, florib. magis caeruleis: Haecq; iuxta arbores potin mum antiquas,cauas ac putridas,locis paulo humectioribus reperitur. Hederae Jecie ecunda e Nigrasve Dion ia, aut Corymbisera. Hederae pectes tertia, Helix vocata, tam arbores conscendens, quam in antiquis muris ac saxis direptans. Ubi uis fere. Helianthemon Cordi palmam.

Hiopolapathums est GHI fo athum, maximum rumicis genus folio grandi, sesquidodrantalis ferme longitudinis. In fossiis humidiorib.

Hieractum maius siue Sonchites.

Hierac minoris Fecies, Broccen bergo peculiari sanis Cichoriis eam aliquis malit annumerare,quae dodra talis ut plurimum plantula est, radice nigra, fibrosa: folia dispergens circa radix H cem

72쪽

Harcynia saxo nothuringi ca

cemittito, oblonga, ac inani irata palmari longitudine. cuntiati ne latitudine sumniesccirita, hispida: qtiorum maiora in exiguas lacinias dirimuntur, no tam cia in ipsum tali medium usq; dissecantur, reliqua prorsus parte integra, clii-guas interdum spinularum in modum in extremita tib suis appendiculas ostendentia Cauliculos ex una radice depromi irplures, dodrantale maxima ex parte, raro altiores, teretes, hispidos, simplices, quandoq; etiam brachiatos, in quorum summo flos luteus costituitur eiusmodi, qualis esse solet platae Dentis Leonis nomine vocatae, qui deinde in pappum rem luitur Succo lacteo tota plantula oppleta est. Horminum siluestrematus, clareas luestris, flore caeruleo circa loca habitata&agros Flare etiam nonnunquam candido, sed rarius, sicuti iubicundo. Horminum tenuisolium, florum spica Hormino consimile. Hactenus integra videre non licuit Afferebatur vero ante biennium ex prato quodam non procul a Styga praefectura Conlitum Reinstcinensium. Eius caules sesqui dodra tales, quadrati, recti, nonnihil rubentes , &geniculis per longiora interualla interstincti ex quibus ipsis appendebantur folii laoblonga, acuminata, angusta, erythrodani sylvestris longiora ex quorum alis brachiola parua, quadrata&ipsa, genicinlata prosiiliebant, foliis minoribus ac strictioribus in summo conssistebat spica trientalis, geniculata, ex oblongis casi- cutis Hormini similibus flores exerens caeruleos, similes floribus urticae foetidae, odore aliquo Hormini semina eius quatuor simul cohaerebant uno conceptaculo com- praehensia, Hormini seminibus quantum ex rudimento ipsorum conij ciebam non absimilia.

73쪽

Iohannis Thalis .

IE:ψAar, Hesperis quorundam Vbi uis in Harcynia frequens, locis aridis. Huius tres sunt species Plior, quam ii A: erubrum appello, propter floria colorem, radicem offert multifidam, ligno lana, fibro Iam&agminatim saepe sibi cohaereti terra, in cuius summo supra terram dispergit solia oblonga, palmaria fere, strictiora tamen aliquantulum, acuminata, inter scabrum: laeue medio modo se labentia, ex viridi nigri. cantia caules protendit plures, quandoque singulare S, t cretes, striatos, cauos geniculis, post longiora tamen interualla interuentos ex quibus semper bina prodeunt folia cubita- les, proceliores ii ac sii: brubenteS, praesertim superiore parte, qua et coelo praecipue sudo, ac sole calente, viscosum adeoq; lentum succum sibi adhaerentem habent. Inde nescio qui Vis ginis nomen huic confiiax crunt; sicuti Harcynici propterea Mechestinacia hanc stirpem dicunt ut saepissime muscae paruae, culices ac formi caeci non aliter atq; aues visco implicentur Circa caulium summitatem, sicut Vin ummo fastigio eorum , flores prosiliunt fasciculatim sibi cohaerentes,

rubri , ex singulis pedita ilis singuli , sin illes illius latiuae Lychnidis speciei, quam oculum Christi nuncupant, sed

Altera huic conti inlit uicquenti itina est passim in pratis, caulibus sesqui cubitalibus, striatis, leuioribus, viscoso succo prorsus destitutis, geniculatis folijs binis ex singulis geniculi, prodeuntibus,oblongioribus, candidioribus floribus ex utriculis breuib. exerti S, rubicundita laciniatis. Sunt qui Odontii Plinii hanc est velint, sed non omnes notae respondcnt. Tertia,quam .es hqr album Voco coliculos profert paulo

minores maiori saepe qua prima visciditate oblitos folia itela a minora,

74쪽

do Harcynia Saxono thuringi ca

minora, sed asperiora florem candidum lacinietur,na, uti prior in vasculis vesticarum instar continet obi:

Ris,flaventibus, rotundis inmedio ambitu, sed macuminatum mucronem in summo devergentibus, qua seminibus

maturis dehiscunt. Sunt qui hanc specie Ocymoides album faciunt. Harcynici vocantivcisse Dechbsumen Angli procul dubio hanc, vel no multumabssimilem plantulam Muscipulae seu Viscariae prioris nomine describunt. Non aute hic delineo illam consimilem, cuius infra sub nomine Polemo mi mentionem faciam. Ibemseu Cardamantice Nasturti folio duplex altera folijs candidulis aut subrubentibus,vulgo flos Cuculi, in uliginosiis pratis: altera folijs oblongioribus, floribus luteis locis proueniens humectis ac squallentioribus circa Vrbes, pagos ac miliaS.Iocus Dub aquaticus maximin prima species apud Dodonaeum: lgaris, secunda species apud Dodonaeum: Hir Iunci AE paydelis', StyloS continet erectos, in summo apice spicatum florem proferentes, cuius ratione quasi Candelae ardentis figuram exprimit Species huius potissimum tres obseruaui. Maior thyrsulos seu stylos profert maiores, crassioresq;, calami tritice fere figura, leues,spicato apice, suffultio,(qui storum vice mea piet)duarum Vnciarum, quiq; expaleaceis festucis squam malim compactus apparet. Media species stylos continet multo tenuiores, teretesq; sed non ita perpendiculari rectitudine se sustollentes, palmo logiores, breuem: vix uncialem spadice ferme coloris spicam exhibentes. Haec poterit dici IuncuSAh p iμ tenuis maior Estque Broccenbergo familiaris. Tertia, quana Lychnanthemum tenue nomino, plures ex radice fibros emittit iunceos stylos, breues digitales, spica perpusilla, spadicescenteque in iapice:

75쪽

Iohannis Thalij.

apiceexornatos. Et haec nusquam mihi quam in Broccen-bergo est vita. Distenui folia locis montanis&humectioribus,t Jherian cis. Intibacrarum seu Cichoreacorum genera plura diuersis sima asofferuntur, quorum quaedam Harcyniae fortassiis peculiaria erunt, quaedam passim&alijs hinc inde per Gernnania iunOstram satis vulgaria: xt miret inter tot praeclaros, Me Stirpili historia optime meritos viros neminem hactenus extitisse, qui eorum saltem aliquot praecipuas differentias, hic utenti-tioribus descriptionibus donatas, rei herbariae studiosis, piae- quae posteritati notas fecisset. Qua uis autem dissicile admodum: laboriosum sit tam diuersas unius generis, eidemq;aliquibus notis consimilium aliorum generum stirpe S, quarum pleraeque, nemine hactenus pertractatae fuerunt quibusque nulla certa nomina in hoc usq; tempus extiterunt, dextre describere, ac recensere tamen ,cum, doctissime Camerari, tuae expectationi libentissime aliquo modo satisfacere velim,annitar quantum potero, ne aliquam harum stirpium speciem, quam in Harc uia istiusmodi generis esse cognoui, praeteream. Quod si interim nomina quaedam anica inaudita fingenda mihi fuerint, quo singulorum iusticientem mentionem faciam, dabis mihi procandore tuo super isto

et rarata Meti dignam veniam. Omnia autem illa iudicio tuo,

tanquam vito industrio, in re herbaria versatissimo, sublicio. Verum iam tandem ad heibarum in tybacearum variam&laboriosam enumerationem descendo, cui aliquas forte species non frustra Chondrillac earum plantarum qilnum

supra memini, annumerari poste, minime ambigo.

Anti silue bis seu Cichorium silues e. Reperitur hoc flore vel ruleo vel luteo illud passim secus vias circa loca culta familiare est.&duplicis disterentiae: Altera constat solio pror-

integro, unci uni duarum quandoq; latitudHae altera la

76쪽

σ1 Harcyni a Saxono thuringi ca

lacinias disrupto. Istius generis species, rarius tame, ali tua doctore cadido sese offert, ut ad Harcynia circa V uernigei Odβ. Species vero, cui flores sunt uici, passim in tota ferme Harcynia vulgaris est, potissimul ocis pratensiib. radicib. costans fi-brosiis, minorib. lignosiorib.&inutilioribus caulib. brachiati subiciabitalib.&quata loq Sceriori b. riatis, asperis folijs pauloasperiorib &longiori b. qua cui flos est caeruleus. Liccidi in hoc genere duplice disterentia animaduertere alia foliis constat integris, alia diuisis illa cui integra sunt folia, rursus folio ruratione subdiuiditur. Prima constat caulib. teretibus, striatis, spinosis, asperisq;, frequenti b. alis interceptis, candida medulla intus iniarctis, folijs oblogis palmarib. triufere unciarum latitudine. admodum hirsutis&asperis adeo, ut non pilis, sed spinulis frequentib. durioribusq; horreant, pungantq;. Nascitur potissimum locis asperis riplicis secus vias . Secuda folia obtinet palmaria fere, aspera parte inferio--ri,glabra superiori, nisi quod ibi in ambitu exasperetur Tertia minores cotinet cauliculos,& folia minora, digitale longitudinem non multum excedentia,aspera tamen Occurrit quarta,caulib. proceriS, brachiatis, striatiS,cauis,crassas, folijs palmaribus, duarum quandoq; unciarum ferme latitudine in ambitu profundiorib. circumrosionibus freque ter diuisa,adsimilitudine folioru plantae illius, quam Dentem leonis vocant. Porro flores hisce cichori integri foli speciebus sunt, ut plerisq; subsequentib. lutei in summis caulium&brachioru cacuminib. constituti, plures, quorum singuli su fulciuntur singularib. suis pediculis, cd similes chondrillacearum stirpium floribus,&in pappos deniq; degenerantes. Inobum et Aeeti obhA; Harcynica Quibusda locis Huc niae reperitur: velut eidem sylvae tantum odo peculiaris videtur Analibi quoq; oriatur, nescio. Procere admodum asturgit caule

prope radice multifidam&dense fibratam, nigriorem i digitali

77쪽

Iohannis Thalij.

si tali crati te, cauo, freque ter striato, per certa interuallaec tinuo ordine folia adnata habente, quae oblogo: carinato neruo alicuius pediciali instar ad latera vcluti membranulas expansas continet, quae deinde post palmare fere sipaciona semel solumodo utrinq; itidem ad latera in oblogas lacinias diri mutur, reliquo deinceps corpore existente prorsus cotinuo, se scutiati Luitudine explicato dc demta in acutu mucrone aetenta, ac in ambitu veluti exiguori aculeoru rudimetis decorato Reseruntq; folia haec imaginem aliqua Sonchi laeuis,.sunt tota molita, laeuia, subnigri cantia. Flores profert in summitate caulis in oblogo scapo frequeri ordine se subsequentes, plurimos, singularib pediculis nixos, caeruleos, qui mox in pappos postea resolutatur. Reperitur hoc genus interduiore prorsus cadido, sed hoc inirequetius, eiusq; folia in plures lacinias, quam prior, diicinduntur. Copiosa est ad Broccen bergum, Vin montibus vicinis, ut Vin principatuci rubenti agico, moirtibus nimirum humidioribus.

equuntur nunc alia in tybi lutei Harcyniae(sicut alijs, pleris i suluis familiaria genera ac differentiae.

I. elam jectis, in hoc genere maior, caule procero bi- cubil pernare, striato, cavo, splendente q*, quem Oxatq; araclice prosilit, in cacume usq; per certa interuallacoscendunt folia oblonga, si equentia, medio tenus duas quodammodo uncias lata acuminata, leuia, splendentia, ac in ambitu ad natis quibusdam veluti spinidi S donata, carnosa, nigri cantiaq;:

ubi vero in summo caulis in brachia dirimi tur, in singulo pessiculo singuli flores emicant lutei, Chondrillae similiores, quam Cichorio luteo sylvestri paulo ab hinc posito Gaudet

locis apricis&caeduis. n. Eiusde minor species, cauliculo rotudo, tenuiori, foliis brei orit, itiden Adisse iis, vincias duas logis, una latis, inansbi lucr ad natis tenuib. spinularum instar exornatis in Fricetis hanc animaduertere licet. III. Eiuss

78쪽

c Harcynia Saxono thuringica

III. Eiusdem quasi generis crebro alia se offert, cauliculis teretioribus, breuioribus, rectis, plurimum, saepe etia brachiatis: talijs minoribus, obldgioribus, strictioribus, nigricantioribus, carnosis, laeuibus, quae frequentius caules amplexantur quam in praedictis duabus Ericetis &haec communis est.

IIII. Porro in aliam huic generi aliquo modo confinem incidere saepenumero contingit, quae simpliciori cubitatiq; coliculo, tenui, tereti striato, subasperoq; prosilit, cui iuxta radice tria quatuorue folia oblonga, neri ferme figura, sed breuiora

appenduntur,quae inferius sunt asperiora, superius vero laeuiora, pluribus exiguis in ambitu spinulis ijsq; euidenter pungentib.post quaeser reliquum caulis alia subsequutur, hisce

minora Vnciamq; nonadmodum excedentia,sed magis in acutum mucronem prominentia. Flores profert in summitate coliculi, ubi is in aliquot petiolos dirimitur, singulares,luteos,cichori lutei paulo minores. V. Intubi insuper alia species maior creberrime passim conspicitur,mipsa huic generi fortasse non temere annumerandaequamuis aliquis Pilosellae speciem eam esse contendere posset, omnes plantas folijs pilosa lanugine praeditas Pilosellaru nominerecensens Radix huic est multifida, fibris candidis frequentibus plena, caulis rotundus, striatus, pilosus Veris initio prodies folia in terrae superficie exerit quatuor, quinq; vel sex, mollia, orbiculata Vnius duarumve unciaria, pilosia, potissimum in ambitu parte inferiore Postea planta caulescente superadduntur in oblongiorib pediculis folia maiora multo digitali longitudine, triumq; in medio latitudine,viridia, carnosa,asperiora prioribus, maxime in dorso, minusq; paulo hispida, quandoq; omni lanugine prorsus d stituta, in ambitu angulos plures obtinentia, ad quorum extrema aculeorum paruorum in modum acuti apiculi destituuntur. Caulis vero per reliquam seriem folijs itidem imus modi

79쪽

Iola annis Thalij.

et nodi sed pauciori bus exornatur est a cubitalis proceriorq;.

rectits,striatu S, hispidus, qui circa summuna cacumen in aliquot brachiola diuiditur, quorum singulis singuli producuetur flores lutei,pappacei,Cichorio luteo minores. I Cognata huic rursus alia occurrit past na frequens, radice breui, libros a caule cubitali ac proceriore saepe bicubi tali, recto, tereti, striato, piloso,aspero, mediocriter cras , prope radicem rubente, cauo,singulari ut plurimum,quandoq; circa summum fastigium in brachia digesto Folia caulena ambiunt frequentia, continuo ordine se inuicem subsequeantia, carnosa, unciarum duarum Latitudine, trium quatuorve longitudine quo tamen radice propinquiora sunt,eo hanc longitudinem magis excedunt acumiarata, nigri catia, laeuia, superiore potissima una parte, inferiore cinerea parumq; pilosia, appendiculis quibusdam oblongiusculis, spinulas aemulantibus, in ambitu exornata. Flos est Cichori sylvestris, luteus. Sapore donat ur parum amaro cuidentius Vero astringente. Gaudet Ericetis ac locis apricis. II. Iam dictae media species non raro reperitur locis apricis, caule cubitati,no ita recto, sed magis distorto,brachiato, fo-lijs paucioribus, strictioribus, longioribusq;,vnciali latitudine, quatuor Veroquinta naue unciarum longitudineod natos habentibus in ambitu, veluti exiguDSaculeos, paucos lis store Cichorij lutei sylvestris pappos . VIII. Minor dupliciter differt. Prima caule assurgit sesquipedali, tenui,tereti, non semper recto, aspero, hirsuto folijs ab ima radice ad summum usque caculanen circina dato frequentibus, strictiori b. adhuc quam iam dictae, oleae folia,nisi quod ijs multo sint minora, imitantibus, trium prope radicem vnciarum longitudine, sescunt tali latitudine, quae quo imagis in

caulis verticem contendunt, eo breuiora redduntur, carno

80쪽

6s Harcynia Saxono thuringi ca

. candicantibus, in ambitu nihil neq; spinularii neq;

continenti b. Fastigin caulis in aliquot brachiola diducitur,quit, flores lutei, Chondrillacei continentur Sapor huic elia stringens Altera species paulo breuior cauliculo exurgit et ligno sitore, rubente, distorto, in brachia discreto, foliis prope radicem vinciali latitudine, trium vero longitudine mucronatis, quae postea per reliqiatam caulis alia frequentiora cosequuntur ipsum densa acie ambientia, semunciali vix latitudine, duarum autem longitudine, licet haec eis minora subinde reddatur, quo magis caulis fastigio appropinquauerint. Hoc discriminis aut folia haec potissimum habent,*io adeo

exacta oleae folio rufigura exhibeant, Vt praecedenti Splantae,

sed quosdam veluti inus incurvos in ambitu sibi imprestues habeant Ericetis potissimum delectatur. IX. . Int imu*uhActi vh M. Radice constat parua, nigra, quan irrcum ambiunt radiculae tenuiores, plures,obldgioreS, incurua ac luteae. Folia circa radice emergut plura, noue Videlicet, decea ut duodecim, quicuciali ferme logitudine, sescutiali is latitudine, viridia aspera, explicata, obtusitu Sacuminata, ex quoru medio caulis progreditur cubitalis, singularis, calami frumcntacei crasi tudine, rectus, striatuS, intrinsecus cauuS,

foris asper folij prorsus destitutus, in cuius cacumine veluti in densiori spica agminatim plurimi parui flores lutei sustolluntur, singuli pediculis breuibus singularibus innitentes, Chondrillarum specie, qui postea in pappos dehiscunt. Loca expetit a praea ac caedua circa Geren rodam maxime.X. Intibus utυλλο μυλ minor. Radix est illi oblogiuscula, medio cris, folia in supficie terrae octona nouena de naue sescucia- lialogitudines latitudine uncialia, orbiculata fere, aspera, ex quorum edio exurgit caulis recitas, striatus, teres, in summo

singularib pediculis paucos cotincias orbiculatos flores luteos, papposios. Locis apricis&caeduis potissimure peritur,m sine circa Gerela rodani. XI.

SEARCH

MENU NAVIGATION