Iuris ecclesiastici publici institutiones

31쪽

- 17 portio poenarum; nimirum talis, quae conservationem oris dinis socialis certo pariat. Prob. Poena nihil aliud est, nisi medium ad conservationem ordinis obtinendam cheio I. 6. Λtqui materia, qualitas, et proportio mediorum determinanda est a finis ne-eessitate, idest talis esse debet, quae sinem certo pariat 7, II .

Ergo etc. IV. Ut alia minus necessaria omittam, quae item ab eodem principio deducuntur, cuiusm0di ex. gr. Sunt 1'. reliquae poenarum conditiones, ac praesertim ut certae sint et inevitabiles: 2'. ius aliquando concedendi veniam; 5'. limites eius. modi concessionum; siquidem per accidens sit aliquando, ut venia delicti sive directe sive indirecte conserat ad bonum, atque ordinum publicum, cui hono eum nocere incipiat, tum certe ius eam concedendi deficit: his, inquam, et aliis omissis, ex eodem principio etiam perspicitur necessitas eareeris et vis armatae: siquidem sine carceribus et Vi armala neque ordinis socialis securitas certo haberi potest, neque ipsa exerceri potestas coacti Va.

26. Ex hoc lolo articulo, praesertim vero ex mumero 14 sequitur, si quid iuris societati tribuatur, quod ad triplicem illam potestatem, quam exposuimus, reduci nequat, id nomine iuris perperam honestari. Quapropter, eum audis eX. gr. Dominium eminens Principis in civium bona id per se et ordinario scias improprie dici, quatenus scilicet Dominii nomine intelligitur ius leges serendi de singulorum bonis, prout exigit societatis sinis; quod quidem ad potestatem legiferam pertinet l9 . Dixi autem per se ordinario: potest enim concipi gens aliqua subacta armis, et ad statum sei vitutis hac lege redacta, ut dominium eminens agri ad principem victorem fuerit devolutum, cuiusmodi saepe suit ius barbarorum, qui Romanum imperium occuparunt ' .

32쪽

ARTICULUS II. De potestate, seu de iuribus perfectae sotietatis

27. Extraneus societati is dieitur, qui est extra societa lem, seu qui non est illius membrum. ΤripIici autem modo extraneus quis eSSe poteSt, eae toto, eae parte et per quandam abstractionem. Ex toto, Seu absolute extraneus ille est, qui nulla ex parte ad societatem pertinet. Extraneus ex parte illo dicitur, qui ex altera parte societati devincius est, ex altera ad illam non pertinet; cuiusmodi est ex. gr. qui in societatibus necessariis poenae caussa extra societatem actus sit, neque tamen solutus fuerit obligatione redeundi, 'neque a cura et potestate Magistratus eundem emendandi. Denique qui plurium societatum eod in tempore sit membrum, is prout consideratur huic vel illi societali addictus, saeta a ceteris abstractione, xi eiusmodi abstractionis extraneus ab hisce recte appellatur. Exordiamur a tertia hac specie, quippe quae ad rem nostram maxime pertinet.

g. I. De potestate foetetatis perfectae in eos, qui tantum per abstractionem eaetranei Sunt.

28. Cum plures societates inter se diversae iisti m in m-bris constant, manifestum est, eas rationem habere plurium atque inter se diversarum obligationum, quac eidem subi clo inhaerent. Neque enim aliud ost societas, nisi hominum multitudo hoc sub respectu considerata, quod mutuam obligationem iidem susco perint sive ultro, sive imperio eius, qui eam imponere legi lime potuit, conserendi vires suas ad comtum finem consequendum s . lani Vero obligationum vis, quae eidem subiecto eodem tempore inhaerent, diversa plane

'l Non abs ro erit adnotaro foetetates necessarias eas dici, a quibu8 ga abstinere sine piaculo non licet: rotunιarias, quibus SeSe adseribendi obligatio nulla est. Unde patet. Melea iam Christi societatem esse necessariam. Eidem enim adhaerendi necessitas ita omnibus iucumbit, ut eos, qui renuerint, supplietum maneat aeternum.

33쪽

est pro diverso earum statu sive Poneordiae, quum nimiis rum utraque simul esSe et vigere potest, sive conflictus, cum aliora alteri ita adVersatur, ut esse simul nequeant. Ergo

de huiusmodi etiam societatibus idem statuendum est; proindeque ad alterius in alteram recognoscendam potestatem primum de iisdem agendum est, prout sunt in statu eonineordiae, deinde prout sunt in statu conflictus. QUAESTIO Lm potestate societatis per feetae in eos, qui tantum per abstraetionem eaetranei Sunt, quatenus altσα 3ocietas, euisunt devineti, in statu concordiae cum illa est.

29. Propositio 1'. Ex duabus Vel pluribus societatibus, quae iisdem membris coalescunt, quatenus in statu concordiae sunt, nulla debet aliam impedire. Prob. l. Eiusmodi societates rationem habent plurium obligationum eidem subiecto inhaerentium 283. Atqui ex pluribus obligationibus eidem subiecto inhaerentibus, quatenus

in statu concordiae sunt, omnes observari debent, adeoque nulla debet aliam impedire. Ergo etc. Prob. 2. Status concordiae inter plures societates iisdem membris coalescentes Supponit, Singularum sinem salvum ac

liberum esse, neque ab aliis impediri. Atqui salvo sne, nulla praeterea societati licet persectae est potestas l23. Ergo in

statu concordiae societati licet perseetae nulla ost adversus aliam potestas; adeoque nulla debet aliam impedire. 50. Prop. 2'. Ex duabus societatibus, quae iisdem membris coalescunt, ij ea quae ordine inferior est, seu quae tuetur bonum ordine inserius, debet, quatenus talis est, Sultem nessative ei servire quye ordine est superior: 2ὶ quatenus vero eSt collectio personarum, quae simul Societatis superioris membra Sunt, debent eidem etiam positive servire in iis, quae illa exigit tamquam necessaria sini suo: δὶ societas vero ordine superior debet inferiori auxilium serre, quatenus id exigit ratio sinis proprii: 4ὶ secus per Se non lynetur. αὶ Prob. l'. pars. Servire negative id intelligitur ut su-cietas non possit finem suum eo usque persequi ei extendere, ut impedimento fiat alteri societali: ouo posito, propo-Diuitigod by Coosl

34쪽

sitionis vertias ita manifesta sit. - Duae societates iisdem membris coalescentes inflar sunt duarum obligationum eidem personae inhaerentium 28 . - Atqui certissimum est, in eiusmodi obligationibus eam, quae ordine inferior est. Seu quae tuetur bonum ordine in serius, ei, quae ordine superior Pst, servire debere negative. Ergo ex duabus societati hus iisdem membris coalescentibus ea, quae ordine inferior

est, etc.

bὶ Prob. 2'. pars. Societas inferior qualenus est collectio

personarum, quae simul societatis superioris membra sunt, est Hembrum sive collectio membrorum eiusdem societatis

superioris; atqui memhra cuiuslibsti societatis tenentur eidem servire positive in iis, quae illa exigit, tamquam necessariasini suo, nisi ad ordinem perlineant, qui Sit ea quoque superior 8, et l5 . Ergo societas inferior, quatenus etc. eὶ Prob. δ'. pars. In iis quae proprii linis ratione ex ruguntur, societas alteri societati, licet in seriori, serviendo proprii finis necessitati consulit. Atqui manifestum est, quamlibet societatem finis proprii necessitali consulere debere. Ergo societas, licet superior, in iis, quae proprii finis ratione exiguntur, debent societati in seriori servire. d) Prob. 4'. pars. Naturalem obligationem habere serviendi societati citra rationem sinis proprii idem est, ac natura ipsa in inseriore conditione erga illam esse constitutum. Atqui repugnat, quidquid ordine superius est, ideoque S cietatem ipsam, quae ordine est superior, erga illam, quae Ordine in serior est, natura ipsa in inferiore condit imo dici constitutam. Ergo repugnat Societatem, quae ordine superior est, naturalem obligationem habere serviendi alteri societati, quae ordine in serior est, circa rationem finis proprii. Prob. 2. Quidquid ordine in serius est, citra legem aut pactum positivum, non potest habere ius proprie dictum ad ea, quae sunt ordinis superioris, quia exiret ultra sines naturae propriae. Ergo societas ordine inferior non potest iure proprio sibi asserere ministerium societatis superioris. 5l. Prop. 5'. Ex iis societalibus, quae iisdem membris coalescunt, si quae sorte singi possint inter se pares, neutra alteri vera proprieque dicta Oh ligatione servire ullatenus tenetur, m si sorte ex lege charitalis.

35쪽

- 21 Prob. Nulla ratio sufficiens praediciae obligationis inter huiusmodi societates, excepta charitalis lege, assignari polesl, quia, excepta charitatis lege, nulla ratio dependentiae pro omnimoda earum paritale, quae Supponitur, inter eas potest reperiri. Ergo ex iis societatibus neutra alteri, excepta lege charitatis, Vera proprieque dicta obligatione servire ullatenus tenetur.52. Prop. 4'. Ex duabus societatibus invicem coordina. iis l) ea, quae subordinata esl, debet, quantum in se est, auxilium ferre alteri, quae princeps est; 2 haec aulem, nisi ratio finis proprii aliud exigat, suppetias ferre ei, quae est subordinata, minime tenetur: δὲ nisi sorte ex motivo etiaritalis. Et primo quidem animadvertendum est, societates coo dinatas eas a nobis dici, quae ita inter se connexae Sunt, ut sinis alterius habeat rationem medii ad alterius snem.

Qua notione praemiSSa, a) Prob. l'. pars, i. e. societatem subordinatam societati principi auxilium ferre debere. Sociolas subordinala respectu eius, quae princeps est, hahet rationem medii, quippe quae habet finem habentem rationem medii respeetu sinis alterius cs. 7 . Atqui medium vi suae naturae debet vires suas dirigere, idest auxilium ferre sint, ad quem ordinatur. Ergo etc. . bὶ Prob. 2L pars, idest eadem obligatione societatem

principem erga subordinatam per se non teneri, nisi aliud exigat ratio sinis sui. Cura mediorum eatenus habenda eSt, quatenus inserviunt fini. Atqui societas subordinata respectu principis habet rationem medii. Ergo eius cura eatenus a societate principe habenda est, quatenus suo sint in servit. o Prob. δ'. pars, id est ex motivo charitatis seri posse. ut societas dominans citra necessitatem finis sui servienti societati opem ferre debeat. Ossicium charitatis est, subsidium ferre aliis, idest curare alienum bonum propter eorum necessitatem citra utilitatem, ac necessitatem propriam. Ergo

fieri potest ete.

l j cs s. rhom. sire Iuet. de Restim. Principum lib. I, cap. 14.

36쪽

- 22 -

ΟΠΑΕSTIO II. De statu consiletus. 35. In statu conflictus duae societates esse dicuntur, cum insistere fini suo allera non potest, quin alteram impediat. Iam vero regulae, quibus potestas desinitur, quam eiusmodi in casu altera in alteram exercere potest, variae esse debent pro varia societatum constigentium natura, prout illae pares inter se sunt, vel impares. Pares inter se dieendae sunt. quae parem sinem habent, quaeque proinde non natura, sed numero distinguuntur, cuiusmodi sunt duae societates civiles, seu duae nationes inter se independentes: impares, quae imparem finem habent. Balio est, quia natura societalum

ex sine carum adaequato determinatur 7, III). Λgemus autem primum de societalibus imparibus, deinde de paribus. 54. Propositio l'. Ex duabus societatibus imparibus ii dem membris coalescentibus, quae in conflictum deVen rint, ea praevalere debet, quae ultioris ordinis sin m habet. Prob. Ex duabus obligationibus eidem subiecto inhaerentibus, quae in conflictum devenerint, ea praevalere debet, quae maius bonum luetur. Λl qui duae vel plures societates iisdem membris coalescentes rationem habent plurium obligationum eidem subiecto inhaerentium 2Sὶ; ea vero maius bonum tuetur, quae allioris ordinis sinem habet. Ergo ex duabus societatibus, quae in conflictum devenerint, ea Superare debet, quae altioris ordinis finem habet. M Db. Fieri potest, ut ex duabus societatibus simul conis si gentibus ea vincere debeat, quae sinem habet inferioris ordinis: ex. gr. si comoedorum. Vel iocula lorum collegium artem Suam Exerceat prope aedes, ubi collegium litterat rum convenire solet, ii pro laeto elici a litteratis minime pol- erunt, etiamsi horum studia illorum strepitu lurbentur.

n. l'. Mulari statum quaestionis: neque enim heic agitur de societatibus iisdem membris coalescentibus. R. 2'. Dist. ant. Societas, quae finem habet inferioris o dinis, fieri potest ut vinestre debeat ratione sui nego, ratione allioris cuiuspiam societatis, intra quam ea continetur, et Duiligod by Cooste

37쪽

- 23 cuius iura eius socii adversae societali obiiciunt cone. Quae quidem distinctio perspicua lit ex eo ipso, quod propositum

est, exemplo. In eo enirn comoedi litteratis praevalent non qua lales sunt, Sed qua cives: si quidem ii in eo casu defendunt libertatem agendi quaecumque legibus non Velantur; quae quidem libertas non iure comico, sed iure civico ad eos perlinet. Quapropter ille, de quo agitur, conflictus non inter collegia comoedorum et litteratorum, sed inter collegium litteratorum et ipsam societatem civilem exortus est. Cum autem finis societatis civilis altioris sit ordinis, quam sinis collegii lilleratorum, hinc merito eos superatos eSSe, noStruipsa regula docet; quae proinde eiusmodi obiectione consit matur potius, quam infirmatur.55. Hinc nonnulla sequuntur corollaria, id est: I. In conflictu collegii cum foetetate maiore, in qua insitum illud est, hanc vincere, illud vinci oportere. Quod ut clarius innotescat, genuina collegii notio a Spuriis, quae a nonnullis traduntur, separanda est. Itaque a 3 Collegii nomine omnium consensu intelligitur societas quaedam minor et imperfecta respectu alterius S cietatis, in ira quam eontinetur, quae maior est et persccta: OX. gr. Societa S negotiatorum in aliqua societate civili. Unde sequitur,

b collestium proprie dici societatem, quae sit pars alterius maioris, adeoque ad eandem naturam pertineat, eius modi scilicet finem habens, qui in eodem genere Vel Setur, desinis societatis maioris, ad eumque, ceu pars ad totum, Ordinetur 6, ibique Nota); proindeque inferioris prae illo ordinis sit. Dixit 1'. quae sit pars societatis maioris. Si enim pars esset alterius Societalis, nonnisi hac mediante, comparari eum illa posset. Ex. gr. inter collegium Brasilianum negotiatorum et Mexicanam societatem civilem, seu nationem directa institui comparatio nullatenus potest: quia Brasilianum illud negotiatorum collegium est subdivisio quaedam, ut ita dicam, domestica societatis civilis, seu nationis Bra Silianae, quae respectu extraneorum, sive Mexicani Sint, sive alii, est factum quoddam alienum, quod curari ab iis non debet: unde si, ut in praedicta controversia Mexicana S c telas agere non possit cum Brasilianis, tamquam eum e0l- Duiligod by Cooste

38쪽

legio negotiatorum, sed tamquam eum Brasiliani imperii ei-vibus, adeoque conflictus aestimandus sit extitisse non inter collegium et societatem maiorem, sed inter duas societates parcs. Dixi 2'. quae ad ea n lem naturam perlinent et id enim ex iis, quae modo dicia sunt, consequitur. Etenim pars ad naturam totius pertineat necesse est. Atque hinc patet, cur ex. gr. negotiatorum societas collegium dici debeat eius societatis civilis, intra quam continetur. Etenim eorum sinis ad naturam pertinet ipsius societatis civilis, idest ad temporalem selicitatem quaerendam. Cum autem societas civilis totam complecta is felicitatem temporalem, collegium autem negotiatorum, aliaque eiusmodi collegia partem lana-lum eiusdem curent; hinc etiam palet, cur 5'. dixi, sinem eollegii respectu finis societatis maioris inferioris ordinis esse debere. Quod quidem ex eo maxime comprobatur, quod absurdum laret, collegium, seu societatem minorem eSSe, cuius sinis sit allioris ordinis, societalem autem maiorem, quae ordine inseriorem finem habeat, cum natura, adeoque intrinseca societatum excellentia pro earum sine aestimandas it 7 . Ex quo sequi iuro Falso ex dominio lorritorii deduci regulam ad digii

scendum, quaenam inter societates dicenda sit maior, qua nam vero minor. seu collegium; ita scilicet, ut maior dicatur, quae domina sit territorii, minor, quae in illius territorio constituta sit. Haec enim regula pervertit genuinam societatis notionem,

Prob. Ad genuinam societatis nolion m pertinet, ut Plementum praecipuum ac dominans sit finis 7, Ι , elementum autem serviens sint media T, II . Atqui in hac regula sinis negligitur ac postponitur, ratio autem principatus il sertur territorio, quod sua natura habet rationem medii. Ergo in hac regula per ertitur genuina societatis notio. Ob. Hospitem in territorio alieno dominari contra ius est. Atqui dominaretur, si maiori talis ratio inter plures societates

non ex ipso territorio, sed ex earum sine desumenda esset. Ergo Ele. B. 1'. Transeat maior, nosto minorem et suppositum.

Quod enim in nostro themate duo personarum genera singuntur, id salso fingitur. Heie enim agimus de societatibus, Duiligod by Cooste

39쪽

- 25 quae iisdem personis coalescunt. Quapropter nulla haec esse potest divisio inter hospites et territorii dominos: eaedem quippe personae sunt, quae totidem ossiciis adstringuntur, quot sunt societates, quibus nomen dedere; quaeque proinde facultatibus rebusque suis, adeoque eliam territorio suo ut, debent ad eadem ossicia explenda, illudque maxime, quod excellentia ei gravitate sua ceteris praestat. Ergo distinctio inter territorii dominos et hospites nonnisi ad sucum iaciendum hete ponitur. , B. 2'. Diat. mai. Contra ius est hospitem dominari interritorio alieno, in quo activae servitutis ius nullum habet, Cone., Secus nego; et dist. item minorem: si maioritatis ratio inter plures societates non ex ipso territorio, sed ex earum sine desumenda esset, sieri posset ut societas hospes in alieno terrilorio dominaretur simplieiter, Nesto; quatenus pro legitima sua institutione, et pro excellentia et gravitate sinis sui ius quoddam ac livae servitutis in eodem territorio haberet iura quaedam ibidem exercendi, quae sint necessaria

ad sui conserVationem, conc.

II. Alterum corollarium, quod ex tradita regula Sequitur, hoc est, reliciendam esse regulam ab aliis propositam, in conflictu duarum societatum iisdem membris coalescentium eam vincere debere, quae rationem necessitatis pro Se habeat, eam vinci, quae ratione tantum utilitatis fulcitur. . Prob. In eiusmodi regula aut res ponitur extra quaesti nis statum, aut salsum adstruitur. Ergo eis. Prob. aut . In eiusmodi regula utilitatis nomine aut necessitas omnis e.

cluditur, quatenus scilicet sine ullo detrimento possit societas aliis mediis uti, aut non: si primum, extra quaestioniS Sta tum res ponitur; quandoquidem eo in casu nullus extat conflictus; sin alterum, salsum adstruitur; quandoquidem pari modulo societates impares iudicantur, et ea scilicet, quae altioris ordinis est, et ea, quae inferioris; quo sit, ut bonum natura maius coaequetur bono natura minori, et societas princeps societati subordinalae. adeoque sinis mediis: quae

Sane non modo salsa, verum eliam absurda sunt. Ergo ete. Quae ut clarius elucescant, haec sunt animadVertenda.

αὶ duod utile dicitur, id vario sensu accipi posse. Potest enim tale appellari quidquid proportionem habet ad ali-

40쪽

quod bonum consequendum, licet nulla necessitao sit eodem utendi, eo quod alia praesto sint media eandem proportionem et efficaciam habentia. Id autem cum tale sit, manis

stum est, veram conflictus causam constituere non p0SSe,

quandoquidem ratio conflictus, quemadmodum dictum est, necessitatem supponit. At alio etiam sensu utile quidpiam dici solet, nimirum si tale sit, quod, eo omiSSO, non tolus quidem sinis, sed eiusdem pars, seu persectio perent: unde respectu aliorum mediorum, quae maiorem habent necessitatem, ita ut, iis omissis, non quidem pars, sed sinis totus intereat, utilo non absurde dicitur. Eiusmodi autem quod est, etsi respeetiue utile tantum dici queat, in se tamen necessarium Vere esse, unusquisque intelligit: unde so luiturb) Εa, quae necessaria sunt ad perfectionem sinis allioris ordinis, respectu ad totum tinem in se spectatum, qui sit ordinis inferioris, salso atque iniuria mere utilia dici, eaque ratione posthaberi. Utrinque enim vera est necessitas: illic quidem ad persectionem sinis altioris ordinis obtinendam, hic ad totum finem quaerendum natura viliorem. Cum autem inter duo bona, quorum aliud excellentius est, aliud vilius, illud praeserendum sit, quod est excellentius, hinc tantum abest, ut ea, quae ad persectionem pertinent finis ordine altioris, posthabenda sint iis, quae necessaria sunt ad finem ordine inseriorem obtinendum, ut contrarium sit inari statuet dum ac tenendum 52 : unde patete Societatem persectum etiam extinguere posse societales minores seu collegia ad se pertinentia, ne ipsa vel l

vissimum quodpiam detrimentum patiatur; quod quidem asceietale civili identidem fieri, experientia ipsa docemur. Et merito sane: tum quia sinis collegii est ordine inferior sine societatis persectae; tum quia collegium respectu societatis persectae, ad quam pertinet, habet proportionem medii ad sinem: eum nihil aliud sit, nisi quoddam adiumentum ad partem obtinendam eius sinis, quem societas persecla integre complectitur heie I, a, b : unde animadvertendum ost. d Si quando collegii, seu societatis minoris necessitastis praevalere debeat, quae ad persectionem pertinent socio. talis maioris, id fieri non ratione Societatis minoris, sed ipsius societatis maioris, cum qua Specie lentis confligit, vel