장음표시 사용
71쪽
quomodo se habent. est enim quodda moueris& immobile. Eius autem, quod potetia existit actus, cum actu existens agit, aut idem, aut aliud, quatenus mobile,mot' est.dico aute quatenus sic.est .enim aes poteria statua,attame aeris actus,quatenus,aes motus,no es .non enim ideest aeri esse & potentia quada mobili. quonia, si
idem essetaimpliciter, & secundum rationem, estet utiq; aeris,quatenus aes, actus motus. Non Tax.ro. 'autem idem, quemadmodum dictum est. ς Manifestu est aute & in cotrariis. posse enim valere, ac posse aegrotare alteru est. nanq; aegrotare quide,& valere ide esset.subiectu autem,Scid,quod valet,atq; agrotat, siue humiditas, sive 'sanguis,unu,& ide est. quonia autem no est idei quoadmodu neq; color ide,& visibile, possib iis, quatenus possibile, actus , manifestu quo motus est. Quod igitur est hic,& quod accidit thac moueri, cu actus iste est,& neque prius. neq; posterius , clarum est.contingit enim unii quodq; quadoque quide operari quadoq; aut, non.ut aedificabile,quatenus aedificabile, & aeificabilis actus,quatenus est aedificabile , aedifcatio est.aut enim huius aedificatio , aut d mus actus est aedificabilis .sed, cu domus sit, hoamplius aedificabile est. aedificatur autem aedi- .ficabile necesse est ergo edificationem actum esse: aedificatio autem motus quidam est. - Α evero eade conueniet ratio dc in aliis motibus.
caput minium in quo destruitur Antiquorum Opinio de Motus de timo. θ traditur ei- desinu- dilari hin κε tionis docvltώ. pcrιμ ruri uod autem bene dictum sit manifesturi T- . . dc ex iis, quae aut de ipso dicum, & ex
72쪽
quod non facile est definire aliter Ipssim.nee enim motum , atque mutationem ponere illo genere poteris Vtique aliquis,neque quiter dixerunt de ipso, recte faciunt. Maniteam autem est considerantibus quod ponunt ionnulli ipsum alteritatem , inaequalitatemq;, dc quod non est dicentes esse motum. quorum nullum necessarium est moueri,siue altera sint, siue inaequalia, siue nomexistentia. Sed neque mutatio, aut ad haec , aut ex his magis est, quam ex oppositis. Causa autem,cur in his ponant illi,est quoniam indeterminatum quidda. videtur esse motus .alterius autem coordinationis principia , ex eo quia sunt priuatiua, indeterminata sunt. que enim hoc, neque tale, ubium ipsorum est,quoniam neque aliorum quicquam praedicamelorum. cur autem videa- Tex.I tur indeterminatus esse motus, causa est, quod
neque in potentiam eorum, quae sunt,neque in actum, licet ponere ipsum simpliciter . neque enim id,quod potest esIe quantum, mouetur ex necessitate,neque id,quod actu quantum est. Et motus actus quide aliquis 'esse videtur, MX. s. imperfectus tamen. causa autem est, quoniam imperfectu est ipsum possibile, cuius est actus, motus. Et ob hoc iam difficile est accipere,quid ipsum sit aut enim in priuationem neccile est ponere,aut inpotentiam, aut in actum simplicem : horum autem nullum videtur esse posse: relinquitur itur dictus modus,actum quidem . quendam esse,ialem autem actum, qualem diximus, dissicilem quidem cognitu, sed qui esse
Possit. Mouetur autem&mouens, sicut di- GT.is.ctum est,omne,cum sit potesta mobile, & cuius colim
73쪽
huic immobilitas quies est. nam ad hoc age,
quatenus huiusmocli, idipsum mouere autom tacit tactu:quare simul& patitur. iocco Motus est actus mobilis, quatenus mot π- 7 existit. Accidir aute hoc tactu motivi. qure simul & patitur.Formam autem semper asseret aliquam id , quod mouet, aut hanc, aut talem, aut tantam, quae principium, atque causa , . motus erit,cu moueat r. Vt actu homo facit ex eo, quod potentia existit homo, hominem. . Caput Sextum in quost metu ipse Moti an ma ,
x. 18. Γ T quod dubitatur, etia manifestu est, quod
II motus est in ipso mobili. actus enim est huius,& ab ipso motivo. motivi autem actus noni ' alius est. oportet enim esse actum utriusq;.Motiuum enim est eo, quod potest, Mouens autem eo,qubd agit: sed est acti uu ipsius mobilis. quare similiter unus est amboru actus. sicuti enim idem spatium est unum ad duo, & duo ad unu . εἴ acclive, 8c decliue : h aec enim unum quidem sunt, ratio tamen non una est:similiter quoque Tex.I'. & in mouente,& in moto. Habet autem dubitationem rationalem. Necesse enim est sortassis esse quendam actum alium activi, atque 'passivi. illud enim actio est , hoc vero passio. opus autem, & finis illius qui de factum, huius . autem affectus.Cum igitur utraque sint motus, Idem-δ δε si diuersi quidem, in quo sunt Aut enim Vera- Gmmo tex que, inpatiente,ac moto sunt,aut actio quidem in agynae,passio vero in patiente. si autem oportet & hanc actionem vocare, aequivoca utique erit. At vero, si hoc est, motus in mouente erit. - eadem enim est ratio in mouente, & in moto. quare
74쪽
ιt omne mouens mouehi , au habens motus' non mouebirur. Si autet, utraque in gnoto lisnt, patiente, actio inquam, S passio,
doctio & disciplina, quae duo sunt, in ipsis
suntHid ente. Primuna quidem actus unitiscuiusque non in unoquoque erit . Deinde inconuenies est duobus moῖibus simul moucri. quaedam nanque erunt alterationes duae unius, Mad unam formam. At impossibile est. Sed unus erit actus 3 At irrationabile est duorum specie diuersistum unum, ac eundem esse actum. Atque ei it, si quidem disciplina Si doctio idem sunt, passioque &actio, & docere idem quod
discere , N agere quod pati. quare omnem docentem discere necesse erit, & agentem vi. An neque alterius actu in altero esse inco- uenies estrest enim doctio actus docetis, in quodam tame,& no decisus, sed huius in hoc. Neq;.enim unu duobus quicqua prohibet eunde esse, non ut est ide, ut vestis & indumentum, sed ut est id,quod potentia est, ad id, quod est actu. Neque necesse est docente discere, neque, si pati & agere idem est,no tame Vt ratio sic una, quod quid erat esse dicens. sicut tu nicae, & inclumento,sed ut via a Thebis ad Athenas, & ab Athenis ad Thebas, quem admodum dictu est.& prius. non enim eade om ia iis insunt quae
quolibet modo eadem sunt,sed solu quibus esse idem est. At vero neque, si doctio, & disciplina sint ide, & discere, & docere idem erunt. sicuti neque, si spatium unum distatium fit, & distare hinc illuc,& illinc huc lanum,& idem est. omnino vero dic Ere est quM neq; doctio eum distiplina, ne os actio cu passione idε pro' Prie est , sed culi unt hac motus. nam huiu
75쪽
in hoc C& hinus ab hoc actum esse rati dὶ uersum est. Quid igitur Motus sit, vni uersaliter, & secundum partem d ictum e Enon enim immanifestum est quomodo definietur specierum unaquaeque ipsius. Alteratio enim alterabilis, quatenus est alterabile , actus est. Amplius autem notius est eius. quod potentia
a'iui,ac passivi,quatenus huiusinodi,& simpliciter,& rursum secudum vntiquodq;,ve aedificatio,aut medicatio.eodem autem dicetur mod & de aliorum motuum unoquoque. Summa Tertia tractam de In m. caput Primum de Mnti rum opininussin circa iasum Instatum. Voniam autem de natura scientia est circa magnitudines, & motum,& tempus. quorum Vnumquodq; necesse est aut infinitum, aut finitum esse.& si non omne est aut infinitum,aut finitu, ut passio,aut punctus talium etiam sortasse nussu necesse est in altero horum esse in conueniens utiq; erit de natura pertracta-tem speculari de infinito,si est, aut no:&, si est, quid est. Signum aute est,quod huius scientiae propria sit consiyderatio de ipso.nam omnes , qui videntur pro dignitate tetigisse talem philosophiam , fecerunt sermonem de infini-to, atque omnes Ianquam principium quod-υere δε ponuPx ς x- , quae sunt. Alii quidem, In ii. .,, quςn ad dum*yin moret, atoue Plato,per V se,non sicuti accidens alicui alteri, sed ut substantiam ipsum esse infiniinm. verum Pythago
rei quidem in sensibilibus; neque enim abstra .ictum '
76쪽
ctum facIunt numerum .esseque quod extra coelum est infinitum. Plato autem extra quidem nullum esse corpus, neque ideas eo, quod nusquam sunt i pis,tamen infinitum, & in sensibi libus,& in illis esse. Et hi quidem infinitum Τex.A. esse par.hoc enim comprehensium, & ab impari terminatum tribuit iis , quae int, infinitatem. S ignum autem huius i a esse. quod contingit innumeris.circumpositis enim gnomonibus circa unum, & seorsum, aliquando quide aliam semper fieri speciem,ali quando autem unam. Plato autem duo infinita, magnum,& par- Tex.27. uum. Qui autem de narura, omnes semper subiiciunt alteram quandam naturam dictorum elementorum infinito, Vt aquam, aut aerem, aut medium horum .Eorum vero, qui finita faciunt elementa , nullus infinita facit. Quicunque autem infinita faciunt elementa, quemadmodum Anaxagoras,& Democritus, ille
quidem ex iis, qnae sunt similium parituma an a MLω hic autem ex omniseminario figurarum t etia continuum infinitum esse dicunt. Atque ille quidem quamlibet partem esse Αςx 2 ssimiliter miscella toti ex eo,quia videt quodlibet ex quolibet fieri. hinc enim dicere videtur& simul aliquando omnes res suisse, ut haec caro, & hoc os,3c sic quodlibet. & omnia itaque.& simul igitur.principium enim disgregati'nis non solum in unoquoque,sed & omnium est. cum enim omne, quod fit, ex tali fiat corpore: omnium autem sit generago, Verum no simul: etiam quoddam principium esse oportet generationis.hoc autem est unum, quem ille vocat
intelletabintellectus aute a principio quodam veraruncu huellexit. quare necesse est simul
77쪽
omnia aliquando sui me ,&coepisse aliquando
Tex. 29. moueri. Democritus autem nullum aliudex ali o feri primorum dicit, sed tamen ipsLim
commune corpus omnium esse principiu,m
gnitudine secundu paries, figurae; disserens. Tex. o. Quod igitur conueniens, sit I hysicis harespeculatio mani testin est ex his. Rationabiliter autem S prin ipium, ipsum ponunt omne S. Neque enim trustra possibile telum esie , neque aliam ipsi inesse potetiam, nisi ut principiiHN. omnia enim aut principium sunt, aut ex prin- Ommo σμt cipio. infiniti autem non est principium esset primi μm enim ipsius utique finis. Amplius autem & in-1serit o x ex genitum, S incorruptibile, principium quod- cum sit quod enim fit,necessc est accipere finem. & finis,omnis est corruptionis. Mare, sicuti dicimus,non huius principium, sed hoc aliorum videtur esse , dc continere omnia, Momnia gubernare, ut assirmant quicunq; Hon faciunt praeter infinitum alias causas, Vc intellectum,aut amicitia,S hoc esse diuinu: imniortale enim est,perireq; non potest, ut assirmant Anaximander , & plurimi Physiologorum. Caput Secundum de raricnibus, quae in itum esse
Esse autem aliquid infinitum,fides ex quinque maxime continget conlyderantibus. Ex Insu iμma xempore hoc enim infinitum. 1 tex ea, quae est An in ratio--magnitudinibus, diuisione .utuntur enim dc
ne remm. Mathematici infinito. Amplius ex eo, quia sic solum non deficit generatio, & corruptio,si in
finitu tu unde auteratur id , quod fit. Amplius ex eo, quia finitum semper ad aliquid finituri Quate necesse est nullum este terminum,si sem,' res
78쪽
per terminari sit necesie alteriam ad aIlcrum. - Maxime autem, & propriissimu, quod com Tex. I munem tacit dubitatione omnibus.ob id enim quod illud, quod in cogitatione cst, non deficit,& numerus videtur infinitus esse, S mathematicae magnitudines, di quod est extra coetu, Infinitum autem cum sit quod extra est,& corpus infinitum este videtur, & mundi .cur enim a. l. quid magis vacui hic , quam ibi square si uno in lo- emm .cO,Sc ubi luc in necesse est eslcmolem. simulau- Puseabj-tem, si & vacuum est,& locus infinitus ,& cor- se esse nihil pus infinitu necesse est elic.posse iam ab ipso disteri in .esic nihil dissert in Ierpetuis. Habet autem perpetuis. dubitationem ipsa de infinito con0d cratio. Tex. I. Itenim non esIe ponentibus multa impossibilia accidunt dc cie. Amplius aurem, viro sit
modo, 'trum ut stbstantia, an ut accidens per se alicui natur. e, an neutro modo , I ed nihilominus sit infinitum, aut infinita multitudine. Caput Tertium,cuot modis disatur
, ε Axime autem Physici est constderare sin a est magnitaido sensibilis infinita .i rimum igitur determinandum est quot modis dicitur Infinitum.Vno igitur modo, quod impossibile
est transire, ex eo, quia non est aptum natura transiri,ut vox inuisibilis. Aliter autem,transitum habens inconsumabilem. Aut quod vix. Rut quod licitura aprum est habere, non tamen habet transitum, aut finem. Amplius,infinitum omne aut est secundum appo' ' ' sitionem, aut secundum diuisionem, aut Viroquo
79쪽
caput suartum,probans non dari Infestum.
Pari Prima an qua argumentatur eontra ponentos
Infinitum esse quid perseexi Durac Eparabile igitur esse a sensibilibus insiti itu, o ipsum quid existens infinitum, non est possibile. Si enim neq; magnitudo est, neque multitudo, sed substantia ipsum est infinitum, & non accidens, indivisibile erit.diuisibile enim aut lmagnitudo erit,aut multitudo.si autem indiui sibile, non infinitum, nisi sicut vox inuisibilis est. At neq; sic dicunt esse assirmantes esse infi- tum , neque nos ouaerimus, sed ut intra sibile. Si vero secundum accidens est infinitum,
non erit Utique elementum eorum, quae sunt,
ut infinitum. sicut neque inuisibile locutionis, quanuis vox sit inuisibilis. Amplius, quomodo contingit aliquid esse ipsum infinitum , si non est & secundum numerum, & magnitudinem, quorum est per se passio quaedam infinitum
adhuc enim minus este necesse est, quam numerum, aut magnitudinem. Manifestum aute& qu bd non contingit esse infinitum, ut ama existens, & ut substantiam, ac principium. erit enim quicquid ipsius accipiatur, infinitum, si partibile est. infinito enim esse, & infinitum idem est, si substantia infinitum sit, & non desubiecto. quare aut indivisibile est, aut in infinita diuisibile. multa autem infinita esse idem impossibile est. At vero, ut aeris aeriars est,sic& infinitum infiniti, si quidem substantia est.& princisium.Impartibile, ergo,& indivisibile est. At es tale nequit quod agu est infinitum. quantum enim quid esse necesse est. , secundum
80쪽
secundum eri accidetis est infinitiam.Sed Tex.ι si sic,dictumesi quod non cotingit ipsum principium dicere, sed illud, cui accidit, usaerem,aur par. Mare absurde eruintiant dicentes , si- Cuti Pythagorei dicunt:simul enim subsutiam faciunt inlinitum &partiuntur. . ed tortu sis haec ci uidem eth uniuersialis quaestio magis, . si contingit infinitum & in Mathematicis esse, di in intelligibilibus. & in iis, quae nullam ha-ben magnitudinem. Nos autem cosyderamus se umde sensibilibus, c de iis quorum facimus scien an insen tiam,virum in illis ethan non est .corpus bH .
Logice igitur speculantibus ex huia odividebitur utique non esse. Si enim est coris poris ratio ptauitie terminatum. non Utique erit corpus ullum,aut intelligibile,aut sensibile infinitum. . At vero neque numerus sic, ut M t-- Ide. separatus,& inlinitus numerabile erum est nu-
merus, aut habens numerum. si ergo numeTa-
bile potest numerari,& pertrantire utique pos- Atri a nu- sibile erit infinitum. Phy sice autem magis non speculantibus ex hisce manuestum erit neque . enim compositum potest esse, neque simplex. Compositum igitur nonerit infinitum collus, i π.Α . si finita multitudine elementa sint. pecessu est enim plura esse, & aequari semper contraria, &non esse unu eorum infinitu. erit enim quomo- ' idocunq; superatur,quae in uno corbi ore,ult po- . tensa,ab altero vo si ignis finitus sit,aer autem