장음표시 사용
61쪽
x.67. Posterior itaque casus est,atque sortuna &intellectu,& natura .quare si quam maxime coeli causa est casus, necesse est prius intellectum,& naturam esse & aliorum multorum,& huius X.68. uniuersi causam. Quod autem sint causae,5 quod tot numero,quot dicimus manifestu est. tot enim numero ipsum propter quid comprehendit. Aut enim ad ipsum, quid est reducitur ipsum propter quid ultimum in immobilibus,
ut in Mathematicis. ad definitionem enim recti, aut commensurabilis, aut alius cuiuspiam Tex.69. reducitur vltimum. Aut admouens prim t.
Vt propter quid certauerunt quoniam furati sunt. Aut cuius gratia Vt dominentur. Aut in in iis , quae fiunt, materia. Quod igitur cau- 4 V 70' hae , dc tot sint manifestum est. cum au- tem causae quatuor sint, de omnibus est Physici cognoscere, & ad omnes , reducens ipsum propter quid, assignabit physice materiam for Tres easto ipsum mouens, & id, cuius gratia. Vo-ple oue in autem tres in mam plerunque . ipsum ima mentisi. enim quid est, N id cuius gratia, una est: ip-TeX.TI. motus primum specie eadem est his: homo enim hominem generat. Upς- Atque omnino quaecunque mota mouent, quaecunq; autem non, n non amplius Physicaera Dei ορ si1ntino enim in seipsis habetia motu,aut prin-D' cipium motus, mouent, sed immobilia sunt. V Q amobre tria sunt negocia, hoc quidem Cir- ist mn T ea mobile,illud vero circa mobile quidem, sed pt M incorruptibile,aliud aure circa corruptibilia. Quare ipsum propter quid, dc ad materiam GedyMe o. reducenti redditur, bc ad ipsum quod quid est,
δέ eram. Itb- dc primum mouens de generatione eriimma-
Tex, 72. modo causas considerant, quid
62쪽
post quid fiat, & quid primum iccit, aut quid
pastum est,& sic semper quod deinceps est. Duplicia autem sunt principia mouentia Tex-73. Physice, quorum alterum non Physicum cst: non enim habet motus principium in se ipsis. tale autem est, ii aliquid mouet, quod non mouetur,ut id quod penitus est immobile,& quod omnium primum est. Et ipsum quid est, &forma: finis enim est ,& cuius gratia. QDare, cum natura propter aliqua d sit, & hanc cogno- TOX. 4.scere oportet, & penitus reddendum est ipsum Propter quid. Vt quod ex hoc necesse est hoc fieri. hoc autem ex hoc, au t simpliciter, aut frequente et &si dcbet hoc fieri, ut ex propositionibus conclusio. & quia hoc erat quod quid erat esse. 8c quia melius est sic, non simpliciter, sed ad uniuscuiusqtie substantiam. Caput Tertiis. in quo se, turda fia de Causa Finali.
DIcendum igitur primum quidem quod na' Tex dicitura earum causarum est,quae sunt propter aliquid, postea de necessario quomodo se habet in Physicis. ad hanc enim causam reducunt omnes, quia cum calidum tale natura sit,ic sti-gidum,ς unumquodque talium: haec autem ex necessitate sunt, dc fiunt, dc apta natura sunt.'
etenim etiam, si aliam causam dicant, solum tangentes valere sinunt, hic quidem litem, & amicitiam,ille vero intellectum. Habet au- Tex γε.tem dubitationem, quid prohibeat naturam non propter aliquid tacere, neque quod melius est,sed sicut pluit Iuppiter, non Vt frumentum augear, sed ex necessitate. quod enim sursum latum est stige fieri oportet:& quod frige-ι factum
63쪽
algemmor Tex. 7 Tex.78. factum est,aquam factum,deorsum Venire:au aeri autem, cum hoc fiat, accidit frumentum.11 militer autem &,n cuipiam perit friimcntuna in area, non huius gratia pluit, Vt pereat, seclhoc accidit. Quare uill prohibet sic partes se habere in natura, ut dentes ex necessitate oriri, anteriores,quidem accitos,aptos ad diuidendum, maxillares autem latos, & utiles ad tereridum cibu1n,cum non propter hoc facti sint, sed acciderit. similiter autem estic de aliis partibus,in quibus Nidetur incste ipsum propter aliquid. Vbi igitur omnia acciderint, perinde atque si propter aliquid iacta lorent, ea quidem
seruata sunt, a casu consistentia apte, quaecunque vero non sic,periere, pereuiatque, quemadmodum Empedocles dicit ea, quae Prima Lο-mιnem raserunt, ct taurum parte secunda.
Ratio igitur, quam dubitauerit aliquis,haec est,& li qua talis alia est.Sed impossibile est ista
hoc se habere modo. Haec enim & omnia, quae natura sunt, aut shmycr sic fiunt, aut frequenter, sed eorum, quae hunt a fortuna, & casu, nihil. que enim a fortuna,neque a casu videtur
pluere saepe hyemc, sed si sub cane: neque caumata sub cane, sed si hyeme. Si igitur aut a ca- su Videtur,aut propter aliquid este, si non possibile est esse haec aut a fortuna,aut a casu,pro is 'pter aliquid utique erunt. at vero natura sunt huiusmodi omnia, quemadmodum & ipsi dixerinr, qui haec dicunt.es: itaque ipsum propter aliquid in iis,quae natura fiunt, & sunt.
Amplius in quiouscunque finis aliquis est. huius gratia agitur quod prius, quodque cose
quens est.erso, Ut agitur, sic aptum natura est: ' oc, ut aptum iratura est, sic agitur unumquod-
64쪽
i si quid impediat. agitur autem propterci, & aptum itaque natura est huius gra, si domus eorum, quae natura fiunt,esset, iue facta esset, ut nunc ab arte. si autematura, non solum natura, sed & arte fie-imiliter utique fierent, Vt apta natura opter ergo alterum,alterum. Et om-rs alia quidem perficit, quae natura non Ori iaemcere: alia vero imitatur. si ergo quae perseir, tum artem sunt, propter aliquid fiant, quamisura bstum qu bd & qu. e secundum natur m. nopotest essee enim se habent inter sese in iis, quae χ- cere , aliam artem, amue in iis, quae secundum na- vera imita, posteriora ad priora. Maxime au- turianifestum est in caetcris animalibus,quae Uex.8o. arte, neque inquirendo , neque delibe- faciunt. apropter dubitant quidam, intellectit,aut quodam alio operentur &i,& Formicr,& huiusmod i. paulatim au-r procedenti, & iii plantis apparent conis a quaedam fieri ad finem, ut soli a pro-uctus cooperimentum. Quare, si & na- c propter aliquid Hirundo nidum facit. neus telam, & plantae solia gratia fru- ,δc radices non sursum,sed deorsum,gra-rimenti, manifestum quod est causa ta- is, quae natura fiunt, & sunt. Et quo- mx.8r. latura duplex est, alia quidem Vt mate
a vero ut forma, finis autem est haec,pronem autem catera,haec utique erit causa,
gratia. Peccatum autem fit& in iis,unt secundum artem. scripsit enim non Tex.82. Jramaticus,& propinauit non recte Me medicamentum. quare manifestum est zontingit & in iis, quae secundum natu-
65쪽
ram fiunt. Si igitur sunt quaeda secundum arte, in quibus quod recte fit, propter aliquid fit, in iis autem, quae peccantur,alicuius quide gratia aggreditur,sed frustraturuimiliter utique se habet in Phyticis, & mostra peccata sunt illius, quod propter aliquid agit. 5 in iis igitur,quae a. Principio,vtique compositionibus bouigena, si non ad quenda terminii,ac fine poterat venire, corrupto Vtiq; principio aliquo fiebant ut nunc TeX.83- semine. Amplius necesie est semen fieri priόυλοφοεs mum , sed non statim animalia. dc ipsa massa - . . quide mollis prius seme erat. Aniplius Sc in pla tis inest ipsum propter aliquid , minus aute distinctu est.Vtru igitur dc in plantis sicbat,ut bo-
uigena, uiri prora, sic vitigena oleoprota Anno ince uenies enim, sed tame oportebat, si qui-Gx.84. de de in animalibus. Amplius oportebat & in seminibus feri,ut accidit. Omnino aut destruit .sie dices, ea quae natura sunt,& natura. Natura. enim sunt quaecuque ab aliquo in seipsis princi. pio cctinue mota perueniunt ad alique sine .ab unoquoq; auic non ide quibusque, neq; quiuis, .sciT. per tame ad eunde,uili aliquid impedierit. Id aute, cuius gratia, di quod huius graua, . . fient utiq; a sortuna. sicuti djcimus quod a for-l tuna Venit hospes, lotusq; abluit,cu tanqua gra. - tia huius Venies egerit,no ante gratia huius venerit,&hoc secudii accides. sortuna em est ea rhi,quae sunt secundu accides causam,queadmo. du prius dixim=. sicci cu hoc sepcr, aut freque ter fiat,no secudu accidens, ne ii a tortuna est:
in physicis aute super sic nisi quid impedierit Teae 8ς. InceueniςΠS aute est no opinari propter a u quid fieri, nisi videat ipsium moucs oeliberasse. Attanis etia ars no deliberar. naq; si estet in u-
66쪽
gno nauis factedae ars,haud secus , atq; natura. iaceret.quare,sisn arte inest ipsum propter aliouid,& in natura inest. maxime aute manifestsi esticu quis medetur ipse sibiipsi. huic enim similis est natura. igitur causa sit Natura,atque ita ut propicr aliquid ,manifestu est. caput auarium,ad quam causam nec σιωε iu
m Vod autem ex necessitate est utrum ex sup- Texari L politionc sit, an & simpliciter. Nunc
enim opinantur quod ex necessitate est esse in generatione . quemadmodum, si aliquis mu- runa ex necessitate existimaret este laetum, quoniam grauia quidem deorstim serit aprunatura sunt, leuia autem 1 sperne, quapropter apides quidem deorsum, ac iundamenta , teri a autem sursum propter leuitatem, supra autem maxime ligna, leuissima enim sunt. Tex.M. Attamen non sine his quidem factus est,. ' . non tamen propter haec, hi si ut propter mate iam, sed cauta abscondendi qua clam,&sal- - iandi. Similiter vero dc In aliis omnibus, iniuibuscunque ipsum proprer aliquid est, non lint quidem sine iis, quae necessariam habentiaturam , non tamen sunt propter haec, nisi via ateria incit, sed propter aliquid. vi Fropter uid serra est talist ut hoc, & huius gratia sit Oc tamen Cuius gratia, non potest heri,si non reca sit. neces est igitur ferream esse, si ser- .s e cir, M opus ipsius .ex lappositione igitair ne in T. Haxium est,' sed non ut finis . nam in materia cetiarium est,id autem, cuius gratia fit,in ra He. autem necesIarium in Discipli- Tox. λs, di iriliis,Quae secunduri Natura fiunt,quo Dα
67쪽
dammodo similiter. cum enim rellium hoc sita necesse est triangulum duobus rectis aequales habere, sed non, si hoc est, illud est. sed si hoc non est, neque illud rectum est. In iis autem, quae propter aliquid fiunt, econtrario, si finis erit,aut est,& id,quod est ante,erir,aut est.si vero non, sicut ibi,s1 non sit conclusio, principia aI addit, non erit, sic&hic finis,& id,gratia cuius.' prin
no erit,aut cipium enim & hoc est, non actionis,sed cogi- ποηφ-ὰ tationis,ibi autem coaltationis,actiones enim Teac.9O. non sunt. Quare,si erit domus,haec necesse est fieri, aut existere, aut esse, aut omnino materiam, tuae propter aliquid est,ut lateres,& lapides, si domus non tamen propter haec est finis,nisi ut materiam, neque erit propter haec. omnino tamen, si non sint, neque domus, neq;
serra erit: illa quidem, si non sint lapides, haec vero, si non sit terrum. neq; enim ibi principia, si non trianpulum duobus rectis. Manifestum est igitur quod necessariu est in Physicis, quod ivt materia dicitur , & motiones eius. Tex.si. Et Vtraeque quidem Physico dicendae sunt
cause, magis aute ea,cuius gratia. causa enim
haec materiae est, sed non haec ipsius finis. Et finis is, cuius gratia, & qui principium est, a
definitione,& ratione petitur, sicut in iis, quae secundum artem diuonia,si domus est tale,haec oportet fieri,Sr esse ex necessitate.& quonia sanitas hoc est,haec oportet fieri ex necessitate,&esse.sic dc si homo est hoc, haec.si vero haec ,hF. Texo .. Fortassis aute & in ratione est necessarii . ' determinanti enim opus secandi,qubd diuisio huiusinodi est. haec autem non erit, nisi habeat. detes tales,lii vero no,nisi serrea sit.sunt. enim di in ratione quaeda partes,ut materia rationis.
68쪽
In prima probatur ad professorem huius Scientia
necessario attinere tractare de accidentibua communιόus rerum naturalium
In secunda noriscatur quid sit motud In rerim inuestigatur de infinita, declaraturque pacto in entibus reperiarur. Von tam autem narii ra quidem est principium motus, dc mutationis: mcthodus autem nobis de natura est:no latere nos oportet quid sit motu S. necessariu enim est, ignorato ipso , ignorari &naturam. Cum aute de te Iminauerimus de motu , tentadum erit eodem aggredi modo de iis, quae consequenter iunt. Videtur autem motus
continuorum esse infinitu autem ayparet primum in continuo:quapropter dc definientibus continuu accidit uti saepenumero ratione infiniti cum in infinitum alui sibile cotinuum sit. Adhaec autem sine loco,& vacuo ,& tepore, impossibile est motum esse. Manifestum igi ur est quod & propter h. ec.S propterea quod cunctis silut comunia . dc uniuersalia haec Om- tasia . D 3
69쪽
Speculatio nibus,con syderadum erit um proposuerImris delprus po de unoquoque istorurn. posterior enim est de proprias speculatio ea, qu' d e comunibus cst.bus. Ide r. Summa Secunda,la sua noti attir quid δε-- p .rex. II. tus, ct traditur eim de itis.
caput Primum desupposim ante Molvi definitio nem praeintelligendu. Rimum aurem, sicuti diximus, de Motu. Est igitur eorum, quae sunt, aliud quidem actu solum,aliud vero potentia. Et eorum , quae sunt actu, hoc quidem hoc aliquid, il- Iud vero tantum, aliud autem tale.&in aliisentis praedicamentis similiter. Eorum autem, quaestini ad alui uid, aliud quidem secundiim supeFabundantiam,&defectum dicitur, aliud
autem secundum activu,S passivu, atq; Omnino motivum, & mobile. motiuii enim motiuia mobilis est: & mobile a motivo est mobile. Te t. q. Non est autem motus praeter res. Mutarur Motus in enim semper id, quod mutatur, aut secundu mquot praedi- substantia, aut secundu quatum, aut secundum. Camentis. quale,aut secundu locu .comune vero in his nihil est ipere, sicuti diximus, quod neq; hoc.
neq; quatum, neq; quale, neque alioru praedica- ' ullum tit. quare neq; motus,ne C; mu
diri. Illiu ςxiv praetorea,quae dicta sunt, eunt nihil sit praeterca,ciuae dicta sunt. Unu quodque aut dupliciterinest omnibus.vi Hoc, alii: penim est i orma ipsius, aliud vero priuatio :& se. cundum Quale,hoc enim est albii, illud autem nigru:& secundu Quantu,aliud enim perI ceta est,aliud vero impexsectuaimiliter amedi secu. - dum
70쪽
. dum Latione,hoc enim sursum , illud vero deorsum,aut aliud quide leue, aliud vero graue.
quare mo rus, & mutationis species tot sunt. quotenti S.Caput Secundum, is quo traditur Motus Οὐ-mno ex rebus propriis.
DIuiso aute secundu unu quodq; nus, hoe quide esse a,u , aliud autem potentia,eius a quod porrita existit actus, quatenus huiusmo Mot M a sedi, Motus est. vi alterabilis quide , quatenus alterabile Alteratio:atagmentabilis autem,&oppositi decrescibilis nullum enim est commune nomen in vzrisq; Augmentum, S Decremen-a:generabilis aute,&corruptibilis Generatio, Corruptio: eius vero,quod fertur, Latio. caput Tertium,in em traditur Motus def-
OVod aute hoc sit motus, hinc maiiifestum.
. CV enim aedificabile, quatenus tale ip ' ' - m dicimus esse, actu fuerit, aedificatur, & hoc a caedificatio: similiter aute & medicatio,& vocatio,&s altatio, & adolescetia, Sc senescetia. caput Cirtum,is quo declaramr quo pacto is , . cr eadem res dicatur esse m potentia edi in actu. Voniam autem qu edam eadem M poten- : tia, & a stu su ut, at non si mal, aut non .i specudum idem,sed ut calidu quidem potentia, fi 'frigid a aute acta, multa iam aget, & pat lentura stinuice. omne enim erit simul activo, & passi ' m pq tum quare & moues physice mobile est omne is 6 φ pq enim l1uiusmodi mouet, cu dc ipsum mouetur. π uidetur igiequibusda omne, quod mouet,mo- ' de his livide ex aliis erit manifestum