장음표시 사용
51쪽
quo ligno , dc quibus ex motibus est. In iis igitur, quae sunt secundum attem , nos facimus materiam propter opus, ted in Physicis est. Tex.2έ. Amplius , eorum, quae ad aliquid, mate- Materm ria est. ad aliam enim formam alia materia. rum est inaousque ergo Physicum oportet cognostere qua ad ali formam,& ipsum quid estὶ An queadmodum quid. Medicum neruum, aut Fabrum aes , vique ad aliquid Z alicuius enim gratia Vnumquodque. SO circa ea, quae sunt, separabilia quidem sor- ad homo ina , in niateria autem: ε homo enim homi-qMid ' - nem generat,& Sol. quomodo autem se habeat
doti hο- haec separabilis , dc quid sit, Philosophiae primo generat mae est officium determiuare.
Eterminatis autem his , con*derandum est de causis,& quae , &quor numero sunr.cum enim sciendi gratia hoc negocium lit: scire aulcm non prius Opinamur Vnu- quodq,, quam Utique coeperimus propter quid circa unumquodque , hoc autem est accipere trimam causam: manifestum quod & nobis ioc laetendum est & de generatione, & corru- iptione, & de omni physica mutationedivi scien Ites ipsorum principia: reducere ad ipsa ten- sTς 'λφ' temus quaesitorum unumquodque. Vno igi tur modo causa dicitur, ex quo fit aliquid cum lc-μμm insiti vi aes statuae, & argentum phialae,& --
52쪽
plum.haec aute est ratio ipsitis quod quid erat esse,& huius genera. ut ipsius diapason duo ad
Vnum,S omnino numerus,dc partes, quae in ratione. Amplius unde principium mutatiOnis primum, aut quietis: vi consultor causa,&pater filij,& omnino faciens facti , dc mutansmutati. Praeterea, ut finis .hic autem est id, cuius gratia, ut ambulandi ciuitat .propter quid enim ambulat dicimus, ut sanus sit:&, ita lo- .cuti, opinamur assignasse causam. & quaecunque iam mouente alio, intermedia fiunt ipsius f : ut sanitatis macies, aut purgatio,
. aut medicamenta, aut organa. Omnia nanque
haec finis gratia suntidifferunt tamen abinuice, quia alia quidem sunt opera, alia vero organa. Caune igitur sere tot modis dicuntur. Ac x.θα cidit autem,cum multipliciter dicantur causae, ε multas eiusdem cautas esse, non secundum accidens:vt statuae, εc ars stathiaria,& aes, nonsccundum alterum quid , sed quatenus est statua : sed non eodem modo: sed hoc quidem ut materia,illud autem ut unde est motus.Sutau- Causa suitem quaedam dc ad inuicem causae: ut laborare causa est home habitudinis , dc haec laborandi: eausa. sed non eodem modo: sed hoc quidem ut finis, illud autem ut principium motus. Amplius au- Eade Matem eadem causa contrariorum est.quod enim D eoisisti praesens causa huius est, hoc & absens facimus rum est. aliquado causam cotraxij: ut absentia gubernatoris nauis subuersionis, cuius erat praesentia causa salutis. Omnes autem nuc dictae cau- Tex.3r. De inquatuor cadunt modos manifestissimos. Elementa enim syllabarum, & materia factibilium,& ignis,& huiusinodi corporum, & par- ltes totius, & Ωpyssiciones co lusionis, ut id,
53쪽
ex quo , causae sunt. Harum autem aliae qui in viae eon1ν Vx subiectum, Ut partes: aliae autem, Zimare & totum, & composi- ' tio, & species. Semen autem medicus, Mconsultor , dc omnino ipsum faciens omnia I ς Dpra sunt undo principium mutationis. aut status, re y- ct a. aut motus. Aliae autem ut finis,&bonum alio-me t P. O ium. id enim cuius gratia, optimum, dc finis. r. me rex.f. aliorum vult esse, differat autem nihil idem X. a. dicere bonum, vel apparens bonum. cauo tisa pn- sae igitur tales, dc tot sunt specie. M autam sterior. causarum numero quidem sunt murei in capitR vero contracti et hi pauciores. dicuntur enim causae multipliciter. & ipsarum, quae similium specierum sunt, prior ac posterior alia , alia, ut sanitate medicus , ic artifex, Mipsb diapason duplum, & numerus, dc semper. Tex.3, quae continent ad singulares. Amplius au- causa ' ἡρ accidens, 5 horum genera: ut statuae se eraditia Polycletus, dc aliter statuarius:quoniam Gi. accidit statuario Polycletum esse.& continenia videtons= etiam accidens: ut si homo causa sit sta- tuae, aut omnino animal. sunt autem accidentium alia aliis remotius, & propinquius: ut si albus, Ec musicus causa dicantur statuae. Praeter omnes autem, dc proprie dictas, - causa in & secundum accidens , aliae quidem ut pontentia, in tentes dicuntur, aliae vero Vt operantes: ve-adia. Iuli aedificandae domus aedificator, aut aedi- Tex.3s. ficans aedificator. Perinde autem dicctut& in iis, quorum causae sunt ipsae causae, at- . que in iis,quae dicta sunI. Vt huius statuae, aut ' s atuae, aut etiam omnino imaginis aeris huius,aut aeris,aut Omnino materiae,& iu acciae ix
54쪽
hae & Illae dicentur : ut non Polycletus, neque statuarius, sed Pobcletus statuarius. Attamen omnes hae sunt multitudine quidem Sex: dictae autem dupliciter. aut enim ut singulare, aut ut genus,aut ut quod secundum accidens, aut ut accideris genus,aut ut connexae hae, aut Vt simpliciter dictae: omnes autem,aut actu eXisten tes,aut secundum potentiam. Disserunt au- Tex. 7.tem tantum . quod actu quidem existentes ,&singulares,& ea, quoru sunt causae , simul sunt, &non sunt. ut hic medens cum hoc, qui sanatur : & hic aedificator cum hoc , quod aedificatur. quae autem sunt secundum potentiam, non semper:corrumpitur enim, non simul domus,&aeuificator. Oportet autem semper cau- Tex. 3. sana uniuscuiusque summam quaerere, Ut dc in aliis .ut homo aedificat, quonia aedificator est: aedificator autem est secundum . edificandi artem.haec igitur prior causa est:& sic in omnibus. Amplius,aliae quidem genera sunt genz Arum, aliae autem singularia singulariumve h tuarius quidem ita tuae, nIc autem diu ' n . potenviae quidem possibilium , adhu - -usce. Et Pt iu/hontes ad actu existentia. uta meXI-1alcia. . Amarin s
Oy hi hobi, quomodo causae sunt,
cauu fortuna, δc casus, & Vtrum idem . . . . toreuna,&casus, aut diuersum, S omni-
quid sit laxuma,N casus,consyderadum cst.
55쪽
x. o. idam enim & si sint, an non, dubitant. nihil enim fieri a fortuna dicunt, sed omnium
esse aliquam causam determinatam, quaecunque dicimus a casu fieri, aut a sortuna. Vt veniendi a fortuna in sorum, Zc reperiendi quom volebat quidem, non autem putabat, causa est velle , cum venerit, emere. similiter aurem & in aliis, quae a fortuna dicuntur, semper aliquam esse accipere causam, sed non fortuna.
i. ' Quonis,si aliquid esset fortuna,incouenies Vtiq; perqua vere videbitur,& dubitabit utique aliquis' propter quid nullus Antiquoru sapientum causas de generatione , & corruptione dicens,de sortuna quicquam determinauit,sedivi videtur nihil opinabinir illi esse a fortuna. Tex. 2. Sed & hoc mirabile .multa enim S fiunt, di sunt a sortuna,& casu, quae non ignorates quod licet referre ad aliquam causam unumquodq; eorum, quae sunt,ut Antiquus sermo dixit,de- struet fortunam, horu tamen alia quidem esse dicunt omnes a sortuna,alia vero no a fortuna. . x. 3. Quocirca & quodammodo erat facienda ipsis mentio. At vero neque illorum quidem aliquid opinabantur esse fortunam, ut amicitiam, aut litem, aut ignem I aut intesiectum, aut aliquid aliud taIiuria. Inconueniens est igitur,sive non putauerunt me,sive putantes reli- . . querunt,praeίcrtim aliquandQ utentes. v c Em-Σ φαρ pedocles non semper aerem sngregari supe- , ' rius dicit,sed ut accidit. dicit enim in mudi fa-Tοσm ss brica, Saepe a saliter,sed mηο scfrtecueurrit. ποιια. , , dc partes animaliti a fortuna fieri pluririris ait. x. 4. sunt autem quidam, qui & coeli huii, , mundanorum omnium causam esse ponurii cassim. a casu enim fieri dicunt reuolutionem,
56쪽
Liber Secundus. ΑΙ& motum , qui discrevit, & constituit in hune ordinem uniuersum. Et Valde hoc ipsum Tex. s. admiratione dignum est quod dicanx ipla qui' Cosmiispri
de animalia, ac plantas a fortuna nec esὶ,nec, ripa fieri,sed aut naturam,aut intellectum, aut quip-άnima piam tale aliud esse causam. non enim quod ui sium.rap.r.ex semine unoquoque fit,sed ex tali quidem P quod lea,ex tali autem homo:ccelum autem,&diui--.YGmi niora sensibilium a casu fieri:talem autem c uris Olaouo .sam nullam este, qualem animalium, NplRR qu. fis sitarum. Atqui, si sic se habeat hoc ipsum,di- , gnum est con*deratione,& bene sese habet ci aliquid de hoc ipso.Nam praeterquam qiibd Et alioqui absurdum est quod dici ur, Rdhuc Tex. c.
absurdius estdicere haec, cum videant in coelo nihil a casu factum,in iis autem,quae non a for tuna,multa conringere a fortuna. attamen parerat contrarium fieri. sunῖ autem quid/ma Tex. r. quibus Fortuna videtur quidem esse causa, in manifesta autem Κuman' intellectui,tanquam diuinum quiddam existeris, S forticius. Gare con*derandum est & quid sit utrunque, si idem,an aliud dc casus,& fortuna,& quomodo in determinatas causas incidunt. Primum Tex. 8.- igitur, cum videamus alia quidem semper similiter fieri , alia autem frequenter, manife- istum est quod neutri horum causa fortuna dicitur. id enim quod a fortuna, neque eius est, iquod ex necessitate,& semper,neque eius,quod
est frequenter. sed quoniam quaedam sunt M - praeter haec,& Annes haec dicunt esse a fortuna, manifestum quod aliquid est Fortuna, & Casias.talia enim a fortuna, dc quae a sortuna talia esse scimus. Eorum autem quae fiunt, alia Tex. λouidem propter aliquid fiunt , alia vero nom ' - s horum.
57쪽
horum autem, alia quidem secundum electio - .nem, alia vero non secundum electionem. ambo autem sunt in iis, ouae propter aliquid. Quare manifestum est quod in iis, quaesiunt praeter necessarium,3c quod se diuenter,sunt quaedam, circa quae contingit esse id , quod est propter aliquid sunt autem m ptet aliquid, & quaecunque ab intellectu utique aguntur, & quae X Io, cunque a natura. Huiuscemodi igitur, cum secundum accidens fiunt,a fortuna dicimus esse. vr ent m & quod est, aliud quidem per seipsum est, aliud autem secundum accidens, sic iccausam contingit esse. ut ipsius domus per se quidem causa est aedificativum, secundum ac causa per cidens autem album, aut musicum. itaque per sesunt i- se causa definita est: quae vero secundum acci ris,sed eav- dens, indefinita. infinita enim uni accident. si- δε per aem cui igitur dictu est, cum in iis, quae propter alidossunt in quid fiunt, hoc fiat, tunc dicitur a casu,& a sor- ω. tuna. ipsa autem ad inuicem horum diste- Tex.sti rentia posterius determinanda est. nunc vero hoc sit manifestu, quod utraq; sunt in iis, quae propter aliquid sunt.Vt causa recipiendi argentum venisset, reportaturus pecuniam, si sciuisset: venit autem non huius gratia, sed accidit venisse,& fecisse hoc reportandi gratia:hoc autem neque ut frequenter Venientem ad locum, neque ex necessitate .Est autem finis repor alio, non causarum, quae in ipso, sed eligibilium, de . ab intellectu,&aicitur tunc a fortuna quidem venisse. si autem proponens, bc hous gratia,aut
semper veniens aut frequenter reportans, non .
Tex. 2. a fortuna. Manifestum itaque quod sortu- na cau sa est secundu accidens in iis,quae secun-.
8n q, duci electionem eorum, quae propter aliquid
58쪽
sunt.quapropter circa idem & intelleistus,& sortuna est. eleclio enim non sine intellectu est. minae , δε- Indefinitas igitur causas necesse est esse, a θ isteri quibus fiat quod est a foriuna.Vnde Videtur sor ctus, θώμtuna indefiniti esse dc immanifesta homini. Et
est,ut nihil a fortuna videatur Vtique fieri.Om- santur. nia enim Ilaec recte dicuntur,quoniam rationa Tex. rbiliter.est ehim ut fiat a fortuna,secundum ac- 'cidens enim sit. Et est cause,ut accidens,fortuna : ut autem sina pliciter, nullius. ut domus aedificator quidem causa est, secundum accidens autem tibicen.& ut veniens referat argentum, noti huius causa Veniens , infinitae sunt multitudine: etenim videre aliquem Volens,ia
persequens, Sc visurus,Wfugiens. Et dicere Tera
esse aliquid praeter rationem fortunam recte est.ratio enim est aut eorum .quae semper sunt, aut eorum, quae frequenter: fortuna autem est
in iis, quae fiunt pr ter haec. quare, cum indefinitae sint quae sic sunt causae, & sortuna indefinita est. Attamen etiam in quibusdam dubitabit utique aliquis , nunquid quaevis sint fortunae cauta, ut fanitatis,aut spiritus, aut aestus, sed non detonderi. sunt enim aliis proximiores earum, quae secundum accidens, causarum. Portuna autem Bona quidem' di- Tex.ssicitur, cum bonum aliquid euenit: Mala au- . . tem, cum malum aliquid. Prosperitas veroforunae & Infortunium, cum magnitudinem habent haec. Quocirca, & cum parum abest, ut quis malum , aut bonum capiat magnum, est et infortunatum esse, vel bene fortunatum: quoniam , tanquam existeret , dicit intelle- rum, tanctus . quod enim parum , . tanquam nihil quam nihil distare videtur. Amplius . autem incerta est distare vi-. prosῖς
59쪽
prospera fortuna rationabiliter. inrtuna enim incerta est.nem enim semper,neque frequenter possibile est esse eo , quae sunt a λrtuna quIC- Tex. T. quam. Sunt dum dictum est, secundum accidens, & fortuna, & casus,in iis,quae possimi fieri non simpliciter,neq, frequenter.& horam,quaecunq; Vtiq. fient in iis,quae propter aliquid. Differunt autem,quoniam casus in plus est.quod enim est a
na est. Fortuna enim,& quod a fortuna est , iis inest,quibus & fortunatos esse inerit, & omnino actio. Quocirca & necesse est circa arda esse inrtunam.Signu autem est, quonia vitatur F stiae esse eu scelicitate prospera inrtuna, aut 'q stelieitas aute actio quaeda est. est enim bona actio. Quare quibuscunque non contingit agere,iis neq71 Rrtuna alia d facere continget. ex ς ο Ob idque,neque inanima tum quippiam, -- neq; bestia,neq; puerulus,quicquam iacita int. t in tuna, quoniam non habent electionem: neque ebin i- prospera fortuna, mque insortunium, his ia-nia carenti est, nisi secundum si militudinem. ut dixit Pro-biti n/α in tarchus inrtunatos esse lapides, ex quibus lunt arae, qu bd honorentur: copulati autem cum s- his conculcentur. Pati autem a fortuna inest e 1 quodammodo & his, cum agens aliquid cir-
ga haee agat a fortuna .aliter autem non est. ς ζ ε sed casus& aliis animalibus, & inanima.
h torum multis. ut equus casu, dicimus Venit, quoniam saluatus quide est vemens,no salutis l.ω se autem gratia venit.& tripes casu cecidit: stetit enim sededi causa,scdno sededi causa cecidit.
τμου ci Quare manifestum est quod in iis, quae simpliciter propter aliquid fiunt, cum
60쪽
quod euenit, gratia fiunt, cuius extra est causa,tunc a casu dicimus. a tortuna autem horu, quaecunque a casu fiunt, eligibilium, in habentibus electionem. . Signum autem est ipsum Frustra. quoniam dicitur, cum non fiat quod propter aliud est, illius gratia. ut ambulare, si purgationis gratia est.si vero no iacta fuit ambulanti, i rustra dicimus ambulaste,& quod ambulatio , frustra fuit. tanquam hoc sit Frustra, quod natum est alterius gratia, cum non perficiat illud ,cuius gratia erat natumque erat.quoniam,si aliquis se lotum dicat frustra, quia uota defecit Sol,ridiculus utique eritmon enim erat hoc illiu sigratia. Sic igitur casus iuxta nomen est, cum ipsum frustra fit.decidit enim nopercutiendi gratia lapis .a casu igitur decidit la pis, quoniam cecidiste potuit utique a quoda, di percutiendi gratia. Maxime autem est separatum quod a tortuna est in iis,quae naturas uiar. nam, cum fit aliquid praeter naturam, tum non a fortuna, sed magis acesu iactum esse dicimus. est autem & hoc alterum: huius enim e Ttra est causa, illius vero intra.
Quid igitur sit casus, & quid fortuna,citistii est,& qua a se inuicem disserant. At de modis causarum, in quibus est unde principium
motus , utruque ipsorum est. aut enim e OIum, quae sunt natura. aut ab intellectu, causa per est. sed horu multitudo indeterminata est. Quoniam aurem casus, atque foriuna czis sunt eorum,quorii aut intellectus causa fit, aut natura, cu secudum accidens causa aliqua
fit horu ipsorum, nihil aute secundu accides est prius iis,quae γ se sunt,manifestu est Mod nem; causa per accidens prior est ea,quae est te.