장음표시 사용
41쪽
quo ligno, & quibus ex motibus est. In iis igi- ltur, quae sunt secundum attem , nos facimus materiam propter opus, sed in Physicis est. Tex.etc. Amplius eorum, quae ad aliquid, mate-Matem is est. ad aliam enim formam alia materia. rum est ousque ergo Physicum oportet cognostere qua ad ali ' formam,& ipsum quid estὶ An queadmodum iquid. Medicum neruum, aut Fabrum res , vique ad laliquid 3 alicuius enim gratia Vnumquodque. 5 circa ea, quae sunt, separabilia quidem for . ad remo , in niateria autem: η homo enim homi- lqμlim nem generat,& Sol. quomodo autem se habeat
. Ol. hor haec separabilis , & quid sit, Philosophiae pri
mo generat mae est officium determinare.
Ererminatis autem his , con*derandum est de causis,& quae . &quor numero sunt.cum enim sciendi gratia hoc negocium sit: scire autem non prius opinamur Urici- quodq,, quam Utique coeperimus propter qu id circa unumquodque , hoc autem est accipere
rimam causam: manifestum quod & nobis oc faciendum est 5 de generatione, Sc corruptione , & de omni physica mutatione:ut scientes ipsorum principia: reducere ad ipsa tentaremus quaesitorum Vnumquodque. Vno igitur modo causa dicitur, ex quo si aliquid clam insit: vites statuae, & argentum phialae,& rio rum senera. Alio autem modo forma exe- . ' plum
42쪽
plum.haec aute est ratio ipsitis quod quid erat esse,& huius genera. ut iplius diapason duo ad
Vnum,SI Omnino numerus,& partes, quae in raxi0Πς. Amplius unde principium mutatio- xo '. nis primum, aut quictis : ut consultor causa,&pater filij,& omnino faciens facti, & mutansmutati. Praeterea,vt finis .hic autem est id, cuius gratia, ut ambulandi ciuitas .propter quid enim ambulat dicimus, ut sanus sit:&, ita lo- .cu i, opinamur assignasse causam. & quaecunque μm mpuente alio, intermedia fiunt ipsius siti : ut sanitatis macies , aut purgatio,
. aut medicamenta, aut organa. Omnia nanque
haec finis gratia suntidisserunt tamen abinuice, quia alia quidem sunt opera, alia vero Organa. Causae igitur fere tot modis dicuntur. Ac x.θα cidit autem,cum multipliciter dicantur causae,&multas eiusdem cauias esse, non secundum accidens:vt statuae, & ars statuaria,& aes, non secundum alterum quid , sed quatenus est statua : sed non eodem modo: sed hoc quidem ut materia,illud autem ut unde est motus. Sut au- causes πτtem quaedam & adinvicem causae: ut laborare sin nauia causa est bonae habitudinis , dc haec laborandi: cavo. sed non eodem modo:sed hoc quidem ut finis, illud autem ut principium motus. Amplius au- Eade senistem eadem causa contrariorum est.quod eni m D eotriremis praesens causa huius est, hoc & absens facimus rum est. aliquado causam cotraxij: ut absentia gubernatoris nauis subuersionis, cuius erat praesentia causa salutis. Omnes autem nuc dictae cau- Υex.3r. sae in quatuor cadunt modos manifestissimos.
Elementa enim syllabarum, δc materia factibi- Uarum lium,& ignis,& huiusinodi corporum, & par- res totius, & iuppositiones conclusionis, Ut id, '
43쪽
ex quo , causae sunt. Harum autem aliae quia viae eonir. subiectum, Ut partes : aliae autem,
tio,& species. Semen autem,& medicus, M- consultor , S omnino ipsum faciens omnia sunt undo principium mutationis. aut statuS, motus. Aliae autem ut finiS,& bonum alio- . me nδ- ium. id enim cuius gratia, optimum, & finis. I. me rex s. aliorum vult esse, disserat autem nihil idcm
Tex. a. dicere bonum, vel apparens bonum. cau-ι μένa pn- fae igitur tales, & tot sunt specie. M autam. sterior. causarum numero quidem sunt muta in Capita, Vero contracti et hi pauciores. dicuntur enim causae multipliciter. dc ipsarum , quae similium specierum sunt, prior ac posterior alia , alia, ut sanitate medicus , Sc artifex, dcipsb diapason duplum; Zc numerus, S semper Tex. 33. continent ad singulares. Amplius au- σὰ ρὸν Rccidens, & horum genera : ut statuae P, ra.. Rlixςr Polycletus, & aliter statuarius:quoniam
dehi. accidit statuario Polycletum esse.&continen- videtis, accidens : ut si homo causa sit sta- 2 . -, aut omnino animal. sunt autem accidentium alia aliis remotius, dc propinquius: ut si albus,dc musicus causa dicantur statuae. Praeter omncs autem, & proprie dictas, Cassa in dc secundum accidens , aliae quidem ut po-
perentia, in tentes dicuntur, aliae vero VI operantes: ve-
actu. luti aedificandae domus aedificator , aut aedi Tex.3s. ficans aedificator. Perinde autem dicctur& in iis, quorum causae sunt ipsae causae, at- que in iis,quae dicta sunI, Vt huius statuae, aut ' statuae, aut etiam omnino imaginis,& arris huius,aut aeris,aut omnino materiae,& iu acculi α
44쪽
hae & Ill ae dicentur : ut non Polycletus, neque statuarius, sed Posycletus statuarius. Attamen omnes hae sunt multitudine quidem Sex: dictae autem dupliciter.aut enim ut singulare, aut ut genus,aut ut quod secundum accidens, aut ut accidetis genus,aut ut connexae hae, aut ut simpliciter dictae: omnes autem,aut actu existentes,aut secundum potentiam. Disserunt au- Tex. 7.tem tantum , qu bd actu quidem existentes ,&singulares,& ea, quoru sunt causae , simul sunt,&non sunt. ut hic medens cum hoc, qui sanatur :& hie aedificator cum hoc , quod aedificatur. quae autem sunt secundum podentiam, non sempericorrumpitur enim, non simul domus,&aectificator. Oportet autem semper cau- Tex. 3.sam Vniuscuiusque summam quaerere, Ut dc in aliis. Vt homo aedificat, quonia aedificator est :αdificator autem est secundum aedificandi ar- .rem.haec igitur prior causa est:& sic in omnibus. Amplius,aliae quidem genera sunt genσ
Potenviae quidem possibilium , actu - - aste. Et funcates ad actu ex inentia. em exi-- gulariu sin
Id -- iaeterminara satrat Ioriror 'ἔCItur autem γcausarum O .
iaeterminata suffcienter. Di Fortuna, Zc Casus de numero 'cauIazum V & esse,ic ficri propter fortun Π' , 3c casum. Quo igitur modo in his Carausis sortuna, & casus, & Vtrum idem torcuna , dc casus, aut diuersum, S omni
quid sit larum N casus,conide radum cae
45쪽
.quatenus autem accidit ipsis lapidea rei es Ie,aut mista ex his cateruas habe6r. -
το . I. Tayqua Natura iit principium aliquod Sccausia mouendi, sc quiescendi,in quo est primuPper se,& non sectindu accidens. Dico autem n si sectindu accidens, quonia fiet utiq; sibi ipsi aliquis causaesanitatis cu fit medicus:aixamen no, quatenus sanatur, naedicina habet, sed accidit eunde meciicum esse,& 1anari. Juapropter dc separatur aliquando abinuice.Similiter aurem:&allorii, quπ fiunt, virumquodque. nullum enim
ipsortina habet in seipsu tactionis principiuna, 'sed alia quide in aliis,& ab exteriori, ut donaus ,& aliorum manufactorum unumquodq;: alia.' aute in seipsis quide, sed non secundum seipia, - . quaecunq, secundia accidens cause fieri possint ipsis.est igitur Natura quod dictum est- .ά -
caput Secundum,m quo distinatur qui ii isti , quod habet Famnam. Tex.4.. r Aturameautem habent quaecunque huius. videtonitri 1, modi habens principium , & saiat haec u rim. mnia substantia. Subiectum enim quoddam
46쪽
litem sit Natura tentare demonstrare ridicu- simile lum est. manifestum enim est 4uo 1 huiusmodi θ. re Dementia sunt milia:de incinstrare autem manifesta .Oper immaniusta non potetis iudicare est quod .met. per seipsum.& no per seipiu in notum est. aubdautem cotingat hoc pati, non immanifestu est. θllogizare enim quiet possit de colori,as,cum a Dida conIn natiuitate sit c ecus quare necesse est talibus de Z . nominibus este sermone,nihil aute intelligere.
caput Sevium. ct Sepinum , in quo determinalser . - quotmodu dicatur Natura, ct quid natura nomι
ne potius dignum sit, materiise, an serma. Videtur autem nonnullis Natura,&substa- rix. tia eorum, quae natata sunt,'esse quod pri mum inest unicuiq;, no formatum per seipssim..ut lecti natura lignum statuae autem aes. signuautem,dixit Antiphon,quonia, ii aliquis defoderit lectum, Maccipiar pinentiam putredo ut sit germen ,non utiq; fieri lectum , sed lignum: tanquam quod secundum accidens est,elIe dis. positionem secundum legem , M arrem. su stantiam: autem esse illam, quae etiam permanet , haec paziens continue. Si autem id ho- TeX.L- ' Tum unum quoetque ad aliud aliquid idem ho passimvest Vt aes quidem; aurum ad aquam, 'Ossa autem,&ligila ad rerram, timili rer autem di aliorum quodlibet illa naturam esse; & substantiam ipsorum. Quocirca sane hi quia Tex. Id moerram, alij vero igncm, alij aerem di-
eunt , quidam autem aquam , quidam vero . mrdam horum, quidam a uetem 'omnia haec 'naturam este eorum , quo sun . q lod enim ali-
47쪽
substantiam, alia autem omnia passiones isto vox io rum,dc habitus,& dispositiones. Et horum quidem quodliber eue perpetuu,non enim esse mutationem ipsis ex seipsis, alia autem fieri, recorrumpi infinities. Uno isitur modo natura sic dicitur, prima unicuique subiecta materia habentium in seipsis motus principium, & mutationis : Alio autem modo forma , dc species,
Vt enim ars dicitur quod aeundum artem. Tex. r. 8c artificiale,& sic& natura quod secundum navide coηπ- turam dicitur,& quod naturale. Neque autematim, illud adhue dicimus habere secundu artem ali-Ex εις quid, si potentia tantu est lectus, nondum aure κ tu sumi- habet fbrm1 lecti,neq; esse secundu arrem,neqι rur . quod in iis,quae natura sublistunt. potetia enim caro, Gn. πα- aut os, neque habet adhuc sui ipsius naturam. tia fila, α- priusquam accipiat formam , quae secundum . rationem, quam definientes dicimus quid en
vide os tr. σ Quare alio modo natura utiq; erit heert. Zim. tium in seipsis motus principium,forma, & spe Forma est cies.'non separabilis existens,nis secundu ramagis natu tionε. Quod aute est ex his,natura quidem nos est,sed a natura, thomo.'&magis natura haec materia. est,qu1m materia.' unumquodq; enim tunc di Utinum- citur,cum actu sit magis,quam cum potentia. κοὐ dici Amplius fit ex homine homo , sed non Ie eur si actu ctus ex lecto. apropter etiam dicuntnguram t. nam non esse naturam, sed lignum , quoniam nee iuuam cum utique si germinabit. non lectus , sed lignunia potentia. ii ergo hoc est ars, di forma est natura.nt enim
τeX. 14. Amplius autemnatura, dicta ut et genera-Φ Gmera- tio,via est ad naturainon enim ut medicario G
48쪽
citur non ad medicinam via,sed ad sanitatem ris est Ma in necesse enim est , a medicina non ad medici- naturam. . ria esse medicatiotie ' sic natura se habet ad na v a. l. non tura .sed quod nascitur ex quodda in quidda ve fril nit,quatenus nascitur,ad quod igitur nascitur i non ad id ex quo,sed ad quod . rorma ira- Tex.is. que natura est.sed forma , & natura dupliciter Privatis dicitur. etenim priuatio forma quodammodo-ὸΠ' est.si autem est priuatio,&cotrarium aliquod circa simplicem generationem,aut non est,pΟ-' sterius consyderandum, omi
fiet uiuilos' ita Summa Secunda qualust huisu sientiae .
- tonsideratio declarans . Caput. Primum ct Se ιndum de disserentia inter Phasici,ct Mathematici contemplatronem de eadem re, ct qu od magis peceant qui ponunt βrmas natura-Ies,a materia expoliar-,quam Mathematici, qua tan tummodo intellectioneseparant.. Voniam autem determinatu est Τex.IC
quot modis natura dicitur, post hoc inculandum est quo disteri Mathematicus a Physico. etenim -- plana,& solida habet physica cor pora,& longirudines,& puncta de quibus coii- tyderat Mathematicus. Amplius autem, si Αstiologia alia est, an pars Physicae.si enim Physici est quid sit Sol,aut Luna scire,accidentium autem yor se nullum, inconueniens est, &praesertim, cum Videantur dicere quae circa naturam versantur,'de figura Solis, & Lugae:&virum sphaerica sit terra, SI mundus an non. De his igitur negociatur dc Massagmaricus, iud non qgatenus Physici corporis terminus . .
49쪽
Abstrahe - est numquodque , neque accidentia speculariumno ess tur,quatenus talibus existentibus accidui. qua meiacium. propter & abstrahit.abstracta enim sunt intevide. scieri lectu amotu:&nihil refert: neque fit mendanima. text. cium abstrahentium. Latent autem qui hcn. faciunt, & qui idcas dicunt. physicaenini at Tex.is. strahunt, cum minus sint abstracta mathem. Vide ιοn. ticis. Fiet autem hoc manifestum, si aliqui Zim. ' Vtroruque tentaverit dicere terminos, dc ipscrii in SI accidentium. impar enim erit S par, rectum S curuum, adhuc autem dc numerus, Elinea, & figura sine motu .caro autem, & os, i, homo non amplius .sed haec, sicut naris 11m: Tex.2ο. sed non sicut curuum, dicuntur. Demor strant autem bc quae ex Mathematicis mago Physica sunt, ut Perspectiva,& Harmonica,qAstrologia. e contrario enim quodammodse habent ad Geometriam. Geometria enim dphysica linea cons erat, sed non quatenuest physica . perspectiva autem mathematicarquidem lineam, sed non quatenus mathematica,seu quatenus physi x est. caput Tertium probam Naturalem rim censiurare sermam sine materia.
Tex. r. Vm autem natura duplex sit, εc forma l . materia, ut si de simitate quid sit consideremus, sic contemplandum est.quare nique sine materia , neque secundum mMeriai
uae huiusmodi sunt. Etenim iam & de hcupliciter dubitabit quis,cum duς naturae sin de utra est Physici, an de eo,quod est ex virique.sed,si de eo,quod est ex utrisq;, & de vera παῖ, que. Otrum igitur eiusde . aut alterius viriqu
50쪽
que cognoscere Ad Antiquos enim aspicienti vidcoitur utique esse materiae. ad exiguam enim partem quandam Empedocles,& Demo- u critus formam, &quod quid erat esIe, tetige-- Tunt. si autem ars imitatur naturam: eiusdem M' autem est scientiae cognoscere formam, & materiam usque ad aliquid: ut Medici sanitatem; 'si' di choleram ,& phlegma , in quibus est sanitas: similiter autem &'AEdificatoris formam domus,&materiam, lateres scilicet, dc ligna: similiter autem & in aliis :&Physicae utique erit cognoscere utrasque naturas. Insuper eiusdem est id cuius gratia, & finem, quae- D.s rescunque sunt horum gratia. natura autem fi-
tinuo motu existente, est aliquis finis iptius p motus,hic ultimum est,& id, cuius causa.quo-
circa S Poeta derisorie addictus est ut diceret et Habet finem, cuius quidem causa factus 'U' est. vult enim non omne ultimum esse finem,
sed optimum. Quoniam & faciunt artes 2 , T '
' materiam, aliae quidem simpliciter, aliae vero opera accommodam. c utimur, tanquam pro- , pter nos,omnibus, quae sunt. sumus enim quodammodo Sc lios finis.dupliciter enim est id, cuius causa.dictum est autem in iis, qui de philosophia. Duae igitur sunt artes,quae do- minantur ipsi materiae, & quae sunt cognoscentes,ea , quae utitur, & Factiva, quae Architectonica est. quapropter & quae utitur, Archite' ehonica quodammodo est. differt autem, quatenus haec quidem, quae formam cognoscit, Architectonica est, alia autem ut effectrix mainteriae.gubernator enim qualis sit forma aliqua - temonis cognosciti & praecipit: alius auten ex. ' C .