Des. Erasmi Roterodami De sarcienda ecclesiæ concordia, deque sedandis opinionum dissidiis, cum aliis nonnullis lectu dignis, liber ..

151쪽

dum ac stabiliendum est in animis nostris. Quod ii accidat, in crimen prolabi non est nec eis protiniis ad sacerdotem chirrere, sed ad deum lico confugiendum est. Cum illo statim redo undum in gratiam. ut sacerdoti quo lue confitearis, expectanda est temporis oportunitas Cosuit una tamen est, culpas, de quibus dubitas, criminales sint necne , sacerdotiquum oportimum fuerit reserare. Idem dico de factis , de quibus ambigis, utruna legitima sint an non. C5pbries enim perplexi casus incidunt invita mortalium , veluti de usura, de matrimonio, de restituendo, devotis. Qibi credunt, eam, ut nunc e sit, a Chri lio institutam , tanto Observent religiosus , sinantque alios in suo sensu acquiescere, donec Lacro sancta synodus aliquid expressius delioc pronunciarit. Hoc pacto fiet, ut nec scindatur omnino Citiistiana

concordia , nec mores infirmorum in omnem licentiam proruant. Inmissam si quid superstitionis aut sordium

152쪽

lium irrepsit, arq inina et corrigere Ipsa in missam quit iis lite adeo execremur non video Constat psalmo dia, qui dicitur introitus, Oxol O-gia, precatione , s cris canticis, recitatione veri rum propheticorum aut Apollo licorum , tram vocant pistolam recitatione Ela angelii, prO- fessione fidei catholicae , gratiarum actione, quam appellant Eucharistiam , ac religiosa commemoratione mortis Dominicae , rursus precationibus , inter quas est preca tio Dominica dein sequitur pacis Christiana Symbolum , O communi, rursus sacrum canticum precatio Postremo loco sacerdos totum populum velut in suam tutelam receptum , dei bene dii tioni tradit atque commendat, ut perseverent in affectu pietatis, mutuaque charitate. Quid in his non pium ac veneran dum os mendit sordida turba conduetitiorum sacrificulo tum iub- moveant indignos, dignos retineant Quibus non placent prolae, prae er- tim indoctoe, licet eas praetermittere. Neque

153쪽

quam nunc in nonnullis templis canunt , post consecratum corpus sanguinem Dominicum, pro pace, adtcontra pestilentiam, aut pro felici proventu frugum, sine relictionis detrimento liceret omittere . id enim Omnino praeter veterem morem indu

et una est. Nam id temporis olim populus non cursitabat ad videndum id quod sacerdos ostendit, sed prostratis humi corporibus , animis in coeluerectis , ratias alebat Christo redemptori, qui nos suo sanguine lavit, sua morte redemit. Nihil porro tale novit ccc si a Romana. In sacerulo pontificis , non est nisi unicum aut a re in unicum fac rum. Quin de hodie in multis eccletiis Romanam mi- tantibus, non licet privatim acrisi care duntaxat id temporis , quum summum peragitur facrum Illorum insoletia eli arguenda, qui cum summi sacrificii tempore ambularint,nugantes de rebus frivolis, proprium

requirunt sacerdotem , qui ipsis proprie

154쪽

prie sacrificet aut in vespertino uti tu, quemvis obvium arripiunt saccr- dotem , qui ipsis separatim dicat vespertinas laudes, etiam si iam suas absolvit qui si recuset, sic commoventur, ut periculum sit ne illi pu- nos in faciem ingerant. Adeo quod publicum est contemnitur, 'uis- que privata quaerit. Si non placet intemplis illud modulatae musicae genus , organorum cantus possunt citra pietatis at turam omitti si placet, curandum est ut illa quoque musica sit digna templo dei Iamin illud non recte fit in quibusdam ecci

sis, ut ob musicorum aut organorum concentum omittantur aut decurtentur ca quae sunt praecipua Hora prope consumitur in prosa, ac decurtatur Symbolum fidei, imittitur precatio Dominica Nec minimum temporis absumunt illae vocum caudae , ad noulos versus in longum productae. Atqui praestabat, cultum solennem nullis supervacaneis verti in taedium. Ad superstitionem vergunt tot peculiaria missarum

155쪽

i 2 ERAS ROTERO D.

argumenta, missa de spinea corona, missa de praeputio Christi, mi ita pro navigantibus , pedestri alit equestri

itinere peregrinantibus , pro herilibus, pro gravidis , pro parturientibus, pro febri quartana aut tertiana daborantibus. Haec de huius generis multa facile possent vel tolerari vel corrigi. Nec erat necesse ut missam tot seculis receptam, quasi rem pestilentem impiam exigeremus. Iam quae quidam tradiderunt de cluali ficatione, de merito principali .se. cundario , de opere operante χ-perato, poterant inter humanas opiniones seponi, donec super his quoque synodus pronunciaret, aut suo quenque arbitrio relinqueret. Sacri scii atque immolationis vocabullam veteres sacri doctores non horrue runt Christus semel mortuus non moritur iterum , fateor, sed unicum

illud sacrificiu mysticis ritibus quotidie quasi renovatur , dum ex illo fonte inexhausto nobis novam subinde gratiam elicimus. Immolamus hostiam pro vivis ac defunctis, dum pro

156쪽

pro illis patrem per filii morten obtestamur. Postremo quum omnis precati , laus gratiar una actio, redicatur sacrificium , maxime nomen hoc convenit in missam, haec omnia sacratius continentem. Sunt

qui requirant in missa communionem. Sic fateor fuit a Christo institutum, olim ita consuevit observari. Verum id quo minus fiat, haud stat

bus heu nimium refrixit charitas. Coelestis ille cibus non est obtrudendus invitis, aut nauseantibus avide petentibus non negabitur. Nunc quet possit esse communio quum quibusdam in locis templa fere sint vacua communionis tempores Quidam aspersi mox abeunt domum . ante introitum faciunt exitum. Alii post auditumi non intellectum Euangelium abeunt. Atqui posteaquam sa- cerdos dixit, sursum corda, S gratias j agamus, tum praecipua populi partes s erant , quando tacente sacerdotest quisque cum deo loquitur. Atque i interim illi fabulantur in foro aut pQ tant

157쪽

i ERAs. ROTERO D. potant in popina. Quanquam hi verecundius factu ut iis qui toto sacro nugantur in templis. Denique tametsi inter sacrificantem allis n-tes non est senorum Sacramentalium communio , quae nec olim inter omnes fuit, est tamen sacrae doctrinae , piae exhortationis, precationis, laudis .gratiarum actionis, communio. Commune est igitur

quod vivificat illird commune non est quod sine illis nihil prodest. Seda: obiicitur scrupulus de adorando si in Eucharistia totus est Christus, quur non est adorandus Sanquam DChristus in eo sacramento est , sub

ratione cibi ac potus, ut summa cum animi puritate sumatur, non ut tentetur , aut in ludis publicisque pompis circumferatur , aut in equo circum arva vehatur Id nequaquam est veteris exempli. Sed in hoc multi

tudinis affectui his satis indultum est. Quidam sibi valde pii videntur,

si quoties sacerdos sinit videri corpus domini, undique accurrant, ac proximo defixis oculis intueantur.

158쪽

DE EccLrs coNco RD. - ΙQuanto religiosius erat, cum Publicano procul a cancellis abstinere, ccorpore hunaifus , mente adorare crucifixum Nullus est tam stoli duri ut liuisanam Christi naturam adoret pro divina aut ut panem

vinum ladoret pro Christo

Quoniam autem nemo certus cst, an facerdos vere consecraverit, praeter ipsum unum , nullus adorat ibi Christum , nisi sub tacita conditio-ie: tamen id quod in Christo pro iri adoratur, nusquam non adest. Adde huc , quod nullum sit sacra mentum tam humile cui non assistamus nudis capitibus quum administratur , velut in baptismo, in confirmatione puerorum quid sentiunt igitur, qui putant, idololatriam esse, si huic sacramento apud perrant, etiam si Christi corpus Tanguis tantum ibi sint in sacro signes Quot

porro videmus Sacramentariorum

formas Quoties ipsi suam mutarunt sententiam 3 quoties alienam' reiecerunt Nam, nuper exortus

est,

159쪽

mento sententia commentus est, ut totum sustulerit sacramentum. Neque enim sacramentum dici meretur, quod nullo externo signo, sed tantum animi cogitatione peragitur. Haec qui faciunt, utrum sibi videntur talis ludere, an de gravissimis rebus disputare Quod si ambigunt, ut ipsa declarat res , quanto satius erat in eo perseverare, quod nobis tradiderat ecclesia catholica Tradidit autem, ibi verum esse corpus is an uinem domini , haud dubie quin vivum. Quod si credimus, in sepulchro divinam naturam non fuisse separatam ab exanimi corpore domini, quanto credibit rus est, eam a vivo corpore non esse separatam in sacramento Itaque stan hoc concordes essemus , caetera quae disquiruntur, quomodo sit ibi corpus ianguis domini, sub panis substantia, an sub speciebus panis vini, quid accidat sumpto corpori, in qua sunt his similia, poterant in sy

160쪽

odo definiri. Nunc dum quisque de

re tanta quod libet comminiscitur, nonne illud unicum piarum mentium solatium ac delicium quodamnio do in nauseam vertimus Θ Turbam

festorum dierum , quos vel episcopi multitudinis affectibus indulgentes

induxerimi, vel Romani pontifices causis non necessariis instituerunt,

ipsi facile patientur abrogari quod

genus sunt festum conceptionis cnativitatis virginis in atris, item festum praesentationis in templo. Et haud scio an expeditet, nullii omnino festum solenne indici, nisi cuius argumentum extet in sacris literis. Diem dominicum se imper excipio. Facile patientur, esse festa pauciora, modo ea quae supersunt , maiore religione celebrentur. Non est omnino prophanus dies, quo licito labore citraque fraudem paratur, quod uxorem alat, ac liberos aut proximi sublevet inopiam. Festa quae sodalitates sibi privata constituunt aut 3-ritate, una cum ipsis sodalitatibus a