Principia systematis chirurgiae hodiernae in usum publicum et privatum adornata

531쪽

tas siue haec congenita fuerit siue adquisita, praegressa praecipue luxatione, paralysi,marasmo, rheumatismo chronico cet. DCCLXXIII. Occasonem praebentes causae vel externae sunt vel internae et M ad externas pertinent variae violentiae, Extremitati ossis mobilis dimouendae pares.b internae sunta a) quae validam musculorum actionem, os e sua sede dimouentem excitant rob) aut resistentiam partium minuunt vel destruunt rec) aut articuli cauum usque adeo implent, ut os exinde protrudatUr. Quo referenda sunt diuersa: musculorum motu S vehementior, siue voluntarius, siue conuulsivus, Paralysis, ligamentorum debilitas aut laxitas, tumor, collectio synouiae, aposterna, hydrarthron, varii ossium tumores et excrescentiae massae interarticularis cel- Iuloso- vasculosae, glaudularum synouialium nomine insignitae, scirrhosa vel alia intumescentia, quae omnia interdum iniuriam externam diu praegressam

sequi possunt. DCCLXXIV. Multiplex autem est luxation diuer sis.

532쪽

Luxationes.

SQ u) quoad gradam luxatio esta a) vel completa, quando os cauum aut superficiem articularem plane deseruit quod quidem articulationibus vagis liberiorem motum admittentibus, solem. ne est. 3bj vel inoompleta, ubi margini aut minori superficiei articularis parti adhuc insistit os luxatum, longitudine me inbii mi-DUS mutata, quod in articulis tangi moidibus frequentius fieri solet.eo vel subluxatio adest, quando os in suo articulo aliquo modo fuit dimotum, neque tamen tanta est deuiatio , quae extus sensibilis sit et communibus luxatio, num phaenomenis stipetur. eo vel denique luxatio est momentanea,

di torsio plerumque dicta, si os quoddam mobile violentia externa quidem ex sua sede expellitur, statim tamen inlo eum natiuum redit, unde adeoque figura partis nun mutatur, neque alia adsunt bii tomata, quam tensiones et contorsionis esse estis

b) quoad locum tot habentur luxationum spe. ciei, quot dantur olla mobilia in corpore; e. g. maxillae inferioris, Ufrtebrae, clamcπ-lae, humeri, femoris et sic porro.

533쪽

Luxationes.

i) pro diuersa fide, quam dimotum ossis extremum occupat, luxatio est siserior vel in erior , anterior vel Posterior, exterior vel

inferio .

Q aliam denique differentiam creat origo; sic alia luxatio est recens, alia uenusta, alia subitanes, alia DCCLXXV. Praecipua vero diuersitas posita est in I ius tomatibus Nariis et aliis laesionibus , siue absentibus, siue luxationem concomitantibus , unde celebris illa luxationum distinctio in simplices et

p luxationes Duplices non nisi communibus luxationum Phaenomenis (DCCLXXI.

stipantur b) complicatae cum arteriae, venae, nerUi, tendinis, medullae spinalis pressione , tensione, vellicatione , dolore grauiore, stupore, Paralysi, Phlogosi, Oe demate, --ia Sino, n rosi, spasmo, vulnere, Iuptura, fractura, diastas, anchylossi, aut alio quo, cumque morbo coniunctae sunt DCCLXXVI. In omni fere luxatione complerila, ex causa externa in corpore fano nata, datut disruptio ligamgisti capsularis, siue hoc Ab osse dissolutum, siue rupiuiam extremum ossis transmittentem, passum fuerit, quod rarius tamen accidit 1 in luxationibus vero incompletis et in iis, quae A

534쪽

Lux otione .causa qualicumque interna lente insurgunt, completae licet sint, integritatem ligam Uniorum articularium omnino struari poste constat. DCCLXXVII. In luxationum Irogno i notan- una, i symptomata complicationis (DCCLXXVI. b allata, mali vetustatem, sedem in articulatione fortioribus ligamentis et musculis munita, gynglimoide praecipue, causam internam lente prognatam, maximum deuiationis gradum, minus laetum suppeditare praesagium. In iunioribus et debili ibus reductio facilius succedit, . quam in senibus et robustis. Ligamentis et Praecipue musculis relaxatis, reductio facilisost retentio dissicilior. A causa internae prognata et inueterata luxatio averti quidem interdum potest, praeten S vero omnem medelam respuere solet, cum plerumque cauum articulare lente impleatur, minime quidem a synouia in spissata, sed a partibus mollibus cellulosis, lente induratis, in cauitate ossis

accumulatis; haud parua tamen hic datur latitudo, si quidem post plures demum mense S praeterlapso S, ulculis ope emollientium relaxatis, repositionem successisse , compertum est. Fissuram ligamenti articularis , extremum ossis luxati transmittentem, re- possitioni valde obstare posse, sectione membri laesia nobis facta comperimus. Quae neque reducta, neque, ut artis est, tractata fuit, luxatio omnino motus integritatem tollit; at os expulsum, tempore procedente, nouum sibi parare cauum, motumque fatis liberum recuperare posse, experientia' multiplicie uictum est. Dolor, reductione facta, absque aliae

535쪽

alia partium vicinarunt laesione subsistens, indicatos dimotum haud sedem pristinam recup erasse , aut Partem ligamenti inter ossa compriisti. DCCLXXVIII. Ad curationem luxationum in uniuersum quod spectat, triplex datur ii omentum: o) os e suo cauo dimotum V Olienium, ib) in pristina sede Amandum, et c) simplouintibus occurrendum eae DCCLXXIX. Pariis luxatae r ostio generatim quam citissime est instituenda, nisi symptomata grauissima, non quidem ab ipsa ossis protrusi press .sione, sed a violentia praegress I ortum ducentia, vel factura ossis dimoti, aliive morbi, irritamentum EX FRrti S EX tensione metuendum haud laturi, differre reduesionem iubeant. Omne vero tentamen vetat

impossibilitas obstaculum auferendi. Reductio au-iem absoluitura extelissue,

DCCLXXX. Extensio, si fieri potest. in ipsis

ossis luxati altero extremo instituenda est, cum vires extendentes articulo intermedio frangantur et

musculi extensi reduectioni ossis luxati obstent; lenta sit atque gradaria, ad resistentiam musculorum , qui soli, minime vero ligamenta reductioni obstare solent, ad gradum deuiationis et ipsius denique luxationis indolem proportionata. Si

maxime

536쪽

D xatissnes. maxime resistant musculi, uti in luxatione inueterata, extensionem sensim per linerualla ad sussicientem gradum augere conuenit. Semper a atem in ea

directione fiat extensio, qua musculi uniuersi et ii speciatim, qui operationi reniti possint, relaxentur; qui quidem situs ex cognitione anatomica partium innotescit, et saepissime talis esse solet, in quo pars luxata deprehendatur; quo facto lora se minores vires extendentes sufficiunt DC XXXI. Ad autem extensio a) vel solo manuum mini Ierio , quod reducendis luxationibus , ex paralysi et relaxatione ortis, haud impar esse solet; b) aut laqueorum, supra prominentes condylos inferiores ossis luxati admotorum; c) vel denique machinarrim ope, quarum tamen paucae vel nullae omni indicationi satisfacere videntur. Praestare tamen ceteris Put mus Polyspaston et reductores varios singularibus luxationibus adornato S. Neque haecce au . ilia cuti admoueantur, nisi prius retracta et cucumuolutis linteis munita fuerit.

DCCLXXXII. Resistentia paratur aut soli S mAnibus aut laqueis et mant libus, si locus permittat, ipsi ossi , ex cuius cauo detrusum est alterum, admotis, ut, durante extensione, illud cum toto cor-Pore, quantum fieri possit, immobile maneat.

DCCLXXXIII.

537쪽

So y DCCLXXXIIl. Facta tanta extensone, ut ossis luxati caput mobile euadat, marginique caui derelicti appropinquet, repositio perficienda est. Hac sponte succedere solet, si ad debitam directi

nem atque gradum instituta fuerit extensio ; sin minus, leniore capitis ossis deuii versus caueam articularem motu, altero extremo simul in oppositam partem acto, regressus esticitur: cauendum tamen est, ne rudioli et praecipiti, antequam extensio suis ficiens instituta fuerit, motu pars marginis articularis cartilagineae in uertatur, aut in acetabulum truis datur, neque ipsi articulo contusio inducatur, unde peioris notae luxatio , ex impletione caui articularis nascens, aliquando profluere potest. Luxationem completam , musculis ac ligamentis vegetis circum ditam , maiorem extensionis gradum requirere dissiciliusque reponi ; porro ossa parua profundius vel tali modo sita ut extensionem ac resistentiam, in ipsis ossibus applicandam , haud sinant, dissicillime reductionem admittere , sua sponte patet.

DCCLXXXIV. Red ens membri et articuli

figura naturalis, doloris leuamen, restitutus vl- cumque articuli motus, stridor denique ut plurimum

sub reductione perceptus, os in Filim natur' in sese recepisse indicant. Caput ossis per sTuram ligamen ii transgressum (DCCLXXVII.) , fortiori extensio.ni plane resistens , leuiori membri motitatione supersitum esse et reductionem inopinato successisse, obseruatione constat. Reductione Peractab membrum

538쪽

sio Luxationes. absque mora a laque Crum et machinaerum pressione liberetur, inque articulo ad diuersas directiones leniter moueatur, quo ligamentum vel cartilago, inversionem vel dimotionem sorte passa, restitui insitum naturalem possint. DCCLXXXV. Reductas autem partes resiliere studeat chirurgus. Quo quidem scopo vix ullo adparatu artificiali opus est in luxatione, quae a causa

externa o ita est, illaeso articulo, quippe cuius musculorum atque ligamentorum robur satis validum sistat ossis reducti munimentum. Ubi vero luxatio internam adgnoscit causam, .non solum situs idonei atque fasciaetionis ope sustinendum et firmandum esto, repositum, verum externa qUoque adplicata, roborantia, adsti ingentia, balneum frigidum, vesicatoria circa articulum pluries admota, Electricitas,auhibendae sunt. Quies membri praeterea, omni luxato rite reducto, conuenit, quum absque ea sanari nequeat ruptura, ligamento sorte illato, quam a luxatione completa, cito inducta, Vix Vn- quain Ebesse monumUS; unde, hac cata tela Cet le-ela, saepe remanet immedicabilis membri infirmitas ad et motum inhabilitas. Est tarnen modus in hac re; nam nimium protracta quiete, dilatoque lenii membri motu , anchylosis inducitur.

DCCLXXXVI. uae luxationem comitantur vel insequuntur sin tomata, debellanda vel saltem

leuanda sunt. instar natio, contusio, vulnera, ulcera

539쪽

Luxationes. SI Ivlcera methodum medendi , in singulorum in oria Propositam requirunt. Succedens rigiditat strepitusque articuli inunctiones et alia auxilia emollientia, in anchylos eos pertractatione uberius indicanda, poscunt. Distorsioni occurritur repercutientium usu , membro praesertim frigidae mox tinnullo ; si vero eiusmodi remedia non satis tempestiue admoveri possint; antiphlogisticis resoluent busque , primum mitioribus, deinde fortioribus, utendum est. Quodsi os luxatum fractum, simul fuerit, omnino conuenit, quantum absque extensione fieri potest, ' os luxatum mox in situm naturalem compellere, quod si haud succedat, fractura ad artis regulas prius sananda erit, et deinde luxationi inueteratae

ad methodum (DCCLXXVII. seq.) expositam oc

DCCLXXXVII..Morbus, qui laxationem inducit Dei rebellem reddit, vel faciles renouat, ut spaSinus . paralysis, hydrar thron, eXostosis, excrescentiae, absces S, caries, talem medelam de Aderat, qualem in singuli S illis malis commendauimus. Caput ossis luxati resectum fuisse, figura

membri inde haud mutata, nec motu prorsus Ebolito, compertum est.

DCCLXXXVIII. Quae hactenus de luxIiknibus in genere proposuimus , facili negotio ad speciales adplicantur; attamen cum in singulis luxationibus varia occurrant, eae allatis vix deducenda, de luxationibus in specie nonnulla succincte addamus.

540쪽

s II Luxatione . Monendum tamen chirurgiam luxationum maxime consistere in manualibus, vix nisi autopsia et exer- .itatione rite capiendis.

Luxotio myxillae inferioris.

DCCLXXXIX. Maxilla ii ferior haud in aliam,

quam anteriorem pro 'elli ROies, cum condyli supertransuersum ossis temporum processum articularem promouentur; nec in posteriorem et lateralem partem excidere potest, cum processus osset obstent. Si maxilla in Detroqtie latere luxata fuerit, totum mentum inclinatur et in exteriorem partem promouetur; si vero in Uno latere procidit, mentum semper in contrariam partem inclinatur, et dentes paribus non respondent. Os in utroque casu hiat, ex quo multa salitia effertur et dolor insignis adest, motu maxillari, loquela, deglutitione simul impedita.

DCCXC. Maxilla vero e sede sua servelli ne,

qtiit, nisi aperto hianteque ore, ob ictum grauio-LEm, oscit a Ionem, Issum i eo facilius quidem, si antea ia in luxata et reducta fuerit maxilla. Luxatio maxillae, inprimis utriusque lateris, sibi relicta omnino symptomata grauisti ina, quin ipsam mortem, tui cere potest; debito tamen ac temnestiuo auxilio aeshibito, non adeo difficulter rest miter.

DCCXCI. P ductio maxillae luxatae sequenti modo in i ruttire aegr)ti, in senili humiliore collo. cati, caput adiuuant, iuxta Pectus suum firmiter

cona