장음표시 사용
41쪽
relinquit. Qui vero non operatur, & tamen
videt quid operandum sit, ipse est qui ab illa
luce auertitur,a qua tamen tangit ur. Diiosis legis temporalis. CAP. v. a Emporalium legum alia est natur iis, alia per hominum ratiocinationem ex superiori lege derivata quae humana dicituo alia a Deo lata, albxer quam per naturalem instinctum aut humana argumentationem: quae specialiter, diuina dicitur. Nam si ab eo legem aliquam appelles diuinam, quδd authoritate Dei lata sit , atque eius transgrestione offendatur Deus,omnis lex diuina est: sicut magis infra patebit.
De lege naturae. CAP. VI. Ex naturalis est, quam Deus creator
in it singulorum pectoribus, quae non scribitur, sed innascitur, nec aliqua percipitur lectione, sed pro- suo quodam naturae tonte in singulis exprimitur, & humanis ingenijs hauritur. Praecipit autem haec naturalis lex, ut homo sit in omnibus rectus, quod particulatim per varia praecepta explicax, quorum summa tribus praeceptis explicari potest. Quum enim praecipuit m hominis sit ratio,per quam cum Deo qui solus bonum est humanae mentis in comunicare potest, primu legis praeceptum est Diliges Deum
ex toto corde tuo, &c. Per ratione etiam cum
alijs hominibus communicat: & ideo secundum praeceptum legis naturae est, Diliges proximum tuum sicut te ipsum. Quia vero & alia
42쪽
DE CALOGI Ex PLICATIO. homo habet praeter rationem: ideo tertium rem Arentem praeceptum legis naturae est, Vt ratio domine- quidsuerat. I.
tur atque imperet caeteris quibus homo con-
stat. Videmus enim habere nos non solum cum pecoribus, sed etiam cum arbustis& stir- hab rea. ispibus multa communia, alimentum namque lib.8- esui. corporibus sumere,. crescere, gignere, vigere, ν arboribus quoque tributum videmus, quae in sima quadam vita continentur. Videre autem atque audire, &olfactu,&gustu,&tactu corporalia sentire, posse bestias,&acrius plerasque quam nos, cernimus & fatemur. Adde vires &valentiam firmitatemque membrorum, & celeritates facillimosque corporis motus,quibus omnibus quasdam earum luperamus, quibusdaaequamur, a nonnullis etiam vincimur. Genus ramen ipsum reru est nobis certe comune cum beluis.Iam vero, appetere voluptates corporis,& vitare molestias, Atinae vitae omnis actio est. Sunt alia quaedam quae iam cadere in seras non videntur, nec tamen in homine ipso summa
sunt: ut, iocari & ridere. Quod humanu quide, sed infimum hominis iudicat, quisquis de natura humana rectissime iudicat. Deinde amor laudis & gloriae, & affectatio dominandi, quae
tametsi bestiarum non sunt, non tamen earum rerum libidine bestijs meliores nos esse arbi- trandum est. Nam de iste appetitus cum ratio ni subditus non est,miseros facit.Nemo autem cuiquam miseria se praeponendum putauit. Hisce igitur motibus animae,cum ratio domi natur , ordinatus homo dicendus est. Non
43쪽
enim ordo rectus,aut ordo apellandus est oi Dino,ubi deterioribus meliora subijciuntur. Legem naturae exint gra fui se impressam' menti hominis in prima in stitu- C P. V D. Irmissima fide tenet Christianus,li I. r. ἡ-minem tam pexfecte a Deo conditum tib ar. cap.ri in beata vita constitutum , ut ad aerumnas mortalis vitae Ipse inde propria voluntate delapsus sit. Christiano dubitare fas non Pro p.re, tr. rectum M omni vitio carcnte creatum elleCollatorem, hominem primum, in quo omniu hominum
sub medi concreata natura est : eumque tale accepisset
arbitrium, ut si auxiliantem sibi do-O - astri minitio non delereret, pollet in bonis quae na- Salu turaliter acceperat, perheuerare, quia veller, &ω'st. c. ' merito voluntariae perseuerantiae in eam be j. i iussin zmpcruenire , ut nec vellet decidere in Α' ἡ des lora, nec pollet. Magnum porrὁ est vit, 1 tib 6 um ignorantia agendorum & caecitas cordis. coutra Iulia, Scien tia igitur boni Ada tunc habesal,quando ς Ν bonum sanctum que mandatum Dei fideli cor- a.' d eruabat, & erat iustus manens in imagine creatoris sui, legisque eius non obliuiscens. De s te diuina data uae.
Raeter legem natur ,homini sapienti ac recto adiecit Deus factitiam sue positi iam quam iani legetna. Vs non comederet de arbore qu dam . quae
ςx eo quod diabolus pollicit is est,& postea
44쪽
non euenit scientiae boni & mali arbor dicta est. In quo praecepto obedientia commend ia 1;,
AEst quae virtus in rationali creatura mater quodammodo est omnium custosque virtutum, si. i. de ec. quandoquidem sic facta est,ut ei subditam elic rςm siit utile, perniciosum autem, suam, non eius a ' - . t quo creata est, facere voluntatem. Hoc itaque de uno cibi genere non edendo, ubi aliorum tanta copia stibiacebat, tam leue praxeptum, ad obseruandum tam breue, ad memoria retinendum, ubi praesertim nondum voluntati cupiditas resistebat quod de poena transgressio ius postea subsecutum est tanto maiore iniustitia violatum est quanto faciliore posset ob seruantia custodiri, prohibuerat Deus e ternu tib i opus, quod cum esset ad mi illam, praecedente de eiust. initio omnis peccati superbia nulla posset de- D escas, , fundi imaginatione iustitiae,ut videlicet homo ες i J se ruisse videret,& sibi displiceret, quando co'
missa esset mandati euidens atque aperta transgressio. Superbis enim utile est , cadere in ali- quod apertum manifestumque peccatum, Vn
de sibi displiceat, qui iam sibi placcndo cecide- 'rat. Salubrius enim Petrus sibi displicuit, quan do fleuit, quam sibi placuit , quando Psα- sumpsit. Debebat primus homo sumere etiam de ab ore vitς, propterea ne mors ei undecunque Gen. 1. subreperet, vel senectute confectus, decursis Lib. rip ς temporum spatiis interiret, tanquam caetera signa alimento cssent, illud, sacramento rut sic esuisse accipiatur liguum viις in paradiso cor , t
45쪽
porali,sicut in spiritali, hoc est intelligibili pa
radiso sapientiaDei,de qua scriptu est. Lignum vitae est amplectentibus eam. Potitiuum prae ceptuna erat, quod ligno illo tanquam sacramento uti iubebat.
Praeceptum successisse in locum lego igius
Llud quod scriptum est.Non est aliud
nomen sub cito datum hominibus, in quo oporteat nos fatuos fieri ,ex illo tempore valet ad saluandum genus humanu, ex quo inAdam vitiatum est genus humanum. Loco igitur praecepti de abstinendo a lignoscientiae boni & mali, de sumendo ex ligno vir successit praeceptu Dei,ut adhaereaturChri- . sto crucifixo, qui est lignum vitae eum sumentibus, sed conatur diabolus persuadere quod si lignum stultitiae, propter ignominiam crucis. Per huc compescimur a ligno, de quo per suadet diabolus quod sit lignum scientiae bonion tri. i, di mali, hoc est, propriae voluntatis arbitrio. ἐν ciuis D i Nec seipso quippe homo diuina volutate contempta, nisi perniciose uti potestatque ita dis Vid . iais' luid intersit, utrum inhaereat: communi Prosper. vi. Omnibus bono,an proprio delectetur.Se quip- metri pe amans donatur sibi: ut inde timoribus moeroribusque completus cantet in Psalmo si tamen mala sua sentit) Ad meipsu in anima mea turbata est correctusque iam dicat, fortitudine meam ad te custodiam. Sicut igitur abstinendo
ab arbore scienti boni & mali, sumendoque de ligno vitae mansisset homo in primo hono
46쪽
re & dominio,ita & nunc, adlic endo Christo
crucifixo, reuertitur ad pristinam dignitatem. Vnde ab initio mundi temper mandauit Deus Mug reutra fidem mediatoris, semperque E c fides aliquo IM. . sacramento hominibus commendata est. De promissione σ minis legis inflatu innocentiae.
Ominem creauit Deus naturae quo L LPLA L dammodo mediae inter angelos de Deie. . in bestias, ut si creatori suo tanquam c vero domino subditus praeceptum eius piaubedientia custodiret, in consortium transiret angelicum sine morte media, beatam immortalitatem sine ullo termino consecutu-
rus, si autem dominum Deum suum, libera voluntate superbe ac inobedienter usus, offende- ret, morti addictus bestialiter viveret, libidinis seruus, aeternoque post mortem supplicio de- stinatus. Quocunque,inquiisdie comederis ex C. Li
eo, morte morieris, ubi uniuersam mortem ei Ti. 3. geris. comminatus est. Sicut enim uniuersa terra ex Dei t. -
multis terris, & uniuersa ecclesia ex multis co- stat ecclesiis, sic uniuersa mors ex omnibus, i quoniam prima constat ex duabus, una animς, altera corporis, ut sit prima totius hominis mors, cum anima sine Deo & sine corpore ad tempus poenas luit: secunda vero, ubi animasne Deo cum corpore poenas aeternas luit. Quando ergo dixit Deus primo homini. Quacunque die comederis ex eo, morte morieris, no tantum primae mortis partem priorem ubi anima priuatur Deo, ne etatum posteriore ubi
47쪽
corpus priuatur anima, nec solum ipsam to-ram primam, ubi anima & a Deo es a corpore separata punitur, sed quicquid mortis est vG que ad nouissimam, quae secunda dicitur, de qua nulla est posterior, comminatio illa complexa est. In eo quod in obediens morus in
carne ex motu animae inobedientis exortus
est propter quem pudenda texerunt sensu
cognita est mors una, in qua deseruit animam Deus. Ea significata est verbiseius,quando timore deambulantis sese ab stondenti Lomini dixit. Adam, ubi es 3 non utique ignorando quaerens , sed increpando admonens, ut attenderet ubi esset, in quo non esset Deus. Cum ero iam corpus anima ipsa deseruit aetate corruptum, & senective conse etiam,venit in experimentum mors altera, de qua Deus peccatum adhuc puniens, homini dixerat, Terra es,&in terram ibis, ut ex his duabus mors 1bi n. illa prima , quae totius homini est, compleretur, quam uecuda in ultimo sequitur, nisi homo per gratiam Dei liberetur. Per peccatum deletam e e naturae legem de cordibus
On solum iustitiam quam acceperat homo, sed etiam boni scientiam ner peccatum perdidit: ita ut non videat i nc qualis esse debeat, sed ignoret quq sibi agenda a Deo praescripta sunt. Dominus sin quit Psilmista in de caeso pro ip xit super filios hominum, ut videat si est intel- ligens aut requirens Deum: Non est, inquit
48쪽
Aposti, lus, intelligens aut requirens Deum, d Eramus, inquit, & nos aliquando insipientes, Pi . p. rest increduli, errantes. Ante illuminationem fidei '6 -GMi
in teneoris & in umbr mortis hominem agere, saepe scriptura testatur, quoniam priusqua .
a dominatione diaboli per Dei gratiam libere' ij. tur, in illo prosundo iacet, in quod se sua libertate demersit. Amat ergo languores suos,&pro sanitate habet,quod aegrotare se nescit,donec prima haec medela conferatur aegroto, ut incipiat nosse quod langueat, rouit opem
medi desiderare qua iurgat. Amor igitur Vius,
tioriana tantus est,.v nolit .homo. intelligere Cavio. quomodo bene agat, at lae hoc yi tib lex ineio α. v I -- deleta est de cordibus, non.
odit lucem, dc non vepri iti lucem, yt non a guantur opera eius, ne videlicet conscientia: stimulis quotidie peccans exagitetur. Lege ii fatigabili ait Augustinus spargit Dcu, p in Abi tausere nates caecitates super illicitas cupiditates : ita is c. aut non omnino falsum spvetus prouerbium. Cresco gran. Quod volunius anctum est, Nemo suae men-6 xis motus non aestimat aeqv os. Ouodq ue volui V homines, se bene velle putant. gr/m' ini Narratur Iulius Caesar dominandi libidine Cie V, post excaecatus dixisse: Si violandum est ius, regna- me mi uesdi gratia violandum est, aliis in rebus pietatem o ii 'colas.Sic quilibet sceleratus de vitio cui seruit
dicit, nempe libidini vel auaritiae deditus. Si
49쪽
unquam peierandum est,ut scottis libere λα-ris, magnam pecuniae vim compares, & tir de aduersario vindices peierandum est, in caeteris colatur pietas. Quo liquet,de cordibus hiarm nis deletum csse iecudum decalogi praeceptu. Ne iser, Iam si ad immanes& seros barbararu gentium ti O mores , quos historiae recensent, oculos conuertas, videbis ceri e primu illud principium: Quod tibi non vis fieri,alteri ne feceris in quo praecepta secundae tabulae sita sunt etiam ex eisdem cordibus expunctum esse amore & d
mini' vitiorum, luccessisseque aliud princi- - - pium oppositum ta nimirum esse ius quod ei qui plus potest viile est.
Porro quidam vitiis seruietes videtur qua se rere notitiam peccati sui: Me, ait dominus, de cie indiem quaerunt, de scire meas vias volunt
quasi gens quae iustitiam fecerit, & iudicium
Dei sui non dereliquerit: rogant me iudicia iustitiae: appropinquare Deo volui: Sed reuera dolose quaerunt noscere iniquitatem suam, id est, non exanimo aguntinuenire & odisse, sed quia in ipsa inquisitione dolus est, in inuetio- ne defensio iniquitatis erit. Cum enim Inu nerit iniquitatem impius, ecce iam manifestuest illi quia iniquitas est.& ille qui dolose agebat ut inueniret, iam inuenit & no odit. Quidia i enim dicitὶ Quam multi hoc faciutὶ&quishoc no facit Et nuquid omnes perditurus ei deus aut certe hoc dicit: Si nollet Deus illa feri,uia uerent homines qui ista committuntὶ Vides' quia dolose agebas ad inueniendam iniquita-
50쪽
tem tuam. Nam si non dolose sed synceritet
ageres, iam inuenilses & odilles.modo inueni- .sti & desedis,dolose ergo agebas c quaereres. :De ignorantia Dei. CAP. XII.
Enus iniquorum hominu describes propheta: Non est, inquit; Deus in Psata. conspectit eius: inquinatae sunt viem ri millius in omni tempore, non est tu. εἰ 1 mor Dei ante oculos eius. Dixit insipiens in ps-i, eorde suo: Non est Deus.Fit enim frequenter ut cum veri necessitas ad cofessionem Dei nos cogat, oblectatio ramen vitioru Deum nobis non esse persuadeat. Praecipue enim Dei ignorantiam incurrit homo per peccatum: Vnde Apostolus describit infideles gentes: Gentes, inquiens,quae ignorant Deum, Dauidemtatus dicentem : Effunde iram tuam in gente, γ' i''quae te non nouerunt, & in regna quς nomeatuum non inuocauerunt. Haec est quidem vis vers diuinitatis, ut creaturet rationali iam ratione Victi, non omnino ac penitus possit absicondi. Exceptis enim paucis,in quibus natura φη - φ .i nimium deprauata est, uniuersum genus h δ' ' manum Deum mundi huius fatetur authore. In hoc ergo quod secit hunc mundum caelo terraque cospicuum, &antequam imbuere
tur in fide Christi, notus omnibus gentibus Deus. In hoc autem quod non est in iniurijs suis & cum dijs falsis colendus,notus quodam tantum in Iudaea Deus. In hoc veris quod p ter est huius Christi, per quem tollit peccata mundi,Christiania tantum notus est Deus.