Breuis et catholica Decalogi explicatio in tres partes, seu libros distincta, authore Ioanne Hessels à Louanio, ..

51쪽

uam variis moris D utrit homo circa Dei cultum. C A P.

Otum est quomodo incommutabile

nomen. davinitatis attribuerint hominescreaturis: non selum speciosa

Dei opera, Solent, & Lunam , & ama,sed &mortuos homines sceleribus nobiles. imo de opera mamium igna & lapides,no ias bestias& earum siriailitudines datque adeo ipsos generis humani saeuissimos hostes,daemones ne pe pro diis coletes. Notum est quomodo omnibus hominibus qui a Deo illustrati non sun Ghoc opthuum. xiaratur. vi ρος sua surit ρος- rant . atque ex suo commodo ta vara primodi pretespuo bono omnia metiantur. Ipsi vero . . philosophi. qui caeteris scientia praestare visi

sitiat, foed his Lepius errauerunt,dim no solum neglecta Dar prouidentia strum commodum sectati sunt, seces etiam Deum non habere providentiam humanarum rerum. corra innatum conscietiς remorsiam asserere conati sunt, tan-τ sed . Iob quam .dicentes a Non vidinii Dominus, nec 21 Isaia 3. intelliget Deus: Circa cardines celi perambulat nec nostra c5siderat: Vanus est qui sciuit Deo. dc quod emolumen ii quia custodiuimus prς-cepta eius, 2 qu ambulauimus tristes coram domino exercituum Θ Docuerunt ergo omnia ex proprio commodoimetirii Aristoteles pu-

I tipho. ' tauit ea qu infraLunam sitit, tra providens iis operu δε latiotie quadam temeraria ferri,

hi H prout contingit. Ideoque libro di. Rethorico 'ν ius by oco ad onoianores pertineo, d0 lere de

52쪽

DE CALOGl EX PLICATI Q. 9lere de rebus secundis impiorum , contra scripturam dicentem : Noli aemulari in ma- si lignantibus. a Cicero, quia videbat homine liberi esse arbitrij, negauit Deum esse praescium cfuturorum , atque ita tentauit insipiens assere- de civi. Dei. re: Non est Deus: Nam confiteri Deum esse,& negare praescium futuroru apertissima insania 'r' ' est. Sic Aristoteles amorem sui docet esse mensuram amoris alterius , nullum agnoscens altuus esse amandum. Et Cicero libro 3. de finibu bonorum dc malorum: Perabsurdum, inquit, sit, ita diligi a se quenquam. ut ea vis diligendi ad aliam quampiam rem reseratur,non ad eum

ipsum qui sese diligit. de Chrysipus: Nihil, in

quit , potest nobis esse charius pensusque qua μμις nos ipsi, idque natura nobis indidit.Vide qua - G '

lo quomodo praecipuum praeceptum legis na- turae,de Deo prae omnibus diligendo, deletum Lib. 8.detauit sit. Platonici vero, qui de Deo summo & vero Dei c.'πιιι senserunt, quod de rerum creataru sit effector,& lumen cognoscendarum,& bonum agendarum, quod ab illo sit principium naturae, & veritas doctrinae, dc scelicitas vitae, nihilominus scut caeteri philosophi, dijs plurimis esse sacra facienda putauerunt. Quamobrem recte Sapiens : Vani sunt Om- sis ines, inquit, in quibus non subest scientia Dei

uimuis craeaturae omnes clament Deum ese colendum , manet tamen homo aeque suram caecus. C A P. X I I I I.

53쪽

Mur. lib. Io. Um, M'g' . R dii et spς; ei ει creaturae co--nfeses... gnoicibiliter potest creator videri, m- a quit Sapiens. Cςlum enim & terra, dc Sapien. i3. Omnia quae in eis sunt,undique nobis dicunt ut Deum amemus, nec cessant dicere omnibus ut sint inexcusabiles. Altius autem Deus miser bitur cui misertus erit, & misericordiam pra stabit cui misericors fuerit: alioquin c lum deterra surdis loquuntur laudes eius, sicut ait ' i'' Propheta , etiam post datam legem, Alienati sunt peccatores a Vulua, errauerunt ab utero, loquuti sunt salsa, furor illis secundum similitudinem serpentis,sicut aspidis surdae,& obii rantis aures suas, quae non exaudiet vocem incantantium, dc venefici incantantis sapienter. - ἴ- & alius propheta: Annunciate, inquit, naec domui Iacob,& auditum facite in Iuda, dicentes,

Audi popule stulte, qui non habes cor, qui

habentes oculos non videtis, & aures, de non auditis, me ergo non timebitis, ait Dominus, & a facie mea non dolebitis' Qui posui arenam terminum mari, praeceptum sempite num quod non praeteribit, dc commouebuturde non poterunt, de intumescent fluctus eius,&non transibunt illud. Populo autem huic factu est cor incredulu&exasperans, recesserui de abierunt, & non dixeriit in corde suo, Metu- ω ς. amus dominum Deum nostrum, qui dat nobis pluviam temporaneam de serotinam in tempore suo, plenitudinem annuae messis custodi-cntem nobis,&c.& infra,Cui loquari& quem contestabor uraudiat' ecce,in circuncisae aures eorum, de audire non pollunt,&c.

54쪽

De illu gentilibus, qui ex creatum cognoue runt 'i Uti

Uerunt quidam, qui gratia dei a crea 2.m Dan. in 'L tura mundi per ea quς facta sunt intel- everb.do. sortexerunt inuisibilia dei,a ipso manife-JJ-Η up al. stante illis, sempiternam quoque eius virtutem ac diuinitatem, ipsumque esse glOtificandum: fisese ut Osed dum dixerunt se esse sapientes h hoc est δε dum sibi hoc ipsum tribuerunt, iactantes se ex Valem, Ian.

eo quod non a seipsis,sed ab illo habebat stul Vz, ii facti sunt:& no in deo sed in semetipsis glO- ,. hariantes, cquasi ad veritatis inspectionem suis Diret.ι enim studijs ac rationibus appropinquassent, eua-Ρ, c. nuerunt in cogitationibus suis : & quod illu- 'φ ἔ- minante dei gratia inuenerunt, obcaecante tu ad 'mais. perbia perdiderunt , relapsi a superna luce b. Mogust. e. ad tenebras suas, hoc est , ab incommuta- ιαι. de spis bili atque aeterno bono ad mutabilem cor- t ruptibilemque naturam . d Omnia quidem

tur , hoc ipsa sui exigunt specie, ut inuisibilia D .is,an dei per ea quς facta runt, atellecta conspiciana 'μή est tur, & in pulchritudine caeli & terret qu damsunt pagitat ad omnium oculos semper patentes,& autorem suu nunquam tacentes, quaru

protestatio doctrinam imitatur magistrorum,& eloquia scripturarum : sed in quocunque agro cordis, cui impenditur ista cultura, illud quo corporeorum sensuum exteriora pulsantur radicem fixit, aut germen emisit, ille summus & verus agricola potetiam sui operis ad- Φhibuit, A ad vitalem profectum ea quae sunt

55쪽

plantata perduxit. Sive enim contemplatio creaturarum, siue facroru series voluminum, siue scientia disterentium syncero & assiduo testimonio praedicet veritatem, neque qui pla-r.C.f.1. rat est aliquid, neque qui rigat, sed qui lucrementum dat Deus.

Hic videtur sensus esse Apostoli ad Roma nos capite primo : Reuelatur ira Dei de caelo: ta ex ipsi caeli fabrica clarum est quod Deus --ἡ irascitur aduersus omnem impietatem & iniustitiam hominum , hoc est, aduersus omnium hominum impietatem & iniustitiam, qui veritatem per iniustitiam detinent captiuam, ut

non appareat vel emergat, ut non cognoscatur. Amor enim peccati excaecat hominem ne videat veritatem, nam quod de Deo est cognoscibile, & expedit nosse, manifestum est inter homines vel in ipsis cordibus hominum, non quod ipsi cognoscant, sed quia clare ibi patet : sicut Areopagita dicit in daemonibus Li.de diuinis naunera angelica integra &lucidissima per- p istare licet ipsi non videant,occlusis scilicet vi- ρ ribus, quibus ea intueri possent. Deus enim manifestat illis, quotidie scilicet, dum sne intermissione seipsu in illis praedicat. Et audi quinam inuisibilia eius, sempiterna virtus, diuinitas,prouidelia, quod solus coledus sit ut Deus, i ab origine naudi, vel ab homine qui creatura naudi maxima est , per ea quae facta sunt ab eo

intelligantur conspiciatur. no quasi ipsi ho- mines corrupti Deum intelligant&videant, sed quia vident ipsa eius specula&ea in quibus ipse se praedicat de lucet: quemadmodum

56쪽

DE CALOGI EXPLICATIO. II

Esaias dicit Iudaeos christi miracula vidisse sic

non vidisse, audisse eius verba, dc non auditie. tia, is Item Christus, Et viderunt inquit dc oderunt& me & Patrem meum. dicens nihilominus, Non nouerunt Patrem neque me, ad hoc ut sint inexcusabiles,non potentes dicere, Nemo nobis praedicauit, Non est nobis an nunciatus Deus, sicut Christus dicit, Nunc excusatione I .is, non habent de peccato tuo. Quia cum cognomuissent Deum,id est, potuissent, quantum erat ex praedicatione, cognoscere, dc habuissentiti lustres & eximias causas eum praedicantes,non egerunt gratias, nec glorificariit imo non probarunt eum habere in notitia, sed sua caecitate dc surditate eum abiecerunt. Atque ita, istud consonat decimo tertio capiti Sapientiae, ubi scriptum est: Amagnitudine speciei & creaturae cognoscibiliter poterit creator horum videri. de illi quo ἡ ad Cor scribit Paulus: In Dei t.Cον. r. sapientia non cognouit m udus deum.& Ioan . I. Ita mundo erat, α mundus per ipsum factus est,& mudus eu non, dcc. dc in Ps. Dominus de caelo prospexit super filios hominum, ut vide- at si est intelligens,&c. quasi dicat,Ex caelo ipso declarantur omnes homines esse caeci & non osse deum, quia caelum enarrat gloriam dei& nemo credit.Tunc vero deus de caelo pro Dpicit, quando reuelat c citatem hominum ipsis hominibus. Hic expositio est Augustini n. imis orirs

confessionum. c. 6. si bene expendatur, est & in Ioan li I.

Prosperi in epistola ad Demetriadem. est&ς su Phoci apud OEcumenium in illud, Quia cum

57쪽

esui. Iulia.

cognouissent deum , sic dicentis, Clim cognouissent Deum, hoc est, agnoscere potuissent si volui sient, aut eo quod quantum ad conspe

uomit i. iis tam creationem ac adhortatione cognouerat. epi. adlina. dc peracta erat eorum cognitio. Eadem est&Chrysosto.in illud, Mutauertit gloria de &c.

De ignorantia Nera Nirtutib. C A P. XVI. Gnorato dco ergo, cui debent cuncta ieruire, ignoratur etiam vera virtus: finibus enim, non ossicijs a vitiis disce

nuntur virtutes. Ossicium est quod facienduest, finis vero propter quod faciendum est. Cum itaque facit homo aliquid ubi peccare non videtur, ii non propter hoc facit,propter quod facere debet, peccare conuincitur. Vt, manus abstinere ab alieno, si ossicium cogites,potest videri esse iustitiae, sed cum qu ritur quare fiat, & respondetur, ne plus pecu niae litibus pereat: quomodo iam hoc factum Verae poterit esse iustitiae, cum seruiat auariti λ aales virtutes Epicurus Induxit voluptatis ancillas, quae omnino quicquid facerent, pr pter illam vel adipiscendam facerent, vel tene-dam. Absit autem ut virtutes verae cuiqua se uiant, nisi illi vel propter illum cui dicimus,

Deus virtutum conuerte nos. Proinde virtutes

quae carnalibus delectationibus,vel quibusque commodis S emolumentis temporalibus seruiunt, verae prorsus esse non possunt. Quae autem nulli rei seruire volunt, nec ipsae verae sui. erae quippe virtutes deo seruiunt in homi-

58쪽

DE CALOGI EXPLICATIO. Irnibus,a quo donantur hominibus deo seruiuian angelis, a quo donantur & angelis. Quicquid autem boni fit ab homine, & non propter hoc si , propter quod fieri debere vera sapientia praecipit: & si ossicio videatur

bonum , ipso non recto fine peccatum est. Quum igitur corrupta ratio ignorans deum dictet ollicia agenda alio fine quam fieri debet, manifestum est, eam nullam nolle virtute.

De ignorantia rictorum os sciorum. C A P. X v II.

CVm i, qui deum nouit diuersa aestimet re mI A. i

gula recta ossicia atque deum ignorantes: claru est hos multa aestimare recta, quae deum noscens indicat praua. Illi seculi commoda in bonis ducunt, nos haec etiam in detrimentis. Rursum cum amor viiij rectum peruertat iu Pros .eontradicium , virtutumque semina, quae beneficio cultaurae.υ creatoris inserta erant homini prςuaricatione primi parentis euersa sint, & in eorum locum omnium vitiorum venena successerint: consequitur, etiam circa quelibet recta ossicia, se-

minacia cicitatis atque erroris elle in homine, e.isi a x&pro qualitate viiij se exerentis, atque reli-st..P.D. qua vitia non sanantis, sed frenantis quodammodo & opprimentis, este etiam errorem a que cςcitatem, quς tunc magnas vire ccipit, a. - cum vitium consuetudine peccandi roboratu 'fu erit. Peccata enim quamuis magna de horre-da clim in consuetudinem venerint, aut parua aut nulla esle creduntur, usque adeo, ut no solum non occultanda, veru metiam iam pr di-

b iii

59쪽

BREVIS ET CATHOLICATIal. q. canda atque diffamanda videantur, quando sicut scriptum est laudatur peccator in desideriis animae su , & qui iniqua gerit, benedicitur. In hoc errant homines ait Aug. cum subris. d. md Lia dunt pretiosa vilioribus. Cum enim concelletis cap. I 8. ris, admittendum este aliquod malum ne aliud grauius admittatur, non ex regula veritatis, sedi ex sua quisque cupidita; e atque consuetudine metitur malum, & id putat grauius quod ipse amplius exhorrescit,non quod amplius reuera fugiendum est. Hoc totum ab amoris peruersitate gignitur vitium. Cum enim duς sint vitet nostrae, una sempiterna quς diuinitus promittitur, altera temporalis in qua nunc sumus: cuquisque litam temporalem amplius diligere cς perit quam illam sempiternam, propter hac quam diligit, putat omnia esse facienda, nec vlla qstimat grauiora peccata, quam quς huic vite faciunt iniuriam, & vel ei commoditatis aliquid inique & illi citc auserunt, aut ea peni rus Illaram morte adimunt. Itaque fures &raptores & contuineliosos & tortores atque interfectores magis oderunt quam lasciuos, ebriosos, luxuriosos, si nulli molesti sunt.Non enim intelligunt aut omnino curant quod isti Deo faciant iniuri Em, non quidem in illius aliquod incommodum, sed in suam magnam perniciem, cum dona eius in se corrumpunt etiam temporalia , atque ipsiis corruptionibus

auersentura terna.

De ignorantia offciorum quae troximo

debemur. c AP. xv III.

60쪽

DE CALOGI EXPLICAT Io is

Inc fit, ut quem semel auaritia occu- pauit, multiplicem iniustitiam iudicet. no esse iniustitiam uicut ait Sapiens deSaD s.

ignorantibus creatorem suum: aestimauerunt lusum esse vitam nostram , & conuersationem vitς compositam ad lucrum , & oportere undecunque, etiam ex malo acquirere . Atque haec caecitas ex avaritia exorta, varia est, prout

varii sunt modi, quibus homines lucra se ctantur. Esticit, ut parentes negligere, peccatum non putetur, quali caecitate laborabant Pharisaei caeci caecorum duces. SalomQn dentis. . ea loquens, inquit, Qui subtrahit aliquid a P ..is. patre suo & a matre, & dicit hoc non esse peccatum particeps homicidae est. Imo auaritia persuadet licite ordinari Dei cultum ad quaestum, quemadmodum ait Apostolus. Ho-Ia , . mines mente corrupti, & qui veritate priuati sunt,existimant quaestum este pietatem. Iudicucaecitatem Moyses ostendit, Munera inquiens,

etiam excaecant prudeles,& subuertunt verba iustorum. Ementium caecitatem Salomon ape' roris. rit,ctim ait, Malum est, malum est,dicit omnis Lib. Is d. emptor, & cum recesserit, tunc gloriatur. Iu- trin.e se dicant enim fere omnes iustum este quod male cupiunt, nempe vili emere &care vendere , rem etiam nil mutatam, quod reuera vitium iniustitiae est. Quod vero quis debeat benefacere alteri, & etiam inimico ignoscere ac

succurrere, non videt homo odio excaecatus,

ut indicat caecus ille Saul his verbis. Quis enim ' cum ita tenerit inimicum suum, dimittet eum