장음표시 사용
31쪽
proximi liberi, totaque domus, quae spectat in no solos, neque aliud ullum oleat habere perfugium dein limhene convenientes propinqui, quibuscum etiam communia pleri que fortuna est. Quamobrem necessaria
praesidia vitae debentur iis maxime, quos aute dixi vita
autem, victusque eommunis, conatha, sermones, cohortationes, consolationes, interdum etiam objurgationes in amicitiis vigent maxime estque ea jucundissima amici- ia, quam similitudo morum conjugavit.
XVIII. Sed in his omnibus ossiciis tribuendis videndum serit, quid euique maxime Meesse sit, et quid quisque vel sine nobis aut possit consequi, aut non possit. Ita nouiidem erunt ne saltudinum gradus, qui temporum; suntque ossieta, quae aliis magis quam aliis debeantur ut vicinum estiua adjuveris in fructibus percipiendis, quam aut fratrem aut familiarem; at si lis in judicio sit, propinquum potius et amicum, quam vicinum defenderis. Haec igitur et talia circumspicienda sunt in omni ossicio, et consuetudo exercitatioque capienda, ut boni ratiociuatore offriorum esse possimus, et addeta deducendoque videre, quae reliqui summa fiat ex quo, quantum inuique debeatur, intelligas. Sed ut nec medici, nec in siuperatores, nec oratores, quamvis artis praecepta per
perint, quidquam magna laude dignum sine usu et exercitatione do equi possunt, si ossicii conservandi prae-oepta traduntur illa quidem, ut facimus ipsi; sed rei magnitudo usum quoque exercitationemque desiderat. Atque ab iis rebus, quae sunt in jure societatis humanae, quemadmodum ducatur honestum, ex quo aptum eato tum satis sere diximus. Intelligendum est autem, quum proposita sint genera ita quatuor, e quibus honestas ossiciumque manaret, splendidimimum videri, quod animo maga elatoque humanaa
32쪽
M DE OFFICIIS res demisianis factum sit. Itaque in probris maxime in promptu est, si quid tale diei potest:
Vos etenim, juvenes, animum geritis muliebrem, Illa virago viritet si quid ejusmodi:
Salmaci, da spolia, sine sudore et sanguine.
Contraque in laudibus, quae magno animo sortiter exce, lenterque gesta sunt, ea nescio quomodo quasi pleniore ore laudamus. in rhetorum campus de Marathone,
Salamine, lataeis Thermopylis, Leuctris hinc noster Cocles hinc Decii, hinc Cn. et P. Scipiones, hinc κΜarcellus, innumerabiles alii maximeque ipse populus Romanus animi magnitudine excellit. Declaratur autem studium bellicae gloriae, quod statuas quoque idem ornatu sere militari. 62 XIX. Sed ea animi elatio, quae emitur m periculis et laboribus, si justitia vacat, pugnatque non pro salute communi, sed pro suis commodas, in vitio est. Non modo enim id virtutis non est, sed potius immanitatis, omnem humanitatem repellentis. Itaque probe definitur a Stotidia fortitudo, quum eam virtutem esse dicunt Fugnantem pro aequitate. Quocirca nemo, qui sortit dinis gloriam consecutus est insidiis et malitia, laudem
est adeptus Nihil enim honestum esse potest, quod 63justitia vacat. Praeclarum igitur illud Platonis: Non
3olum, inquit, eientia, quin es remota ab Dalilia, callia duas potius, quam sapientia est appellanda verum etiam animaeo paratu ad periculum, si aua cupiditate, non utilia tale communi impellitur, audaciae potis nomen habea quam fortitudinis . Itaque viros sortes et magnanimos eosdem bonos et simplices, veritatis amicos, minimeque lallaces esse volumus quae sunt ex media laude justitiae.
33쪽
8ω illud odiosum est, quod in hac elatione et magnitu 64dine animi facillime pertinacia, et nimia cupiditas princi
patus innascitur. Ut enim apud latonem est, Omnem morem La daemoniorum inflammmtum esse cupiditate simoenaei sic, ut quisque animi magnitudine maxime e rellit, ita maxime vult princeps omnium, vel potius sol esse. Dissicile ea autem, quum praestare omnibus eo eupieris, servare equitatem, quae est justitiae maxime
propria. Ex quo fit, ut neque disceptatione vinci se, nec ullo publico ac legitimo jure patiantur exsistun, que in republiea plerumque largitores et laetiosi ut opes quam maximas consequantur, et sint vi potius superdiores, quam justitia pares. Sed quo dissicilius, hoc praestarius. Nullum est enim tempus, quod justitia vacare debeat. Fortes igitur et magnanimi sunt habendi, non, 6squi faciunt, sed qui propulsant injuriam. Vera autem et sapiens animi magnitudo honestum illud, quod minuem natura sequitur, in lactis positum, non in gloria j idicat priueipemque se esse mavult, quam viderr. Etenim qui ex errore imperitas multitudinis pendet, hic in magnis viris non est habendus. Facillime autem ad res injustas impellitur, ut quisque altissimo animo eat, gloriae cupiditate. Qui locus est sane lubricus, quod vix invenitur, qui, laboribus susceptis periculisque aditis, non quasi mercedem rerum gestarum desideret gloriam. XX. Omnino sorua animus et magnus duabus rebus sis
maxime oomitur, quarum una in rerum externarum de
spicientia ponitur, quum persuasum sit, nihil hominem, nisi quod honestum decorumque sit, aut admirari, aut optare aut expetere oportere, nullique neque homini neque perturbationi animi nec fortunae succumbere. Altera es res, ut, quum ita sis affectus animo, ut supra dixi, res gera magnas illa quidem et maxime uaria in
34쪽
vehementer arduas plenasque laborum et perieulorum, tum vita tum multarum rerum qiue ad Witam pertinent. ε Harum rerum duarum splendor omnis et amplitudo, addo etiam Militatem, in posteriore est causa autem et ratio ossiciens magno viros est in priore. In eo est enim illud, quod exoellentes animos et humana mutemnentes facit. Id autem ipsum cernitur in duobus, si ataesum id, quod honestum sit, bonum judices, o ab omni animi perturbatione liber sis. Nam et ea, quae eximia plerisque et praeclara videntur, parva ducere, eaque ratione stabili firmaque oontemnere, sortis animi magnique ducendum est: et ea, quae videntur acerba, quae multa et varia in hominum vita fortunaque versantur, ita ferre, ut nihil a statu naturae diaoedas, nihil a dignitate sapientis, robusti animi est magnaeque oonstantis. 48 Non est autem consentaneum, qui metu non frangatur, eum frangi cupiditate nec, qui invietum se a labore praestiterit, vinci a voluptate. Quamobrem et haec ubdenda, et pecunia sugienda eupiditas. Nihil enim est,tam angusti animi tamque parvi, quam amare divitias: nihil honestius magninoentiusque, quam pecuniam omtemnere, si non habeas; si habeas, ad beneficentiam liberalitatemque oonserto cavenda ea etiam gloriae .cupidinas, ut supra dixi eripit enim libertalam, pro qua magnanimis viris omnis debet esse oontentio. Nec vero imperia expetenda, ac potius aut non nocipienda inter- ω dum aut deponenda nonnumquam. Vacandum autem omni est animi perturbatione, tum cupiditate et metu, tum etiam aegritudine et voluptate nimia et iracundia; ut tranquillitas et securitas adsit, quae affert quum omstantiam, tum etiam dignitatem. ulu autem et sunt et suerunt, qui eam, quam di , tranquillitatem expe- aeutes a negotiis publicis a removerunt ad otiumque
35쪽
perfugerant in his et nobilisaimi philosophi longeque
principes, et quidam homine severi et graves, qui noo populi ne principum more ferre potuerunt, vixeruntque nonnulli in agris, delectati re sua familiari. iassidem propositum quit, quod regibus, ut ne qua re eg rent, ne mi parerent, libertate uterentur cujus proprium est aio vivere, ut velis. XXI. Quare, quum hoc commune sit potentiae cupid rumium iis, quos dixi, otiosis alteri se adipisci id posse arbitrantur, si vos magnas habeant alteri ai oontentiata et auo et parvo. In quo neutrorum omnino eo
temnenda ea sententia sed et facilior et tutior et minus aliis gravia aut molesta vita est otiosorum seu tuosior autem hominum generi et ad claritatem amplitudinemque aptior eorum, qui se ad rempublicam et ad magna re gerendas amommodaverunt. Quapropter et 7siis forsitan eo edendum sit, rempublicam non ve aentibus, qui, excellenti ingenio, dootrinae sese dediderunt et iis, qui aut valetudinis imbecillitate, aut aliqua graviore ausa impediti a republica recesserunt, quum ejus administranda potestatem aliis laudemque ooncederent. Quibus autem talis nulla sit causa, si despioere se dicam ea, quae plerique mirentur, imperia et magistratus, si non modo non laudi, verum etiam vitio da dum puto. Quorum judicium in eo, quod gloriamio temnant et pro nihilo putent, dissicile actu est non probare sed videnis labore et molestias, tum osse bonum et repulsarum quasi quamdam ignominiam timere et infamiam. Sunt enim, qui in rebus contrariis parum sibi constent voluptatem severissime contemnant, in dolore sint molliores gloriam negligant, rangantur infamia atque ea quidem non satis constanter. Sed alia qui habent a natura alumenta rerum gere Mum
36쪽
ubjecta omni cunctatione, adipiscendi magistratus cigerenda respublica est nec enim aliter aut regi civitas aut deo rari animi magnitudo potest. Capessentibus autem rempublicam nihilo minus, quam philosophis, haud scio an magis etiam et magnificentia et despicie tia adhibenda sit rerum humanarum, et ea, quam saepe dico, tranquillitas animi atque securitas: si quidem neo anxii futuri sunt et cum gravitate constantiaque victuri. 73 Quae faciliora sunt philosophis, quo minus multa patent in eorum vita, quae sortuna seriat, et quo minus multis rebus egent et quia, si quid adversi eveniat, tamar
viter cadere non possunt. Quocirca non sine causa majores motus animorum concitantur, majorque cura
ossicienda rempublicam gerentibus, quam quietis; quo magis iis et magnitudo animi est adhibenda et vacuitas ab angoribus. Ad rem gerendam autem qui accedit, emeat, ne id modo consideret, quam illa res honesta sit, sed etiam, ut habeat essiciendi sinultatem in quo ipso eonsiderandum est, ne aut temere desperet propter ignaviam, aut nimis confidat propter cupiditatem. In omnibus autem negotiis prius, quam aggrediare, adlibbenda esti paratio diligens. 7s XXII. Sed quum plerique arbitrentur, res bellicas majores esse, quam urbanas, minuenda est haes opinio. Multi enim bella saepe quaesiverunt propter gloriae eupidit ιem atque id in magnis animis ingeniisque plerumque eontingit, eoque magis, si sunt ad rem militarem apti et cupidi bellorum gerendorum. Vere autem si volumus judicare, multae res exstiterunt urbanae majores clari 75 resque, quam bellicae. Quamvis enim Themistocles jure laudetur, et sit ejus nomen, quam Solonis, illastrius, esteturque Salamis clarissima testis victoriae, quae ant pouatur consilio Solonis ei, quo primum constituitare
37쪽
LIB. I. CAP. 22. 2spagitas non minus melarum hoc, quam illud judicandunt est. Uud enim semel profuit, hoc semper proderit civitati hoc consilio leges Atheniensium, hoc majorum instituta servantur. Et Themistocles quidem nihil dixerit, in quo ipse Areopagum adjuverit: at ille vere, ab se adjutum Themistoclem. Est enim bellum gestum consilio senatus ejus, qui a Solone erat constitutus. Licet eadem de Pausania Lysandroque dioere 76 quorum rebus gestis quamquam imperium Lacedaemonis dilatatum putatur tamen ne minima quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conserendi sunt. Quinetiam ob has ipsas causas et parentiores habuerunt oxercitus et lartiores. ihi quidem neque, pueris
nobis, M. Scaurus C. Mario, neque, quum enaremur
in republica, Q. Catulus Cn. Pompeio cedere vid
batur. Hrvi enim ria sunt arma, visi sit consilium domi.
Nec plus Africanus, singularis et vir et imperator, in excidenda Numantia reipublicae profuit, quam eodem tempore . Nasica privatus, quum Ti. Gracchum interemit quamquam haec quidem res non solum ex
domestica est ratione: attingit etiam bellicam, quoniam vi manuque oonsecta est: sed tamen id ipsum gestum est consilio urbano sine exercitu. Illud autem 77 intimum est, in quod invadi solere ab improbis et invidis audio:
Cedant arma togae, concedat laurea laudi.
Ut enim alios omittam nobis rempublicam gubernantibus, nonne togae arma cesseres Neque enim periculum in republica sui gravius umquam, nec majus otium. Ita consiliis diligentiaque nostra celeriter de manibus audacissimorum civium delupsa arma ipsa ceciderunt.
38쪽
3 DE OFFICUS Quae res igitur gesta umquam in bello tanta quem triumphus conserendus p Licet enim mihi, Maro fi apud te gloriari, ad quem et hereditas hujus gloriae ecfactorum imitatio pertinet. Mihi quidem eris, abundans bellicis laudibus, Cn. Pompeius, multi aud, antibus, hoc tribuit, ut diceret, frustra se triumphum tertium deportaturum fuisse, nisi meo in republicam beneficio, ubi triumpharet, ossa habiturus. Sunt igitur domesticae sortitudines non inferiores militaribus iniquibus plus etiam, quam in his operae studiique pone.
Is XXIII. Oinnino illud honestum, quod ex animo excelso magnificoque quaerimus, animi essicitur, non corporis viribus. Exercendum tamen corpus et ita inciendum est, ut obedire consilio rationique possit in exsequendis negotiis et in labore tolerando. Honestum autem id, quoa exquirimus, totum est positum in animi cura et cogit tione in quo non minorem utilitatem inerunt, qui togati reipublicae praesunt, quam qui bellum gerunLot que eorum consilio saepe aut non suscepta aut consecta bella sunt, nonnumquam etiam illata ut M. Catoin bellum Punicum tertium in quo etiam mortui valuit 80 auctoritas. Quare expetenda quidem magis ea decedinendi ratio, quam decertandi sortitudo sed cavendo
ne id bellandi magis suga, quam utilitatis ratione laci
Bellum autem ita suscipiatur u nihil aliud, nisi pax quaesita videatur Fortia vero et conatantis est non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu dejici, ut dicitur; sed praesenti animo uti et consilio, 8 nec a ratione discedere. Quamquam hoc animi, illud etiam ingenii magni est, praecipere cogitatione sutura, et aliquanto ante constituere, quid accidere possit in
39쪽
LIB. I. CAP. 23, 24. Patramque partem et, quid agendum sit, quum qui1 svenerit; nec ommittere, ut aliquando dicendum sit: QPMaram. Haec sunt opera magni animi et excelsust prudentia consilioque fidentis Temero autem in acie mari, et manu cum hoste oonfligere, immane quiddam, heluarum simile est sed quum tempus necessit aue postulat, decertandum manu est, et mors servituti ιurpitudinique anteponenda. XXIV. De evertendis autem diripiendisque urbibus, aevalde considerandum est, ne quid erudeliter. Idque est viri magni, rebus agitatis punire sontes, multitudinem oonservare, in omni fortuna recta atque honesta retinere. Ut enim sunt, quemadmodum supra dixi, qui urbanis rebus bellicas anteponant: si reperia multos, quibus periculosa et calida consilia quietis et motatis et sple didiora et majora videantur. Numquam omnino e 8ariculi fuga eommittendum est, ut imbelles timidique videamur sed fugiendum etiam illud, ne offeramus nos periculis sine causa quo nihil potest eas stultius. Quapropter in adeundis periculis consuetudo imitanda medioorum est, qui leviter aegrotantes leniter urant, gravioribus autom morbis perieulosas curationes et amoipites adhibere ooguntur. Quare in tranquillo tempestatem adversam optare dementis sat subvenire autem tempestati quavis ratione-sapientis eoque magis, Si plus adipiscaro re explicata boni, quam addubitata malis Bericulosae autem rerum actiones partim iis sues, qui ea suscipiunt, partim reipublicae. Itemque alii de vita, alii de gloria et benevolentia civium in diserimen vo-ι Promptiores igitur debemus esse ad nostra perbeula, quam ad mmmunia, dimicaroque paratius de honora et gloria, quam de ceteris commodis. Inventi autem multi sunt, qui non modis pecuniam. 8.
40쪽
sed vitam etiam profundere pro patria paratii idem gloriae acturam ne minimam quidem facere mylent, ne republica quidem postulante ut Callicratidas, qui quum Lacedaemoniorum dux fuisset Peloponnesiaos bello, multaque secisset egregie, vertit ad extremum
omnia, quum consilio non paruit eorum, qui classem ab Arginussis removendam, nec cum Atheniensibus ditabcandum putabant. Quibus ille respondit, Lacedaemonios, classe illa amissa, aliam parare posse, se sugere sine suo dedecore non posse. Atque haec quidem Lacedaemoniis plaga mediocris illa pestifera, qua, quum illeombrotus, invidiam timens, temere cum Epaminonda conflixisset, Lacedaemoniorum opes corruerunt. Quanto Q. MaxDmus melius de quo Ennius:
Unus homo nobis cunctando restituit rem. Non ponebat enim rumore ante saliurum. Ergo postque magisque viri nunc gloria claret.
Quod genus peccandi vitandum est etiam in rebus u binis. Sunt enim, qui, quod sentiunt, etsi optimum si tamen invidiae metu non auden dicere. 86 XXV omnino, qui reipublicae praesuturi sunt, duo H tonis praecepta teneant unum, ut utilitatem civium sietueantur, ut, quaecumque agunt, ad eam reserant, obliti commodorum suorum alterum, ut totum corpus re,
publicae curent, ne, dum partem aliquam tuentur, et, quas deserant. Ut enim tutela, sic procuratio reipublicae ad utilitatem eorum, qui commissi sunt, non ad eorum, quibus commissa est, gerenda est. Qui autem particivium consulunt, partem negligunt, rem perniciosissumam in civitatem inducunt, seditionem atque discordiam: ex quo evenit, ut alii populares, alii studiosi optimi cu-86 usque videantur, pauci univcrsorum mino apud Ath