장음표시 사용
51쪽
LIB. I. CAP. 32. 43eeant. Id enim maxime quemque deret, quod est cujusque maxime suum. Suum quisque igitur noseat iis
ingenium, oremque se et bonorum et vitiorum suorum judioem praebeat ne foenici plus quam nos videantur
habere prudentiae. Illi enim non optimas, sed sibi amommodatistimas sabulas eligunt qui voce laeti sunt, Epigonos Medumque qui gestu, Menalippam, Clytaemnestram; semper Rupilius, quem ego memini, Auti pam: non saepe gwpus Macem. Ergo histrio hoo videbit in oena, non videbit sapiens vir in vital dqua igitur res aptissimi erimus, in iis potissimum
elaborabimus. Sin aliquando necessitas nos ad ara truserit, quae nostri ingenii non erunt, omnis adhibenda erit ura, meditatio, diligentia, ut ea, si non decore, at quam minime indecore sacere possimus. Ne tam est enitendum, ut bona, quae nobis data non sint, sequamur, quam ut vitia sugiamus.
XXXII. A duabus iis personis, quas supra dixi lio tertia adjungilar, quam easus aliqui aut tempus imponit:
quarta etiam, quam nobismet ipsi judicio nostro accommodamus. Nam regna, imperia, nobilitates, honores, divitiae, opes, eaque, quae sunt his contraria, in casu sita, temporibus gubernantur. Ipsi autem gerere quam pedisonam velimus, a nostra voluntate proficiscitur. It
que se alii ad philosophiam, alii ad jus ivile, alii ad
eloquentiam apphcant ipsarumque virtutum in alia alius mavult excellere. Quorum vero patres aut, II 6jores aliqua gloria praestiterunt, ii student plerumque eodem in genere laudis excellere ut Q. Mucius, P. F,
in iuro Oivili, Paulli filius Africanus in re militari. Quidam autem ad eas laudes, quas a patribus acceperunt, addunt aliquam suam ut hic idem Africann eloque
tia oumulavit bessicam gloriam quod idem fecit Tim
52쪽
M DE OFFICIIS heus, Cononis filius, qui, quum belli laude non in oefuisset, quam pater, ad eam laudem doctrinas et ingenia gloriam adjecit. Fit autem interdum, ut nonnulli. omissa imitatione majorum suum quoddam inalitutum consequantur maximeque in eo plerumque elaborant ii, qui magna sibi proponunt, obscuris orti majoribua. 11 Haec igitur omnia, quum quaerimu quid demat, minplecti animo et cogitatione debemus. In primi autem constituendum est, quos nos et quales esse velim , et in quo genere vitae quae deliberatio est omnium diabcillima. Ineunte enim adolesoentia, quum eat maxima
imbecillitas consilii, tum id sibi quisque genua aetatis
degendae constituit, quod maxime adamavit. Itaque ante implieatur aliquo certo genere cursuque vivendi, I 18 quam potuit, quod optimum esset, judicare. Nam quod Herculem Prodicium dicunt, ut est apud Xen phontem, quum primum pubesceret quod tempus a natura ad deligendum, quam quisque viam vivendi sit ingressurus, datum est, xisse in solitudinem atque ibi sedentem diu secum multumque dubitarae, quum duas emeret vias, unam Voluptatia, alteram Virtutis, utram ingredi melius esset hoc Herculi, Jovia Muedito potuit fortasse oontingere nobis non item, qui imitamur, quos cuique visum est, atque ad eorum studia institutaque impellimur plerumque autem parentium praeceptis imbuti, ad eorum consuetudinem moremque deducimur. Ei multitudinis judicio seruntur quaeque m jori parti pulcherrima videntur, ea maxime exoptant: nomnulli tamen sive felicitate quadam, sive bonitata naturae, sive parentium disciplina rectam vitae secuti sunt viam. iis XXXIII inlud autem maxime rarum genus eat eorum, qui aut excellentis ingenii magnitudine, aut praeclara eruditione atque doctrina, aut utraque re mali, πω
53쪽
LIB. I. CAP. 33. 4stium deliberanti habuerunt, quem potissimum vitae in sum sequi vellent qua in deliberatione ad suam cuju
quo naturam consilium est omne revocandum. Nam quum in omnibus, quae aguntur ex eo modo, quo qui
que natus est, ut supra dictum est, quid deceat, exquirimus p tum in tota vita eo tituenda multo est ei rei evra major adhibenda, ut constare in per fuitate vitae possimus nobismetipsis, ne in ullo omio laudicare. Ad hanc autem rationem quoniam maximam vim natura I 2 habet, fortuna proximam; utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, sed naturae magis: multo enim et firmior est et constantior, ut sortuna nonnumquam ipsa mortalia cum immortali natura pugnam videatur. Qui igitur ad naturae suae non vitiosae genus o ilium vivendi omne contulerit, is constantiam teneat. Id enim maisno demi nisi sorte se intellexerit errasse in deligendo genere vitae. Quod si acciderit potest autem acciderein lacienda morum,stitutorumque mutatio est. Iam mutationem, si tempora adjuva tant, laestiua commodiusque faciemus sin minus, semis erit pedetentisque facienda: ut amicitias, quae
minus delectent, et minus probentur, magis decere censent sapientes sensim dissuere, quam repente praecidere. Commutato autem genere vitae, omni ratione curandum 12
est, ut id bono eo illa secisse videamur. χω quoniam paullo ante dictum L imitandos esse majores, primum illud exceptum ait, ne vitia sint imitanda deinde, si natura non seret, ut quaedam imitari possit, Dauperioris filius Ahicam, qui hunc aullo nasum adoptavit, propter infirmitatem valetudinis non tam potuit patria similia esse, quam ille uera sui: i igitur non pol est sive musas defensitare, sive populum eoncionibus tenere alve bella gerere; illa tamen praestare debeti
54쪽
46 DE OFFICIIS quae erunt in ipsius potestate, justitiam, fidem, liber
litatem, modestiam, temperantiam, quo minus ab eo id, quod desit, requiratur. Optima autem hereditas a patribus traditur liberis, omnique patrimonio mata tior, gloria virtutis rerumque gestarum oui dedecori esse, nefas et impium judicandum est. 122 XXXIV. Et quoniam ossicia non eadem disparibus aetatibus tribuuntur, aliaque sunt juvenum, alia enim rum aliquid etiam de hac distinctione dicendum eat. Est igitur adolescentis, majores natu vereri, exque iis deligere optimos et probatissimos, quorum consilio atque auctoritate nitatur ineuntis enim aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentia est. Maxime auisa haec aetas a libidinibus arcenda est exercendaque in i bore patientiaque et animi et corporis v eorum et in
belliola et in civilibus ossiciis vigeat industria. Atque
etiam, quum relaxare animos et dare a jucunditati volent, caveant intemperantiam, meminerint verecu
diae, quod erit acilius, si in ejusmodi quidem rebus
123 majores natu volent interesse. Senibus autem laborea oorporis minuendi, exercitationes animi etiam augendae videntur danda vero opera, ut et amico et juvent tem et maxime rempublicam consilio et prudentia quam plurimum adjuvent. Nihil autem magis avendum eat senectuti, quam ne languori se desidiaeque dedat. M uria vero quum omni aetati turpis, tum senectuti foedi sima est. Sin autem etiam libidinum intemperantia accesserit, duplex malum est, quod et ipsa senectus dedecus concipit, et lacu adolescentium impudentiorem 12 intemperantiam. Ac ne illud quidem alienum est de magistratuum, de privatorum civium, de peregrinorum ossiciis dioere. Est igitur proprium munus magistratus intelligere se gerere personam civitatis, debereque eius
55쪽
LIB. I. CAP. 36, 35. Mem et decus sustinere, servare leges, iurata , ea fidei suae commissa meminisse Privatum,portet aequo et pari cum civibus jure vivere, iubmimum et abieetum, neque se efferentem; republica ea velle, quae tranquilla et honestadem enim solemus et sentire bonum civem et
Peregrini autem atque incolae ossicium est nihil Iaasuum negotium agere, nihil de alio anquirere, iue in aliena esse republica curiosum. Ita sero Perientur, quum quaeretur, quid demat, et quid ut personis, temporibus, aetatibus. Nihil estiuod tam deceat, quam in omni re gerenda oo
eapiendo seritare constantiam.
v. Sed quoniam deoorum illud in omnibus lactis 126
oorporis denique motu et statu cernitur, idque ea in tribus rebus, sormositate, ordine, ornatunem apto, diffossibus ad eloquendum, sed satiallio in his autem tribus continetur cura etiam
robemur iis, quibuscum apud quosque vivamus: ue de rebus pauca dicantur. Principio oorporia agnam natura ipsa videtur habuisse rationem :nam nostram reliquamque figuram, in qua esset honesta, eam posuit in promptu; quae partea neporis, ad naturi necessitatem datae, aspectumeformem habiturae atque turpem, eas contexit
didit. ano natum tam diligentem labricam 127
ea hominum verecundia. Quae enim naturast, eadem omnes, qui sana mente sunt, removents ipsique necessitati dant operam ut quam
im pareant quarumque partium corporis usus essarii est neque partes, neque earum usus suisis appelirent; quodque sacere turpe non est, oeste, id dicere obscenum est. Itaque ne actio
56쪽
rerum illarum aperta petulantia vacat, nee oratio-
I 28scenitas. Nec vero audiendi sunt Cynici, aut si et fuerunt Stoici paene Cynici, qui reprehendunt et in
dent, quod ea, quae re turpia non sint, verbis flagitio ducamus illa autem, quas turpia sint, nominibus appetemus suis Latrocinari, fraudare, adulteram re turl est, sed dicitur non obscene liberis dare operam honestum est, nomine obscenum pluraque in eam tetentiam ab eisdem contra verecundiam disputante Nos autem naturam sequamur, et ab omni, quod abhoret ab oculorum auriumquo approbatione, ruinam l 29 Status, incessus, sessio, ocubitio, Vultus, oculi, mnuum motus teneant illud docorum. Quibus in rebduo maxime sunt fugienda; ne quid geminatum a molle, et ne quid durum aut rusticum sit. eo vehistrionibus oratoribusque concedendum est, ut iis hi apta sint, nobis dissoluta Scenteorum quidem tantam habet vetere disciplina verecundiam, ut in acnam sine subligaculo prodeat nomin Verentur enisne, si quo casu evenerit, ut corporis paries quaeda aperiantur, aspiciantur non demis. Nostro quid more eum parentibus puberes filii eum Moeria gemnon lavantur. Retinenda est igitur hujus generia vae cundia, praesertim natura ipsa magistra et duce.
330 XXXVI Quum autem pulchritudinis duo gemsint, quorum in altero venustas sit, in altero duntti Venustatem muliebrem dueere debemus, dignitatemrilem. Ergo et a forma removeatur omnis viro dignus ornatua; et huic simile vitrum in motu mogus caveatur. Nam et palaretrici motus saepe at odiosiores, et histrionum nonnulli gestus ineptiis
Vaeant; et in utroque genere, quae sunt recta
simplicia, laudantur Formae autem dignitas, olo
57쪽
LIB. I. ΑΡ. 36, 37. sbonitate tuenda est, olor exercitationibus corporis. Adhibenda praeterea munditia est non odiosa, neque exquisita nimis tantum quae sugiat agrestem et inhumanam negligentiam. Eadem ratio est habenda vestitus in quo sicut in plerisque rebus mediocritas optima est. Cavendum est autem, ne aut tarditatibus 13lutamur in ingressu mollioribus, ut pomparum serculissimiles esse videamur aut in sestinationibus suscipiamus nimias celeritates quae quum fiunt, anhelitus in ventur, Vultus mutantur, ora torquentur: ex quibus magna significatio fit, non adesse constantiam. Sed multo etiam magis elaborandum est, ne animi motus a natura recedant quod assequemur, si cavebimus, ne inperturbationes atque exanimationes incidamus, et si ab tentos animos ad decoria conservationem tenebimus. Motus autem animorum duplices sunt, alteri cogita-132tionis, alteri appetitus. Cogitatio in vero exquirendo maxime versatur appetitus impellit ad agendum. Curandum est igitur, ut cogitatione ad res quam optimas ut&mur, appetitum rationi obedientem praebeamus. XXXVII. Et quoniam magna vis orationis est, aque duplex, altera contentionis, altera sermonis coniciatio dis plationibus tribuatur judiciorum mncionum, en insu sermo in circulis, disputationibus, congressionibus familiarium versetur, sequatur etiam convivia. Contentionis praecepta rhetorum sunt, nulla sermonis quamquam haud scio, an possint haec quoque esse. Sed discentium studiis inveniuntur magistri huic autem qui studeant, sunt nulli rhetorum turba reserta omnia. Quamquam quae Verborum sententiarumque praecepta sunt, eadem ad sermonem pertinebunt. Sed quum ias orationis indicem vocem habeamus, in voce autem duo sequamur, ut clara sit, ut suavis, utrumque omnino a
58쪽
natura petendum est verum alterum exerestatio a
gebit, alterum imitatio presse loquentium et leniter. Nihil fuit in Catulis, ut eos exquisito judicio putares uti literarum: - quamquam erant literati sed et alii : hi autem optime uti lingua Latina putabantur.
Sonus erat dulcis literae neque expressae neque orpressae, ne aut obscurum esset aut putidum Sino oo tentione vox nec languens nec canora Uberior oratio
L. Crassi, nec minus faceta sed bene loquendi do Catulis opinio non minor. Sale vero et sacetiis Caesar, Catuli patris frater, vicit omnes ut in ipso illo forensi genere dicendi contentiones aliorum sermone vinceres. In omnibus igitur his elaborandum est, si in omni re, I 3 quid deceat, exquirimus. Si ergo hic sermo, in quo Socratici maxime excellunt, lenis minimeque pertinax; insit in eo lepos. Nec vero, tamquam in possessionem suam venerit, excludat alios; sed quum reliquia in re bus, tum in sermone communi vicissitudinem non is, quam putet. Ac videat in primis, quibus de rebus loquatur: si seriis, severitatem adhibeat a jocosis, leporem. In primisque provideat, ne sermo vitium aliquod indiret inesse in moribus quod maxime tum solet evenire, quum studiose de absentibus, detrahendi
causa, aut per ridiculum, aut severe, maledio contum
135 lioseque dicitur. Habentur autem plerumque sermones aut de domesticis negotiis, aut de republica, aut de artium studiis atque doctrina. Danda igitur opera est, ut etiam si aberrare ad alia cceperit, ad haec revocetur oratio. Sed, utcumque aderunt, neque enim omnes iisdem de rebus, ne omni tempore, nec similiterra lectamur, animadvertendum est etiam, quatenus sermo
delectationem habeat et, ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus.
59쪽
LIB. I. CAP. 38, 39. IXXXVIII. Sed quomodo in omni vita rectissime
raecipitur, at perturbationes fugiamus, id est motus almi nimios rationi non obtemperantes, si ejusmodi iotibus sermo debet vacare, ne aut ira exsistat, aut
apiditas aliqua, aut pigritia, aut ignavia, aut tale ali idouid appareat. Maximeque curandum eat, ut eos, qui cum sermonem conseremus, et vereri et diligero beamur objurgationes etiam nonnumquam inciduntecessariae, in quibus utendum ea fortasse et vocisontentione majore, et verborum gravitate acriore id gendum etiam, ut ea sacere videamur irati. Sed, ut d urendum et secandum, si et ad hoc genus castigandiis invitique veniemus, nec umquam, nisi necessario,
nulla reperietur alia medicina sed tamen ira procul bsit, cum qua nihil recte fieri, nihil considerate potest. agnam autem partem, clementi castigatione licet uti, I37ravitate tamen adjuncta, ut et severitas adhibeatur et ontumelia repellatur. Atque etiam illud ipsum, quodeerbitatis habet objurgatio, significandum est, ipsius id
ausa, qui objurgetur, esse susceptum. Rectum estutem, etiam in illis contentionibus, quae eum inimici imis fiunt, etiam si nobis indigna audiamus, tamen raritatem retinere iracundiam repellero. Quae enimum aliqua perturbatione fiunt, nec constanter fieri posunt, nec iis, qui adsunt, probari. Desorme est etiam, se ipsum p dicare, salsa praesertim, et oum irrisione adientium imitari militem glorioaum. XXXIX. Et quoniam omnia persequimur, Volumus I38uidem certe, dicendum est etiam, qualem hominisonorati et principis domum placeat esse, cuius finis est sus ad quem accommodanda est aedificandi descriptiot tamen adhibenda commoditatis dignitatisque diligenia. n. Octavio, qui primus ex illa familia eo ut
60쪽
52 DE OFFICI Issacius est, honori fuisse coepimus, quod praeolaiam aedificasset in Palatio et plenam dignitatis domum quae quum vulgo viseretur, ingregata domino, novo homini, ad consulatum putabatur. Hanc Scaurus demolitus amessionem adjunxit aedibus. Itaque ille in auam domum consulatum primus attulit hic, summi et elari simi viri filius, in domum multiplicatam non repulsam Ias solum retulit, sed ignominiam et calamitatem. manda est enim dignitas domo, non ex domo tota quaerenda: nec domo dominus, sed domino domus honestanda est: et, ut in Oeteris habenda ratio non sui solum, sed etiam
aliorum sis in domo clari hominis, in quam et hospites multi recipiendi, et admittenda hominum oujusque modi multitudo, adhibenda est cura laxitatis. Aliter ampla domus dedecori saepe domino fit, si eat in ea solitudo, et maritne, si aliquando, alio domino, solita est frequentari. Odiosum est enim, quum as tereuntibus dicitur:
domus antiqua, heu, quam dispari dominare domino lquod quidem his temporibus in multis licet dioere.
Cavendum est autem, praesertim si ipse aedifices, ne extra modum sumptu et magnificentia prodeas quo in genere multum mali etiam in exemplo est. Studiose enim plerique, praesertim in hanc partem, acta primcipum imitantur, ut L. Luculli, summi viri,-virtutem, quis at quam multi villarum magnisoentiam imitati sunt Quarum quidem certe est adhibendus modus, ad mediocritatemque revocandus. Eademque mediocritas ad omnem usum cultumque vitae transferenda est. Sed 14l haec hactenus. In omni autem actione suscipienda tria sunt tenenda primum, ut appetitus rationi pareat, quo nihil est ad ossicia conservanda accommodatius deinde, ut animadvertatur, quanta illa res sit, quam essi re