Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

61쪽

seiunetum. Sed natura illa infinita est natura quaedam corporea, ne is in sinite extensii, non cogitatione solum sed sensibus percipienda σωsia αἰσθι γ όν, sive actu pereipitur sive potest tantum pereipi id enim adhue incertum est. Res iam inde eo eludenda est, quod Aristoteles, ut paullo ante indieavimus, ab omnibus physi eis insinito subiei diei aliam quandam naturam, Sive unum X elementis sive naturam quan tam inter haec mediam. Sed praeterea demonstratur pluribus Aristotelis l0eis, qu0rum alteri separatim ad Anaximandrum, alteri ad omnes physicos veteres pertinent. Omnium graViSSimus, quo res perficitur, est istest. Aristoteles, ut antea vidimus ), in rati0nibus, pr0pter quas esse infinitum rederetur, eamqu0que attulit, qu0d ita solum rerum generatio nunquam defeetura esset, si infinitum esset id, a quo, quae serent. a Vellerentur. Quam rationem p0stea ' his verbis refellit: ,,0ντε re γενεσις ει επιλείω δε αναγκαιον νεργεία

plieio et Plaetiorum seriptoribus cognovimus'), hanc rationem propriam esse Ana Ximandri. Ergo si Aristoteles ait, ex hae ratione non sequi, ut sit corpus quoddam sensile ae tu infinitum, eon eludendum est, Ana Ximandrum infinitum intellexisse naturam quandam corpoream sensilem insulta magnitudine extenSam, per Se non potentia solum sed aetu onsistentem, nisi Arist0telem volumus, eum haec seriberet, omnino de uti philos0ph0 cogitavisse. Addendus statim alius oeus est, quo ristoteles, contra eorum disputans opiniones, qui corpus qu0ddam infinituit sensile p0nant, postquam contendit, nec eompositum esse posse hoc e0rpus infinitum nec simplex, in numero e0rum, qui imple quoddam e0rpus infinitum

1 Vide supra p. 33 et 23 l. 2 Phys III 8 208 8. 3 Vide supra P. 22.

62쪽

Statuant, Separatim eo qu0que memorat, qui hoc ab elementis, quae dicuntur diversum graρα et στοιχειa esse velint et addit, tale quod dani corpus sensile esse non posse i); quo loe AnaXimandrum signiscari, posteae larius patebit. Porro Aristoteles, ut saepius iam diximus, 0mnes, qui quidem infinitum aliquod ponant, eam ob cau-8am, qu0 mentis e0gitatio quosvis magnitudinis nestran8grediatur, redere ait, infinitam quandam Xtra mundum esse naturam eor90ream'); quod cur ad Anaximandrum quoque referendum esset, Supra Xp0Suimus δ). Denique Aristoteles, ubi veterum physieorum de infinito 0pini0nes refellit, semper ita l0quitur, ut infinitum c0rpus Sensile dicat esse non posse g); unde sequitur, ut illi omnes infinitum in infinita quadam natura corporea sensili posuisse putandi sint. Omnis autem dubitati t0lletur, si eam ipsam rem aesturatius cognoverimus, ut Anaximander infinitatem tribuerit. Itaque, ut, quae di 8 putavimus, breVibii complectamur, Anaximandri infinitum si animo informandum est, ut sit

2 Vid supra p. 33. 3 Vid ibid.

63쪽

natura quaeda ui corporea infinita magnitudine in omnes parte exten Sa, non potentia sed actu conStans, aeterna nullique corruptionis generi obnoxia, innumerabiles mundo finitos atque ea duco e Se Se generans num deinceps 80lum an etiam Simul, nondum apertum est eosque ab omnibus partibus amplectens atque circumclude I S.

64쪽

II. DE NATURAE INFINITAE ESSENTIA.

l. Iam pervenimus ad quaestionem Omnium gravissimani, in qua maXime virorum doctorum controversiae Ver- Santur, quam naXi mander ipsam infinitae illius naturaeessentiam esse voluerit. Ad quam quaestionem solvendum utile vel etiam necessarium videtur esse paucis praemittere, qua ratione rerum multitudinem e summo prineipio oriri existimaverit.

De hac igitur re naximandri ea est opinio, rerum multitudinem ex infinita illa natura non aliqua ipsius commutatione, veluti condensatione et raresaetione, sed e0 gigni, quod ex ea contraria sesternantur ipsi insita. Id enim sine ulla dubitatione constat luculento Arist0telis testimonio, qui e0s physic08, a quibus unum tantum rerum prinei pium idque e0rporeum p0natur, bisa riam ita distinguit, ut alteros e illo uno principio omnes

res e0ndensatione et raresaetione, alteros contrariorum

Secretione generare dicat, haneque p0steriorem doctrinam nominatim ad naximandrum referat h) Atque idem re-

nus ad nostram qua0stionem sertinet, dilucidus est quae praeterea insunt difficultates, postea xplicabantur.

65쪽

serunt et Arist0telis interpretes, Simplicius, praeter Aristotelem sine dubi Theophrastum etiam secutus φ), Alexander Aphrodisiensis'), hemistius 'i, Philop0nus g), et Plutaretius in Stromatis β). Quae e intrariorum Secretio qua ratione intellegenda sit, qua sat caussa moventi, quomodo ad ipsum prineipium se habeat, p0Steriore loco accurati v quaeretur, quoniam h00 000 plura etiam desunt ad rem explieandam

His praemissis ad quaestionem propositam reVertimur. Cum igitur res ex infinito generari viderimus seeretione contrariorum ipsi insitorum, necessario quaeritur, haec ontraria Anaximander utrum ne tu in infinit inesse an potentia putaverit; - utendum enim est aetus et p0tentiae notionibus, quamquam Ana Ximandro certe omnino ignotis,

quia iis facillime ea, de quibus agitur, exprimi 088unt. Iam ver utraque rati habet, quo videatur pr0bari 088e;

2 Alexandrum idem rottulissu, concludi pot0st X Simplic. Phys p. 32 a circa med. hoc enim loco cum Simplicius, quid Alexander do essentia naturae infinitae Anaximandri senserit, referat eiusque sententiam probet, si eum de generationis ratione alitur sentir invenisset, certo non tacuisset. 3 Τhemist. hys. I, 4. p. 124, 2 ed. Spengel ,,οDrος CAPce μ

66쪽

atque hanc ob caussam duae de infiniti essentia pini0nes Sunt plane contrariae, quarum altera priorem, altera posteriorem rationem ampleetitur. Priore opinione Anaximandri infinitum est mixtio, omnium rerum elementa contrariis qualitatibus distineta aetii continens, similis illi naxagorae homoeomeriarum mixtioni, vel etiam ei, quam inpedocles doeuit altera opinione est natura quaedam imple X,

quam esse oportet aut naturam quandam Orpoream propria sua qualitate utentem, aut materiam quavis qualitate definita carentem De utraque opini0ne Separatim agendum est, atque primum quidem de ea, quam pri ire loco posuimus. 2. Itaque ea opinio, qua naximandri infinitum ontraria aetii continere ideoque mixtio e diversis rerum elementis eoinposita esse putatur, quam recentioribus temporibus primus proposuit Henrieus Litter et solam cum ertissimis veterum testimoniis convenire ensuit i), ita ut Anaximandrum in numerum physicorum, quos mechani eos dicere consuevimus, referret, quamque p08tea plures etiam alii seeuti sunt'), me quidem iudicio omnino rei eienduest. Namque non solum nullis indubiis testimoniis probatur, verum etiam certissimis argumentis refellitur. Non

dubium quidem est, quin iam inter veteres fuerint, qui hane sententiam sequerentur diserte pr0nuntiatur a Philopono 'i, et ab aliis quoque satis aperte signis eatur M); sed inde non

p. 5 et 58, aliique, quos recen Sere non pu est.

3 Philopontis in comment ad Aristot Phys. I. 4. 8 3 20

4 Augustin. iv. D. VIII, 2: Non enim Anaximander ex

una re, sicut Thales ex humore, sed sex suis principiis quasque res nasci putavit. Idem etiam uno Simplicii loco significatur, Phys. p. Ira sub finem: si δε πολHα ἐν Dri αποντα u ἐκκρινε irici λεγον, τλὶν γένεσιν ναιρουντες, ως Ἀναξίμανδρος καὶ Ἀναξαγoouς. μ

67쪽

sequitur, ut vera sit, nisi graviorum testium suetoritas accesserit. Tales autem testes ipsum Theophrastum et Aristotelem volunt esse, quorum quae ad Sententiam illam probandam adseruntur testimonia, iam aesturatius onsideranda Sunt.

Atque he0phrasti quidem testimonium eontineri putant quodam Simplicii loe l), quem totum, ut facilius possit

examinari, adscribam. Itaque Simpliciu8, 08tquam l0 eo proxime anteeedenti de eorum doctrina disseruit, qui unum tantum principium p0nerent interiore quodam sui motu omnes res e SeSe propignen8, in hisque prae eoteris Anaximandrum quoque memoravit, iam ad eo Se convertit, qui in sinita rerum elementa eaque quidem qualitatibus suis contraria et omnino immutabilia ponant, et dei reo rerum generationem nihil esse velint nisi horum elemen

68쪽

Num igitur hoc loco naximander infinitum existimavisse dieitur mixti0nem e diversis rerum elementi compositam, atque ab ipso quidem The0phrast dieitur Resp0nsio inde pendet, in Verbis Hεῖνος γαρ pM σιν κτλ. pronomen εκεινος utrum ad Anaxagorae an ad AnuXimandri nomen referendum sit. Atque mixti0nis quidem patroni ad Anaximandri nomen eontendunt pertinere, utpote quod in Serm0ne sit rem0tius in). At primum κεῖνος, Si duo praeeedunt nomina, ad quae reserri possit, persaepe etiam refertur ad id, qu0 proxime ante redit, atque h0 tum fit, Si id nomen, qu0d'000 8 propinquius, cogitatione remotius est'). Nostro autem l0e primo obtutu apparet, cogitati0ne naxagoraenotionem remotiorem, naXimandri propinquiorem e88e namque tum demum, p08tquam Simplieius diutius de Ana Xa-g0ra 0gitavit et dixit, menti eius oecurrit naXimander, eum quo ille possit e0mparari. Manifestum igitur St, pergraeci sermonis usum certe non minus licere, pronomen εκεινος ad AnaXag0ram quam ad Ana Ximandrum referre; quare, ad utrum Sit referendum e universa loci sententia tantum c0gnosci poterit. Ex hac autem omnino sequi videtur, ut referri non p088it nisi ad Anaxagoram. Namque primum omnia, quae inde a Verbi , ,εκεῖνος γαρ φλησιν Sque ad UzraρχονTc0ν ιρε τερον ille εκ εiνος

d0euisse dieitur, ita ipsis verbis e0ngruunt eum illis, quae pauli ante ipse Simplicius de Anaxag0rae d0etrina X-1 Vid Bitte l. l. p. 28 Nol. 3. Telchmulier . . p. 59'. 2 Res satis nota est. Cf. talibatam ad Plat Phaedr. 232 D, qui plura huius usus exempla congessit, et Matthiae Gr. r. ampl. g. 471, 10. f. etiam Zeller Philosophi de Griuche etc. I, p. 195 5 d. 3.

69쪽

p0suit quaeque omnibus veterum testimoniis huius propria Sunt, ut, si ad Ana Ximandrum pertinerent, is vix ab Anaxagora disserret utque hanc ipsam ob caussam mirum sane videri deberet quod nullus alius neque in Anaxagorae neque in Anaximandri do utrina exponenda tantae similitudinis menti0nem sedisset. Quodsi autem quis dixerit, in

est, et ab ristotele et ab ipso Simpliei illam etiam

Anaxagorae homoeomeriarum mixtionem simplieiter τοαπειρον appellarii). Deinde Verba , καὶ DT 0 1ιεν a1ιβa- νοντων κτλ quae ipsa per Se opinionem quandam de AnaXagorae oetrina pro Xime prolatam respiciunt, ita solum intellegi 08sunt, Si, quae proXime anteceSSerunt, quandam Anaxagorae doctrinae e X positionem continent'). Atque his simul resp0nsum ei qu0que St, qui Drte putaverit, iis, quae ad illum Hεῖνον reseruntur, non tam ipsam Anaximandri doctrinam quam quandam huius doetrinae interpretationem contineri. Denique, id quod omnium gravissimuli est, si sententia prolata, o πειρον eSSeelementorum compositionem, ad Anaximandrum refertur,

omnino pugnat cum verbis ipsius he0phrasti in odi sine pr0latis, quippe qui Anaxagoram ita solum naximandrisimilem esse dieat, si illius mixtio non vera mixtio, sed sessi τις φυσις οριστος ' intellegatur. - Quodsi quaeritur, quae iv 0to loe ad heophrastum pertineant, aperte ultima

70쪽

sertur ). Quae antecedunt inde a verbis Hεινος γαρκτL ,p08sunt quidem e heophrast sumpta esse; sed Simplieius ea omnino ut sua profert atque eo quidem e0nsilio pr0fert, ut ad Theophrasti sententiam intellegendam praeparet'). Gravius autem esse videtur Aristotelis testimonium, qui uno Metaphysicorum l0 eo Anaximandri principium simpliciter mixtionem appellat Agen enim de rerum corporearum principiis' primum dicit, mnia seri e natura quadam subiecta, quae id, quod 1sat, simul et sit et non sit, atque sit quidem potentia, non sit autem actu μὶ tumque, pauci Veterum physi eorum de hae re opiniones recensens, addit q) atque talis natura est το 3ναξαγορουεν, βελτιον γαρ si ου παντα καὶ 'Est πεδοκλεους os ιγ si καὶ Ἀναξι φιαν do ου. Dubitari quidem de lodi integritate p0ssit, hanc ipsam ob caussam, quod ad Anaximandrum referatur mixtio, nullo alio loco ei ab Aristotele tributa'). Sed eum in libris omnin nulla reperiatur dissensio, accipiendia loeus St, quali legitur, ergoque c0ncedendum, Anaxiniandri principium hoc l0e aperte appellari mixtionem. Verum hoc p0stquam conste 88imus, statim in mentem venit locus Theophrasti de quo modo disputavimus, quo ille Anaximandri infinitum dicit ,μίαν φυσιν ἀοριστον

l Hanc implicius etiam p. 33 a post med. iisdem verbis resertet ex Thoophrasti Historia naturali petitam esse dicit. 2 Quod Fr. Lutge Uuber das Apoiron Anaximanders p. 69

Anm. 4, pronomen κεῖνος ad Theophrastum reserendum ess dicit, id ita cum grammatica loci ratione pugnat, ut alia refutation non opus sit. Idem valet de explication grammatica verborum καὶ coercia φησιν et λ. , si nimirum xplicatio dico nil est.

3 Motaph. XII. 2. 069h 3 sq. 4 Ibid. v. 18. 5 Ibid. v. 20.