[Omnia quae extant juxta Benedictinorum versionem]

461쪽

seti et cum XOre Olum noctis, ac stupri fabulam cum ea simulas, omnemque das Oporam, ut rex, dum adulterium aggreditur, latere possit, et ablat Conjugis nomine personam illi sororis adaptasti Verum limeo, ne dum mortis imminuere virtutem studemus, justum accusare videam Ur quamobrem Utrumque conabor perficere, ut et iii- firmitatem mortis ostendam , et ab hoc criminationem illam depellam. Sed operiae pretium est, prius ut eum timuisse mortem demonstremus, ac deinde a crimine vindicemus. Videamus ergo quam intolerabilem ac molestam

turio pollutam intueri. Sex contis mortibus os intolerabilius. Quid dico adulterio pollulam si vel tenuis de ipsa suspicionis cogitatio mentem Occupet, acerba illi vita omnis, et minime vitalis redditur. Etenim ignis illi quidamo indomita flamma elotypiae morbus cujus tyrannicam ct in vitabilem vim declarans quispiam dicebat : Plenus

senim gelo animus viri jus non commutabit ulla redemp- tione odium, neque parcet in dio judicii, neque dissolve - , tu multis donis cis et alibi rursus: Durus ut infernus . est eius . Sicut enim non potest infernus, inquit, pecuniis flecti . sic neque is qui elotypia laborat, leniri. atque placari. Multi lique saepe vita sua lihenter redemissent, ut adulterum in vora ironi sanguinum ipsum viri ejus, qui uxorem constuprar9l, perlubentor degustassent: et quaevis aut agere aut pati ejus rei causa contenti suissent: sed hunc nihilominus intolerandum morbum, hunc violentum et implacabilem justus patientissime toleravit, et luprum uxoris, prae nimio mortis et interitus timoro contempsit.

ΙΙ. Mortem illum orgo liquot ix hoc timuisse: jam

Vero tempus est, Ut eum a crimino et accusatione, quae

462쪽

hinc exoritur, liberemus , si prius ipsam accias Blionem CX- presserimus quost nam igitur illa tandem est accus alio POportebat, dicet aliquis, ut mortem oppeteret potius, quam Ut constuprari uxorem pro nihilo haberet et hoc est, quod illi crimini oriunt quidam, quod vitam suam Servare malia erit, quam conjugis castitatem. Quid ais oportebat ipsum mori potius, qtiam ut con Stuprari UXOrem pro nihil haboret quid vero illud pro secis sol nam si quidem morte sua conjrigem a stupro suisSet e X empturus, recto ista diceretis : sin autem moriens nihil uxori proderat, ut eam a stupro liberaret, qua de causa temere et inconsulto salutem suam proderet Nam ut intelligas, ne morte quidem sua potuisse illum eam ab adulterio liborare, audi quid dicati Et erit, cum vi dorint te AEgyptii,

ille quidem servabunt, me vero interficient'. n Futurum igitur erat. Ut duo scelera latrarentur, adulterium, et Caede S erat autem prudentiae non vulgaris ex duobus istis ianum lucrifacere. Nam si quidem exposita Vita Siaa, rursus enim idem dicam, liberaturus eam a stia pro suisset et occiso justo Suram illi non attigissent, recte ac CUSares sin autem eo morte sublato pari ratione suturum erat, ut Stupraretur UXOr, qua de causa justum accusas, quod cum duo eventura mala essent, adulterium ac caedes, alterum

sapientia sua impediverit, caedem nimirum hujus quippe rei causa laudari etiam eum oportebat, quod adulteri

manum raram a sanguino conservarit. Non enim dicero

illud potes ana, quod di xori se sororem illius esse, hoc ipso AEgyptium ad stuprum invitasse licet enim dixisset

UXOrem ejus se esse, ne sic quidem erat abscessurus. Et hoc ipse declaravit, cum dixit,. Si viderint te, dicent, Uxors ejus est haec, o interficient me, te autem Servabunt. Itaque si dixisset uxoro in ipsius se esse, et adulterium et

Gen. xii, II.

463쪽

caedes patrata fuissent: si vero dixisset sororem, caedes impedita esset vides ut imminentibus duobus malis alterum sapientia sua stis tulerit Vis-ne dis ero, quo a Ct etiam adulterii crimen, quantum in ejus potestate situm est, rursus imminuat, Ut ne persectum quidem adulterum eum esse permittat audi verba ipsa rursus attente. 4 Dic in

hinquit, soror illius sum. Quid ait qui sororona accipit, non jam adultor est adulter enim ab animi proposito judicatur Judas quippe cum ad nurum suam Thamar ingrederetur , non adulto judicabatur non enim tanquam ad nurum, sed tanquam ad mulierem meretricem ingrediebatur. Sic etiam hoc Ioco Egyptius, qui eam erat a C

Ceplurus, non Ut Uxorem Abraham, sed ut sororem, judicandus adulter non erat. Sed quid hoc ad Abraham dico taliquis, qui probe noverat se conjugem Nam et non Ororem exponere Atqui ne hoc quidem istius os crimen. Si enim, cum uxorem ejus osso audisset, sibi tempor9lurus stupro suisset, recte justum criminareris: sin autem Sarae nihil commodi uxoris nomen erat illaturum, mi Stuprum a se depelleret, prout ipso quoque dixit, licent,s Uxor ejus est haec, et Servabunt te; η multo aequila est, ut justum laudemus, qui in tanta rerum dissi ullate potuerit et AEgyptium purum a sanguino COISOPVare, et quantum in se situm orat, adulterii crimen minuere. Restat ut ad ejus nepotem Jacob orationem traducamus, Ut illum

quoque necem metuentem a trementem Videas hominem,

qui a prima jam aetate philosophiam Apostolicam pro sotulerat Paulus enim discipulis in haec verba praecipiebat: Habentes alimenta, et quibus tegamur, his contenti eri-ymus hoc et iste postulabat a Deo dicens: Si dederit si nihilominus panem ad vescendum et vestimentum ad induendum, susscit nobis . a Sed et ipse tamen, qui nihil

464쪽

praeter necessaria quaerebat, qui domum neglexerat, qui benedictio nos acceperat, qui matri paruerat, qui Deo allaicus erat, qui per sapientiam naturae vim attulerat; posterior quippe natura cum esset, benedi tionibus prior evasit; qui tam multa potuerat, qui tantam philosophiam,

tantamque piet item prae se tulerat, post sexcenta Certamina, OS SDXCento agones, post soXCentas Iuctas et plurimas illas coronas, cum in patriam reVerteretur, et O

cursurus fratri esset, quasi belluam conspecturus ejusque indignationem per limescens, supplex Deo sit et orat, si ruo me de manu fratris mei Esau, quoniam eum timeon ego ne sorte Veniens percutiat me, et matrem super sisti os . h idos ut hi quoque mortem pertimescat Ut tremat Deum quo illius causa precetur Vis-ne ostendam et altorum Virum magnum hoc eodem modo rursus asse

tum Pon tibi ante oculos doliam, animam ad coelum pertingentem ac divinam illo enim, qui coelum clausit, rursu Sque refieravit, qui desuper ignem dejecit, qui mira bilo sacrificium illud obtulit; qui pro Deo et exarsit; illo, qui in corpore humano angelicam vitam exhibuit, qui praeter vinam pellem nihil habuit, qui robus Omnibus humanis superior evasit, adeo mortem metuit a reformidat, ut post illa cuncta, post coelum et sacrificium, post melolem, desertum, et philosophiam tantamque duciam, vilem mulierculam portimescat, et idcirco fugiat. Nam quia dixerat Jogabel uide faciant mihi dii, et hares addant, nisi cras animam tuam posuero sicut animam nuntias ex illis, qui mortui sunt; timuit Helias, inquit, et a fugit itinere dierum quadraginta . III. Vides, ut mors sit terribili. Dominum ergo Iaudemus , quod cum terribilis esset Prophetis, contemptu sa-cilem mulieribus reddiderit Ilelias mortem fugiebat, mu-

465쪽

liores ad mortem confugio bant ille a morte resiliit, is laemortem sunt consecta laeti Vides quanta repente acta sit mutatio Abraham et Helias necem reformidant, multorus aulom quasi lutum pedibus suis mortem Conculcarunt. Verumtamen ne illos quidem Sanctos accusemus; non ip Sorum est culpa naturae imbecillitas erat, non crimen

arbitrii Formidabilem esse tum temporis Deus mortem volui, ut, ut gratio postea magnitudo innotos ceret formidabilem illam voluit osse supplicium enim erat, idcirco dissolvi supplicii minas noluit, ne segniores homines pOStea redderentur Maneat, inquit, ad eo torrendos coercendo S-que sententia. Erit enim erit tempus, quo et metu isto liberabuntur; quod utique occidit nos quippe liberatos ab eo fuisse hoc metu declarant cum martyres, iam Illo martyres Paulus. Audisti in Veteri Testamento dicentem Abraham, Te quidem Servabunt, o vero interficient l, audisti Jacob dicentum, True mora manu Esau fratris η mei, quoniam eum limeo ego' u Vidisti Heliam multoris minas mortis causa fugientem audi quomodo Paulus ergarem istam sit asseclus, an formidabilem illam censeat ut

illi num o imminent tristetur, ac metuat imo vero econtrario, rem ess Optabilem arbitratur propterea dicit, si Dissolvi me, et osso cum Christo multo melius'. Illis

formidabilo, huic melius illis injucundum, huic jucundum ac merito sano Olim enim ad infernum mors deducebat, nunc autem ad Christum mors transmittit quapropter Jacob quidem ait, Deducetis senectutem meam, cum tristitia ad insoros Paulus ver dicebat, Dis - , solvi me, et cum Christo osse multo melius'. viae porro dicebat, non ut hanc itam damnaret absit, caveamus enim, ne haereticis ansam praebeamus neque quod eam

466쪽

tanquam malam sugeret, sed quod futuram, ut meliorem, exoptaret. Non enim dixit dissolvi, et esse cum Christo bonum esse simpliciter, sed melius : melius comparatione boni alicujus dicitur. Quemadmodum enim cum ait, Quis matrimonio jungit, benefacit qui vero non jungit, melius η facit , n bonum quidem esse matrimonium ostendit, at meliorem virginitatem es ita nimirum et hoc loco, bona quidem vita praesens, inquit, multo vero melior est sutura. Rursus alibi pari ratione philosophatur, et ait: e Sed et sis immolor supra sacrificium, et obsequium fidei vestrae,s gaudeo et congratulor omnibus vobis : idipsum autem et ηVos gaudete, et congratulamini' u Quid ais moreris Paule, et ad societatem voluptatis homines advocas quid tibi, quaeso, accidit non e liti dona morior, inquit, sed ad meliorem vitam transeo. Ut igitur hominos magistratum ineuntes plurimos laetitiae sibi socios ac participes suturos accersunt sic o Paulus ad mortem porgens gaudii sui

consortes suturos Vocabat. Est enim mors requies quaedam, laborum sinis, sudorumque retributi certaminum praemium et corona. Ideo principio quidem super mor tuos planctus quidam et lamentationes siebant nunc autem psalmi et cantus hymnorum. Fleverunt igitur Iacob quadraginta diebus, fleverunt et Moysem totidem alias

Judaei et planxerunt, quoniam mors tum temporis morserata jam vero non ita, sed hymni sunt, preces et psalmi. quae Omnia Voluptatem in ea re esse declarant: psalmi enim hilaris animi signum sunt: e Equo enim est animo, quis in vobis P psallat quoniam igitur laetitia aflluimus,

idcirco psalmos super mortuo psallimus, qui nos cohortantur, Ut mortem non timeamus Convertere enim, in-ηquit, anima mea in requiem tuam, quia Dominus bene, secit tibi' u Vides beneficium esse mortem ac requiem P

467쪽

qnioni ingressus est in requiem illam, ab operibus suis requievit, ut a propriis Deus. IV. Ac de morte quidem hactenus, age nunc deinceps

nos ad Martyrum laudes convertamias nisi sorte sitis audiendo defossi nam ct haec occasione laudis martyrum dicta sunt paulo vero allius Operae pretium est narratio nem ordiamur. Bellum adversus Ecclesiam graVe quondam excitatum est, bellorum omnium gravissimum duplex enim orat hoc bellum, unum quidem inlUS, iterum Veros oris exortum hoc a domesticis, illud ab hostibus unum ab alienis, a familiaribus illatum alterum. Et vero licet bellum simplex suisset, intolerabile malum extitisset ac licet exterius tantum ingruisset, ingens calamitatum magnitudo fuisset: nunc autem duplex erat hoc; et quod a domesticis, multo gravius est, quam quod ab externis facile namque nobis ab eo cavere possumus, qui se ni micum profiteatur: at eum, qui sibi amici larvam induit, non aliter autem atque inimicus assectus est haud facile capere insidiis polos. Duplex ergo tum bellum erat, hoc civile, illud ab externis irruens vel potius, si Verum di cendum sit, civile fuit utrumque bellum. Nam qui forinsecus invadebant, judices, magistratus, et militeS, non alienigenae qhidam erant, aut barbari, aut ex ali quodam imperi regnove, sed qui iisdem legibus regebantur, eamdem patriam colebant, jusdem participes erant rei

publicae. Erat igitur civile, quod a judicibus inserebatur,

sed gravius quod a cognatis, novum ac inopinatum multaque redundans crudelitate. Nam et a fratribus trado bantur ratres, et a patribus liberi, et a maritis Uxores; Omnia cognationis jura conculcabantur, ac totus orbis

terrarum subvertebatur; nec ullus tum ullum agnoscebat: diabolus enim majorem in modum dominabatur. In illo itaque tumultu ac bello mulieres istae, si quidem mu-

468쪽

liores appell9ndde sunt quippe quo in muliebri corpore

viritus animos exhibuerint lino vero non viriles tantum animos, sed naturam ipsam supcrgressae sint, et cum Virtutibus incorporeis contenderint istae ergo muliere relicta urbe domo, ac propinqui S peregre commigrar Unt. Cum enim Christus , aiebant, contemnitur, nihil nobis ost pretiosum . neque neceSSitudine Conjunctum propterua relictis omnibus sunt egressae. Et si ut cum media noctu domus incenditur, qui intus dormiebant, ubi iam ullum audierint, cito e stratis exilientes o vestibulo domus evolInt, neque e Ciam eoru In quae intUS Unt, quidquam ausurunt id enim unum ludent, ut e flamma Suum COP-pus eripiant, et ignis cursum magna celeritate grassantem pr0dveniant : sic et istae nimirum egerunt. Cum enim totum orbem terrarum inflammatum vidissent, confestim ex urbis ostibulo exilierunt et evolarunt, id unum quἴdrentes, ut animae suae plutem sariam lectam Conser Varent.

Tum cnim erat incendium infestum, et profundae tenebroedominabantur, tenebrae nocturnis is lis multo tetriores qua propter tanquam in tenebris amicos non OV erant amici, o uxores viri prodebant; pro ploro cum inimicos praeteribant, tum amicos et om glicos impetebant nocturnum quoddam erat infestum proditum, o ingenti tumultu cuncta replebantur. Tum igitur istae relicta patria excesserunt, et patriarcham Abraham imitatae sunt, ad quem dictum est: Egredere de terra tua et de Cognationes tua nam et has persecutionis tempus ad hoc incitabat, ut o terra deque cognatione X irent, ut ita coelum haereditato possiderent. Egrediebatur igitur ex aedibus mulier duas secum dias habens lii O temere praele- Peas, cum Xcessis su mulieres liberaliter educatas audis. nec furendis ejusmodi malis assuefactas sed animo versa,

469쪽

quantum illud naalum esset, quantis res illa dissicultatibus

circumsepta Si enim homines qui mediocrem peregrinationem suscipiunt, cum jumenta suppetant, ministri non desint, periculo vacent itinera , cum pene eo potestas sit redeundi, multas experiuntur mole Stias, multas miserias perpetiuntur ubi mulier et virgines , penuria ministrorum, et mi Corum proditio, tumultus, et porturbatio, mel usque intolorabilis, diversa in illis pericula, de an inia discrimen , ut undecumque hostes; lue tandem oratio mulierum certamina, sortitudinem, magnanimitatem fidem exprimere poterit Pinam Si egres Sa sola maior esset, non ita intolerandum cor tamen suisset jam vero cum otsilias deduceret, et duas virgines, ita duplex timendi oc casio, multaque sollicitudinis erat accessio: quant enim major posscssio, tanto dissicilior est custodia. Egredio batur ergo virginos habens, nec habens quibus in thalamis eas occultaret tarn etsi intelligitis thalamos, gynoecea januas, e CleS, CUS lodeS, pro cubitore S, ancillas, nutrices, ac matris assiduitatem, et patris pro Videntiam inultam quo parentum curam adhiberi, ut virginitalis flos custodiatur, et vix ita incolumem conservari a illa omni orat custo diadestituta, quo igitur pacto poterat illas tueri divinarum scilico legum custodia. Non habebat domum, qua Obvallaretur, at polentem manum habebat, qua de coelo pro legeretur non habebat anuam, neque Vectem, Sed veram habebat anuam, quod insidias longe arceret: o quemadmodum in modiis Sodomis obsidebatur quidem Lot domus, at nihil mali patiebatur, quippe quae Angelos inlus haberet sic nimirum et martJre i Siae inter Sodomitas, cunc lusque hostes constitutae, at ille Undique circumsessae,

nihil mali patiebantur, quippe quod dominum Angulorum in animis suis habitantem haberent, et in desertum itur

470쪽

delatae nihil patiebantur, quia iter habebant, quod ad caelum ipsas deduceret. Quapropter in lant bello, tumultu, ac fluctibus deprehensae, cum securitate incedebant: et quod sane mirum, per medios lupos Ves ducebantur: per medios leones agnae progrediebantur, nec illas quisquam lascivis oculis intuebatur od sicut Sodomitas juxta anuam stantes aditum cornere non sinebat Deus, sic et omnium tunc oculos excaecavit, ne Virginea corpora

Droderentur.

V. Pergunt igitur ad urbem, Edessam nomine, urbem permultis agrestiorem quidem, sed pietate insigniorem quid enim ex illa Urbo aeque commodum cen Suis Sent, atque ut in tanta procella perlugium nanciscerentur, et in tali tempestate portum haberent ΘΕ excepit civitas peregrinas, peregrina quidem terrae, Cive Bulem Culorum, exceptumque depositum custodivit. em autem mulieres imbecillitatis accuset, quod sugerint praeceptum enim dominicum implebant, quod ita se habet, Cum perse-ηquentur os, o civitale ista sugile in aliam quod et istae cum audiissent, sugerunt, et una illis interim corona nectebatur quaenam illa tandem omnium scilicet mu- sentium rerum contemptus et Quicum quo enim reliqtierit

η fratreS, et Sorores, Ut patriam, aut domum, aut amico S,

η aut cognatos, centuplum accipioi, inquit, et vitam aeter-snam possidebit'. Et erant ibi Christum habentes contubernalem si enim tibi sunt duo vel tres congregali, in eorum est medio'; ubi non congregata tantum erant, Sed et propter nomen ejus exules, nonne multo potiori jure ipsius auxilium promerebantur cum igitur illic mulieres versarentur, nefaria confestim edicta quoquo Versum lansmittebantur, multa tyrannide ac barbarica crudelitate reserta propinqui enim propinquos, inquit, prodant, ma-