Opera

361쪽

ACADEMICORUM LIB. II CAP. 48. 347

derat, IIisum, inquiebat, hujusmodi est deinde, cum paulum digito constrinxerat, Assensus hujusmodi:

tum, cum plane compreSSerat. Ugnumque fecerat,

Comprehensionem illam esse dicebat. Qua ex similitudine etiam nomen ei rei, Uod ante non fuerat,

Κατα ιη νιν imposuit. Cum autem laevam manum

admoverat, et illum pugTUm arcte Vehementerque compreSSerat, Scientiam talem Sse dicebat; cujus compotem, HS Sapientem, SSe neminem. Sed, qui Sapientes sint, aut fuerint, ne ipsi quidem solent dicere. Ita tu nunc, Catule, Licere escis nec tu, Hortensi, in tua villa nos Sse. Num minus haec invidiose acimturi nec tamen nimis eleganter: Illa subtiliUS.

Sed, quo modo tu, si nihil comprehendi posset, artificia concidere dicebas, neque mi ai dabas, id quod

probabile esset, satis magnam vim habere ad artes: sic ego nunc tibi refero artem Sine cientia esse non

posse. An pateretur hoc Zeuxis, aut Phidias, aut Polycletus, nihil Se Scire, cum in his esset tanta sollertia 3 Quod si eos docuisset aliquis, quam vim habere diceretur Scientia, desinerent irasci ne nobis quidem SuccenSerent, cum didicissent id tollere nos, quod nusquam SSet quod autem Satis esset ipsis, relinquere. Quam rationem majorum etiam comprobat diligentia; qui primum jurare ' ex sui animi sententia' quemque volueraunt deinde ita teneri, si sciens falleret,' quod inscientia multa versaretur in vita tum, qui testimonium diceret, ut arbitrari 'se diceret, etiam quod ipse vidisset quaeque jurati

judices cogno essent, Ut ea non SSe facta, Sed ut videri' pronuntiarent. XLVIII. Verum, quoniam non olim nauta Significat, sed etiam Favonius ipse insusurrat, navigandi nobis, Luculle, tempUS SSe, et quoniam Satis multa dixi, est mihi perorandum. Posthac tamen cum haec quaeremus, potius de dissensionibus tantis ii morum virorum ESSeramuS de Obscuritate natulae, de-

362쪽

34, ACADEMICORUM LIB. II CAP. 43.

que errore tot philosophoraum, qui de bonis contrariisque rebus tantopere discrepant, ut, cum Plu Uno Verum eSSe non pOSSit jacere neceSSe Sit tot tam nobiles disciplinas quam de oculorum, SenSuumque reliquorum mendaciis, et de orite, aut PSeudomeno; quas plagas ipsi contra Se Stoici teXuerunt. Tum Lucullus, Non moleste, inquit, sero, nos haec contulisse : saepius enim congrediente nOS, et maxime in Tusculanis nostris, Si qua Videbuntur,

requiremus Optime, inquam sed quid Catulus sentit Θ quid Hortensius Θ Tum Catulus, Egone Θinquit. Ad patris revolvor sententiam, quam quidem Ille Carneadeam esse dicebat, ut percipi nihil putemPOSS SenSurum autem non percepto, id est, Opinaturum, Sapientem existimem Sed ita, ut intelligat

Se opinari, sciatque nihil esse, quod comprehendi et percipi possit: per επογην illam Omnium rerum comprobans, illi alteri sententiae, nihil esse, quod percipi possit, vehementem Sentior. IIubeo, inquam,

Sententiam tuam, nec eam admodum adspernor. Sed

tibi quid tandem ridetur, Hortens, Tum ille ridens

Tollendum. Teneo te, inquam nam ista Academiae est propria sententia. Ita Sermone confecto, Catulus remanSit nos ad naricula nostras descendimus.

363쪽

M. TULLI CICERONIS,

FINIBUS BONORUM

ET MALORUM,

BRUTUM,

LIBER PRIIIUS.

I. NON eram nescius, Brute, cum, quae Summis ingeniis exquisitaque doctrina philosophi Graeco Sermone tractavissent, ea Latinis literis mandaremuS, fore, ut hic noster labor in varias reprehensione incurreret. Nam quibusdam et iis quidem non admodum indoctis, totum hoc displicet philosophari. Quidam autem non id tam reprehendunt, Si remisSius agatur Sed tantum studium, tamque multam operam Ponendam in eo non arbitrantur. Erunt etiam, et hi quidem eruditi Graecis literis, contementeS LatinaS, qui se dicant in Graecis legendis operam malle On- Sumere. Ostremo aliquos futuros suspicor, qui me ad alias literas vocent genus hoc scribendi, etsi sit elegans, personae tamen et dignitatis esSe negenti Contra quos inanes dicendum irenter eristimo: Phil0S. VOL. II. 2 H

364쪽

250 DE FINIBUS, LIB. I. CAP. 2.

quamquam philosophiae quidem ntuperatoribus satis reSponSum est e libro, quo a nobis phylosophia defensa et collaudata est, cum esset ac Sata et vituperata ab Hortengio qui liber cum et tibi probatus Videretur, et iis quos ego posse judicare arbitrarer, plura SuScepi, veritus, ne movere hominum Studia

viderer, retinere non POSSe.

Qui autem, si maxime hoc placeat, moderatius tamen id volunt fieri, dissicilem quamdam temperantiam postulant in eo, quod semel admissum, coerceri reprimique non potest ut propemodum justioribus utamur illis, qui Omnino avocent a philosophia, quam his, qui rebus infinitis modum constituant, in reque eo meliore, quo major sit, mediocritatem desiderent. Sive enim ad sapientiam perveniri P ωSt, non aranda nobis solum ea, sed fruenda etiam est Sive hoc dissicile est, tamen nec modus est ullus investigandi veri, nisi inveneris et quaerendi defatigatio turpis est, cum id, quod quaeritur, Sit pulcherrimum. Etenim, si delectamur cum Scribimus, quia Si tam invidus, qui ab eo nos abducat 3 in laboramus, quis est, qui aliena modum statuat industria Θ Nam, ut Terentianus Chremes non rhumanus, qui nomam vicinum non ridi

Fodere, aut arare, aut aliquid ferre denique: non enim illum ab industria, sed ab Hiberali labore. deterret sic isti curiosi, quos offendit noster minime nobis injucundus labor. II. His igitur est dissicilius satisfacere, qui se Latina scripta dicunt contemere in quibus hoc primum St, in quo admirer, cur in gravissimis rebus non delectet eos patrius sermo, cum iidem fabellas Latinas, ad verbum de Graeciis expressas non inviti legant. Quis enim tam inimicus paene nomini Romano est, qui Ennii Iedeam aut Antiopam Pa-

curii Spernat, aut rejiciat 3 qui se iisdem Euripidis

fabulis delectari dicat, Latinas literas oderit 3J Syn-

365쪽

DE FINIBUS, LIB. I. CAP. 3. Iolephebos ego, inquit, potius Caecilii, aut Andriana

Terentii, quam utramque IIenandri legam 3 A quibus tantum dissentio, ut, cum Sophocles vel optinde Scripserit Electram, tamen male conversam Attilii mihi legendam putem de quo Licinius, aerreum scriptorem Verum, Opinor, Scriptorem

tamen,

Ut legendus it. Rudem enim esse omnino in nostris postis, aut inertiSSiniae segnitio est, aut fastidii delicatissimi. Mihi quidem nulli satis eruditi videntur, quibu nostra ignota sun An, Utinam ne in nemore ' nihilo minus legimus, quam hoc idem Graecum quae autem de bene beateque vivendo a Platone disputata Sunt, haec explicari non placebit LatineqQuod si nos non inte Ῥretum fungimur munere, sed tuemur ea quae dicta sunt ab iis quos probamUS, eiSque nostrum judicium, et nostrum scribendi ordinem adjungimus quid habent, cur Graeca antePO-nant iis quae et splendide dicta sint, neque in conversa de Graeci. Nam si dicent, ab illis has res esse tractatas ne ipsos quidem Graecos est cur tam multos legant, quam legendi sunt. Quid enim est a Chrysippo praetermissum in Stoicis 3 legimus tamen Diogenem, Antipatrima, Inesarchum, Panaetium, multos alios, in primisque familiarem nostrum Posidoniunt. Quid Theophrastus 3 mediocriterne delectat, cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos quid Epicureis num desistunt, de iisdem, de quibus et ab Epicuro scriptum est, et ab antiquis ad arbitrium suum scriberes Quod si Graeci leguntur a Graecis, iisdem de rebus alia ratione compositis quid i cur nostri a nostris non legantur ΘIII. Quamquam si plane sic verterem Platonem

366쪽

352 DE FINIBUS, LIB. I. CAP. 3.

aut Aristotelem, ut verterunt nostri poetae fabulas; male credo mererer de meis tribus, si ad eorum cognitionem diona illa ingenia transferrem Sed id neque feci adhuc, nec mihi tamen, ne faciam, interdictum puto. Locos quidem quosdam, si ridebitur, tranfiseram, et maxime ab iis quos modo nominam, cum inciderit, ut id apte fieri possit ut ab Homero Ennius, Afranius a II enandro Solet. Nec vero, ut noster Lucilius, recusabo, quo minus Omne mea legant. Itinam esset ille Persius Scipio Vero, et Rutilius multo etiam magis quorum ille judicium re maidans Tarentinis ait e, et ConSentinis, et Siculis scribere. Facete is quidem, Sicut alias sed nec tam docti tunc erant, ad quorum judicium elaboraret; et sunt illius scripta leviora, ut Urbanitas Summa appareat, doctrina mediocris. Ego auten quem timeam lectorem, cum ad te, ne Graecis quidem cedentem in philosophia audeam scriberes Quamquam a te ipso id quidem facio prOVocatus gratissim milii libro, sitiem ad me, Me iris tute, misisti. ed ex eo credo quibuSdam uSu venire,ut abhorreant a Latinis, quod inciderint in inculta quaedam et horrida, des malet raris Latine scripta deterius quibus ego assentior, dummodo de iisdem rebus ne Graecos quidem legendos putent. Re vero bonas, verbis electis, graviter ornateque dictas, quis non legati nisi qui se plane Graecum dici velit ut Scaevola Si praetore salutatus Athenis Albucius: quem quidem locum cum multa venuState et Onini sale idem Lucilius apud quem praeclare Scaevola: Graecum te, Albuci, quam Romanum, atque Sabinum, Municipem Ponti, Tritanni, centurionum, Praeclarorum hominum, ac primorum, Signi&rtimque,

Maluisti dies Graece ergo praetor Allienis

367쪽

Id, quod maluisti te, cum ad me accedi , saluto :Aαιρε, inquam, Tites Lictores, tum omni' cohorsque

Σαιρε, Tite. Minc hostis mi Albucius, hinc inimicus.

Sed jure Iucius. Ego autem satis mirari non

queo, unde hoc sit tam insolens domesticariim rerum fastidium. Non est omnino hic docendi locus sed ita sentio, et saepe disserui, Iuatinam linguam non modo non inopem, ut vulgo putarent, sed locupletiorem etiam esSe, quam Graecam. Quando enim ne nobis dicam aut oratoribus bonis, aut poetis, postea videm quam fuit quem imitarentur ullus orationis vel copios ae vel elegantis ornatus defuit IV. Ego vero, cum forensibus operis laboribus, periculis, non deseruisse milii videar praesidium, in quo a populo Roman locatus Sim debeo profecto,

quantumcumque POSSim, in eo quoque elaborare, ut Sint opera studio, labore meo, doctiores cives mei,

nec cum istis tantopere pugnare, qui Graeca legere malint modo legant illa ipsa, nec simulentin et iis servire, qui vel utrisque literis uti velint, vel, Si suas habent, illas non magnopere desiderent. Qui autem alia malunt scribi a nobis, a qui esse debent, quod et scripta multa sunt, sic ut plura nemini e nostris et scribentur fortasse phira, si cita Suppetet et tamen qui diligenter haec, quae de phi.losophia literis mandamus, legere assueverit, jussicabit nulla ad legendum his esse potiora. Quid est

enim in vita tantopere quaerendum, quam cum Omnia

in philosophia, tum id quod hiis libris quaeritur, quid Sit sinis, quid extremum, quid ultimum, quo Sint

omnia bene vivendi recteque facienci consilia reierenda 3 quid sequatur natura, ut summum e rebUS expeten sic quid fugiat, ut extremum malorum qua de re cum sit inter doctissimos magna dissensio,

quis alienum putet ejus esse dignitatis, quam mihi

368쪽

354 DE FINIBUS, LIB. I. CAP. 5.

quisque tribuit, quid in omni munere vitae Optimum

et verissimum sit, Xquirere ΘAn partus ancillae sitne in fructu habendus, dis- Seretur inter principes cicitatis, P. Scaevolam, II 'Manilium, ab hisque II. Brutus dissentiet quod et

acutum genus est, et ad usus civium non inutile),NOSqUe ea Scripta, reliquaque ejusdem generis et legimus libenter, et legemus haec, quae vitam continent omnem, negligentur 3 am, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe Sunt quamquam id quidem licebit iis cristimare, qui legerint. NOS autem hanc omnem quaestionem de finibus bonorum et malorum fere a nobis explicatam esse his literis arbitramur, in quibus, quantum PotuimuS, non modo, quid nobis probaretur, sed etiam quid a

singulis philosophiae disciplinis diceretur, persecuti

Ut autem a facillimis ordiamur, prima veniat in medium Epicuri ratio, quae pleriSque notissima

est quam a nobis Sic intelliges expositam, ut ab ipsis, qui eam clisciplinam probant, non Oleat accuratius explicari. I erum enim invenire volunius, non tamquam adversarium aliquem convincere Accurate

autem quondam a L. Torquato, homine Omni doctrina erudito, defensa est Epicuri sententia de voluptate a me ita ei responsum, cum C. Triarius, inprimis gravis et doctus adolescens, ei disputationi intereςset. Nam cum ad me in Cumanum, salutandi cauSa, Uterque VenisSet, pauca prim inter nos deliteris, quarum Summum erat in utroque tussiunt; deinde Torquatus : Quoniam nacti te, inquit, Sumus aliquando Otiosum, certe audiam, quid Sit, quod Epicurum Ostrum, non tu quidem deris, ut fere faciunt qui ab eo lissentiunt, Sed certe non probes,

eum, quem ego arbitror unum vidisse Verima, maXimisque erroribus anmaos hominum liberavisse, et omnia tradidisse, quae pertinerent ad bene beateque vivendunt. Sed existim0 te, Sicut nostrum Triarium,

369쪽

ntinus eo delectari, quod ista Platonis, Aristotelis Theophrasti, orationis ornamenta negleXerit nam illuc quidem adduci vi possima, ut ea, quae enSeritille, tibi non vera videantUr. I id quantum inquam fallare, Torquate. Oratio me istius philosophi non offendit: nam et complectitur verbis, quod nili, et dicit plane, quod intelligam : et tamen a philosopho, si afferat eloquentiam, non adsperner si non habeat non admodum flagitem. Re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis pluribus. Sed, quot homines, tot sententiae. Falli igitur possumus. Quamobrem tandem, inquit, non satisfacito te enim judicem aequum puto modo,

quae dicat ille, bene noris. Nisi mihi Phaedrum, inquam, mentitum, aut Zenonem, ut , quor a Utrumque audiri, cum mihi nihil sane praeter Sedulitatem probarent omnes mihi Epicuri sententiae sati notae Sunt. Atque eos, quos nominavi, cum Attic nostro frequenter audio cum miraretur ille quidem utrimaque, Phaedrum autem etiam amaret: quotidieque inter nos ea, quae audiebamUS, conferebamUS: neque erat unquam controversia, quid ego

intelligerem, sed quid probarem. VI. Quid igitur est, inquit audire enim cupio, quid non probes. Principio, inquam, in physicis, quibus maxime gloriatur, primum totus est alienus Democrito adjicit, perpauca mutans, Sed ita, ut ea, quae eorrigere ruit, silii quidem depravare videatur. Ille atomos quas appellat , id est, corpora

individua, propter soliditatem censet in infinito inani

in quo nihil nec summima nec infimum, nec medium, nec ultimum, nec extremui sit ita ferri, ut concurSionibus inter se cohaerescant ex quo Seiantur ea, quae Sint quaeque cernantur, Omnia : Umque motum atomorum nullo a principio, Sed X aeterno

tempore, intelligi convenire Epicurus autem, in quibus equitur Democritum, non fere labitur: quamquam utriusque cum multa non probo, tu

370쪽

a56 DE FINIBUS, LIB. I. CAP. 6.

illud in primis, quod, cum in rerum natura duo

quaerenda Sint unum, quae materia sit, e qua quaeque res emciatur alterum, quae vi Sit, quae quidque emeiat de materia disseruerunt rim, et cauSam ciendi reliquerunt. Sed hoc commune vitium illae Epicuri propriae ruinae Censet enim, eadem illa individua et solida corpora ferri suo deorSum pondere ad lineam hunc naturalem esse omnium corporum motum. Deinde ibidem Om acutus, cum illud occurreret; si omnia deorSum e regione ferrentur, et, ut disi ad lineam, nunquam fore, ut atomus altera alteram posset attingere itaque attulit rem commenticiam : declinare escit atomum perpaulum equo nihil posset fieri minus ita emes complexiones,

et copulationes, et adhaesitationes atomorum inter se; ex quo emceretur mundus, Omnesque parte mundi, quaeque in eo Ssent. Quae cum res tota ficta sit pueriliter, tum ne essicit quidem quod Hili nam et ipsa declinatio ad libidinem fingitur: ait enim declinare atomum sine causa cum nihil turpius physico quam fieri sine causa quidquam dicere et illum motum naturalem Omnium ponderum, ut ipse constituit, e regione inferiorem locum petentium, sine causa eripuit atomisa nec tamen id cujus causa haec finxerat, assecutus est. Nam si omnes atomi declinabunt, nulla unquam cohaerescent Sin aliae declinabunt, alia Suo nutu recte ferentur primum erit hoc quasi pro uncias atomi dare quae recte, quae

oblique ferantur. Deinde eadem illa atomorum, in quo etiam Democritus haeret, turbulenta concursio hunc mundi omatum emcere non poterit. Ne illud quidem physici, credere aliquid esse minimum quod profecto nunquam putarisset si a Polyaeno familiari Suo, geometriam discere maluisset quam illam etiam ipsum dedocere Sol Democrit magnus videtur, quippe homini erudito, in geometriaque perfecto. Huic bipedalis fortasse tantum enim Me cenSet, quantus videtur, vel paulo aut majorem aut minο-