Opera

401쪽

Ililii sex menses satis sunt vitae: Septimum Orco spondeo. VJani doloris medicamenta illa Epicurea tamquam de narthecio proniant: si gravis brevis si longus, levis. V Inum nescio, quo modo possit, Si luxuriosuS

sit finitas cupiditates habere. I III. Quid ergo attinet dicere, nihil haberem, quod reprehenderem, si finitas cupiditates haberent FVIIO est dicere, non reprehenderem a tOS Si non S-Sent asoti: iEt modo, ne improbos quidem, Si essent boni viri. Hic honro severus luxuriam per Se pinna reprehendendam non putat. Et hercule, Torquate, ut Verum loquannir, Si voluptas sunmium bonum CSt, recti tuae non putati olim enim mihi fingere OtOS ut Soletis, qui in mensam vomant, et qui de conviviis auferantur, crudique PoStridie semirsus ingurgitent; qui solem ut aiunt, nec Occidentem unquam viderint, nec Orientema qui conSumtis patrimoniis egeant. Nemo nostrum istius generis Sotos jucunde putat vivere mundos, elegant , optimisco luis Pistoribus piscatu, aucupio, venatione, his Omnibus exiluisitis, vitantes cruditatem -- quibus

Vinum defusum e pleno sit hir siphon ut ait Lucilius se cui nihil demsit jus et sacculii abstulerita tali ibentes ulos V et quae sequuntur, illa, quibus detractis, clamat Epicurus e nescire, quid sit bonum. Adsint etiam formosi pueri qui miniStrent respondeat lai ve, iis, argentum, Corinthium, locus ipse, ae liticium. Ios P asotos bene quidem Vivere, aut beate nunquam di xerim. Ex quo efiicitur, non ut voluptas ne Sit voLiptas, sed ut voluptas non

Sit Sunianum bonum. Nec ille, qui Diogenem Stoicum adolescens, post autem Panaetium, audierat, Laelius, eo dictus est sapiens, quod non intelligeret quid Suavis nunti set, nec enim equitur, ut, cui

cor Salaiat, ei non apiat palatum Sed quia parvi id

ducereti

402쪽

383 DE FINIBUS, LIB. II CAP. 9.

lapathe, ut jactere necesse est, cognitu cui s. In quo Laeliu ' clamores sophos ille solebat Edere, compellan gumias ex Ordine nOStros. Praeclare Laelius et recte sophon illudque Vere: Publi o gurges, Gallonii es homo miser, inquit: Coenoti in vita nunquam bene, cum omnia in ista Consumis squilla, atque incipensere cum decu

Is haec loquitur, qui in voluptate nihil ponens, negat

cum bene cinnare, qui omnia ponat in Ohiptate et tamen non negat libenter unquam a nasse ἰad nium mentiretur enina , sed bene. Ita graviter et SeVere Otii Ptatem secernit a bono. Ex quo illud efficitur qui bene cinnent onmes libenter cinnare ἔqui libenter, non continuo bene. Semper Laelius

bene.

Quid benes dicit Lucilius, iocto, condito.' Sed

colli caput coenae Seratione bono. ' Quid ex Op - , quaeri' libenter. eniebat enim ad coenam, ut animo quieto satiaret desideria naturae. Recte ergo is negat, unquam bene coenar se Gallonium recte, mi-Ferum cum praesertim in eo Onane tussium OnSumeret quem libenter ornasse nemo negat. Cur

igitur non bene Θ luia quod bene id recte frugaliter, honeste illa uiorro male prave, nequiter, turpiter cinnabat. Non igitur nec aliath Suavitatem acipenseri ἰallonii Laelius antelMinebat, Sed suavitatem ipsam negligebat quod non faceret, Si in voluptate unianum bonuIN Oneret. IX. Semovenda est igitur voluptas, non Solum ut recta Sequantini sed etiam ut loqui deceat frugaliter. POMuniusne igitur in vita uiantium bonum dicere, cum id ne in iona quidem lMisse videantii Θ duo modi uulcm philosophus Italuitur tria genera cupiditatum naturales, et nec Sari et naturales,

403쪽

non nec Sarias nec naturales, nec necessaria. Prinium divisit ineleganter duo enim genera quae erant fecit tria. Hoc est non dividere, sed frangere rem. Qui si diceret, cupiditatum esse duo genera, naturales, et inanes naturalium quoque item duo, nee Sarias, et non nec Saria ς confecta res esset. Qui hac didicerunt quae ille contemnit sic solenti I itiosum est enim, in dividendo partem in genere numerare. Sed hoc sane concedamu contemnit enim

disserendi elegantiam : confuse loquitur : gerendus t OS, Odo recte Sentiat. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. An potest cupiditas finiri 3 odenda est, atque extrahenda radicitus. Quis est enim in quo sit cupiditas quin recte clipidus dici possit 3 Ergo et avariis erit sed finitea et adulter, verum habebit modum et luxuriosus eodem Diodo. Qualis ista philosophia tat, quae non interitum usterat tauritatis, sed sit contenta mediocritate viti rum 3 quamquam in hac dirisione rem ipsam pror-Sus probo : elegantiam desidero. Appellet hoste desideria naturae cupiditatis nomen Ser et in ut, cum de avaritia, cum de intemperantia, cum de maximis vitiis loquetur eam tamquam capiti accuset. Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur, et saepiusu quod equidem non reprehendo. Est enim tanti Philosophi, tamque nobilis, audacter sua decreta defendere.

Sed tamen ex eo, quod eam voluptatem quam onmes gentes hoc nomine appellant videtur amplexari saepe vellementius, in magnis interdum er- Satur angustiis, ut hominum conscientia remota, nihil tam turpe sit, quod voluptatis cauSa non deatur esse facturus. Deinde ubi erubuit rivis enim est permagna naturae confugit illuc ut neget accedere

quidquam posse ad voluptatem nihil dolentis. At

iste non dolerassi status non vocatur Ohipt . Non

laboro, in ivit, demoniine. Quid quod res alia tota

404쪽

390 DE FINIBUS, LIB. II CAP. I 0.

est Reperiam multos, vel innumerabiles potius,

non tam curiosos nec tam molestos quam tia;

quibus, quidquid velim, facile persuadeam. Quid

ergo dubitamus, quin, si non dolere, voluptas sit Sunama, non Se in voluptate, dolor sit marinius Cur id non ita sit 3 Quia dolori non voluptas contraria est, sed dolorisumvatio. N. Hoc vera non videre, maXimo a mento est, Se Voluptatem illam qua sublata, neget se intelligere Onmino, quid sit bonum Eam autem ita Per-Fequitur quae palat twrcipiatur, tua auribus: --tera addit, quae si appelles, honos praefandus ita Hoc igitur, quod solum bonum severus et gravis Philosophus norit idem non videt ne expetendum quidem esse quod eam voluptatem hoc eodem au tore non desiderennis, cum dolore careamus. Quam haec sunt contraria lHic si definire vel dividere didicisset , si loquendi

vim, si denique consuetudinem verborum encret, nunquam in tantas pla etas incidisset. Nunc vides, quid faciat. Quam nemo unquam Voluptatem apIwllavit, et lianc in motu voluptatem, quae duo fiunt, uniani facit sic nun has suaves, et quasi dulces Voluptates appella Interdum in extenuati, ut 'Curium putes loqui interdum ita laudat ut , quid I riDtere Si honum neget se Posse ne suspicari quidem. Quae jam oratio non a philosopho aliquo scit a Celawre, opprimenda est. Non est enim vitium in Oratione solum sed etiam in moribus. .uxuriam non 'larehendit nuHo sit vacua infinita cupiditate in timore. Hiκ loco discipulos cluaerere detur, ut, qui asoti esse velint l,hilomith arue fianta A primo, ut opinor animantium ortu Petitur Ori-g Sunini boni. Silam atque natum antiares St, gaudet voluptate, et eam appetit, ut bonum adspernatur dolorem ut malum. I e malis autem et i nis ab iis animalibus piae nondunt depravat a Sint

405쪽

vestra sunt. Quant naulta vitios, Summum enim bonum et malum vagiens puer utra voluptate dijudicabit, Stante, an moventes quoniam si Diis placet ab Epicuro loqui discimus. Si stante, hoc natura videlicet vult, Salvam esse se quod concedimus: Si movente quod tamen diciti, , nulla turpis voluptas erit, quae praetermittenda Sit et Simul non proficiscitur animal illud modo natum, a Sunania voluptate, quae est a te posita in non dolendo. Nec tamen argumentum hoc Epicurus a parvis petivit, aut etiam a bestiis, quae putat esse specula naturae ut diceret ab his, duce natura, hanc voluptaten expeti nihil dolendi. Neque enim liciis movere Potest appetitum animi nec ullum habet ictum, quo pellat animum status hic non dolendi. Itaque in hoc eodem peccat Hieronymus. At ille κ llit quil ermulcet sensum voluptate : itaque Epicuriis semper hoc utitur, ut probet, Voluptatem natura eXpeti quod ea voluptas quae in motu Sit et parvos ad Se

alliciat et bestias, non illa stabilis in qua tantum inest nihil doler Qui igitur convenit ab alia voluptate dicere naturam proficisii, in alia Simianum bonum Ponere

XI. Hestiarum vero nullum judicium putor

quamvis enim depravata non Sint pravae tamen esse

possunt Ut hacillum aliud est inflexum et incurriatum de industria, aliud ita natum Sic ferarum natura, non est illa quidem depravata mali disciplina.

sed natura sua. Nec vero, ut Voluptatem XI etat,

natura movet insantema sed tantum ut se ipse diligat, ut integrum Se Salvumque velit Onuae enim animal, Sinni ut Ortum St, et SeipSUm Ct Omnes partes suas, diligit dii que quae maximae imi inprimis amplectitur animum, et corpus deinde utriusque partes nam sunt et in animo Praecipua quadam, et in corpore ς quae cima leviter agnovit tunc liscernere incipit, ut ea quae prima data Sunt

natura, P :tat, amperneturque contraria. In iis

406쪽

292 DE FINIBUS, LIB. II CAP. I 2.

primis naturalibus voluptas insiti, necne, magna quaestio est. Nihil vero putare esse, praeter Voluptatem, non membra non Sensus non ingenii motum, non integritatem corporis non valetudinem, Summae mihi videtur inscitiae. Atque ab isto capite fluere necesse est Omnem rationem bonorum et malorum Polemoni, etiam ante Aristoteli, ea prima visa sunt quae paulo ante dixi IErgo nata est sententia veterum Academicorum et Peripateticorum, ut finem bonorum dicerent. Secundum naturam vivere id est virtute adhibita friti

Primis a natura datis Callipho ad virtutem nihil adjunxit, nisi voluptatem Diodorus, nisi vacuitatem doloris It is omnibus, quos diXi consequentes sunt fines bonorum Aristippo Simple voluptas:

Stoicis, consentire naturae; quod esse volunt e virtute, id est honeste rivere: quod ita interpretantur. vivere una intelligentia carum rerum, quae natura evenirent, eligentem in quae essent Secundum naturam, rejicient que contraria. Ita tres sunt fines ex

Pertes honestatis, unus Aristippi vel Epicuri alter Hieronymi Camerulis tertius : tres, in quibus h n in cum aliqua accessione Polemonis, Calliph nis Diodori una simplex ini jus Zeno auctor Poritain decore tota id est ironestate: nam P rho Aristo, Herillus jam diu abjecti. Reliqui sibi constiterunt, ut extrema cum initiis convenirent, ut Aristip-Po voluptas, Hieronymo doloris vacilitas, Carneadi frui principiis naturalibus, e et Xtremum. XII. Epicurus autem cum in Prim i commendatione voluptaten dixisset Sa eam quam Aristippus, idem tenere debuit ultimum honoriim quod ille: Sin eam quam Hieronymus fecisset idem ut voltip-taten illam Aristippi in prima conmaendatione Po

neret

Nam quod ait sensibus ipsis judicari voltiptatem bonum esse dolorent malum et his Iibuit ensi-3bus quain nubis leges Pemiittunt. Privatarum litium

407쪽

judices sumus nihil enim possumus judicare, nisi quod est nostri judicii in quo frustra judices solent, Cum Sententiam pronuntiant addere Si quid mei judicii est.' Si enim non fuit eorum judicii, nitido magis, hoc non addito, illud est judicatum. Quid

judicat sensus 3 dulce amarum lene, SPerum ἔPrope longe Stare, moveri quadratum, rotundum. Quam igitur pronuntiabit sententiam rati, Adhibita primum divinarum humanarumque rerum scientia, quae potest appellari rite sapientia deinde adjunctis virtutibus, quas rati rerum omnium O-ntinas, tu voluptatum Satellites et ministras SS VO-luisti; liarum adeo omnium sententia pronuntiabit, Prinum de voluptate, nitidisse ei loci, non modo ut Sola ponatur in Surima boni sede, quam quae inritS, sed ne illo quidem ni Ho, ut ad hon talem applicetur. De vacuitate doloris eadem sententia eriti ejicietur enim Carneades : nec ulla de Summo bonoratio, aut voluptatis, non dolendive particeps, aut honestatis expers, probabitur. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam conrideret. Iut enim Statuet, nihil esse bonum, nisi honestum nillil maluna, ni, tun e c:ctera aut Omnino nillil liabere momenti, uut tantum, ut nec expetenda nec fugienda, sed eligenda modo aut rejicienda Sint aut anteponet eam, tuum cum honeState Ornati imam, tum etiam ipsis initiis naturae, et totius tersectione vitae locupletatam,

videbit. Quod eo liquidius faciet, si perspexerit,

rum inter eas, verborumne, Sit contrOVer a. XIII. Hujus ego nunc auctoritatem sequens, idem tactam. Quantum enim potero, minuam contentione : OmneSque Simplices sententias eorum, in quibus nulla inest virtutis adjunctio, omnino a Philowphii semovendas putabo prinium Aristippi Cyrenaicorumque onmium quos non est veritum, in ea Voliiptate, quae maxime dulcedine sensum movere Sununum bonum P nere, contemnentes latam acuitatem doloris. Hi non viderunt, ut ad cursum equum,

408쪽

394 DE FINIBUS, in II CAP. 13.

ad arandum bovem, ad indagandum canem, Sic ho-mhnem ad duas res, ut ait Aristoteles, ad intelligendum, et ad agendum esse natum, quari mortalem Deum contraque, ut tardam aliquam et languidam pecudem ad pastum et ad procreandi voluptatem, sic hoc divinum animal ortum esse voluerunt quo nihil mihi videtur absurdius. Atque haec contra Aristippum, qui eam voluptatem non modo Summam, Sed solam etiam ducit, quam omnes unam appella-mu Voluptatem. Aliter autem vobis placeti Sed ille, ut dixi, vitiose nec enim figura corporis nec ratio excellens ingenii humani significat ad hanc unam rem natum hominem, ut frueretur voluptatibus. Nec vero audiendus Hieronymus, cui Summum bonum est idem quod vos interdum, vel potius nimium Saepe dicitis, nitril dolere non enim Si malum

dolor eSt, carere e malo satis est ad bene vivendum.

Hoc dixerit potius Ennius, in1iviri boni est, cui nihil est mali VNos beatam vitam, non depulsione mali, sed adeptione boni judicemus nec eam cessando sive gaudentem, ut Aristippus sive non dolentem, ut hic sed agendo aliquid considerandove quaeramUS. Quae possunt eadem contra Carneadeum illud summum bonum dici quod is non tam ut probaret, protulit quam ut Stia iris, quibuscum bellum gerebat, Opponeret. Id autem ejusmodi est ut, additum ad virtutem auctoritatem videatur habiturum, et eX-pleturum cumulate vitam beatam : de quo omnia haec quaestio est. Nam qui ad virtutem adjungunt vel Oluptatem, quam unam virtus minimi facit vel vacuitatem doloris, qu ae etiam si malo caret,

tamen non summum bonum accessione utuntur

non ita probabili nec tamen, cur id tam parce tamque restricte faciant intelligo. Quasi enim emendum eis Sit, quod addant ad virtutem, primum ilh-εimas res adduntes deinde singulas potius, quam

409쪽

Omnia, quae prima natura approbariSSet, ea cum voluptate conjungerent. J Quae cum Aristoni et Pyrrhoni

Omnino viSa sunt pro nihilo ut inter optime valere et gravissime aegrotare, nihil prorsus dicerent interesse recte jampridem contra eos desitum est disputari. Dum enim in una virtute Sic omnia SSe voluerimi, ut eam rerum electione XSpoliarent nec ei quidquam, aut unde oriretur, darent, aut ubi niteretur firtutem ipsam, quam ampleXabantur, SUStulerunt Herillus autem, ad scientiam Omnia revocans,

unum quoddam bonum vidit Sed nec optimum, nec quo vita gubernari possit. Itaque hic ipse j pridem est rejectus: 0Si enim Chrysippum, non Sane est disputatum. XIV. Restatis igitur vos: nam cum Academicis incerta luctatio est; qui nihil affirmant et quasi desperata cognitione certi, id sequi Volunt, quodcumque veriSimile videatur. Cum Epicuro autem hoc est plus negotii, quod e duplici genere voluptatis conjunctus Si quodque et ipse, et amici ejus, et multi postea defensore ejus sententiae fuerunt et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vina populiis cum illis facit quos

nisi arguinius, Omnis VirtuS, Iam decus, omni vera laus deserenda est. Ita caeterorum Sententii Semotis,

relinquitur non milii cum Torquato, sed virtuti cuni Voluptate, certatio. Quam quidem certationem homo et acutus et diligens, ChrySippus, non contemnit; totumque discrimen summi boni in eadem comparatione positum putat. Ego autem XiStimo, si honestum aliquid ostendero quod sit ipsum Vi sua, propter Seque, Xpetendum, jacere Vestra Omnia. Itaque eo, quale Sit, breviter, ut tempus p0Stulat, OnStituto, accedam ad Onania tua, Torquate nisi memoria forte defecerit.

Honestum igitur id intelligimus, quod tale est, ut, detracta omni utilitate, sine ullis praemiis fructibusque, per Se ipsum possit jure laudari. Quod quale

410쪽

396 DE FINIBUS, LIB. II CAP. D.

sit, non tam desinitione, qua sum usus, intelligi potest, quamquam aliquantum potest quam communi omnium judicio, et optimi cujusque studiis atque factis; qui pernulli ob eam unam causam faciunt quia decet, quia rectum, quia honestum est; et

nullum consecuturum emolumentum videnti H mines enim, etsi aliis multis, tamen hoc uno a be

tiis plurimum disserunt quod rationem habeant a

natura datam, mentemque et acrem et Ingentem Celerrimeque multa simul agitantem et, ut ita dicam Sagacem, quae et cauru rerum et consecutiones videat, et similitudines transferat, et di Huncta conjungat, et cum pra entibu futura copulet, Omnemque complectatur vitae consequentis statum. Eademque ratio fecit hominem hominum apPetentem 'imque his natura et Semrone et uSi congruentem Ut Pri3fectus a caritate domestici rum ac Suorima serpat longius et se in iplicet primum civium deinde onmiuniniortalium, Societate atque, ut ad Archytam scripsit Plato non sibi se soli natum meminerit, sed patriae, sed suis ut 'reXigua parcipes relinquatur. Et quoniam eadem natura cupiditatem ingenuit homini veri inveniendi, quod facillime apparet mim, vacui curis, etiam quid in Q lo fiat scire avemus his initiis inducti, iamia vera diligimus, id est fidelia simplicia constantia : tum vana falsa fallentia Hii ius ut fraudem periuriima malitiam injuriam. Eadem ratio habet in se quiddaan amplum atque magnificum ad imperan liun magis quam ad Parendum ac- continodatum : Iamia humana non tolerabilia solum scit etiam levia ducens : altum quiddam et excelsama. nihil timens nemini coelens, semper invictum. Atque his tribus generibus honestorima Otatiis quartum sequitur et in eadem pulchritudine et aptum ex illi tribus in quo ines Ordo et moderatio. Cuia jus similitudine perfluxta in foranarum specie ac dignitate tranSitum est ad On talem dictorum atque sectoriim nam ex his tribus laudibus, quas ante