장음표시 사용
51쪽
militudinem, transferunt animos, et referimi, ac movent huc et illuc qui motus cogitationis, celeriter agitatus, per se ipse delectat.
Et reliqua ex collocatione verborum quae Umuntur quasi lumina, magnum afferunt ornatum Orationi. Sunt enim similia illis quae in amplo ornatu scenae aut fori, appellantur insignia non quod sola Ornent, sed quod Xcellant. Eadem ratio est laorum quae sunt Orationis lumina et quodammodo insignia :cum aut duplicantur iteranturque verba, aut breviter commutata ponuntur, aut ab eodem verbo ducitur saepius oratio, aut in idem conjicitur, aut in utrumque, aut adjungitur idem iteratum, aut idem ad extremum refertur, aut continenter unum Verbum non
in eadem sententia ponitur aut cum similiter vel cadunt verba, vel desinunt aut multis modis contrariis relata contraria aut cum gradatim sursum versus reditur aut cuim, demti conjunctionibus, dissolute plura dicuntur aut cum aliquid praetereuntes, cur id faciamus, Ostendimus aut cum corrigimus nosmet ipsi, quasi reprehendentes aut si est aliqua exclamatio vel admirationis vel conquestionis aut cum ejusdem nomini cmus Saepius commutatur.
Sed sententiariim ornamenta majora sunt; quibus quia frequentissime Demosthenes utitur, sunt qui putent, idcirco ejus eloquentiam maXime esse laudabilem. Et vero nullus fere ab eo locus sine quadam confo atione sententiae dicitura nec aliud quidquam est dicere, nisi Omnes, aut certe pleraSque aliqua specie illuminare sententias qua cum tu optime, Brute, teneas, quid attinet nominibu uti, aut eXemplis 3 tantum notetur lociIS.
XL. Sic igitur dicet ille, quem eXpetimuS, ut Verset saepe multi modis eamdem et unam rem et haereat in eadem commoreturque Sententia Saepe
etiam ut extenuet aliquid ; saepe ut irrideat ut declinet a proposito, deflectatque Sententiam ut pro
52쪽
ponat, quid dicturus sit ut, cum transegerit jam aliquid, definiat ut se ipse revocet ut, quod dixit,
iteret ut argumentum ratione concludat ut interrogando urgeat ut rursus, quaesi ad interrogata, sibi ipse pondeat ut contra ac dicat, accipi et sentiri
velit ut addubitet, quid potius, aut quomodo dicat ut dividat in partes ut aliquid relinquat ac
negligat ut ante praemuniat ut in eo ipso, in quo reprehendatur, culpam in adversarium conferat ut saepe cum iis qui audiunt, nonnunquam etiam cum adversario, quasi deliberet ut hominum sermones moresque describat ut muta qu D tam loquentia inducat ut ab eo, quod agitur, avertat animos ut saepe in hilaritatem risumve convertat ut ante Occupet, quod Vardeat opponi; ut comparet similitudines ut utatur exemplis ut aliud alii tribuens dispertiat ut interlaedatorem coorceat ut aliquid reticere se dicat ut denuntiet, quid caveant ut liberius quid audeat ut irascatur etiam, ut objurget aliquando, ut deprecetur, ut supplicet, ut medeatur; ut a proposito declinet aliquantulum ut optet, ut exsecretur ut fiat iis apud quos dicet familiaris. Atque alias etiam dicendi quasi 4rtutes sequatur: brecitatem, Si re petet Saepe etiam rem dicendo subjiciet oculis saepe supra feret, quam fieri possit: significatio saepe erit major, quam oratio: Saepe hilaritas, Saepe tae naturarumque initatio.
XLI. Hoc in genere nam quasi silvam vides
omnis eluceat portet eloquentiae magnitudo. Sed haec, nisi collocata, et quaSi Structa, et neXa verbis, ad eam laudem, quam volumus, adspirare non possunt. De quo cum mihi deinceps riderem esse dicendum, et si movebant jam me illa, quae supra dixeram, tamen iis, quae Sequuntur, perturbabar magis. Occurrebat enim, POSSe reperiri non invidos solum, quibus referta Sunt Omnia, Sed fautores etiam mearum laudum, qui non censerent ejus viri esse de
cujus meriti tanta senatus judicia fecisset, compro-
53쪽
bante populo Romano, quanta de nullo, de artificio dicendi literis tam multa mandare. Quibus si nihil
aliud responderem, nisi, me II. Bruto negare Toganti n0luisse, justa esset excusatio, cum et amiciS-Sim et praestantissimo ibo, et recta et honeSta petenti, SatiSfacere voluissem. Sed, si profiterer quin utinam possem l me studiosis dicendi praecepta, et quasi fias quae ad eloquentiam ferrent, traditurima, quis tandem id justus rerum aestimator reprehenderet 8 Nam quis unquam dubitavit, quin in republica
nostra prima eloquentia tenuerit semper urbanis,
Paeatisque rebus Secundas, juris scientiat cum in inera, gratiae, gloriae, praesides plurimum esset in
altera, perSecutionum, cautionumque praeceptiori quae quidem ipsa auxilium ab eloquentia Saepe peteret; ea Vero repugnante, vis suas regiones finesque defenderet. Cur igitur jus civile docere Semper Pulchrum fuit, hominumque clarissimorum vicipulis floruerunt domus ad dicendum si quis acuat, aut ad-juVet in eo juventutem, vituperetur Nam, Si citiOSum Si dicere Ornate, pellatur omnino e civitate eloquentia. Sin ea non modo eos ornat, pene quo in Sed etiam universam rempublicam cur aut discere turpe est, quod scire h0nestum est aut, qu0 DOSSepulcherrimum est, id non gloriosum docere XLII. At alterum factitatum St, alterum O- um Fateor Sed utriusque rei causa est. Alteros enim respondentes audire sat erat, ut ii, qui docerent, nullum sibi ad eam rem tempus ipsi seponerent, Sed eodem tempore et discentibus Satisfacerent, et conSulentibus alteri, cum domesticum tempus incognOScendis componendisque causis, forenSe in agenis dis, reliquum in se ipsis reficiendis Omne ConSumerent quem habebant instituendi aut docendi locuti Atque haud scio, an plerique nOStrorum Or t0rum ingenio plus valuerint, quam doctrina. Itaque illi dicere melius quam praecipere, nos contra sortasse
54쪽
At dignitatem docere non habet. Certe, si quasi
includo. Sed, Si monendo, si cohortando, Si percontando, si communicando, si interdum etiam una legendo, audiendo nescio, docendo etiam aliquid aliquando, si possis meliores facere, cur noli. An quibus verbis Sacrorum alienati fiat, docere honestum est ut est); quibus ipsa Sacra retineri defendiquePOSSint, non honeStum est 3 At jus profitentur etiam, qui nesciunt eloque tia autem, illi ipsi, qui conSecuti sunt, tamen e Valere dissimulant, propterea quod prudentia hominibu grata est, lingua Suspecta. Num igitur aut latere
eloquentia potest 3 aut id, quod dissimulat, effugit Θaut Si periculium, ne quis putet, in magna arte et
gloriOSa, turpe esse ducere alius id, quod ipsi fuerit
honestissimum discere ΘAc fortasse Eaeteri tectiores : ego semper me didicisse prae me tuli. Quid enim possem Θ cum et abfuissem adolescens, et horum studiorum cauSa mare transisSem et ductissimis hominibus referta domus eSSet, et aliquae fortasse inessent in sermone nostro doctrinarum noueri cumque Hilgo scripta nostra legerentur dissimularem me didicisses Quid erat, cur probarem, nisi quod parum fortasse profeceram ΘXLIII. Quod cum ita sit tamen ea, quae Supra dicta sunt, plus in disputando, quam ea, de quibus dicendum est, dignitatis habuerunt. De verbis enim componendis, et de syllabis propemodum dinumerandis et dimetiendis, loquemur quae etiamsi sunt sicuti mihi ridentur necessaria, tamen fiunt magnificentius, quam docentur. Est id omnino vertim, sed proprie in hoc dicitur: nam omnium magnarum artium, Sicut arborum, altitudo nos delectat radices stirpesque non item : sed esse illa Sine his non potest.
Me autem, Sive pervagatissimus ille versus, qui Vetat, Artem pudere proloqui, quam factites, dissimulare non sinit, quin delecter sive tuum tu-
55쪽
dium hoc a me volumen expressit tamen eis, quos aliquid reprehensuros suspicabar, respondendum festi Quod si ea, quae disi, non ita eSSent; tu tamense tam durum agrestemque praeberet, qui hanc mihi
non daret veniam, ut, cum meae fore Ses artra, et
actiones publicae, concidissent, non me aut desidiae quod facere non possum aut maestitiae cui resisto potius quam literis dederem p quae quidem me antea in judicia atque in curiam deducebant, nunc Oblectant dotauri nec vero talibus modo rebus, quales hic liber continet, sed multo etiam gravioribus et majoribus quae si erunt perfectae, profecto forensibus nostris rebus etiam domesticae literae respondebunt. Sed ad institutam disputationem revertamur. XLIV. Collocabuntur igitur verba, ut aut inter
se quam aptissime cohaereant Xtrema cum primis, eaque Sint quam SuaViSSmais vocibus ς aut ut forma ipsa concinnitasque verborum conficiat orbem suum ;aut ut comprehensi numerOS et apte cadat. Atque illud primum rideamus, quale Sit, quod vel ma ne desiderat diligentiam, ut fiat quasi Structura quaedam, nec tamen fiat perose: nam SSet cum infinitus,
tum puerilis labor quod apud Lucilium Scite Xagitat, in Albucio Scaevola, Quam lepide legeis c0mpostae ut tesserulae om-
En J pavimento, atque emblemate vermiculato.
Nolo tam minuta haec constructi appareat sed i me stilus exercitatus efiiciet facile hanc fiam com ponendi. Nam, ut in legendo oculus, Sic animus indicendo, prospiciet, quid Sequatur, ne Stremorum verborum cum insequentibus primi concurSus aut hiulcas voce essiciat, aut asperas. Quam fis enim SuaveS, graveSque Sententiae, tamen, Si inconditis verbis esseruntur, Ostendent aures, quarum est judicium
superbissimi tun Quod quidem Latina lingua sic ob- EerVat, nemo ut tam rusticus sit, quini vocales nolit
56쪽
conjungere. In ii quidam etiam Theopompum reprehendunt, quod eas literas tanto opere fugerit; etsi id magister ejus Isocrates. At non Thucydides ne id quidem haud paulo major scriptor Plat nec solum in his sermonibus qui Dialogi dicuntur ubi etiam de industria id faciendum fuit , sed in populari oratione qua Os est Athenis laudari in concione eos, qui sint in proeliis interfecti quae Sic probata St, ut eam quotannis, ut scis, illo die recitari necesse Siti In ea est crebra ista vocum concurrio, quam magna X parte, ut vitiosam, fugit Demosthe
NLV. Sed Graeci viderint nobis, ne si cupiamuS quidem distrahere voces concoelitur Indicant Orationes illae ipsae horridulae Catonis indicant omnes Poetae, Praeter OS, qui, ut VerSum facerent, Saepe hiabant ut seriuS,-- Vos, qui accolitis Istrum urium, atque Algidam ' et ibidem, Quam nunquam vobis Graii, atque Barbari ... et Ennius Semel, incipio invicte'' et quidem n , Hoc motu radiantis Etesiae in vada ponti V Hoc idem nostri saepius non tulissent, quod Graeci laudare etiam solenti Sed quid ego vocales sine
vocalibu Saepe bremtatis causa, contrahebant, ut ita dicerent, multi' modis Tas argenteis I ass et criniabiis tecti' fractis. Quid vero licentius, quam quod hominum etiam nomina contrahebant i quo SSent
aptior 3 nam, ut duellum bellum, ut duis, bis sic Duellium, eum qui Poenos classe devicit, Bellium nominaverint, cum Superiores appellati essent semper
57쪽
Ditialia. Quine iam verba Saepe contrahuntur, non usii S cauSa, Sed aurium. Quomodo enim vester AIUD, Ala factus est, nisi fuga literae vastioris 3 quam literam etiam e Dicta illis, et azim 3, et faelim, et paXUM, consuetudo elegans Latini sermonis evellit. Libenter etiam copulando verba ungebant, ut 80dUS, pro naildes; is, pro si vis. Jam in uno, usi tria verba sunt: ι'u' pro ai3nes tequire, Pro umqui re malle, pro nimi Telle nolic, pro non Clic. Dcin etiam Saepe et ea in pro deinde et elinde, dicimus. Quid illudi non olet, unde sit quod dicitur, cum iliis p cum autem nobis non dicitur, Sed iobiscum ' quia, si ita diceretur, ObSccentu concurrerent literae, ut etiam modo, nisi autem interpOSuissem, concurriSSent. EX O Si mecum, et sciam ς non, cum me, et cum te ut esset simile illis, vobiscum
XLVI. Atque etiam a quibusdam Sero jam emendatur antiquitas, qui haec reprehendunt. Nam pro Deum atque hominumsidem Deorum aiunt. Ita credo, hoc illi nesciebant: andabat hanc licentiam consuetudo Θ Itaque idem poeta qui inusitatius contraX- erat, Patris mei meun factum pudct, pro fortΠλιfactorum et, eaeitur ea itium iam n it, Proetitiorum non dicit, liberum, ut plerique l0quimur, cum Cupid0 liberum, aut In liberum loco, dicimus, sed, ut isti volunt, Neque tuum unquam in gremium eaetoliailiberorum erit Gn ,
et idem, Numque Escidala liberorum At ille alter in Chryse non Solum, Citta, antiqui amici oborum cum,
58쪽
quod erat usitatum, sed durius etiam, CoriSilium, augurium, atquc caetun interprctes. Idemque pergit, Postquam prodigium horriferum P0rtcntun pa-
enim dixerim tam libenter, armum judicium elatest apud eumdem, Nihilne ad te de judicio armum accidit'
quam armorum. Jam ut censoriae tabula loquuntur,subruin, et procum, audeo dicere, non fabroratur, et procorunt. Planeque duorun virormit judicium, Rut trium Tirorun capitalium, aut decem Pirorum litibus judicandis, dico nunquam. Atqui dixit A cius, Video sepulcra dua duorum corporum. Idemque, PIulier una duum Dirum. Quid verum sit, intelligo sed alias ita loquor, ut conceSSum St, ut hoc, vel Pro Deum dico, vel Pro Deorum alias,
ut necesse est, cum trium virum, non virorum; Cum gestertium nummum, non Nummorum quin
in his consuetudo varia non esti XLVII. Quid, quod sic loqui, nos3e, judica SSe, vetant; novisse , jubent, et judicavisse quasi vero nesciamus, in hoc genere et plenum Verbum recte dici, et invisinutum usitate. Itaque utrumque Terentius, hos tu cognatum tutin non noras' POM, idem Stilphonem, inquam, noveras Siet, plenum est; sit, imminutum licet utare utroque: ISO ibidem Quam cara irit, quae post carendo intelligunt, Quamque attinendi magni domitratus sient. Nec vero reprehenderim, Scripiar alii evre et scripserunt esse verius
59쪽
sentio sed consuetudini auribus indulgenti libenter
ObSequor. Id 'λι campit habet, inquit Ennius; et In templis sit m probavit. At eisdem erat verius:
nec tamen, eisde/n, piutius Male sonabat, iisdem. Impetratum est a consuetudine, ut peccare, Suantatis causa, liceret et pomeridianas quadrigas, quam
postvr ridianas, libentius digerim; et mehercide, quam meherclia 3. Non scire quidem barbarum jam videtur nescire, dulcius. Ipsum merritiem, cur non medidiem credo, quod erat inSuariuS. Una praepositio est Ab3,V eaque nunc tantum in accepti tabulis manet ne sis quidem Omnium: in reliquo Semrone mutata est. Nam amovit dicimus, et abogit, et abstiHit. Ut jam nescias, Abne verum sit, an Abs. Quid si etiam abfugit turpe Iesum est; et abfer noluerunt, aufer maluerunt Θ quae praepositio, praeter haec duo verba naelo alio in verbo reperitur. Noti erant, et mi Di, et nari, quibUS cum Iu V praeponi oporteret, dulcius 4Sum est, ignoti, ignarii, ignari dicere, quam ut verita pOStulabat. Ei usu dicunt, et e republica quod in alter vocalis eXcipiebat, in alter esset asperitas, nisi literam SVS- tuliSSes ut e regit, dimit, Icit, eaetulit, edidit: nil tincti verbi primam literam praepositi commutavit ut sus tigit, uni nutaVit, δὲ Stulit.
XLVIII. Quid in verbis unctis 3 quam scite iv-
quod eadem consuetudo non probariti id vero hoc elegantius, quod non sit natura, sed quodam instituti Inclytus dicimus brevi prima litera, inSanuae producta iii unianus reri, i scii longa et, ne multis, quibus in verbis eae prima literae Sunt, quae in apicyti , atque fclice, producte dicitur in caeteris omnibus, reciter. Itemque o λγOSuit, OribucUit, mucrouit, consscit consule veritatem, reprehendet r
60쪽
reser ad aures, probabunt. Quaere, cur 3 ita se dicent juvari Voluptati autem aurium morigerari debet
Quin ego ipse, cum scirem ita majores locutos Se ut nusquam, nisi in vocali, adspiratione uterentur, loquebar Sic, ut pulcros, et UOS, triuynPUS, Kartaginem dicerem aliquando, idque ero, Onificio aurium cum extorta mihi veritas SSet, Stun I0quendi populo concessi, scientiam mihi reserva Orci Pio tamen, et Matones, OtoneS, CoepiONUS, SC- pulcra coronas, a myma dicimus, quia per aurium judicium semper licet. Purrum semper EnniuS, nunquam Pyrrmini. Vi patefecerunt Bruge3, non Phruges, ipsius antiqui declarant librici nec enim Graecam literam adhibebant; nunc autem etiam dura: et cum Phrygum, et cum Phrygibus dicendum G-Set, abSurdum erat aut tantum barbari casibus Graecam literam adhibere, aut recto casu solum Graece Ioqui, tamen et mmmes et Pyrrhum aurium cauSadicimus. Quinetiam, quod jam subrusticino Videtur, olim autem potitius eorum verborum, quorum eaedem erant postremae duae literae, quae Sim in optu-MUS, OStremam literam detrahebant, nisi vocalis insequebatur. Ita non erat offensio in verSibus, quam nunc fugiunt poetae nori. Ita enim loquebamuT: Qui est omnibu' princeps, non omnibus princCPS
et Uit illa dignu' loco ne non dignus. Quod Si
indocta consuetudo tam est artifex suavitatis, quid ab ipsa tandem arte et doctrina postulari putamus 3 Haec taxi brevius, quam si hac de re una disputarem; est enim hic locus late patens, de natura usuque Verborum longius autem, quam instituta ratio postulabat. XLIX. Sed, quia rerum verborumque judicium
Prudentis est vocum autem et numerorum aureS
sunt judices; et, quod illa ad intelligentiam referuntur, haec ad voluptatema in illis rati invenit, in