장음표시 사용
61쪽
his sensus, artem Aut enim migenda nobis suit
Voluptas eoruna, quibus probari volebamus, aut arSejus conciliandae reperienda.
Duae sunt igitur res, quae permulceant aureS, SONUS et numfri s. De numero OX, nunc de Ono quaerimus. Verba ut supra diuinuis legenda sunt potissimum bene sonantia, sed ea non, ut poetae, eXquiSita ad sonum, sed sumta de medio. Qud ponto ab Helles,
Superat modum: at Auratus aries Colchoru=it,
splendidis nominibus illuminatus est versus : Sed prorimus inquinatus insuavissima litera finitus, Frn-gifera et fert arva Asio tenet. Quare bonitate
potius nOStrorum verborum utamur, quam plendore
Graecorum, nisi forte sic loqui poenitet, Qua tempestate Paris uelanam, et quae sequuntur. Immo ero ista Sequamur, asperitatemque fugiamus, Habeo istum ego si terricrepam et idemque, Versutiloquas malitiaS. Nec Solum componentur verba ratione, sed etiam finientur, quoniam id judicium esse alterim aurium taximus. Sed finiuntur aut compositione ipSa, et quas Sua sponte, aut quodam genere verborum, in quibus ipsis concinnitas inest quae sive casus habent in erit similes, sive paribus paria redduntur, SiVe
Opponuntur contraria, suapte natura numeroru Sunt,
etiamsi nihil est factum de industria. In hujus concirmitatis consectatione Gorgiam fuisse principem accepimus, quo de genere illa OStra sunt in Miloniana: Est enim, judices, haec non
Scripta, sed nata lex quam non didicimus, accepimuS, legimus; verum e natura ipSa arripuimus, hauSimus, e ressimus ad quam non docti, sed facti non instituti, sed imbuti sumus.' Haec enim talia Sunt, ut, quia referuntur ad ea, ad quae debent referri, intelligamus non quaesitum SSe numerima, sed secutum. Quod fit item in contrariis referendis: ut illa sunt, quibus non modo numerosa ratio, Sed etiam versus effcitur:
62쪽
Tam quam nihil accusam, damn . Condeninas ' diceret, qui versum effugere vellet. Bene quam meritam esse intimias dicis mala
Id quod scis, prodest nihil id, quod nescis, Ob-
Versum essest ipsa relatio contrariorum. Id esset in Oratione numerosum, Quod scis, nihil prodest: quod nescis, multum obest. 'L. Semper haec, quae Graeci ντιθετο nomisant eum contrariis opponuntur contraria, Ume mira torium necessitate ipsa emciunt, et eum sine industria. Hoc genere antiqui jam ante Isocratem delectabantur, et maxime Gorgias cujus in Oratione ple- nque essicit numerum ipsa concinnitas. Nos etiana in hoc genere frequentes ut illa sunt in quarto accusationis Conferte hanc pacem cum illo bellora hujus praetoris adventum cum illius imperatoris victoria hujus cohortem impuram cum illius Xercitu invictori hujus libidines cum illius continentia : ab illo qui cepit, condit a b hoc, qui OnStituta accepit, captas dicetis Syracusas.' Ergo et hi numeri sint cogniti. Genus illud tertium explicetur, quale Sit, nume-rOSA et aptae orationis quod qui non Sentiunt, quas aures habeant aut quid in his hominis simile sit, nescio. Meae quidem et perfecto completoque Verborum ambitu gaudent, et curta sentiunt, nec amant redundantia. Quid dico mea. conciones Saepe X- clamare vidi, cum apte verba cecississent id enim eXSpectant aures, ut verbis colligentur Sententiae. Non erat hoc apud antiquos. Et quidem 1 ad aliud fere non erat: nam et verba eligebant, et sententi graVes et Suaves reperiebant; sed eas aut vinciebant aut Xplebant parima.
Hoc me ipsum dele tat V inquiunt. Quid si antiquissima illa pictura paucorum colorum magis,
63쪽
quam haec jam perfecta delectet 3 illa nobis sit,
credo, repetenda : haec scilicet repudianda. Ominibus vetenim gloriantur. Habet autem ut in aetatibus auctoritatem senectus, sic in exemplis antiquit ;quae quidem apud me ipsum valet plurimum nec ego id, quod deest antiquitati flagit potius quam laudo, quod est praesertim cum ea major judicem, quae Sunt, quam illa quae desunt. Plus est enim in verbis et in sententiis boni, quibus illi Xcellunt,
quam in conclusione sententiarum, quam non habent. LI. Post inventa conclusio est, qua credo SurOS veteres illos fuisse, si jam nota atque Surpata reSesset qua inventa, omnes usos magno Oratore Videmus. Sed habet nomen in fidiam, cum in Oratione judiciali et forensi numeriis, Graece 'Pυθμος, ineSSe dicitur. Nunis enm insidiam ad capiendas aures adhiberi ridetur, si etiam in dicendo, numeri ab oratore quaeruntur. Hoc freti isti, et ipsi infracta et amputata loquuntur, et eos rituperant, qui apta et finita pronuntiant: si inanibus verbis, teribusque Sententiis, jure si probae res, lecta verba, quid est
cur claudere aut insistere orationem malint quam cum sententia pariter eXcurrere mic enim inridiosus numerus nihil affert aliud, nisi ut sit apte verbis comprehensa sententia quod fit etiam ab antiquis, sed Pleriimque casu, saepe natura et quae Valde laudantur apud illos, ea fere, quia sunt concluSa, laudantur.
Et apud Graecos quidem jam anni prope quadringenti sunt, cum hoc probatur nos nuper agnorimu S.
Ergo Ennio licuit, vetera contemnenti, dicere : Versibu', quos olim Fauni vatesque canebant : 'mihi de antiquis eodem modo non licebit 3 praesertim cum dicturus non sim, Ante hunc,' ut ille:
nec quae Sequuntur, mos ausi reserare . . . . .egi enim audivique non rillos quorum propemodum absolute concluderetur oratio. Quod qui non pOSSunt, Rhetor. UOL. II. F
64쪽
non est eis satis non contemnit laudari etiam volunt 3 Ego autem illos ipsos laudo, idque merito, quorum se isti imitatores esse dicunt, etsi in eis aliquid desidero : hos vero minime, qui nihil illorum, nisi vitium, Sequuntur, cum a bonis absint longissime. Quod si aures tam inhumanas, tamque greStes habent, ne doctissimorum quidem Virorum OS O-vebit auctoritas 3 mitto Isocratem, discipulosque ejus, Ephorum et Naucratem quamquam rationis faciendae et ornandae auctores locupletissimi, Summi ipsi Oratores esse debeant. Sed quis omnium doctior, quis aeutior, quis in rebus vel inveniendis vel judicandis acrior, Aristotele fuit 3 quis porro Isocrati est adversatus impensius 3 Is igitur versum in Oratione vetat esse numerima jubet. Ejus auditor Theodectes, in primis ut Aristoteles saepe significat politus Scriptor, atque artifex, hoc idem et Sentit et praecipit Theophrastus vero iisdem de rebus etiam accuratius. Qius ergo istos ferat, qui hos auctores non probenti nisi omnino hax esse ab his
Quod si ita est nec vero aliter existimo , quid pipsi suis sensibus non moventuro nihiliae eis inane videtur 3 nihil inconditum nihil curtum, nihil claudicans, nihil redundani In versu quidem theatra
tota eXclamant, si fuit una syllaba breHOr, aut longior. Nec ver multitudo pedes no fit, nec ullo numeros tenet nec illud, quod ostendit aut cur aut in quo Ostendat intelligit et tamen onanium longitudinum et brevitatum in sonis, Sicut acutarum grariumque Ocum judicium ipsa natura in auribus
LII. Visne igitur Brute, totum hunc locUm accuratius etiam Xplicemus, quam illi ipsi, qui et haec et alia nobis tradiderunt 3 an his contenti esse quae ab illis dicta sunt, possumus 3 Sed quid quaero,
velisnes cum literis tuis, eruditissime scriptis, te id
65쪽
vel maxime velle perspexerim. Primum ergo Origo
deinde causa, post natura, tum ad Xtremum SuSipse explicetur orationi aptae atque ninnerOSEP.
Nam qui Isocratem maxime mirantur, huc in ejus summis laudibus ferunt, quod verbis solutis numeroS
primus adjunxerit. Cum enim rideret, Oratore cum Severitate audiri poetas autem cum voluptate; Um dicitur ii ero Secutus, quibus etiam in Oratione uteremur, cum jucunditatis causa, tum ut varietas Occurreret satietati. Quod ab his vere quadam ex parte, non totum, dicitur. Nam neminem in eo genere scientiu VerSatum ΙSocrate, constendum est: sed princeps inVeniendi fuit Thrasymachus cujus omnia nimi etiam eXStant Scripta numerose. Nam, ut passi ante dixi, paria paribus adjuncta, et similiter definita, itemque
contrarii relata contraria, quae sua sponte, etiamsi id non gaS, adimi plerii quem aerose, si Orgias primus invenit sed his est usus intemperantiuS. Id autem Si genus, ut ante dictum est, e tribus partibus collocationis alterum. UOTum uterque Isocratem aetate praecurrit ut eo ille moderatione, non inventione, vicerit. Stenim, ut in transferendis faciendisque verbi tran.
quillior, sic in ipsis numeris sedatior Gorgia autem aridior est generis ejus, et his festivitatibus sic enim ipse censet insolentius abutitur inuas Isocrate cum tamen audivisset in Thessalia adolescens Senem jam Gorgiam moderatius temperavit. Quinetiam se ipSetantum, quantum aetate procedebat, prope enim centum confecit annos relaxarat a nimia neceSSitate numerorum quod declarat in eo libro, quem ad
Philippum Macedonem Scripsit, cum jam admodum
esset senex in quo dicit sese minus jam series numeris, quam solitus esset. Ita non modo Superiores, sed etiam se ipse, correXerat.
LIII. Quoniam igitur habemus aptae orationis e Principes auctoresque, quos dirimus, et Origo inventa
66쪽
t CauSa quaeratur. Quae sic aperta est, ut mirer, Vetere non Sse Onimotos, praesertim cum ut fit fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent quod cum animos hominum auresque pepulisSet, ut intelligi posset, id, quod casus effudisset, cecidiMe jucunde notandum certe genus, atque ipsi sibi imitandi fuerunt. Aures enim, vel animus aurium nuntio, naturalem quamdam in se continet Vocum Omnium menSionem. Itaque et longiora et reriora judicat, et perfecta ac moderata Semper XSpectat. Mutila sentit quaedam, et quasi decurtata; quibus, tamquam debit fraudetur, offenditur productiora alia, et quasi immoderatiuS Xcunentia, quae magis etiam adspemantur aures; quod, cum in plerisque, tum in hoc genere, nimium quod est offendit vehementius, quam id, quod videtur parum. Ut igitur poetica et versus inventus est terminatione aurium, Observatione prudentium; si in oratione animadversum est, multo illud quidem serius, Sed eadem
natura admonente, Se quoium certos cursu conchigionesque Verborum.
Quoniam igitur causam quoque StendimuS, naturam nunc id enim erat tertium , Si placet, Splicemus : qu B diSputatio non hujus instituti sermonis est, Sed artis intimae. Quaeri enim potest, qui sit orationis numerus, et ubi sit positus, et natus X quo et i unusne Sit, an duo, an plures quaque ratione com natur, et ad quam rem, et quando, et quo loco, et quemadmodum adhibitus, aliquid voluptatis afferat. Sed, ut in plerisque rebus, Sic in hac, duplex est considerandi rix quarum altera longior, remor altera, eadem etiam planior. LIR Est autem longioris prima illa quaestio Sitne omnino ulla numerosa oratio 3 quibusdam enim non videtur, quia nihil insit in ea certi, ut inversibus; et quod ipSi, qui assiment eos GSe nume-mS, rationem, cur Smi non queant reddere: deinde, Si sit numerus in Oratione, qualis sit, aut quales 3 et
67쪽
moti lane numeris, an ex alio genere quodam 3 et, si elo licis, qui eorum sit, aut qui namque aliis unus modo asis plureS, alii Omnes iidem ridentur: deinde, quicumque Sint, iV unu Sive plures, communesne sint omni generi orationis 3 quoniam aliud genus est narrandi, aliud persuadendi, aliud docendi an dispares numeri cuique rationis generi accommodentur 3 si communes, qxii Sinti si dispares, quid
intersit 3 et cur non aeque in Oratione, atque in versu, numerus appareat 3 deinde, quod dicitur in oratione niunerosum, id utrum numero Solum emciatur, an etiam vel compotitione quadam, Vel genere verborum 3 an sit suum cujusque, ut numerus intervallis, compositi Vocibus, genu USum verborum quasi quaedam forma et lumen Orationis appareat; sitque omnium fons compOSitio, X eaque et numerus emciatur, et ea, quae dic tu orationis quasi formae et lumina, quae ut diri Graeci Vocant Σχηματα. At non est unum, nec idem, quod voce jucundum est, et quod moderatione absolutima, et quod illuminatum genere Verborum quamquam id quidem finitimum est numero, quia per Se Plerumque Perfectum est compositio autem ab utroque differt, quae tota Serest graritati vocum, aut Suavitati. Haec igitur sere sunt, in quibus rei natura quaerenda it. LV. Esse ergo in Oratione numerii quemdam, non est dissicile cognoscere judicat enim Sensus in quo iniquum est, quod aecidit, non cognOScere, Si, cur id accidat, reperire nequeamus. Neque enim ipse versus ratione Si cognitus, Sed natura atque Sensu, quem dimensa ratio docuit, quid acciderit: ita notatio naturae et animadversi peperit artem. Sed in versibus res Si apertior quamquam etiam a modis
quibusdam, cantu remoto, Soluta SSe rideatur Or
tio, maximeque id in Optimo quoque eorum poetarum, qui Λυρικοι a Graeci nominantur quo cinncantu spoliaveris, nuda paene remanet oratis. Quo-
68쪽
rum similia sunt quaedam etiam apud nostros velut
Quemnam te esse dicam 3 qui tarda in senec
et quae sequuntur: quae, nisi cum tibicen accessit orationi sunt solutae simillima. At comicorum senarii, propter similitudinem sermonis, Sic Saepe Sunt abjecti, ut nonnunquam vi in his numeru et versus intelligi possit quo est ad inveniendum dissicilior in Oratione numerus, quam in verSibus. omino duo sunt, quae condiant orationem ς Verborum, numerorumque jucunditas. In verbis inest quasi materia quaedam in numero autem expolitio. Sed, ut caeteris in rebus, necessitatis inventa antiquiora Sunt, quam voluptatis ita et in hac re accidit, ut multis saeculis ante oratio nuda ac rudis ad Solos animonim sensu exprimendos fuerit reperta, quam ratio numerorum, causa delectationis aurium, excogitata. Itaque et Herodotus, et eadem superiorque aetas, numero caruit, nisi quando temere ac fortuito et Scriptores perveteres de numero nihil omnino de Oratione praecepta multa nobi reliquerunt.
Nam quod et facilius est et magis necessarium, id
LVI. Itaque tralata, aut sacta, aut juncta Verba, facile sunt cognita, quia Sumebantur e consuetudine, quotidianoque Sermone et numerus autem non domo depromebatur, neque habebat aliquam necessitudinem ut cognationem cum ratione. Itaque serius aliquanto notatu et cognitus, quasi quamdam pald Stram et eXtrema lineamenta orationi atridit. Quod si et angusta quaedam atque concisa, et alia est collatata et diffusa orati ; necesse est, id non literarum accidere natura, sed intervallorum longorum et brevium varietate ; quibus implicata atque permixta rati quoniam tum stabilis est, tum volu-
69쪽
bilis, necesse est ejusmodi naturam numeris contineri. Nam circuitus ille, quem saepe jam dirimus, incitatior numero ipso fertur et labitur, quoad perientat ad finem et insistat Perspicuum eSi igitur, numeris adstrictam orationem esSe debere, carere VerribUS. Sed hi numeri, poeticine Sint, an e ullo genere quodam, deinceps est videndum talus est igitur numera eXtra poetico propterea quod definita sunt
genera maerorum nam omni talis St, ut imus
sit e tribus Pes enim, qui adhibetur ad numeros, partitur in tria, ut necesse sit, partem pedis aut aequalem alteri parti, aut alter tanto, aut SesquiesSe majorem. Ita fit aequalis dactylus, duplex ambus, sesqui paeon qui pede in Orationem non cadere qui possunt 3 quibus ordine locatis, quod eff-citur, numerosum Sit neceSSe rati
Sed quaeritur, quo numero, aut quibus potissimum, Sit utendum. Incidere vero omnes in Orationem, etiam ex hoc intelligi potest, quod versus saepe in Oratione per imprudentiam dicimus quod vehementer est risiosum; Sed non attendimuS, neque eX- audimus nosmet ipsos senario Vero, et Hipponacteos, effugere rix POSSumuS. Magnam enim partem ex iambis nostra constat orati : Sed tamen eo Versus facile agnoscit auditor sunt enim usitatissimi. Inculcamus autem per imprudentiam saepe etiam minus usitatos, Sed tamen Versus : 6OSum genUS,
et longa animi pro fisione fugiendum Elegit ex multis Isocratis libris triginta fortasse versus Hieronymus, Peripateticus in primis nobilis, plerOSque Senarios, sed etiam anapaestari quo quid poteS Se turpius 3 etsi in eligendo fecit malitiose : prima enim
syllaba demta in primo verbo sententiae, POStremmna verbum primam rursus syllabam alumit insequentis. Ita factus est anapaestus is, qvi Aristophaneu nominatur: quod ne accidat observari nec ρο- teSt, nec necesse est. Sed tamen hic corrector, in OUMQ0e0, quo reprehendit, .ut a me animadVersum
70쪽
est studiose inquirente in eum immittit imprudens ipse senarium. Sit igitur hoc cognitum, in solutis
etiam verbis inesse numeros, OSdemque SS Ornwrios, qui sint poetici. LVII. Sequitur ergo, ut, qui maXime cadant in orationem aptam numeri, ridendum sit. Sunt enim qui iambicum putent, quod sit orationi simillimus qua de causa fieri, ut is potissimum, propter similitudinem veritatiis, di beatur in labidis; quod ille
dactylicus numerus heXametrorum magniloquentiae sit accommodatior. Ephorus autem, teri ipse Orator, Sed profectus X Optima disciplina, paeona Sequitur, aut dactylum fugit autem Spondeum, et trochaeum. Quod enim paeon habeat tres breves, dactylus autem duas, brevitate et celeritate syllabarum i bi putat verba proclinus: contraque accidere in spondeo et trochaeo; quod alter longis OnStaret, alter e brevibus fieret, alteram nimis incitatam, alteram nimi tardam rationem, neutram temperatam. Sed et illi priores errant, et Ephorus in culpa est: nam et qui paeona praetereunt, non vident Ollissimum a SeSe numerum, eumdemque ampliSSimum, praeteriri. Quod longe Aristoteli videtur secus, qui judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio : iambum autem nimi e vulgari esSe sermone. Ita neque humilem nec abjectam Orationem, nec nimi altam et eXaggeratam, probat: plenam tamen eam nil eSSe gravitatis, ut eos, qui audient, ad majorem admirationem possit traducere. Trochaeum autem, qui est eodem Spatio, quo choreus, cordacem appellat, quia contractio et reotas dignitatem non habeat. Ita paeona probat, eoque est uti
tem tertium ac medium inter illosa sed ita factos eos pedes esse, ut in ei Singulis modus insit aut sesqui- pleX, aut dupleX, aut par Itaque illi de quibus ante dixi, tantummodo commoditatis habuerunt rationem, nullam diguitatis. Iauibus enim et dactylus