Sancti Aurelii Augustini ... opera omnia multis sermonibus ineditis aucta et locupleta

311쪽

laus viginti-quatuor expletur, quarum prima aetera futuras habet, novissima praeteritas, aliqua Vero interjectarum ante Se praeteritas, post se futuras Et ipsa una hora

fugitivis particulis agitur quidquid ejus aVotaVit, praeteritum est quidquid ejus restat, futurum. Si quid intelligitur temporis, quod in nullas jam vel in minutissimas momentorum partes dividi possit, id solium est quod praesens dicatur. Quod tamen ita raptim a futuro in praeteritum transvolat, ut nulla morula extendatur. Nam si extenditur, dividitur in praeteritum et futurum praesens autem nullum habet spatium. Ubi est ergo tempus quod longum dicamus An futurum Non quidem dicimus Longum est, quia nondum est quod longum sit; sed dicimus : Longum erit. Quando igitur erit Si enim et tunc cum adhuc suturum erit, non erit longums quia quod sit longum, nondum erit : Si autem tunc erit longum cum ex futuro, quod nondum est, esse jam coeperit, et praesens factum erit, ut possit esse quod longum sit jam superioribus vocibus clamat praesens tempus, longur se

312쪽

Quale temseus metiri liceat, et quale tora. XXI. Eae tamen, Domine, Sentimus intervalla temporum, et Comparamus sibimet et dicimus alia longiora, et alia breviora. Metimur etiam quanto sit brevius aut longius illud tempus quam illud, et respondemus duplum esse hoc vel triplum, illud autem simplum, aut tantum hoc esse quantum illud. Sed praetereuntia metimur tem pora Cum sentiendo metimur' praeterit Vero quae jam non Sunt, aut futura quae nondum Sunt, quis metiri potest nisi fori audebit quis dicere metiri posSe quod non est. Cum ergo praeterit tempus, sentiri et metiri potest cum autem praeterierit, quoniam non eSt, non poteSt.

313쪽

CAPUT XVII.

Ubi tempus se interitum et futurum. XXII. Quaesto Pater, non aflirmo Deus meuS, praeSidemihi et rege me. Quisnam est qui dicat mihi non esse tria tempora, sicut pueri didicimus, puerosque docuimus, praeteritum , praeSens et futurum; Sed tantum praeSen S, quoniam illa duo non sunt Pisia et ipsa sunt, sed ex aliquo procedit occulto, cum ex futur sit praesenso et in aliquod recedit occultum, cum ex praesenti sit praeteritum Nam ubi ea viderunt qui futura cecinerunt, Si nondum sunt Neque enim potest videri id quod non est. Et tui

narrant praeterita, non Utique Vera narrarent, Si ni illo illa non cernerent. Quae si nulla essent, cerni omnino noli possent. Sunt ergo et sutura et praeterita. CXXXII. 20

314쪽

Quomodo serinterita etfutura temνOra Sinti m- Sentia. XXIII. StN me, Domine, amplius quaerere, Spe mea, non conturbetur intentio mea. Si enim sunt futura et praeterita, volo scire ubi sint. Quod si nondum valeo, scio tamen ubicumque sunt, non ibi ea futura esse, aut praeterita, sed praesentia. Nam si et hi futura sunt, nondum ibi sunt; si et ibi praeterita sunt, jam non ibi sunt.

Ubicumque ergo sunt quaecumque Sunt, non Sunt nisi praesentia. Quanquam praeterita Cum Vera narranturo X memoria proferuntur non res ipsae quae praeterierunt, sed Verba concepta ex imaginibus earum, quae in animo Velut Vestigia per Sensus praetereundo ixerunt. Pueritia quippe mea quae jam non est, in tempore praeterito est quod jam non est; imaginem Ver ejus cum eam recolo et narro, in praesenti tempore intueor, quia est adhuc in memoria mea. Utrum similis sit causa etiam praedicendorum futurorum, ut rerum, quae nondum Sunt, jam existentes praesentiantur imagines monsiteor, Deus meus, nescio. Illud sane scio nos plerumque praemeditari futura actiones nostras, eamque praemeditationem 38 PraeSentem , actionem Hiemquam praemeditamur nondum esse, quia futura est quam cum aggressi fuerimus, et quod praemeditabamur agere coeperimus, tunc erit illa actio, quia tunc non futura, sed

315쪽

XXIV. Quoquo modo se itaque habeat areana praeSensio futurorum, videri nisi quod est non potest. Quod autem jam est, non futurum sed praesens est. Cum ergo videri dicuntur futura, non ipsa quae nondum Sunt, id est, quae futura Sunt, Sed eorum causae, vel signa orsitan videntur, quae jam sunt ideo non futura, sed praesentia sunt jam videntibus, ex quibus futura praedicantur animo Concepta. Quae rursus conceptiones jam Sunt, et eas praeSentes apud se intuentur qui illa praedicunt. Loquatur mihi aliquod exemplum tanta rerum numerositas, Intueor auroram, oriturum Solem praenuntioo quod intueor, Prae- Sela est; quod praenuntio futurum non sol futurus qui jam est, sed ortus ejus qui nondum est tamen etiam Ortum ipsum nisi animo imaginarer, sicut modo cum id loquor, non eum OSSem praedicere. Sed nec illa aurora, quam in coelo video, Solis ortus est, quamVi S eum praecedat nec illa imaginatio in animo meo, quae duo praesentia cernuntur, ut futurus ille ante dicatur Futura ergo nondum sunt et si nondum sunt, non sunt et Si non Sunt, videri omnino non possunt Sed praedici possunt e praeSentibus, quae jam sunt, et Videntur. 20.

316쪽

AOn ca se modum, quo Deu docet futura. XXV. Τ itaque, iegnator Creaturae tuae, qui eSt modus quo doces animas ea quae sutura sunt docuisti enim Proplietas tuos. Quisnam ille modus est quo doces futura, cui futurum quidquam non est vel potius de futuris doces taesentia P Nam quod non est, nec doceri utique potest. Nimis longe est modus iste ab alie mea ; invaluite me, non potero ad illum' potero autem ecte , Cum dederis tu, dulce lumen occultorum Oculorum meorUm.

Di erentis temi Oris quomodo nominiati s P. XXVI. Lo autem nunc liquet et claret, nec futura Sunt, nec praeterita. e proprie dicitur Tempora sunt tria, praeteritum, praesens et futurum; sed fortasse proprie diceretur 'empora sunt tria, praesens de praetori tis, praesens de praesentibus, praesens de futuris. Sunt enim haec in anima tria quaedam, et alibi ea non video. Proesens de praeteritis memoria, praesens de praesentibus contuitUS,

317쪽

praesens de futuris expectatio. Si haec permittimur dicoro,

tria tempora video, fateorque tria sunt. Dicatur etiam :Τempora Sunt tria, praeteritum, praesens, et futurum Sicut abutitur consuetudo, dicatur: ecce non curo, ne reSiSto,

nec reprehendo dum tamen intelligatur quod dicitur, neque id quod futurum est, esse jam neque id quod praeteritum est Pauca Sunt enim quae proprie loquimur, plura non proprie Sed agnoscitur quid velimus.

Quomodo tempus liceat metiri. XXVII. Dixi ergo paulo ante, quod praetereuntia tem pora metimur, ut possimus dicere duplum esSehoc temporis ad thid simplum , aut tantum hoc quantum illud, et si quid aliud de partibus temporum possumta renuntiare metiendo. Quocirca, ut dicebam, praetereuntia metimur tempora. Et si quis mihi dicat: Unde scis I Respondeam

Scio quia metimur, ne metiri quae non Sunt OSsumus, et non sunt praeterita Vel futura. Praesens ero tempus quomodo metimur, quando non habet spatium Metimur ergo Cum praeterit Cum autem praeterierit, non metimur:

quid enim metiamur , non erit. Sed unde et qua et quo praeterit, cum metimur 3 unde, nisi ex futuro priua , nisi per praesens quo nisi in praeteritum Ex illo ergo quod nondum est per illud quod spatio caret, in illud quod jam non est. Quid autem metimur, nisi tempus in aliquo spatio P 0quu enim dicimus simpla, et duplari et tripla et aequalia , et si quid hoc modo in tempore dicimus, nisi

318쪽

spatia temporum. In quo ergo Spatio metimur tempus praeteriens Utrum in futuro, unde praeterit Sed quod nondum est, non metimur. An in praesenti, quae praeterit ΘSed nullum spatium non metimur. An in praeterito, quo praeterit Sed quod jam non est, non metimur.

Petit innigmatis isti. Solutionem a Deo. XXVIII. Exhhs1 animus meus nosse istud implicatissimum senigma. Noli claudere, Domine Deus meus hone Pater, per Christum obsecro, noli claudere desiderio meo ista, et usitata, et abdita, quominu in ea penetret, et dilucescant allucente misericordia tua, Domine. Quem percontabor de his; et cui fructuosius confitebor imperitiam meam, nisi tibi cui non sunt molesta studia mea flammantia vehementer in Scripturas tuas Da quod amo :amo enimo et hoc tu dedisti Da, Pater, qui vere nosti data bona dare filiis tuis AEa, quoniam Suscepi cognOSCere et labor est ante me , donec aperias Per Christum obsecro, in nomine ejus sancti Sanctorum nemo mihi obstrepat. Et ego credidi, propter quod et loquor . Haec est spes

mea ; ad hanc ViVO, ut contemple delectationem Domini. Ecce veteres posuisti dies meos , et tranSeunt, et quomodo nescio. Et dicimus tempuS et tempus, tempora et tempora. Quandiu dixit hoc ille, quandiu fecit hoc ille, et et quam longo tempore illud non vidi. Et duplum tem

319쪽

poris habet haec syllaba ad illam simplam brevem. Dicimus haec, et audimus haec, et intelligimur et intelligimus.

Manifestissima et usitatissima sunt, et eadem rursus nimis latent, et nova est inventio eorum.

Quid sit temPuS. XXIX. ΛυDiv a quodam homine docto, quod solis et

lunae ac siderum motus, ipsa in tempora et nil annui . Cur enim non potius omnium Corporum motus sint tempori An vero si cessarent coeli lumina, et moveretur rota siguli, non esset tempu8 quo metiremur eo gyrOS, et diceremus aut aequalibus morulis agi, aut si alias tardius, alias velocius moveretur, alio magis diuturnos esse, alios

minus Λ ut cum hoc diceremus, non et nos in tempore loqueremur, aut essent in Verbis nostris aliae longe syllabae aliae breves, nisi quia illae longiore tempore sonuissent, istae breviore Deus dona hominibus Videre in parvo communes notitias rerum parvarum atque magnarum. Sunt et sidera et luminaria coeli in signis, et in temporibus, et in annis, et in diebus sunt Vero, sed nec ego dixerim i cultum illius ligneolae rotae diem esse, nec tamen ideo tempus non esse ille dixerit. XXX. Ego scire cupio vim naturamque temporis, quo metimur corporum motus, et dicimus illum motum, e bi gratia, tempore duplo esse diuturniorem quam istum.

Gen. I, 4.

320쪽

Nam quaero, tioniam dieidicitur, non tantum mora Solis super terram secundum quod aliud os dies, aliud nox, sed etiam totius ejus circuitus ab Oriente usque ad Orientem, secundum quod dicimus Iot dies transierunt , cum suis enim noctibus dicuntur tot dies, ne extra reputantur spatia noctium. Quoniam ergo dies expletur motu solis, atque circuitu ab Oriente usque ad Orientem quiper utrum motus ipse Sit dies, an mora ipsa quanta peragitur, an utrumque. Si enim primum dies esset dies ergo esset, etiamsi tanto Spati temporis sol cursum illum peregisset, quantum est horae Unius. Si secundum monergo esset dies, si ab ortu solis usque in ortum alterum, tam brevis mora esset quam est horae Unius, Sed Vicies et quater circumiret sol ut expleret diem. Si utrumque, nec ille appellaretur dies, si horae spatio sol totum Suum gyrum circumiret, nec ille si Sole cessante tantum temporis praeteriret, quant peragere Sol totum ambitum de mane in mane assolet. Non itaque nunc quaeram , quid sit illud quod vocatur dies sed quid sit tempus quo metientes solis circuitum , diceremus eum dimidio spatio temporis peractum minus quam Solet, Si tanto spatio temporis peractu es8et, quanto peraguntur horae duodecim. Et utrumque tempus comparante diceremus illud simplum,

hoc duplum , etiamsi aliquando illo simplo aliquando isto duplo sol ab Oriente usque ad Orientem circumiret.

Nomo ergo mihi dicat coelestium corporum motus esse tempora, quia et cujuSdam Ot Cum sol stetisset', ut

victoriosum praelium perageret Sol stabat, sed tempus ibat. Per suum quippe patium temporis, quod ei sustic ret, illa pugna gesta atque simita est. Video igitur tempus suamdam esse distentionem. Sed video an videre mihi videor 3 u demonstrabis, Lux , Veritas.