Operum ... tomus primus-(tertius).

101쪽

. sictitasse pernostis atque adeo ipsi fortasse factitastis aliquando Quid enim aliud in cnolis tota illa puerilis ea exercitatio Quid item declamationes' Quid denique res

Poetica nonne sne tota est emcta , atque simulatat Alterum autem , quod aeque locutionem cum argumemtis hunc mendicas sateri me vultis, seustra agitis. Tam tum enim abest , ut vobis in tantum hominem subscribam , ut magis ab eo esse non possim. Siquidem video tam belle, tamque apte inter se ejus scripta omnia comsentire , ita Quo filo constare , ut nihil elaborati, aut studiose conquisiti in iis sentiatur. Equidem cum hujusmodi Ciceronis verborum delectorum , ac eius ipsius caestissimae locutionis sectatoribus improbari malim , quam cum quovis vestrum in Coelum ferri. Sed jam , quam hic noster apte , quam decenter commutando in Cicer, ni orationem sese insinuet , videamus Cicero sic ait ad Plancum: Cum ipsum Furnium per se id libentissime, rum hoc Gentius , quod tuum ualens , te videbar audire. Longolius autem sic commutavit : Cum ipsius Antonii Francini adυentus mihi per se iueundissimias fuit tum M Iucundior , quod ex multo accurato eius sermone facile cognovi , eam mihi adhuc abs te praestari memoriam , ala benevolentiam , quae sis ab homine amisi sinio, longo usu coniunctissimo expectanda. Vides, ut concinne a persona ad personam transiverit Longolius imitando Item a persona ad rem, itam ab affeA ad affectum nihil minus table secerit commutationem At si decenter, sic prudenter caussam iucunditatis suae aliam subjunxit, ut init decemitus , nihil prudentius. Quid autem illa, quae est ex bcerone ad Titium' Ita inquit Cicero : EI autem conisel

rio pervulgata quidem tua , quam semper in ore , atque is animo habere debemus , homines nos ut esse meminerimus ea lege natos , ut omnibus telis fortunae propina sis ita nos ineque esse recusandum , quo minus ea , qua nati sumus con' ditione , viυamus P neve tam graviter eos casus seramus,cuos nullo consilio vitare pusumus. Quam totam partem ii in suum usum aptissime commutavit Lonsolius , bcens merum cum ea lege , atque eonditione nati fimus , ut nobis haec , atque alia istiusmodi innumerabilia , velimus , nolimus , subeunda sntri meminerimus , nos esse homine iseramusque, non ibenter , at oleranter certe , quod nullo

consitio neque vitare , neque mutare rusumu . Neque illud

102쪽

inedius fidius insuavius , ac minus commutavit ornate. Licero ait de Amiciti autem , Fanni , quod mihirorum tribui dicis , quantum ego nec agnosco , nec postulo, saris amice. Longolius autem sic, ac poene cum Cicero. ne ipso rem eandem usurpavit sis quidem , inquit, trisum mihi tribuis , quantum equidem re ipse agnosco me , si pudentius Ius - , optare audeam. Non consero verba , mutationem , additionem nihil recenseo res ipsa per se facile se totam ostendit Cicero item ait ad Lentulum Te ipsum, inquit, cupio , nihil opportunius potuitaeo dere edim M. fratre diligenter egeris , dependemdam tibi est quod mihi pro illo spopondisti. Lonsolius

autem locum eum mutuatuc sic ait mam quod in pia Ma tua scriptum erat amicum tuum-nοφω- tibi litem istendere de eo , quod tu illi de me recepisses, nec ego prin

Frissem. Item ieero amoris erga se certissimam signifi-αtionem his verbis expressit aliquando omnis amor tuus ex omnibus partibus se ostendit in his iteris , quas abs te rexime aerapi Longolius autem hoc ipsum sic effecit amoris erga me tui vestigia nullis opinor iiseris vel tara , ω II biora imprimi potuerunt , quam iis , suas abs te proxime accepi. Proprie Cicero , quod voluit, est executus. Longotio autem translatione locum illustrare magis

lilacuit . idque, ut mihi quidem videtur , haud effecit obscure. Queritur Cicero semel cum Coelio , atque ite-tim cum Silio, sibi verba deesse ad scribendum auget utrumque loeui Longolius solo in loco ad Laurentium

Zartholinum Cicero igitur sic Putares ne umquam ace,

dere posse , ut mihi verba deessent , neque solum iratori , sed hae etiam lmia o Pariis desunt autem propter hanc caussam, quod mirifice sum solicitus , quidnam de provinciis derematur. Haec ad Coelium ad Silium autem sic : Non putaυ fieri pus , ut mihi verba deessent rsed tamen in C. Laenio eo endando desunt. Caussam nullam hic affert. Longolius autem utrumque locum sic aemulatus est Numquam fore putaυ , ut aut res , de qua ad te scriberem , aut etiam verba , quibus tecum agerem ,

mihi deessen , praesertim sitam longo inte alio literas, rem; sed plane nunc desunt. Hic enim quod scribam , eo quomodo Ieribam , fatis occurrit. Nolim inolens triri. Si his in locis Ciceronis auctoritas auseratur, ac utriusque tantum loci dignitas aeque conseratur , non ortasse Oni,

103쪽

ge inferior videbitur Longolius. Quid enim quaeso hur. membro ab omnibus suis partibus deesse potest Omitto

verbum verbo, rem rei conserre in re tam manifesta id audeo dicere , Longotium gravius conqueri , qui non solum verba, quibus agat , sed etiam rem , de qua agat, sibi deesse conqueritur. Caussam autem quam eram asserat, quam alienam a Ciceronis caussa, ipse vides , cum inquit , praeferris A ram longo anteWυallo liseras darem.

Non faciam in his commutationibus longius Possem e no totum Longotium in hanc partem describere , si inmnes eius commutationes persequi velim jamque ad ea huius ipsius exempla , quae interioris sunt imitationis , devenio Cicero scribens ad Memmium , ait : Etsi non

fatis mihi eon triar, eum ait a no animi mei molesiaci mo potius ii me te Athenis visurus essem, quod iniuria, quam aerapisi , dolor me orerer s sapientia tua , qua fers infuriam Gaetitiata tamen te vidi' mallem. Nam , quod est molestae , non sane multo evius est , eum te non vide 'quod esse potui voluptatis , certe , si vidissem te, plus fui

Dr. Longolius autem sic locum est imitatus Nondum plaae constitutum habeo , pias ne voluptatis , a doloris exmis literis naxerim P olupratis , quod inc dibilem ruam erga me benevolentiam prae se ferrent . doloris , quod me

humanitate abs te victum , nec mihi iam integrum esse vi deam , ea adversus te usurpare incia , quae t amice quidem , sed me magno pudor praeripruisses Ecquid hoc loco desideratur ad veram imitationem ladem est propositio , eadem propositioni ratio , una totae est rei perti sectatiora verba non eadem, sed idem magna ex parte significantia. Est item hoc Ciceronis ad Paetum. Dupliciter deiectatus sum tuis literis , or quod ipse risi s quod te intellexi posse ridere manc quoque partem Longolius sic

est imitatus. Varie sum hodie tuis literis assesciitas. Qua nimis ictu in me commemorabas , fuerunt mihi non insuaves qua vero ad te esse allatum significabas , mihi ν, solam nescio quam tuam non satis probari , Pati media emmolestiam Mi attulerunt. Dupliciter delectatus est Cicero ex amici literis : Longolius partim laetatus , partim dolore est affectus. Caussiam uterque affert suam sed quod Cicero paucis absolvit , Longolius sertasse causis suae deserviena, suam pluribus pertractavit. Queritur item Cicero , se non habere cui tuto literas suas committat , cum

104쪽

ait ad Lentulum : Quod F rarius fiet, quam tu expectabis.

id erit ausi , quod non eius generis meae literae sunt , ut eas audeam temere committere A literis autem ad rem ipsam imitando transtulit Longohus , cum ait : Quia, his adhue literarum ad te dedi , non E quidem caussae sis, quod seribendi argumento desiluere , seis quia eius erant g neris res , quae sileris recte commisti non possentia Tametsi hoc ipsum alias secit Cicero ad Atticum , dicens rere sunt quaedam domestica , quae sileri non eommittam-Hic item ad Brutum sic alta Non soleo, mi Brute, is a tibi notum' esse arbitror remm a1rmare , altero ER nim pericu sim propter hominum o - res, uduplicesquena ras . Clodii animum perspectum habeo, eognitum , sud catum is ouae sequuntur. Hanc item hartem Longolius

tam belle est imitatus , quam quod bellissime. Sic enim

ait : Non soleo temere quacauam de altero a mare , μου

-- Letistam , alteri sempitemam Iaradem esse allammm . Dii boni quae apis ex diversis floribus mel suum conficit aut suavius , aut etiam liquidius , quam ex multis Ciceronis particulis orationem suam componit, atque condit

Longoti Tota est periodus Put vides I ex Ciceronia

memoris con utinam, sed ita tamen , ut Longosianire sit corpus aptissime consermatum Quod vero a x-tionem , una , atque eadem utriusque est propositio , ita poene par, dictio certe Latinissima Cicero enim id peries in omnibus esse dicebat , Longosius id ipsum ad

speciem transtulit ae senere , conclauo tota imitationia est. Ille se Clodi animum perspectum , maximeque gnitum habere affirmat , hic autem se paulo dilatans amplius pollicetur , si, quod rogat , impetret , ore scilicet , ut inde pater magnam voluptatem, filius etiam; ut sempitemam laudem consequatur. Hoc item Cicer nis membrum est ad Memmium me dubitat, iam ego. a te nutu Me consequi possim, is etiamsi aedificaturus osseti inane vero, si audieris, re ae carionem deposuisse, neque me men me a te impetrasse, non rein me isti ratem,sed me im, senetligentiorem putabit Longolius autem, cum hoc ipsun, ni ulu veniret, sua oratione a suum effecit Neque vero,

105쪽

guantum mea ausa eiis , Quanο--s ipse dubisat, is fijam revectatione δει, stretur, non te mihi, sed me sibi fifuisse iudicaturus fit Par atque eadem argumentandi r

tio est , sed omnino Ciceronis pertractatio splendidiotest , atque vehementior non ea tamen est Longotii ita frigida, itaque manca, quae, si sola legatur, non cummiate satisfaciat, si vero etiam cum Cicerone , quae pro sus contemnatur. Sed partes conseramus utriusque sie igitur Cicero nec dubitat, quin ego a te nutu hoc confisia possim, ita etiam Maedificaturus esses, opiose, ac ue -- re dixit: paulo pressius , ortas etiam remissius , hoe modo dixit Longolius . Neque vera quantum mea causa velis , Milianoυanus ipse dubitat ut quatuor iis verbis, quantum mea caussa eiis, ut melius potuit Longolius id Ciceronis, quin ego a te num hoc consequi possem, ita e iam si aedificaturus esse , suum effecerit magis expressa sunt in Cicerone, ut dicebam, in nutu, in eo etiamfl ad

scarum esses, quibus nihil majus, nihil gravius dici posset, neque tamen , quantum mea caussa velis , non Mgnum est, non grave Sequitur utriusque conclusio ceronis ea est, Nunc ero audierit te aedifieationem σωDisse, neque tamen me a te impetrasse, non te in me illa diralem , sed me in se negligentiorem putabit. Longotii autem haec est in s iam expectatione sua frusretur, non re mihi,

sed me Hi risus iudieaturus si omnino Cicero sui est

fimillimus, amplus, copiosus, splendidus Longolius amrem paulo pressior, sed qui tamen constet imitando. Vbdes enim hunc, quod Cicero dixit amplissime Nunc era audierit, te aediscationem deposuisse, neque tamen me a te

petrasse M. satis presse his verbis comprehendisse ipfi iam expectatione sua frustretur; quin etiam Ptametsi nimis fortasse videbitur minutum ubi Cicero coepit a tri bus particulis, nunc, fi vero, sic hic a totidem, ut, ,

iam eum imitatus esse videtur . Postremo concludit Ci- em sic totam accusationem in se derivans , non te in me illiberalem, sed me in se negligentiorem putabit irationis venustatem , quae sit in pronominibus , re , me, se , suo quoque nomini adjuncto , nemo non sentit . Id quod non omisit Longolius ; qui eandem orationis dinustatem in iisdem pronominibus sic persequitur , non te

mihi, sed me sibi fuso iudieaturus sit. Variavit dicendi modum dicens mihi, sibi potius, quam in me, in f, sed

106쪽

sed id neque secit inepte, neque sine aurium aliqua sua vitate . Uni autem Cicero illiberalitatemmemmi excusat, suae vero diligentiae metuit, Longolius unico id e bo, d isse, complexus est. Ecquid autem existimas, cum id membrum, a quoties scriberet Longolius, illam eam semper adhibuisse diligentiam, ad eum modum orationem suam, quem tu signincas, eloquendam Nam si ita est, malim equidem vel infantissimus esse, quam eo modo vel Ciceronem ipsum scribendo superare . Nam res est non incido infiniti negotii , sed summae etiam desperationis. Non equidem id dico, Alphonis Princeps , ea tum Longotium ad literam observasse, cum scriberet, quae nos ad Ciceronis rationem scripta esse facile comprobamus , quod quidem esset vel etiam, quam ipse reris, multo priu&, ac odiosius , sed id asseveranter assirmo , eam scriptionem ex eo usu, quem sibi contraxerat ex amidua Ciceronis lecti ne illi ad eum modum in os, atque in calamum venissis sicillime quemadmodum tibi, omnibus, cum seriabimus , evenire videmus quibus ad quasque vocis nostrae literas singulas ex universo iterarum ordine perquirendas nullus est labor, nullum est studium quippe quae: sua sponte ex usu , quem in eis , legendo, ac cribendo consecimus quasi in postremo calamo constitutae sint, bis praesto adsunt i atque cadunt cum atramento citissime . Neque item et , qui in fidibus usum habeat fidelem , semper is nervus , qui ad numerum respondeat, digito prius erit tentandus, atque explorandus, cum c

nat, sed is ex veteri consuetudine illi quasi in digitos

incurrere videtur quin etiam, aut oculis alio conversis, ut etiam clausis, id continuare non dubitabit. At quid mirum , si ex universo Cicerone Longolius pauca quae . dam membra sibi delegit , quae in suam orationem cum mutando, tum imitando commodissime transferret' Ita

nim illi accidit in isto suo artificio , quemadmodum pictori , qui artem suam in exprimendis hominibus exercet; qui in iis id egregie praestiterit, qui separatim aliquid adiumenti ad os suum facilius exprimendum habebunt; ut qui naevo aliquo, qui naso, qui ore, qui oculo

aut vitiato , aut etiam venusto notati sint in caeteris autem, qui aequabili natura sint facti, non ita. At totus legatur Longolius casu ejus volumen aperiatur nisi i

tus est suis millimus in hac stribendi rati'ne hoc est, Tom. II H qui

107쪽

qui a Ciceronis imitatione nusquam discedit; qui rene verbum nullum protulit , nullum membrum adstruxit, quod aut a Cicerone non sumpserit, aut ad eius struct ram non bellissime constru erit, nihil cauta dico, quin omnium ineptissimus sim . se vero sumatur ex eodem Longotio, quam casus obtuleri, ex aus voluminibus pistola deligatur autem ex univmso Erasmo quando is Ciceronianum suum in Longulti calumniam confabricavit Jquae optime scripta sit, quae germane germana 'n sit, conseratur Latini adhibeantur disteptatores pereari ego male , ni Romae Longolius & natus esse , Walfus ciueautem nunquam Lat -- Auctorem egisse judicabitur.

Neque id eo nomine dico, quod ille insulse irridere solet, Zod P. C.' S. P. Q. R. ut Romane loqui videatur,.ongolius crebro usurpet; sed quod iis vocinus, eorumque structura Latque compositione in sta oratione, quae Romanam 'tionem vere redoleant, utitur aptissime Sed jam vel eontrahamus, ac tandem ad locutionem no-sram redeamus Quoniam igitur tanta locutionis vis est, auctoritas, ut, quod alienum est, nostrum id maxime essiciat huic uni in primis operam dandam esse praecipio; atque sic in ea versandum, ut nihil illa promptius, nihil magis praesto nobis es possit. Ac quoniam in ea locuti ne hoc tanti studii ponendum est, quae non solum sua cer in ratione constet, sed quae una excellat, quaeque in inratione principatum obtineat, quae si propria, nitida, pura sit; si translata , orationem maxime illustret , impleatra quaeque ample, quae cumulate sui nobis copiam faciat, cui denique nihil desit ad omnia orationis ornamenta hanc aut ab uno Cicerone, aut a nemine alio ει tendam esse, jam saepius dico , atque praecipio in quo procul dubio huius omnes virtutes cumulatissime extant, atque adeo praestant. Nam Min hoc gravi omnia orationis ornamenta assidue legendo facillime imbiberis. Si vero se demissius agat, ut timide, ut verecunde, ut parce ista ipsa attingat, pari addisces ratione. In mediocri autem cum versabitur, a quasi ille facit, qui non in Oceano mnibus ventis latissime vela pandat , neque lintrem in placidissimo flumine contis impellat, sed qui non longe a litore modo remis, modo velis navigationem suam exerceat, neque elate nimis, neque demissius quam satis sit, in orationis mediocritate sese continere videbis . Cum ve

108쪽

rteritate opus est, huius oratio fluit, nulla mora, i inctis, interirallis, nullis vinculis impedita convolvitur. ra vero si in ea sensim consistendum est, tumis in . me is, moris, Wintervallis, & suis interspiratio,.s omnibus conquiescit si vero caussa lenitatem, ad aequabilitatem orationis postulet, tumis puro quintam, & candido dicendi genere omnem prae se seri mnis suavitatem si contra in dicendo retinenda erie 'itas, gravitate caeteros omnes sicile superat. In hoc uno se se meus imitator ut contineat, volo in hoc otus, in hoc habitet, hunc verset, legat, relegat; hujus denique ad verbum memoriae mandet quam plurima possit, notet, atque observet fideliuime.

aiam vero haec pueri s si fieri possit J cum lacte ipso

benda est , ut illis expeditior , ac promptior adsit, iue una cum iis & nata is alta videri possit, hoc ue in loco hanc mihi quoque curam duxi minime Gntemnendam, ut his etiam benigne providerem. His

continuo eum magistrum adhibendum esse volo, hujusce iacultatis virtutes omnes optime calleat, at

in iis utendis sit exercitatus maxime. Sed ne mihi niati sumere videar, qui magistros instituere velim, ego de me agam plo , id, inquam , quod ego facere, atque adeo tecum feci, & mox cum Fratre tuo sagurus sum , in medium proferam utrum id re- bonorum erit judicium . Ego igitur cum paucos mirimpridem delegerim Auctores, ad quorum locutionem, ipse dictionem conformarem, duos ex iis praecipua meis pueris in manibus habere soleo , Terentium,iceronem. Nam ut puer meus prima rudimenta porcoeperit, tum nobis Terentius sumitur. Ex hoc prilli aliquot dies binos , aut ternos versus, qua mihi iri ad ejus ingenium accommodatius esse arbitror, care incipio qua in re multum ejus studium ab luibus pueri maxime capiuntur, iuvant oblectamen

tua plerique quoque ratione ducti ad Ovidii fabulas magis insormare student, neque vident inepti sinta, quae sine stomacho percurrere non possum , istisonem 4 hanc esse canendi , non loquendi rationes a nullus sit verborum delectus, nulla ad solutamonem accommodata locutio . Naturam equidem

am ducem sequi malo. Itaque meum ipse uscipulum Η a Prius

109쪽

prius loqui, atque ingredi, quam canere , atque saltare instituo nec longius eo mihi res, quo dicebam, producitur instituto . ox enim Terentio aliquid etiam ex Cicerone adjungitur ex eis , quae mihi in eo facillima,

quaeque ad pueri captum videbuntur accommodatiora ut sunt ad Terentiam uxorem quaedam familiariter, item ad Tyronem ea ratione , atque facilitate conscriptae episto-ia o In quorum utroque locutionem in primis observamus diligentius, non admodum inter se dissimilem , nisi uod Terentii magis popularis flat pauca quaedam vetua omittam Lac quotidiani est sermonis, quaeque in eo

genere cum ad provocandum, tum etiam lacessito ad respondendum magis arguta, ac paratior videtur. Ad hanc aeque iam tum meum Discipulum instituo , hanc unam eum doceo, in hanc unam totus incumbo neque id foelum in ea, quam praesens attulerit pars , sed, si quae alio etiam modo alibi aut ab istis ipsis , aut a quopiam alio ex nostro grege prolata sit, eam dedita opera cum praesenti conserimus parte quam ipsam locutionis ubtiplicem copiam ut in suos codicillos describat , sedulo

commonstro ad cuius etiam rationem ut mihi ex tempore respondeat, paulatim instituo . Ut vero paulo liberius cum eo agere mihi licere, a quasi a remis ad vela navigationem nostram transferre posse sentiori paulum Terentium sepono non quod hunc unquam quicquam contemnam nam semper in eo est , quod in usum meum eommode sumere possim J sed ut ad securius, atque splendidius loquendi genus meum Discipulum traducam me totum uni Ciceroni do , atque iudico , in hunc unum studiosius incumbora in hoc haereora huic uni ςne Omnem operam do. Id autem hoc modo Sumo mihi partem aliquam ex eo, quae magis libeat eam illi in nostrum sermonem dicto , quam mihi Latinam ut faciat, jubeo . Paret , reser , corrigitur . Quo sedulo perfecto, Ciceronis locum affero integrum , conserori Discipulum,

quae eius sunt , doceo ; quae communia cum Cicerone, hortor, hem, sic reliqua. Ubi is sit paulo pressio , contra Cicero ornatior, uberior, admoneo ut monitus alias meminerit, suadeo qui sonus ex suorum verboriana aspero 'concursu nascatur; qui ex Ciceronis structura nobis concinnius moduletur, ut sentiat, curo diligenter. Contra Vero , quando item indiligens diligenti minime cingiata

110쪽

st, ae vocalium hiatus molle quod habeat, atque asperum, quod , etiamsi aurium iudicio respuatur , nono me in enti is parum consuli hominis esse , commonstro. Postremo cum longo nimis verborum anfractu orationem suam determinet, ut eam intra moderati spiritus

conclusos terminos contineatra tum si contra eam , anguinstet imis , quoad laxanda sit, sedulo commonefacto . Non soleo ego sene hoc uoque dissimulem J meum Diascipulum cogere , ut fit plerumque in scholis , quicquid

ei dicendum usu venia , Latine ut id proserre conetur. Utrum enim plus commodi, an damni ad Latinam elegantiam, quam nos quaerimus, hoc afferat studium , non

plane satis habeo compertum Equidem si meo Discipulocum iis versandum sit, qui tantum eo modo egregie, atque splendide loquantur , in eam consuetudinem eum inducerem omnino. Id enim fieret, quod nos in nostra

lingua, Romani in hac ipsa sua Latina faciebant, uenulla difficultate, multa etiam cum dignitate , quicquid

postea vellet, commode loqueretur sed , cum hic a libris discessit, aut etiam a magistro suo , alio locutionis suae rationem reserre cogitur domi , in viis, cum famuliaribus, ruri, in Urbe, alio etiam modo loquendum est Huc accedit , quod infanti puero, dum ea , quae vult, ex tempore, atque subito proferre laborat, multis partibus ea plura excidant , quae barbare, quae inepte , quae

incondite , atque incomposite , quae ςnique nullius dialitatis sint, quam qua vix aeterabilia rami, necesse est. fit , ut dum locutiessis studeant celeritati , orationis

ornatum mnem , atque diMitatem corrumpant . Quoniam autem quod in quotidian sermone positum est, nihil admodum Latinae orationi prodesse videtur ad eam dignitatem , quae ejus linguae mere germana est , ac omnino ea nobis aliqua exercitatione, atque artificio comparanda , atque confirmanda est: equidem id diligentiae

ab uno stylo, qui dicendi magister is opifex est optimus , petendum esse censeo . Ad hunc igitur eo modo, quo est dictum a nobis paulo superius , exercendus est per . Cum vero is in eo tantum profecerit , ac iam quod aiunt sine cortice natare didicerit, tum denique in eo se contineat, in eo dies, noctes studiose versi iur scribat, rescribat, deleat , reponat libros, volumina conficiat materia nulli deesse potest, quam sumat ad