장음표시 사용
41쪽
ae providendum est, ut habeant, quo qcte imitan 'se recipiant manc autem palmam sunt, qui ais constanter deserant; sed is quodam suo numero ni-
electari videtur, qui nae mihi quoque probatur si
onte veniat; sed vereor, ne vi saepius coactus tra- in compositionem certe conquiritur diligentius 'trea etiam laboriosius conneetitur , atque non facio
omparatur. Longe veto major eorum est numerus,
etiam ignarior, qui in hoc generemartialem se-ur de quibus nihil aliud dicam, quam id eis facee rivali per me quidem maxime licere . quidem
soleo , quicumque ii fuere , qui cum Virgilio inium Deum tam erudite , tamque eleganter lus
aeteris ejus generis Scriptoribus facile anteferre id-ure optimo facere videor quippe qui Winventio- inime vulgari is dictione , quae germane Latiat, aeque reliquis antecellant. Quod libus Navage- Se vidit primus is omnium imitatus est optime mihi adhuc restant , quibus senilitudinis imagi- in poetis attribuam , Bucolicum carinen , ramillud Heroicum, a quasi bellicum, , ouod intera utrumque interiectum est , mediocre . Quam tri imitandi rationem Maro nobis unus cuin abumssime , tum luculentissime suppedita . . Hic ete- in unoquoque e versatus est , ut in singulis inus egregie praestiterit . Nam cum videret quantam tria Graecia ex tribus praeclaris Scriptoriis , Theo- , Hesiodo, atque Homero gloriam consequeretur δNe contentus, si eorum quemvis in suo genere tam
aequasset, omnia unus in se experiri est ausus quidem ingens onus ita validis humeris sustinuit a Graeci suum singuli, ac per se quisque, hic mria illa scribendi genera sortiter , ac summa cumum laude in Latium provexerit . Siquidem in Mi carmine , humili atque demisso calamo omnium ae est usus ouas mansuetiores usas uoci o, at Vordine res rustica temperatius excepi ; a qua disce- divina illa divini hominis tuba altius carmen inisit, cum Heroicas virtutes, atque arma invicta iisdem ttuis versibus gravissime est persecutus. Sed de Poe- actenus jamque ad institutum noctrum redeamus.
unt igitur Scriptores, qui suo quisque genere maxis
42쪽
me probentur, ouosque ipsi ex bonorum omnium senten. tiaraequendos esse statuimus qua vero id ratione fieri debeat, deinceps altero, tertio lituo planissum inuemadmodum a trord demonstabitur.
43쪽
Roperanti mihi, Alphonse Princeps, ea, quae scribere institueram de imitatione, hoc secundo
libro absolutius explicare, in mentem venit Vereri, ne mea haec omnis opera frustra sumeretur , neve cultius dicendi genus ant uam ad suum summum perveniret, aut meo, aut quo-
is etiam majore studio contineri posset , quin praecem suum interitum collaberetur. Nam cum duae viae sint mnino , quibus haec facultas conservari is augeri ossit; docendi una scribendi altera in neutra a nostrisitis profici, ab adversariis autem omnia praestari planis me videbam. Nam qui ex nostris optime docere sciunt, ut ejus studii laborem summum, aut indignitatem noniinimam diutius erre non possunt. Si quis vero, cujus minus lauta sit, ac personae ratio eam indignitatemihi vereatur, huic facultati opem aliquam serre studet; ontinuo tot illi adversa objiciuntur, ut ab incaepto
istere cogatur . Nam praeter mercedis exilitatem , quaetiam in frequentissimis Civitatibus multo , quam parst, semper minor extitit, ea quoque quam angustissima ut suo tempore non distblvitur , aut etiam interdum mprobissime abnegata intercipitur cum ex iis quoque, tui docent, multi saepe stultorum Civium improbitate, aque ignorantia, qui Auctorum eorum interpretationemi eis postulant , qui pejus de sermone Latino mereriton possent, potius , quam id sceleris in hanc admi ant, ludos deierunt, sese in otium conserunt, a publicollo munere abstinent. Sed quod nobilissimi artem hancra profiteantur mediocres autem hanc ipsam multis C
44쪽
ratronibus deserere cogantur gravissimum id est quidem, verum multo id gravius, multoque lethalius uulnus est, quod ab iis, qui perpetuo, ac, quae pessima sunt, δωcere nihil verentur , huic facultati crudeliter infligitur. Nam cum Civitates humaniorum studiorum magistris
prorsus carere non possint, eos ex eorum numero suis
Iudis praeficiunt, qui plerumque in iis pessime versantur; quorum qui cum Auctores , quos in scholis foedissime
interpretantur , tum etiam quam viam in docendo indiptissimi sequantur, pudet referre. Ex quo tanta eloquentiae calamitas injicitur, tantus morbus, tantum, tamque praesens venenum in totum eius corpus inunditur , ut Iexcenti Cicerones eam ad incolumitatem restituere non
possent. Quae quidem publica pestis usque eo iampridem emanat, ut privatas etiam aedes sua contagione Oe in inquinet , atque pestilenter inficiat. Quis enim hodie a pud primarios Cives eorum liberos docet , nisi qui aut Leguleius, aut edicus futurus sies Quibus quid tandem cum bonis literis, atque cum eloquentia esse possit, ipsi, quorum res agitur , viderint primari Cives . Equidem, qui operam dat , ut Cytharoeaus fiat, quomodo Rhetor, cam alios docere possit , non satis video. Quid vero quod , si quiri ut hic quoque nostrum incommodum γtingam J adolescentes hisce humanioribus studiis maxime delectentur , ac brevi in iis plurimum sint progressuri, inpiasque nostras maxime cum docendo, tum etiam scribema sint adaucturi , continuo eorum parentes rei augendae, quam orationis expoliendae multo avidiores , eos ad alias
facultates paleis fit ipsi dicunt Lad grana compebiunt colligenda In quo ipso quantum de viribus nostris
detrahi, tantum adversariorum vires adaugeri sentimus. Atque haec , quae ad eos , qui docent , spectant. Nunc vero de iis , qui scribunt, pergam absolvere. Qui igitur scribendo se magis exercent, continuo neque ii sua ou que dissicultate , quam ob rem id ossici minime praestare Possint, carere videntur. Nam cum ad illud otium multa sint necessaria; neque illi tame ex suis scriptis aut ublam , aut satis exiguam utilitatem percipiant , aut a scribendo prorsus cessant, aut parum omnino scribunt , idque saepius secum interire sinunt. Sed cum his paulo libemus etiam agatur. Res eis undique abunde sit , scribant , inquam , asti, commode etiam scribantri innumerabilia
45쪽
conficiant volumina , gloriam suam adament quantum tamen scriptio valeat ad hanc, quam quaerimus, summae eloquentiae opem ferendam, ampridem cognitum est cum Ciceroniscipuus divina illa tot scripta multa saecula acu rint contemptissimari idque in ea Civitate , In quain nata, & alta is diu sevciter dominata esset eloquentia.
Tametsi multis ii plures sunt partibus , qui eo modo scribunt, quo insentes , quo baruari , quo ineptissimi. Nam it Philosophos , ac edicos omittam J quorum alteri aut suomarte , atque ingenio de Philosophia scribunt
aut veterum Graecorum scripta Latina se facere arbitra tu , cum in suam linguam ea convertunt qui quam
id spurceo atque contaminate faciant, nihil attinet d, cere. Res enim ipsa se indicat. Alteri vero in suis phasemacis scribendis , aut etiam in disceptando , utra sali, brior medicina adhibeatur gravissme aegrotanti, aliquando pestilentior oratione utuntur , quam morbus ipse est cuius curationi ipsi sunt adhibiti. Ac ne quid eos etiam attingam , qui Historiam scribunt, qui, uno , aut ait
m excepto , ita in ea infantes sunt, ut vel puer trimus insentior esse non posset ut hos , inquam , omittam ,
ac tantum Iurisconsultos commemorem, non e continuo horum de Iure consiliis , non legum ipsarum explicationibus omnes Bibliothecae sunt plenae, atque oppidi,tis morum certe multo plura sunt , quam carier omnia inerarum iacultatum voluminari quae tam pessime scripta sunt, quam eorum leses sunt sanctissime perlatae. Non enim i solum impurissime scribunt , sed legum μiam splendidissimis voluminibus suapte barbarie tantum ossiciunt, ut non solum non intelligantur, sed me iam lem sint desitae. In uno eo nobis optime consultum est, quod , qui testamenta , qui pacta , qui conventa , qui
eaetera eam generis stipulantur, quorum turba maxima atque in omcio suo maxime frequens est , sua scripta, suas barbaries , suos contractus non edunt , non publicant , non fit caeteri faciunt in omnium hominum manus emittunt. His enim unis, si publice describantur, non solum de eloquentiae omni dignitate, sed de omniabus etiam literis Latinis iampridem actum esset. Qui etiam in Diis placet J dedita opera omnem operam dant, ne Latinam vocem ullam in tuis scriptis proserant comtra omnia barbara , inquinata , immunda summa de in
46쪽
Mstria in ea congerant. Quantum autem ab Italica linis a sit de nostris tantum agam J damni ac calamitatis ampridem huic invectum sit, atque adeo in dies invehatur magis , difficile est dictu S1quidem in nobilissimis
Civitatibus iam publicae Academiae celebrantur , quae ad Italici sermonis rationem omnes disciplinas traducere conantur ex omni ordine multi reperiuntur , qui quae
Latina sunt , in suam linguam convertere non cessant; eoque iam ventum est, ut multa Ciceronis volumina conficerint , ex quo uno tanto , tamque nefario scelere non solum eloquentiae , sed Latinae rei literariae universae crindele exitium afferri videtur . Non enim iampridem multi desunt, fit illis istis etiam condonem , quod sua bsta convertendi ratione optimos Auctores misere dilacerent, ac immaniter discerpanes qui cum ignorantiam suam sic excusant , tum etiam lai rem hunc iugiunt. Quid nobis iam tantum studii is laboris ponendum est in Latina lingua perdiscenda , cum jam in nostra habe mus multa , ac brevi simus caetera habitur , quae Latina sunt omnia Neque vero id huic satis commode a eidit, quod , si qui omnino ex nostri , aut fideliter do cent, aut perpetuo scribunt , ii brevi, ac subito fit e iam iniquo celo haec uti videatur J de medio auseruntur, atque hanc cum sua vita , quasi in medio deserunt cursu Occidit Christophorus Longolius , Petrus Alcyonius , Andreas Navagerius , Iulius Camillus ; qui loliquatuor Viri, si vitam suam , quantum potuissent, lon ius produxissent , I neque enim admodum natu gramiores decessere multo altius eam extulissent, quam quo nunc sita est locora cum etiam contra , qui inepte , qui inquinate , qui barbare scribunt is loquuntur , distoris annos vivendo superent , atque ita superent , ut viribus omnibus ad ultimam senectutem commodissime utantur an abutantur magis Postiem vero id accedit, quod multo id amplius est, quod ei restat ad suum summum ascendendum, quam quod adhuc consecit ascensus; in quo uno superando longe etiam sortioribus , quibus eo valide tollatur, opus est humeris , a quibus quam pessime imparata sit, jam omnes videmus. Quae cum ita sint , ut prope omnia maxima adversa nulla nisi par-ya , debilia , caduca nostrae parti accidant, quotidieque insurgant, qui adversus eam conjurent , immania momstra,
47쪽
contra vero a suis aut vivis deseratur , aut brevituris destituatur, ac huic ad eam persectionem, quam erat, multum abesse videatur, nihil mirum cuiquam debebit, si ego id magis veritus sum, ne haec ru
ad imum revoluta celerius relaberetur , quam , ut lum summum perveniret , sperarem omnino. Quem a tantum meum, tamque justum metum magis mi
huic recte prospiciendum , quam ad prorsus de earandum, susceptum esse volo. Quare Vos rogo, quii id facere scitis potestis , embi , Sadole-χli, Iovii , affrii, anulii Ramberti Nava- alteri , Catinii,marii, olivi , Flaminii , calige- mphalii, Perionii, scribite, perscribite huic adestes calamis hanc vestris scriptionibus sustinete , tol- ornate. Vos vero , Amaseii, Bonamicti, Victori , mi , Strumii , Bocchi , Corradii, Grifolii , , , Moragii , Iovitii, Gyraldii docet pariter ,
aera viam aliis commonstrateri eos etiam non adim itineris spatium comitamini , a quasi de vestro te lumen aliis accendite. Conspirent, qui boni sunt, docendo, atque dicendo in huius sanctissimae Re-
Remp. conservandam , omnem operam, curam, di ilam in hac una augenda , atque latiu propagan nant , atque defigant . quidem, quantum in me
quod ex APPARATU meo videre videor aliquida esse , curabo , ne id a me ulla ex parte deud
vam docendi in scribendi , quamdiu mihi lice-
ossicio perfungar. Nunc autem , quod exorsus sum, litatione scribere pergam, ut prorsus absolvam. Cum tria sint, quae universam eloquentiam constituant; tio , dispositio , locutiora totidem etiam in rebus i-ionem versari necesse est. Primum enim ad optimius rationem inveniendum est deinde quicquid in is , recte , atque ordine constituendum postremo , quaris, accurate laborandum . Nam sive invenias, sive id inventum constituas , sive postremo elo- certam in omnibus viam ut habeas , ad cuius lem ea omnia permas , in primis erit tibi diligen- rovidendum. Quo quemadmodum in omnibus f vn sit, hoc secundo is toto tertio libro abunde:abitur. Sed quoniam res omnes aut eaedem sunt o ori aut similes , aut contrariae , continuo quae eae-
48쪽
dem sunt prorsus, neque inter se quicquam discrepant nihil ab imitatione adjuvari posse videntur. Nam rem prorsus eandem gero , quam alius agat, semper erit idem agere , numquam imitari ut qui libros t quemas modum dicunt imprimit qui quidem in is formis componendis facile habere poterit ad cujus imaginem atque adeo imagines , eas componm; sed cum unam friuod Munc torculari in solium semel expresserit , ac perget infinitas exprimere , in nullam earum ulla erit mitatiora eaedem semper erunt, a prima nihil ultimata, screpabit. Si quis item ita ridicule insaniat, ut apta, dis mortem defleat iisdem versibus , quibus aro , nec literam ullam commutet, dicat, se Maronem imitatum esse , quis hunc continuo in centum non conjiciat Anticyrastis mutet, addat , detrahat, iam tum sui aliquid habere poterit ; verum si quid simile , aut contrarium transserat , tum prorsus imitatoris nomen assequetur Nam cum omnis res aut simplex , aut multiplex sit, in multiplici tantum imitatio dari videtur ut in invememido , constituendo, loquendo quoniam non uno mota invenimus , constituimus , eloquinin in simplici autem non ita. Nam quae simplex ut res , potest illa quidem aliunde ad se conficiendam imitationem sumere, a se a te ipsa , si iterum agatur , nullam. Una tantum Lat,na sit lingua , eaque fit rectius illi omine Poptima: qui ea lingua loquatur, quia sola sit, in ea nullam habebit imitationem; sed tantum Latine loqui dicetur. At si s ut est Lmultorum generum sit gravis , sit tenuis si , quae horum inter utrumque posita est, mediocris, volubiliter fluat interpunctis , atque interspirationibus distinguatur , pura sit, atque lenis contra etiam , dura severa, Q quae alia in genera : cui horum se quis aQdixerit, recte imitator dicetur quoniam illud probari , caetera contempserit. Sed quoniam crebro nobis accis det , ut, quae dicta sint prius, eadem saepius dicenda occurranici qua id ratione recte fieri possit locus postulat, ut pluribus explicemus tametsi, cum de locutione agetur, multa etiam restant dicenda. Qui igitur in eo argumenta versabitur in scribendo, quod ante eum quispiam alius occuparit , ac suum sibi uin vendicarit, aut id aliena , aut
ea ipsa , qua is id persequitur, lingua, erit ei faciendum: si in aliena id faciat, uiquo modo faciliorem , ac magis
49쪽
tutam scriptionem suam habebit omnino. Nam si quid ex
in in suum ipse usum, ac commodum paulo liberius transtulerit , non continuo omnium accusatio , neque reprehensio ei subeunda erit : quando legenti altera fortasse lingua minime nota esse poterit. Deinde vero, quod jampridem bonorum more, atque consuetudine id videtur sine ulla offensiohis culpa fieri posse e quemadmodum cum Graecis Plautum is Terentium fecisse constat , qui in suas Latinas fabulas ex Graecis fabulis locos integros transiserre non dubitarunt quin eorum etiam alter ex duabus Graecas unam suam Latinam aliquando sibi effecit inte- ram clamet ille usque licet furem , non Poetam ab tam dedisse ' hocque magis esse contaminare, quam scribere fabulas , insimulet longe semper equidem Laelii QScipionis judicium , quam veteris Poetae obtrectati nem, secerim pluris. At Maro nimis requens in Homero est , nimisque apertus , qui partes ad verbum paene innumerabiles in suam AEneidem transserre non dubitavit; ut in fineae tempestate , quam totam ab eo surripuisse eriminantur. Neque item Cicero non ex omni Graecia huicquid ei libuit, minus in sua seripta compilavit. R et Iane uterqueis prudenter. Sed multo etiam plura
sumpseritiam Pneque enim illum umquam surripuisse
satebimur J tam id apte , tam cum re sua , tam cum natura icit, ut potius ex eodem sonte, unde etiam H
merus , quam ab ullo Graeco exhausisse, dicendus sit. Ac quod ad tempestatem attinet , mihi noster in ea optimo Wfingenda , describenda, non solum nihil ab Homero sumpsisse , sed eum etiam longe superasse videtur. Quid enim , quaeso , horridi habet lysse , cum nauis gus ad litus natans ejicitur Nam caetera sunt , ut intempestate , placidissima. At noster in ipsius etiam tempestatis apparatu legenti terrorem incutit in re autem
ipsa PDii boni J quid horridiui quid miserabilius ab eo
Talia iactanti stridens Aquilone procella
usque eo , cum Neptunus mare totum clari sensit, aut
seribi , aut fingi potest Nisi isti naturam ipsam , quasi Alexandrum imitantem , sibi effingant, qui uti se a s lo Apelle , sic haec ab Homero tantum, quicquid mirum ediderit , depingi patiatur. Hoc item modo de Ciceronet dicendum, qui, quod a Graecis sumpsit, non tam id
50쪽
M Latinam orationem locuplat*ndam , quam etiam ad
id ipsum, quam Graeci ipsi, splendidius mandum, sumpsisse constat. Quorum ego Gudicii, dore inae facile principum Virorum sententia tantum abest , ut de hac
mea quicquam decedam , ut in ea magis confirine , a
que constituar validius. Neque hoc solum , quod ex aliente linguae particulis quibusdam etiam cum dignitate sumi potest, bonorum testimonio fieri comprobamus, sed
totum etiam rei , quantum est , argumentum , vel unius , vel multorum id sit Auctorum , in nostram uera tionem transferri posse , bonorum item exemplo, constanter asseveramus Plato Dialogum de amicitia scr tum reliquit; Latina iratione eam quoque partem integram
Ciceroni placuit illustrare , in quo studio quid vitii comtraxerit, ne Graeci ipsi umquam dixerint Aristoteles, Panaetius de ossiciis cumulatissinae scripserunt. Tantum abest , ut horum auctoritate Cicero quicquam ab iis Lpfis scribendis ossiciis deterritus sit , ut nihil illis scripserit splendidius, nihil essecerit absolutius. Quae tamen icti-bendi facultas universa duas in primis cautiones habere videtur , ne prorsus in ea quisquam furti nobiscum agere possit. Una, quicquid ad aliorum aemulationem tractandum sumpserimus , id inventione locupletius effici
musci altera , si nostro id instituto , atque ordine prosi quemur meliore Theocritus Pharmaceutriam , hoc est excautation- amatoriam , scripsit. Idem Maroni aliquando efficere usus venit , in quo argumento noster longe melius versatus est. Nam , quod ad inventionem attinet, saepius inania, ac puerilia Theocritus garrit m in autem non , nisi quod se maxime deceat , agit Pari autem ratione fit in ordine , in quo noster magis appositus esse non esset cum Graecus inconstanter agere videatur. Quin illa quoque, si quae ex eo Maro mutuatus est , ita commode , itaque in iis suis adjunxit, ut ea potius in suum locum restituta , atque repetita , quam quoquam ablata , atque accepta esse videri possint. Si vero in eadem lingua sit idem argumentum, materia pluribus explicanda . id quidem non parum erit adjument , si alius versibus , alius ea oratione , qua vulgo loquimur , solutiore , illud dicendo exorne P modo dictionis genus ea facultas recipiat, atque in se admittat: