Vicennalia sacra peruviana sive De viris peruvianis religione illustribus : hisce viginti annis gloriosa morte functis.

111쪽

puerilibus ludis numquam cogitaret , ostenderetque Voluptatem omnem suam in capiendis libris illiue me positam. Hac legendi exercitatione accendebatur quotidie magis di scendi studio, arreptaeque c0gnitiones, ut usu venire solet , et novarum cognitionum desiderium excitabant, et eundem in Vivendi ratione suscepta confirmabant vehementius . Interea latiae linguae praeceptis apprime imbutus, et

aetate Jam adolescente visus est aptus philosi phicis studiis suscipiendis : ipse vero alterius philosophiae studio ardentius inflimmatus, hanc arripuit; illam flere jussit alio tempore audiendam, et in Tarraconense Tyrocinium advolavit. Suscepit novam vivendi rationem s. die Oct 0b. 17 I. ad quam rite consequendam plurimis pr0 lG-debat animi dotibus, morum scilicet gravitate, silentii, laboris, bctionis studio , virtutum omnium mirifico amore, ab quo ferebatur ad regularum etiam minimarum religiosam custodiam, cum ex hac sciret Vitae per fictionem pendere absolutissimam : si quid hanc in rem peccasset, adnotabat secretissimo libello , hunc volvebat crebro , et errata animad-Vertens, nullum impunitum relinquebat, ut paenae molestia cautiorem in posterum redderet , diligentis remque. Hac agendi sedulitate praeibat tyronibus reliquis, et praesidsbus suis maxime commendabaturo quibus confecto magna cum laude bien

112쪽

s iussus est humaniores litteras recolere , dare operam deinde Philosophiae, Theologiaeque studi is demum insudare, in quibus omnibus eos est honores consecutus, qui haberi selent maximi ac praecipui.

Consecto tanta nominis celebritate studiorum curriculo , et Sacerdotio ornatus jussus est Iacobus latinas litteras Alonae tradere , quam provinciam aggressus est alacriter, et strenue administrabat; hu-Jusce vero muneris partibus minime poterat contineri ardens laborandi studium in proximorum salute procuranda; dabat igitur operam reliquis Societatis ministeriis, quantum officii sui ratio patiebatur, audiendis confessionibus, exp0nendae catechesi, concionibKs ad populum habendis; quae omnia cum exigua et parvi ei laboris viderentur , et quibus eXequendis erant plures paratissimi, agitare animo caepit posse eius' operam, laborandique studium Americanis populis, et barbaris nationibus accidere fructuosius; sibi autem patere in illis regionibus amplissimum campum , in quo maXimorum laborum ardor apostolicus exultare posset , ac triumphare . Cum serio haec esset diu meditatus , significavit VO-ta sua Societatis Praesidi supremo, significavit a Utem dumtaxat, ut cognita animi eius promptitudine, ipse auctoritate sua rem totam decerneret. Ad

scriptus est Provinciae Peruvianae . Itaque relicto Al0nensibus magno sui desiderio vias se commisit Portum S. Mariae cogitans, quo confluere reliqui

113쪽

Missionis illius Socii debebant, ut inde in Ameriacam navigarent. Navigationis incommoda , quae et plurima esse solent, et diuturna, sustinuit invicta constantia, ingerens saepe minus strenuis , hi lce laboribus, qui certe essent leviores, proludere animum debere ad ma Jores , quibus carere prosccto non poterat ap0stolicae vitae ratio, quam sibi qui Dque sequendam pr0posuerat, hisce incommodis patienter su stinendis assuescere oportere ad rerum Omnium inopiam, quietis, ac victus caritatem ferendam, ad contemnendam vitam etiam ipsam , quo

sine contemptu apostolicam vivendi sermam persequi nemo potest. His sensibus cum ad destinatum terminum perveni stet ; tertio probari juxta Societatis Institutum est jussus quo tempore cum religiosa vitae ratio superioribus suis maxime probaretur ; Collegii illius Praesidi datus est adjutor. At cum tempus tamdiu Cptatum praestolatur, quo apostolicis insudare ministeriis juberetur, iterum tradendis Latinis Litteris in Urbe Callai destinatur , quod Superiorum consilium, quamvis eo frustrari ingenti spe sua in conversione gentium illarum insudandi, cerneret , qua inductus Europae valedixerat, est nihilo segnius tanta alacritate amplexus , ut egregiam nominis sui commendationem in ea urbe excitarit, quae tamen aliquot post annos pro humana infirmitate in eiusdem assiduam exprobationem versa , uberrimam ei

114쪽

exercendae patientiae segetem obtulit. Cali bat scilicet egregie Iacobus, d0cendi munus ab societate esse susceptum , ut hac arrepta occasione Socii multo vehementius in eXcolendis alumnorum animis

insudarent; religionis proinde, ac virtutum omnium studium ceteris scientiis esse praeferendum . Itaque quamvis cives illi intuerentur adolescentulos suos Iacobi magisterio in litteris proficere plurimum , eorumque ingenia ad graviores scientias maxima uberrimi fructus spe praeparari; aegerrime ferebant, eosdem sic paratos ad religiosa claustra, despectis terrenis omnibus , turmatim convolare. Mali, ut stulte existimabant, gravissimi causam totam in piae-eeptorem referentes, hunc veluti filiorum seductorem criminationibus, conviciis , contumeliis etiam insectari aggressi sunt. Quam tempestatem ac procellam etsi aequo animo , ut par erat ipse su si ine

et, gloriosamque ludicaret tamen cedendum tem

Pori statuit, postulavitque ut ad Moxensium Missones destinaretur , relicto docendi munere , quc dgeri rite sine civium illorum offenssione non posset. Gessere morem postulanti Praesides , et Iacobus nulla interposita mora accinxit se itineri l0ngo, ac perdissicili usque ad S. Crucis oppidum, inde proiectus est ad Populum, cui a Sancto Nicolao nomen, ibique constitit tanta animi iucunditate, ut in desideriorum suorum termino constitutus sibi videretur. Suscepit novae linguae discendae lab0rem , ea con

115쪽

tenti0ne, qua paucos intra menses ductus est ad loquendi facilitatem, quam sustinenda ministeria postulabant. Rerum omnium, quibus ad victum natura adsue Verat inopiam non modo , sed omnimodam privationem etiam ferebat alacriter . At in desertasse , uti et ab calidissimo caeso correptus est morbo, quem Incolae Empones dicunt. Genus est quoddam leprae, qua operiri corpus solet, et dolore, ac prurigine e Xtimas praecipue partes inficit . Dum sperat patientia, et levibus medicinis mitigari morbi acerbitatem posse, adeo haec desaeviit, ut nec coeli, aerisque mutatione, nec ulla medicorum arte ad pristinam valetudinem redire potuerit: quo morbo deiectus est ab omni spe ducendae vitae in illis regionibus , ad quas tanto studio ferebatur . Sub)ecit se penitus divinae voluntati, quam e Xequ Isacrificium existimabat quocumque alio praestantius. Consederat tandem in S. Crucis oppido ubi aquarum benignitate plurimum relevatus aegritudine , dum rursus Moxensium suorum desiderio , ac spe etiam accendebatur, iussus est earum missionum in temporalibus procurationem in eadem urbe gerere. Cessit Praesidum voluntati, et munus illud administravit ingenti sociorum illorum , populorumque

commodo.

Hisce vero cur s minime contentus insud bat pro- cur undae proximorum saluti ardenti mine; cives eos crebris adhortationibus , crebra catechesi expositio

116쪽

ne ad omnem virtutem inflammabat: cumque aliquando odium exarderet duos inter primarios urbis cives, quod extangui nulla posse Via videbatur, cum irritos reddidisset c0natus validissimos virorum, qui et elo inflammati tantam populi offensionem de medio tollere susceperant; indixit Iacobus concionem aliquot dies habetestam , cumque auditorum animos iam paratos haberet; orationis argumentum pertractare carpit de Christiana charitate , deque remittendis

acceptis injuriis tanta contentione , tantaque eloquentiae vi, ut auditores in clamores erumperent

quibus utrumque se praestare, et praestituros in pOsterum pollicebantur, mutuo sese ampli cherentur , et ignosci postularent. Aderant hisce omnibus viri illi, quin in tanto animorum motu , doloris, paenitentiae, reconciliataeue gratiae significationem ullam praeberent. Exarsit ad haec Iacobi Zelus, depo-1ataque externa Veste caepit se tam acerbe verberare, ut populus effusus in uberrimas lacrymas eum obtestaretur, ut ab illa tam acri contentione cessaret, et inimici ipsi ad eum accurrerint suplices, et palam simultatis, atque inimicitiae causas Omnes de poluerint, sese mutuo amplexi sint fraternam in p0sterum charitatem polliciti. Cum Chu quis acae bonis, fortunisque Movensum prCcurator adesset, vendique curaret, quae ab illis regionibus mittebantur, ut ei idem necessaria provideret; excitati in eum sunt urbis illius mercato

117쪽

res, regionis praesidem convenerunt, questi sunt omni se lucro, ac mercatura fraudari ab P. Iacobo , quo vendente, cessare ipsi a venditione cogerentur. Dies dictus est ei: stetit coram Praeside, a quo interrogatus quam ille tot criminationibus causam dedisset; breviter cum respondisset, se justo pretio , ac modico lucro contentum , quale demum populorum illorum inopia, ac necessitas postularet, faciles habere promptosque emptores, eosdem reliquis mercatoribus non defuturos, si et ipsi tanti, non pluris vendere vellent ; laudavit Praeses agendi rationem ab aviditate maXime alienam, commendataque Iacobi aequitate, despexit iniquos clamores, quos sola insatiabilis cupiditas e Xcitarat. Rexit deinde Iacobus urbis illius Collegium , praefuit etiam Ycensi, quo tempore partem Provinciae lustravit , quam adire pro aegritudine universam Praefectus ncn poterat. In hisce praesecturis maximam de se opinionem excitavit ; namque regularum exactissimus ipse custos , et religiosis disciplinae observantissimus, ut eadem in omnibus vigeret satagebat studio inde sessio. Laboriosa, molesta , as. pera obibat ipse primus, ne quis esset, qui Jurere- fugere id videretur, in quo qui praeerat antecellebat ceteris. Tardus in praecipiendo , longique studii, quae vero praeceperat, erant omni sublata ex cusatione exequenda. In fleYilis erga omnes aequitatis, justitiae abiolutissimae, ut recte factorum p 3

118쪽

mia sbi qui isque certo polliceretur, erraterum ceris tam paenam formidaret. Dignus proinde est habitus, qui universae pro Vinciae plaesceretur, quam ita administravit, ut conceptam de ejus integritate, religione, fide opini0nem l0nge supera Verit. Deceptus sinistra informatione flacium quemdam paena multa Verat, quae alterius imprudentia publica facta est. Cognito errore, cum illud collegium lustraret, palam professus est erra sse se; laudavit innocentis patientiam in subeunda paena non debita , eundem magno ab se loco haberi obtestatus est, pro- sessus criminatorem ex Societate vel hoc solo falsi crimine se ejecturum nisi vereretur ne impacta

calumnia notior redderetur.

Neque administrandae provinciae curis ita distrahebatur ab procuranda proximorum salute iis in ministeriis, quae lab0riosa, uberrim se vero frugis esse solent : namque solitudinis si se avidissimus , temporisque dispensat 0r acu ratus tantum congionibus , catechesi, excipiendis consessionibus indulgebat tem

p 0ris, ut exemplo suo tardos etiam ad operam e X- citaret, et erubescerent minus diligentes, cum przesidem suum intuerentur tot muneris sui curi S lmplicitum in i cibore adeo assiduum , paratumque . Erat ipse in hac sententia, quam religiosi regiminis ve-ltl t i fundamentum existimabat ; qui praeest , eum

verborum parcum e sse oportere , e Xemplis vero

abundare: hisce incile vim maximam persese, illis

119쪽

prone nullam , si ab exemplis seiungantur , tardis praecipue, ac natura segnibus. quibus obtusi aculei sunt, qui alios solent ad laborem etiam maximum

excitare.

Itaque cum collegium maximum Limanum administraret, praeb t omnibus diligentissima regularum custodia, praeibat etiam in exequendis instituti ministeriis , invisebat primus aegros in No se co-

iis, calceribus detentos adibat, consolabatur. Omni spirituali ope sublevabat: horum intuitu chari iasma: sibi solitudinis recessum relinquebat ; nam domo prodire nisi ex ministerii alicujus praescripto , minus existimabat religiosum. Hinc regius qu)dam in ut be minister dicere solebat , charissimum sibi esse , aliquando fui si e ab I icobo domi su E conventum , cum id dilectissimae sibi filiae 3 actura obtinuerit. Erat huic a confessionibus Iacobus. qui gravi 1-smo morbo correptae assiduam ad mortem usque operam praestitit. Neque Pro regem conveniebat umquam, nisi confessarii munus, quo apud eum fungebatur, postularet; reliqua enim terrena quzecumque negotia ita respuebat, ut nihil eorum in se umquam susciperet. In maximo Nos contio praeter spiritualem Operam aegris praestabat etiam corporalem ad infima usque ministeria. Id cum crebrius quam Vellent intuerentur aegrorum ministri, et vererentur maxime Virum talem , a cujus agendi ratione tam acriter

120쪽

e X probabatur eorum segnities, ac negligentia , ita cum Collegii praeside , cui subprat JacobuS, egerunt, ut is iussus suerit ab Nos comio abstinere . Tarnia diu abstinuit, quamdiu primum domus illius medicum ministrorum negligentia latere potuit . Nam

cum aegros minus recce tractari, nζgligi eorundem strata, non crebro, ac rite mundari eorum vasa et ipse per sese sentiret, et ex aegrorum confessione

causam cognosceret; recta se contulit ad Iacobi superiorem, qui ab eo totius rei certi0r factus, plenissimam Jacobo fecit Nossecomium adeundi , quOties placeret, facultatem , qu0 solo iterum mundities rebus , aegris justa est praestita solicitudo. Cum praefuisset universae pro Vincise , privatamque

Vitam seqUeretur, primus erat in Omnibus religiosae vitae e Xercitationibus, quin gestorum munerum, aut etiam senescentis aetatis obtentu indulgentiam ullam reqUireret, Vel oblatam admitteret: ad quodlibet obedientiae signum demittebat quidquid ab incipiendo opere posset eum retardare . Intentis in unum Deum oculis, vulgi rumores, clamores etiam respuebat: nihilo aestimabat terrena omnia, ab quibus moveri nullo mcdo poterat ut minus acritet in se, suisque perfectionem omnem promoveret. Sciebat , quod aliter accidere pro humana infirmitateron poterat, suam agendi rationem ab aliquibus

improbari ; male se ab aliis libberi : appetitus est quandoque con Viciis, criminationibus etiam prose