Summa apologetica de Ecclesia Catholica ad mentem S. Thomae Aquinatis

121쪽

Art. VII. Utrum epise sint ex Christi instit presbyteris supcriores 105nymus moleste serens diaconum a n0nnulli presbyter praeserri, dignitatem presbyterorum extollit eaque munera, quae plura atque inprimis circa Christi Corpus et Sanguinem presbyteris sunt cum episcopi communia, poti88imum illustrat.

Quod non absurdum est, m0do ne ab80lute pote8tatis aequalitas adstruatur.

Instabis. S. Hieronymus alibi scripsit: antequam diaboli instinctu studia in religione serent et diceretur: ego sum Pauli, ego Apollo, ego autem Cephae' es. I. Cor. I. 12.), communi

Presbyterorum consilio eccle8iae gubernabantur. 08tquam vero unusqui8que, qu08 baptizaVerat, u08 putabat esse, non Christi, in t0to orbe decretum est, ut unus de Presbyteris Electus superponeretur ceteri8, ad quem Omnis eccle8iae cura pertineret et schismatum semina tollerentur. In Titum Ι. 5. Ergo episc0patus human tantum consensu inductus est. Resp. Dist anteceden8 Decreto ecclesiastico c0nstitutus

est episcopatus, id est, aliqui et sus jurisdictionis episc0palis, concedo; ipsa dignita epi800pali8, nego. Et ego conseq. S. Hieronymus instituti0nem divinam potestatis episcopalis in se non negasse videtur, et8 quorundam adversariorum audacian0tusque doctoris animi impetu effecerint, ut nonnulla sortiusquam diligentius dixisse cen8eatur. At a adjuncta, di contextus, o aliae sancti sententiae p0nderentur necesse est. M Adjuncta sunt 1 adversariorum audacia; 2 ardor Hieronymi 3' honor ab ecclesia sancto doctori praestitus; ab ecclesia, inquam, quae Colluth et Aeri strenue obstitit. Quibus adjunctis tam sententiarum intemperantia quaedam verbalis nam sinceritas doctrinali explicantur. M Conteaetus. 1 Sanctus doctor sententiae suae intemperantiam corrigens, mox ubdit: ita episcopi noverint se magis consuetudine, quam disp08iti0nis Dominicae veritate, pre8byteri esse majores. In it. l. e. Dispositionem igitur Dominicam, cum magis dicat, non excludit. ' Potestatem ordinandi epise0pis exelusive tribuit hepiscopi, - inquit qui habent constituendi presbyteros per urbe Singula p0testatem; atque iterum: quid enim facit, aecepta ordinatione, epi-

122쪽

106 Quaostio IlI. me constitutione eccle8iae.

ci lii ejus atque Levitae in templo suerunt, io sibi episcopi et presbyteri et diaconi vindicetit in eclesia. μ6 Ilicle sancti doctoris se utentiae. ' Docet ab ipsis apostolis ordiniatos episcopos: Quod et fecerunt apostoli, per Singula proVincia ordinant f pre8bytero et episcopos. In Mutth. XXVI. ' Omne episcopi apostolorum Nece380ΥeS8unt ep. 146.); Apud n08 apostolorum locum episcopi tenent. μ . l. ' Iun. Io in I scribit hepisc0pus, pre8byter et diaconu non sunt meritorum n0mina, sed officii; atque o. c. II.: In V. estameni et in Novo alitim ordinem ponti se tenet, alium sacerd0s, alium Levitae. ' Charisma peculiare S. Spiritus in episcopo videt: Si quaeramus quare in eccle8ia baptigatu8, nisi per manus episcopi n0 accipiat Spiritum Sanctum disce hane ob8ervationem X ea auctoritate descendere, quod Spiritus Saneius ad ap0stolos descendit. μDies adn. Lucifer. IX ' Denique sanctus d0ctor: Naufragium, inquit iu 0rtu secerunt, quicunque docent nihil inter epi8e0pum et presbyterum intere88 eandemque e8Sedignitatem et mittentis et missi. Adv. Ioan Hieros. XXXVII. Urgebis. Hieronymus episc0pum electione, non ordinatione c0ns 'itui ostendit, eum dixit: Alex:andriae a Marco evangeli8ta usque ad Heraelam et Dionysium episcopo Semper pre8byteri unum e se electum in excelsiori gradu colloeatum epi8c0pum n0minabant; quomodo si exercitus imperatorem a cilaut diac0ni eligant de se, quem industrium noverint et aret,idiaconum vocent. Quid enim adit excepta ordinati0ne epi-8e0pus, qu id presbyter non faciat 3 ad Evangelium. Ergo epise0pus n0n est ex institutione Christi presbyteris superior. Resp. Dist antecedens Illud Hieronymianum ordinationem eXeludit nego; praxin eligendi refert, si distinguo Alexandrinis peculiarem, transeu; 0mmunem, nego. ' Sanctus d0et0r in epist0la ad Evangelium, ut presbyterorum dignitatem, a nonnulli aliquantisper neglectam, tueatur, ea studiosius uingit, quibus presbyteri ad epise0p0s magis accedit ut At Ordinationem ab eo non negari tum e ii patet, quae modo ad germanam doctoris sententiam aperiendam ex ejus operibus descrip8imus . tum ex eo qu0 sanctu tu ipso textu, qui ob

123쪽

Art. VIII Utrum forma regiminis ecclosiastio sit monar hic a. 107iieitur, ait: Quid enim saei excepta ordinutis in epi8ei pu8, quod presbyter non saeiat Comparatio autem electioni episeopi et archidiae0ni similitudii is omparatio est, non aequali-lutis. ' Quae de praxi lexandrini peculiari dicuntur, si subobsci ira videantur, ex historia ecclesiae Alexandrinae X plananda sunt. Jam ver episcopos Alexandrinos antemera

elam ' 247 et Di0nysium ' 265 haud aliter ac Hiero

solymitanos et Romanos antis lite ordinatos esse, historiae prodiderunt. s. Euseb. II. E. III. 14. 21.; V. l. et in Athan. Apo'. IlI. Const. apos . VIII. 45. 3' Etiamsi Hieronymus ea quandoque erip8isset, quibus ad adversariorum sententiam

accedere videretur, c0n Sen8u antiquitati Hieronymi, D in ecclesiae, errorem convinderet.

ARTICULUS VIII.

Utrum forma regiminis ecclesiastici sit monarchica.

I. Regiminis formae plures. Res de qua nunc quaeritur, argumentis sui proprii confirmabitur, cum de limatu, Petri ac Romanorum Pontis cum agendum erit. At vero, ni via el ratione progredia uuar, hoc loco vera Senientia des0rma regiminis ecclesiastici exponenda Videtur. Quo suturum est, ut tuta ecclesiae con8titutio in uno conspectu p0natur. Et primo quidem sunt diversa regimina, quorum unum est democratia seu regimen populi alteriam Pistocratia et principatu optim0rum vel optimatum tertium mona chia, quae est regimen uitis. Praeterea p088unt e permixtione duarum aut trium illarum formarum regi milia mixta oriri. Cf. S. h0m. I. H. quaesti XCV. art. 4. De regina princ. lib. I. cap. I. II. Monarchiae forma quadruplex. 0narchiam diximus es Se regimen unius. Igitur in quacunque monarchia, quae jure meritoque eo nomine insignitur, Suprema pote8ta880ciali in uti est. Potestas porro suprema aut in uno tota est et indivisa, aut collectine et per diuisionem: Si primum monarchia simpleae audit; sin aliter laeta dicitur.

124쪽

108 Quasisti III. me constitutione ecclesiae.

Monarchia simpleae in absolutam et temperatam subdividitur. Absoluta ea dicitur, in qua princep8 Supremam potestatem solus et ita habet, ut illius p0testas nullis constitutis legibus undamentalibus positivis societatique determinatae proprii c0aretetur. Temperata dicitur, quando unus, ait Zi-gliara imperat cum potestate leges ferendi, sed intra limites legum fundamentalium, quas societas praehabet, quas imperator praesupp0nit, et qua proinde nullo jure p0testas 80ciali ab0lere aut ipsis contradicere potest, Sed juxta ipsa ferre lege pro bono c0mmuni societati sibi commi88ae. Immutare autem ipsas leges undamentales p08sunt quidem communi con8ensu princeps et p0pulus, si leges illae sint ab ipsis, si autem ab ipsis 80li non sint ex. g. lege naturae), non possunt ea8 immutare. Propaedeutica, lib. IV. cap. XI. 0narchia ista dividitur in eam, quae vulgo ista dicitur et in repraesentativam. In illa laeta re gubernat, Sed non 80lu8, quia potesta legislativa ut tota, residet in corpore illo politico, cujus rex est pars Solummodo, quamVis sit pars principalis. Zigliara, . . Quam h0 l0e mixtam appellamus, eam m0narchiam alii temperatam v0eant; haec

autem Vocum, non c0nceptuum, diversitas est Monarchia repraesentativa improprie m0narchia dicitur in ea enim auctoritas socialis n0 principi sed p0pulo tribuitur eligunturque a populo deputati, qui nomine et auct0ritate populari, ipsis delegata, leges ferant.

III. Notio monarchiae ecclesiasticae. Quoniam m0narchia in regimiue unius e0nsistit, nihil refert, utrum unus ille, qui gubernet, rex appelletur an imperator, c0n8ul aut prae8e8. Quapropter in ordine quoque ecclesiastico monarchiam speculari possumus, quae est plenitudo suprema potestatis ecclesiasticae in solo Romano Ponti ce. Cujus quidem monarchiae rationem dilucide intelligemus, si mentem in sequentibus

defixerimus.1 Monarchia celesiastica simpleae est. Quidquid enim p0testatis c0mpeii episcopatui, id eminentiori mod inest in Ρ0ntisce Romano, qui proinde potestatem supremam habet, t0tam et indivisam. 2 Ea 0narchia temperata est e scilicet

125쪽

Art. VIII. Utrum forma rogiminis ioclesiasti ei sit monarohioa l0 . Sensu, quo Vocem temperatae XplicaVimus. Temperatur autem

Pontificis potestas per legem vangelieam Xaque statuta Christi. ' Monarchia ecclesiastica divinitus in Petro jusque

successoribus constituta est ita fit, nullius ut auctoritate ecclesia aliam sibi regiminis formam assumere p088it. Quaeres, utrum ecclesiae forma aristocratica et demo erutica dici debeat. Responde posse ecclesiae formam ita nominari non proprie ob permiaetionem aliquam aut divisionem pote8tatis Supremae, e sensu Nodam latiori. Forma ecclesiae, ait Zephirinus Gongales, S . . . ri8tocratica,

quatenus Christi vicarius in partem sollicitudinis et ministerii gubernationis adsci8cere tenetur Epi800p08, quos Spiritus sancti sposuit regere Ecclesiam Dei. Democratica . . ., tum quatenus

summus Pontifex electione, non jure haereditario, creatur, tum etiam quia et ip8e, et Episcopi, et sacerd0te cum aliis ministris, ex omni p0pul0, tribu, lingua ac ex quavi e0nditione a8- sumuntur. Philo8. element. III. ecl. ΙΙ. cap. I. IV. rrores circa constitutionem ecclesiae.1' Errores democratici a Ineunte saeculo XIV. Marsilius Menandrinus, Patavinus dictus, a Joannes de Jandvno doctores Parisienses, edito libro, qui Defensorium pacis in8cribitur, potestatem ecclesiastieam originaliter in delium communitate e88e 88eruerunt. Novat0res saeculi XVI. rejecta hierarchia et conficto sacerdoti universali, democraticam prorsus conceperunt ecclesiam. Neque mediocriter democratiam resipit eorum error, qui p0testatem ecclesiasticam immediate populo collatam 88e contendunt, sed necessario transferendam in pa8tores, quorum gradus ab ipso Christo determinati sunt. c Denique error est asserere potestatem eccle8iasticam, etsi p0pulo non collatam, valide tamen exerceri non p088 independenter a p0pulo sive ponatur dependentia juridica, quae p0puli concursum postulat aut antecedentem in eligendis pastoribus aut consequentem in acceptandi legibus sive dependentia moralis, qua efficitur, ut electiones et leges inconsulto populo validae illae quidem sed cum irrogata populo injuria fiant. 2' Errores aristocratici a Presbyterorum gradum et potestatem, sublato divino episcoporum ordine, plus aequo

126쪽

110 Quaesti IlI De eonstitutione ecclesiae.

extulerunt presbyteriani et alii, quos huju quaesti0nis art. 7.uo utinavimus. b Aristo craticus etiam err0r est doctrina, quae Statuit, reΙ0rmationem abusuum circa ecclesiasti eam diseiplinam in Synodis di0ceesanis ab Epi Scopo et tirochis aequaliter pendere ac stabiliri debere similiter doctrina, qua parochi aliive sacerdotes in Synod congregati pronuntiantur una cum

Episcopo judices idei, et simul innuitur judicium in ausis

iidei ipsis competere jure proprio, et quidem etiam per ordinationem acceptoq; quae utraque doctrina a Pi VI damnula est. s. 0nstitutionem Auctorem idei, prop. 9 et 10. 6 Cujus secundi erroris similis est tertius, quo parochorum potestas immediate a Christo esse perhibetur, atque epi8e0porum uel Orisas in negotiis parochialibus extraordinaria. d Alius est error Gallicanorum, qui plenitudinem pote8tati Suprema n in in solo Romano P0ntifice, sed in e cum c0rpore epi8e0porum

aut cum parte allem eorum minori re8idere cen8uerunt. 3' Errorem democraticum et oristo craticum c0njunXito Edmundus Richer syndicu Sorbonae Parisiensis. Hic a. 161 librum edidit De ecclesiactica et politica potestate, in quo asseritur, ' jurisdictionem proprie, primario et essentialiter datam 88 populo, ministerialiter Summo Pontis ei et epi-8e0pis 2'40 testatem ministerialem P0ntisci coarctari potestate ministeriali epise ip0rum 3 leges sive in conciliis editas sive extra indigere acceptatione p0puli 4 0rgana populi relate ad episc0p08 88 presbyteros curat08. Bielier damnatus e subjecit, et obiit a. 16 31. - Marcus Antonius de Dominis 1566-1624 in pere, quod est De republica ecclesiastica contra primatum rapae, asseverat, 'cius eligendi celesiae ministro jure divino competere populo; ' epi8e0po p0testati

Papae n0 subjici. - rupit error vehementius a. 763, cum ederetur pus, quod inscribitur Iustini Febroni Iuris consulti de statu sic Aesiae, et de legitima potestate Romani Ponti eis liber singidaris, ad euniendos dissidentes in religione Christianos compositus Nicolaus de H0nihelm, episeopus suffraganeus revirensis, et sub nomine Febronii veram doctrinam de ecclesiae e0nstitutione oppugnavit acriter atque errores suos, ab eruditissimis viris diligentissime resutatos, sub

127쪽

Art. Ill Utrum dorma regiminis eo elesiastidi sit tonare lites illementitis nominibus Justiniani novi, Joannis Clerici, Auli Joidani defendit. Febronius illuc spectat, ' ut populus in parte in potestati ecclesiasti eae veniat; ' ut episeopor uni potestas plus justo extollatur 3' ut deprimatur auctoritas Romani P0ulis eis. Α Febronio capitale malum Febronianismi

ortu in St, quo ecelesiasticam e0nstitutionem subvertere eivilique polent alui ecclesiam tradere non pauci conati silui. Sed de violatione libertatis ecle Sias liene alia8. Jam sensu exposito pr0batur Thesis, Forma regiminis ecclesiastici est monarchica.

Arg. I. 0narchica dieitur ea forma regiminis, qua tota p0testatis pleni ludo penes unum re8idet. Potestatis autem spiritualis plenitudo tota divinitus data 8 uni etr ejusque in primatu successoribus, Pontificibus Romanis. Ergo Probatur minor ex disputati0nibus de primatu instituendis. s. quaesi. XV.

cretum a laicis etiam sancitum est. Ergo hae aetate celesiasticus ordo fuit demo eraticus. Prob. antec. cf. V. 22. decretum de legalibus mittendum hunc in m0dum narratur: hΤunc placuit Apostolis, et senioribus cum omni Ecclesia, eligere viros ex eis, et mittere Antiochiam eum Paulo et Barnuba, Judam, qui cognominabatur Barsabas, et Silam. Resp. Nego anteo et probationem dist. decretum missum

per late08, nego. Decreti sanctionem apostoli et seni 0ribus Seu presbyteri tribulam 88e, probatur ab ex de ei et titulo: ἡ Apostoli et seniores fratres, his, qui sunt Antiochiae, te. Aet. XV. 23. bo ex eap. XVI. . , ubi Paulus et im0theus leguntur tradidisse civitatibus heustodire d0gmata, quae erant decreta es Apostolis et senioribus, qui erant Jeros0lymis μ. Item Pap. XV. 2. et . . quaestio ap0810li et presbyteris dirimenda tribuitur. Instabis. . In textu graue in recepto Antiochiam ei ipsisse

128쪽

112 Quaestio III. De constitutione ecclesiae.

leguntur Apostoli et seni0re es fratres, καὶ οἱ ἀδελφοὶ Ergo in decreto sanciendo laici non nihil valuerunt. Rev. Data, n0 c0nce88a lectione textu recepti, nihil sequitur. tenim eum multitudo seu laici in casu concilio materialiter adfuissent, non formaliter, id est, ut testes, non tanquam judices, in litteris ad ecclesias multitudinis mentio quaedam haberi potuit id scilicet ad narrationem rei gestae, non ad vim decreti pertinebat. Sanctionem autem decreti non nisi ad apost0los et presbyter0 pertinere, ter igniscatur. Namque O Paulus et Barnabas adscenderunt ad Apostolos et presbyteros in Jerusalem, super hac quaestiones XV. . b eodem capite v. . . Luca narrat: Conveneruntque Apostoli et seniores videre de verbo hom 6 similiter XVI. . memorantur d0gmata, quae erant decreta ab Apostolis et senioribus'. Quodsi res aliquam dubitationem haberet, textus plurimi, quo art. . pro constitutione ecclesiae hierarchie adduximus, nihil dubii relinquerent.

Non concessimus lectionem recepti καὶ οἱ et fratres; quia 5 antiquissima et optima manuscripta, ABCD, 0 est, e0dex Sinaiticus Petr0politanus saec. V. AleXandrinus Londin. 8aec. V., Vaticanus saec. IV. Ephraemi Syri rescriptus Parisiensis saec. V. et Begae Cantabrigiensis graecus et latinus saec. VI omittunt καὶ ι omittitur etiam in Itala Vulgata et Armenida similitera protestantibus Mili, Griesbach Lachmann B0rnemann Butt- mann et a isehendor in editione etava critiea.

0bj. II. Si jus est, praep0sitos ecclesiastic0s a delium multitudine eligi, constitutio democratica habetur. Matthiam

autem apostolum et septem diaconos a multitudine electos, Act. I. 15-26. et VI. 3-5. scriptum videmus. Constitutio

igitur ecclesiae primitivae democratica fuit. Resp. Dist majorem: Si jus illud eligendi divinum est,

concis i 0nee88io apostolica, nego. Dist et min0rem multitudo Matthiam et diaeonos elegit jure divino, nego e c0ucessione apostolica, subdist. Voto consultativo, concis Voto

deci8ivo, nego. Prosecto jus cujuscunque suffragii 0pulo divinitus concessum non ni8 gratis asseritur. In eas ratio ad

fideles interr0gandos specialis cernitur portebat enim in

129쪽

Art. VIII. Utrum forma regiminis delesiasti ei sit monarchica a13Judae locum suffici unum ex his viris, qui cum apost0lis fuerant congregati in omni inquit Scriptura, tempore, quo intravit et Minit inter nos Dominus Jesus, incipiens a baptismate Ioannis usque in diem qua assumptus est Act. I. 21, 22. Diaconorum constituendorum occasio fuit murmur sedandum; quare duodecim prudenter multitudini dixerunt Considerat ergo, fratres, viros eae vobis boni testimonii septem. et VI. 3. Hodie proclamatione seri solent, ut promovendorum ad ordines idoneitas magis pateat.

Instabis. Est apud S. Cyprianum: quod et ipsum videmus de divina auctoritate descendere, ut sacerdos plebe prae-8ente, sub omnium oculis deligatur, atque idoneus publico judicio ac testimonio comprobetur. Ep. 68. Ita si, ut in eligendis ecclesiae ministris populi concursus divina auctoritate

requiratur.

Resp. Dist ante: a S. Cypriano concursus plebis dieitur, de divina auctoritate descendere praeceptive, nego; Xemplariter, subdist. concursu te8timonii, conci concursus electionis, nego. Sanctus doct0 vult, ut electi coram p0pulo, non p0pul0, fiat, idque ut plebis praesentia Valeat ad testimonium. Haec autem praxis sensu latiori de divina auctoritate descendere perhibetur, in quantum eaeemplo V. . et consecratione

Eleagari, Aaronis filii Num. XX.), commendari visa est. At clericorum pr0batio aliis etiam modis convenienter seri potest. Neque Cypriani temporibus praesentia populi semper est adhibita, sed, ut sancti verbis utar, fere per proVincias universas . Atque concilium Carthaginense III statuit: ἡ Νullus ordinetur clericus nisi probatus vel epi8coporum examine, vel populi testimonio. Can. XXVIII. CL Leo M. ep. 6. alia 10. n. 4.

130쪽

114 Quaostio IV. me ecclesia, societate persecta.

Hae disputatio de ecclesia, odietate perseeta et c0mpleta, controver8iarum nostrarum cardo habetur. t jure quidem. Complet enim demonstrati0nem institutionis et constitutionis ecclesiae simul et earum quae8ti0num, quibus celesiae libertatem pote8tatemque probandam Su8cipiemus, undamentum est. Et ne longum sit, in antece88um unum hoc dico, non arbitrio humano, sed divina institutione conditam esse eccle8iam.

Quo igitur appareat, utrum Christi ecclesia sit 80eietas persecta, ille audiendus est, qui dixit Data est mihi omnis potestas in caelo, et in terra. Matth. XXVIII. 18 Quaeritur autem:

Primo. Utrum ecclesia sit societas perfecta. Secundo. Utrum ecclesia sit societas tibique legalis.

ARTICULUS I.

Utrum ecclesia sit societas perfecta.

I. Notio societatis. Societas est adunatio hominum ait S. homas, ad aliquid num persciendum et ideo secundum diversa, ad quae perscienda societas ordinatur, oportet societates distingui, et de eis judicari eum judicium uniuscujusque rei praecipue sumatur ex fine. Et inde est quod philosophus in VIII. Ethicorum diversas communitates distinguit, quae nihil aliud unt quam societate quaedam secundum diversa officia, in quibus h0mines sibi invicem communicant: et secundum has communicationes, amicilia distinguit, sicut eorum qui simul nutriuntur, vel qui simul negotiantur, aut aliquod aliud negotium exercent. C. impugnantes, cap. III. Quibus verbis tria manifesta sunt.1 rix cujuscunque societatis proprie dictae elementa