Summa apologetica de Ecclesia Catholica ad mentem S. Thomae Aquinatis

331쪽

Art. III. Utrum colesia sit judex controversiarum. 315

proaeimam esse probavimus. Atqui in utriusque ratione judicium de litibus fidei concluditur Ergo Enimvero nihil dei

magistra et regules magis competit, quam ut homine concertantes et gilatos animos liberet angustiis dubitandi. h In V. . legitur Interroga sacerdotes legem Agg. Ιl. 12. item Lobia enim sacerdotis custodient scientiam, et legem requirent eae ore ejus, Malach. II. 7. es. Deut XVII. 10.;Εgech. XLIV. 15-23. Atque Salvator ait: Super cathedram Moysi sederunt Scribo et Pharisaei. Omnia ergo quaecunque

diaeerint vobis, servate, et facite Matth. XXIII. 2, 3. Quibus Verbi sacerdotium . . controversiis religiosis dirimendis praefuisse videtur. Atqui in . . est longe major hujusmodi judicii necessitas ob Christianorum ingentem multitudinem et revelatorum sublimitatem et copiam. Ergo ecclesiam a fortiori controversiarum judicem haberi necesse est. Arg. I. Eae traditiove a Veterum testimoniis constat, ecclesiam esse dei regulam atqui controversiae haud dubie per vivam de regulam finiendae sunt. O 0nciliorum acta et Romanorum P0ntiscum gesta demonstrant, controverSiaSquascunque ab ecclesiae primordiis conciliorum et Pontificum Summorum auctoritate esse finitas. 6 Quod idem paucis

antiquorum confirmo ententiis. S. Irenaeus de haereticis, ecclesiae praedicationem non custodientibus, ait: Juste cadent in sublatentem ignorantiae foveam, semper quaerentes, et nunquam verum invenientes. Idv. aer. lib. V. cap. I. cf.

lib. III cap. XXIV. Tertullianus examen privatum his rejicit:

ἡUbi enim erit finis quaerendi Ubi statio credendi Ubi expunctio inveniendi Apud Marcionem Sed et Valentinus

pr0p0nit, quaerite et invenietis. De praescr. cap. XXX. S. Hieronymus: Poteram Omnes prop0sitionum rivulos uno ecclesiae sole siccare. Dial contra Luciferian. cap. II.

Arg. III. Eae necessitate. Ut controversiae de finitive dirimantur opus est judice certo objectivo et obvio. Hic autem judex a non est 1 ratio humana individua, nec ' status, neque ' S. Scriptura cum spiritu privato, neque 4 S. Scrip- iura eum Spiritu sancto in spiritu privato, neque θ' aliqua ecclesia allibilis, sed b est sola ecclesia atholica. Ergo Mai.

332쪽

316 Quaestio X. me magisteri eccle8iae.

satis liquet judex enim certus requiritur, ne dubitandi locus relinquatur; objectivus, ut subjectorum multitudinem uniat; obvius, quem omnes adire p08sint. Prob. min. a Non est 1 ratio humana individua, quae jude certus censeri nequit. Etenim fidei mysteria captum rationis humanae excedunt atqui judicium de veritatibus sic excedentibus prorsus incertum est. Neque ratio individua judex objectivus haberi potest. Postremo judex obvius non est, siquidem homines ingenio, dispositione et tempore, quae ad haec judicia requirerentur, ut liuimum carent. Rom. XI. 13. ΙΙ. Cor. X. 5.2 Nec status Caesaro-papistarum sententia sep0ni debet; cum nulla principatu civili potestas in rebus dei concessa sit. Id postea argumentis confrmabitur.3 Neque . Scriptura cum spiritu privato. Namque ille judex non est certus quoad nos primo, quia multotie praecise de vero Scripturae sensu disputatur deinde, quia usu venit, ut de veritatibus non seriptis sed traditis lites exoriantur. Objectivus non est, quia liber est judex mortuus, qui ne litigantium utriu8que rationes audire, nec sententiam ip8e eloqui valet. s. Canus, Loci heol. lib. III. cap. VII. Obvius

non est, tum quia cientia suffieiens au Genticitatis et sensus sacrorum Librorum ob menti et cordis desectum, ob temporalium curam, etc., a maXima saltem hominum parte acquiri non potest tum quia . Seriptura interdum obscura est, ut

docet S. Petrus, de Pauli epistolis haec affirmans in quibus sunt quoedam di jicilia intellectu, quae indocti et instabiles depra-oans. II. Petr. III. 16.4' Neque . Scriptura cum S. Spiritu in spiritu privato. Ille judex non est certus, primo, quoniam istud S. Spiritus judicium grati asseritur deinde, quia satis ineptum est S. Spiritum privatis addicere, pernegare universali ecclesiae. Objectivus non St, tum quia limites . Spiritu et spiritus privati null0 signo visibili designantur, tum quia alii ad dogma credendum, alii ad rejiciendum S. Spiritus judicium internum allegant, eoque

Saepius eventu, ut suas singuli ineptias et somnia S. Spiritui imputantes prorsu delirent. Non est obvius ecquis enim est, qui, controVersia finiturus, . Spiritum eum adversariis adeati

333쪽

Art. III. Utrum ecclesia sit iudex controversiarum. 3175' Neque liqua ecclesia fallibilis. Hujusmodi judex non

est certus, ut patet. Neque obvius est; etenim cum ecclesiae lallibiles plurimae reperiantur, ign0ra penitus, quam adiri 0porteat.b Sola ecclesia catholica controversiarum jude haberi

debet. 1 Ecclesia est judex certus hujus autem certitudinislandamentum est insallibilitas. Error enim judicii aut ex

ign0rantia nascitur, aut e pravitate assectus, aut ex contradicentium pertinacia Atqui S. Spiritus a quo ecclesia regitur, ut ex antea dietis manifestum est 'asce salsi judicii causas diluit videlicet ignorantiam docendo vera pravitatem assec-

tuum inclinando corda Prov. II. 2.); adversariorum conStantiam ea firmitate, qua ecclesia columna et irmamentum veritatis . Tim. III. 15. esscitur. Cf. S. Thom. In Isaiam, Prol. Hier. 2 Judex objectivus est, quia . Spiritus corpori ecclesiae docentis seu hierarchiae, interest, non Spiritui privato. Obvius, quia credendorum cognitio via auctoritatis facilius, inquisitione dogmatum privata difficillime comparatur. Confirmatio eae historia, quae rem eandem pene sub oculos subjicit. Etenim nemo jam ignorat, protesiantium de controversiis niendis systemata lites fere infinitas, sectarum colluviem, confusionem et incredulitatem in ipsis ectis peperisse. Deinde, ut quisque interpretatione privata maxime fidebat, ita vehementissime in Scripturi exponendi aberravit prout Joannes Figher saeculo XVI. novatoribus ostendit in libro, qui inseribitur Assertionis titheranae confutatio Longe aliter ecclesia catholica, quotquot lites exortae sunt, in Viva sua permansit unitate.

0bj. I. Controversiae verb0 Dei dirimendae sunt. Sed S. Scriptura est verbum Dei. Ergo. Resp. Dist. M. controversiae dirimendae sunt verbo Dei, quod a judice vivo proponitur, corio. quod libro tantum pro-p0nitur, nego. Et dist. minorem S. Scriptura est verbum Dei, excludens verbum traditum, nego; secus cono. Et nego conclu8ionem.

334쪽

318 Qua osti IX. me magisterio ecclesiae.

ἡ Τria enim - ait Angelicus, requiruntur in judicio. Primo, quod judex sumat judicandum. Secundo, quod consideret merita causae. Tertio, quod proferat sententiam suam. Inps XXXIV. n. 16. Haec autem nultu unquam liber, cum sit judex mortuus, prae8tare potuit. Instabis. S. Scriptura facilius adiri potest, quam ecclesia. Ergo S. Scriptura est judex obvius Patet antec. Nam judicia ecclesiae solemnia et definitiva sunt labor oper08u8. Resp. Dist antec. S. Scriptura facilius adiri potest, quam ecclesiae judicium ordinarium, nego; quam judicium 80leni ne subdist. ut judeX, nego ut Liber acer, conc. Responsum ad cetera liquet. Judicium ecclesiae ordinarium praesto est in quotidiano magisterio ecclesiae id quidem credentibus dirigendis suffieit. Exortis autem gravioribus controversiis, Solemnia ecclesiae judicia suo labore non carent. At ita lis dirimitur. S. Scriptura adiri quidem potest, hi8ce saltem temporibus et in regionibus, ubi ars legendi librorumque abundantia c0ncurrunt; Verum ut jude adiri non pote8t, cum jude non sit. Quare Canus:

ἡQuodsi in humana aliqua republica talis judiciorum esset forma descripta, ut nulli essent judice vivi, sed s0lis exaratis litteris controversia miretur praeterquam quod forma judicandi stultissima esset, nullus etiam esset litigandi mis. Loci theol. lib. III. cap. VII. Urgebis. I. im. III. 16 legitur: Omnis Scriptura diuinittis inspirata, utilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in justitia. Ergo S. Scriptura plurimum valet ad componendas lites fidei. Resp. Dist anteo. S. Scriptura ad haec utilis est, explicata ab eccle8ia, conci a piritu priVato, nego. Re8p0n8um patet ex dictis. 0 . . . Paulus I. Cor. II. 15. docet Spiritualis autem judicat omnia et ipse a nemine iudicatur. Atqui in sy8temate catholicorum spiritualis nihil judicat, sed ecclesiae judicandus traditur. Falluntur ergo, qui ecclesiam judicem contr0- versiarum aciunt. Resp. Dist. M. spiritualis a Paulo dicitur, qui ecclesiam

335쪽

Αrt. IV. Utrum num eredendorum per ecet magist augeri possit. 319

non audit, ego qui ip8am audit, subdist. et i judicat dog-nlata ecclesiae, nego alia plura, conc. Ab apostolo homo spiritualis, πνευμαεικος, carnati σαρκικυς opponitur; πνευμαGκος

auteni est homo justiscatus, sub gratia vivens carnalis desideria carnis perficit. Cf. Gal. V. 19-21. Rom. VII. 14.; S. Thom in I. Cor. cap. III. leel. III. Spiritualibus autem

spernendae ecclesiae potestatem ab apostolo non concedi, est luce clariuS.

Urgebis. Quod ap0stolis n0n licuit, id ecclesiae tribuendum non est. Jam apostoli in dei litibus judicis auctoritatem sibi non ut tribuerunt; nam S. Paulus ad Corinthios scribit: Non quia dominamur dei estrae. II. Or. I. 23. Ergo. Resp. Dist. min. apostoli ibi n0 attribuerunt auctoritatem tyrannicam, conci apostolicam, nego. Et huc redit divi Pauli ad Corinthios sententia Apostoli suis in epistolis et in concilio Hierosolymitano, et speciatim S. Paulus in utraque ad Corinthios epistola lites, de de exortas, auctoritative composuerunt. Ergo dominatus superbiae, non auctoritas, a Paulo rejicitur atque VOX κυοιευομεν, dominamur e SenS accipienda est, quo Servat0 ait Reges Gentium dominantur κυριευουσιν)eorum, Luc. XXII. b. et S. Petrus: neque ut dominantes κατακυριευοντες in cleris,M. Petr. V. 3.

Utrum numerus credendorum per ecclesiae magisterium augeri possit.

I. Credendorum triplex respectus. Credendum intelligimus quidquid a Deo revelatum e8t, universae ecclesiae fidei obsequio complectendum. Revelatione autem privatae, etiamsi unquam de divina credi possint aut debeant, ad depositum dei ecclesiae non pertinent, nec ut tales ab ecclesiae0mprobantur. Porro credenda consideranda sunt 1 quantum ad prima credibilia 2 quantum ad veritates, quae novis revelationibus a Deo hominibus pr0ponuntur 3 quantum ad explicationem revelatorum per eccle8iae magisterium.

336쪽

320 Quasisti IX. me magisteri ecclesiae.1' Prima credibilia dicuntur, in quibus omnes fidei articuli implicite c0ntinentur. Haec autem credibilia ad duo universalissima principia reducuntur, scilicet Deum 88 et habere curam de aeterna hominum salute hin 88 enim divino ait Angelicus - includuntur omnia quae credimus in Deo aeternaliter existere, in quibus nostra beatitudo consistit in fide autem providentiae includuntur omnia quae temporaliter a Deo dispensantur ad 0minum salutem, quae uni via ad beatitudinem. II. II. quaest. I. art. 7. Cf. de fide implicita Mediatoris in de divinae Providentiae l. c. quae8t. II. art. 7. ad 3. Atqui haec duo prima redibilia seu substantia idei omnibus quovis tempore credenda suerunt. Credendorum igitur numeru8, quantum ad fidei substantiam, sub ecclesiae magisterio

minime creVit. 2 Veritates, quae novis revelationibus a Deo proponuntur,

sunt primorum credibilium divinitus data propositio e licatior. Quae quidem credenda secundum tres temp0rum distinctiones, scilicet ante legem, sub lege et sub gratia' numero creverunt, immutata tamen, ut liquet, dei substantia, sine qua ecclesia Dei a generis humani primordiis nunquam fuit. 1. S. Thom. II. II. quaest. I. art. 7. quaest. CLXXIVart. 6. At post Christum et completam in apostolis revelationem Christi numerus credendorum sub hoc secundo respeetu

crescere non potest.

3 Quantum ad explicationem revelatorum per ecclesiae

magisterium, credendorum numerus augeri potest non in e8e in actu primo, e quantum ad nos e in actu secundo. II. Incrementum credendorum quantum ad nos per

ecclesiae magisterium. Ut aliqua fidei veritas credatur, opus est testis catione divina, qua constituitur credendum in se et sufficiens divinae testificationis propositio, qua es scitur credendum etiam quoad nos. Quod idem hac sententia Cone. Vaticani 0ntinetur: sde divina et catholica ea omnia credenda sunt, quae in verbo Dei scripto vel tradit continentur, et ab celesia sive solemni judicio sive ordinario et universali magisterio tanquam divinitus revelata credenda proponuntur. μDe Ide eas hol. cap. III. Quo si ut ecclesia nove non nova

337쪽

Art. IV. Utrum num credendorum per ocet magist augeri possit. 321 prop0nat, Omneque credendorum incrementum a novo proponendi modo, non a novitate doctrinae, proficiscatur. Quibus positis seri pariter potest, ut credendorum umerus cre8eat quoad nos; etenim quae veritates, ab ecclesia nondum determinatae, aliquando citra fidei dispendium in controversiam vocantur, eas, ecclesiae auctoritate determinatas, in dubiis habere aut insciari nefas est. Cf. S. I hom. ΙΙ. ΙΙ. quaest. I.

art. . ad 3.

Credendorum autem determinatio et prop0sitio explicatiors trifariam. 1 In praedicatione apostolica poterant pr0poni universalia, qu0rum Singularia, ut compleaea, quorum elementa constituentia progressu tempori ortisque dubiis per ecclesiae magisterium explieite proponenda 88ent; sic sui sciebat doctrina de necessitate gratiae ad omne opus bonum in via alutis, ut adver8us Semipelagianos definiretur eadem Decessitas ad initium fidei; item doctrina Christus Deus et homo est, ut multa de utraque natura P088ent, Orta necessitate, definiri. 2 In praedicatione apostolorum poterant contineri aliqua, primum a delibus obscurius et confuse tantum intellecta aut simplicius enuntiata, progressu temporis distinctius intelligenda aut strictius declaranda in illo genere sunt multa praenuntiata de futuris, . . de glorificatione ecclesiae adhuc militantis in hoc complures formulae, qua concilia latuerunt. 3 Poterant denique aliqua dogmata proposita 88 magi8u8 practico et consuetudine ecclesiarum quam diserta doctrina, quorum tamen diserta praedicatio vel solemnis de-sniti deinceps fuerit necessaria, ut patet in controversia de potestate conserendi valide sacramenta extra ecclesiam. Ita Frangelin, De in traditione, ecl. IV. h. XXIII. cf. Sehagler, Die Bedeutun der Dogmengeschichte, . . III. Errores contra thesin aut excedendo aut deficiendo peccant. 1 Excessus notatur in Syll. prop. .: Divina reVelatio est impersecta, et idcirco subjecta continuo et indefinito pr0gre88ui, qui humanae rationi progressioni respondeat. μItem: Si quis dixerit, seri posse, ut dogmatibus ab Ecclesia

prop0sitis, aliquando secundum progressum scientiae Sensus

338쪽

322 Quaestio IX. me magisteri eccleSiae.

tribuendus sit alius ab eo, quem intellegit Ecclesia; a. . Cone. Vatic. De de e ratione, can. III. 2 Per desectum ab iis peceatur, qui dem in se mutatam contendunt, quoties eunque

eccle8iae pastore necessarium 88 cen Suerint, easdem Omnino

Veritates explicatius proponere aut solemniter asserere. Nec enim progressum admittere agitium est, modo ut progre88us explicatione et propositi0ne, non mutatione, sal. Thesis Credendorum numerus per ecclesiae magisterium augeri potest quoad nos.

Arg. I. d eccle8iae magisterium pertinet, exortis contr0- versiis aut quavis urgente necessitate, dum determinare. Atqui hujusmodi determinatione credendorum numeru quoad nos augetur. Erg0. Major constat ex antea dictis. Probatur minor Ante determinationem ecclesiae seri potest, ut nonnulla doctrinae capita, secundum aliquos re8pectu nondum expresse ab ecclesia proposita, ab aliquibus tu controversiam

vocentur, juxta illud in dubiis libertas. Sed ecclesia expresse locuta, dissentiendi libertas non conceditur. Ergo Et illud est,

quod . h0mas docet: aliqui doctore videntur di88ensisSe . . . in quibusdam ad dem pertinentibus quae nondum erant per Ecclesiam determinata postquam autem essent auetoritate universalis Ecclesiae determinata, si quis tali ordinationi pertinaciter repugnaret, haereticu censeretur μ. LII. quaest. XI. art. . ad 3. Arg. II. Eae traditione Credendorum numerum per celesiae magisterium augeri quoad nos, idem est atque unam alteramve doctrinam, absque ulla mutatione ex parte rei, transire ex parte hominum a statu liberae controversiae incertitudinem indubiam Eam autem tran8iti0nem p08se suo magisterio seri, ecclesia semper credidit. Ergo Probatur min. a Eae vetertim sententiis Origenes distinguit inter ea, quae manifestissime in ecclesiis praedicantur, quae definita sunt in ecclesiastica praedicatione, de quibus totius ecclesiae una est sententia, et inter alia quae sunt adhuc inquirenda de sacra Scriptura et agaci perquisitione investiganda, quae n0n

339쪽

Art. IV. Utrum num credendorum per ecci magist augeri possit. 323manis est discernuntur, quae non satis manifesta praedicatione distinguuntur, quae non sunt evidentia in ecclesiastica praedicatione. De princ praes. S. Augustinus de S. Cypriano et rebaptigantibus agens ita loquitur: Nondum enim erat diligenter illa baptismi quaestio pertractata . . . Postea tamen, dum inter multos ex utraque parte tractatur et quaeritur, non

solum inventa Si veritas), sed etiam ad plenarii concilii auctoritatem roburque perducta. De bapt. lib. II. c. XV XIV. S. Vincentius Lirinensis ait: Christi ecclesia sedula et cauta depositorum apud se dogmatum custos, nihil in his unquam permutat, nihil minuit, nihil addit . . . sed omni industria hoc unum studet, ut vetera fideliter sapienterque tractando, si qua sunt illa antiquitus insormata et inchoata, securet et poliat; si qua jam c0nfirmata et des nita, custodiat. Commonit. cap. XXIX. M E praae ecclesiae. Concilia oecumente et constitutiones dogmaticae o in anorum Pontiscum id effecerunt, ut ea, quae prius tam explicite non credebantur aut a nonnullis bona fide in dubium revocabantur et etiam negabantur, per eccleSiae magisterium diserte et solemniter sancirentur. Quo factum est, ut veritates antiquae ulteriori ecclesiae determinatione respectu nostri certi 88imae serent, ut patet ex historia d0gmatis de baptismate non iterando, immaculatae Conceptionis,

insallibilitatis Pontificiae, etc.

0 . I. Ecclesia credenda facere non potest. At si credendorum numerus per ecclesiae magi8terium augeretur, eccle8ia credenda saceret Ergo. Resp. Dist. M. ecclesia credenda facere non potest in actu primo, concis in actu secundo, nego. Quodvi doctrinae caput credendum dieitur in actu primo ob testiseationem divinam in actu secundo, in quantum hominibus ab ecclesia desinitive proponitur. Jam vero exortis nonnunquam de te8lifieatione divina controversiis, res ab ecclesia nitur, in quantum determinat quoad nos, quae in se credenda Semper fuerant.

340쪽

324 Quaestio ΙX De magisterio ecclesiae.

aliquod doctrinae caput e88et Verum, quia ecclesia hoc proponit. At contra magisterium ecclesiasticum doctrinam proponit, quia vera e8t. Ergo. Resp. Dist. M. per propositionem ecclesiae aliquod doctrinae caput cognoscitur ut verum, conci si Verum, nego. Quoniam nulla credendorum determinata formula, etsi amplissima, quibuslibet tot saeculorum litibus componendis sufficiat, plura adver8u errore in8urgentes, et ut dubia penitius declarentur, disertis verbi determinanda sunt; quo fit ut certius cognoscantur, quae revelatio et fidei regula remota, hoc est, S. Scriptura et raditio, emper continebant, quamvis celeSia, quae est proxima dei regula, doctrinas illa tam expressis verbis nondum Xposuisset. )0 . II. In de nihil innovandum. Fides autem multiplicatis credendis innovatur. Ergo. Resp. Dist. M. nihil est innovandum in de quantum

ad Sen8um, conci quantum ad Verba, nego. Ecclesia d0gma in se novum nullum procudit, sed novis flarmulis opus est, ut antiqua dogmata contra novo errore determinentur. Quare S. homas: Ad inveniendum autem nova nomina antiquamsdem de Deo significantia coegit necessitas disputandi cum haereticis. d. quaest. XXIX. art. 3 ad 1. Instabis. Nullus fidei progressus post Christum, qui venit adimplere Matth. V. 17.), ratus habetur Trgo.

Resp. Dist ante: post Christum ratus ducitur nullus progre88us materialis, concedo; nultu progreSSu formalis, nego. Progressus materialis habetur, ubi fidei materia in se adaugetur; progressus formalis ade8t, si eadem fides per ulteriorem celesiae definitionem, quantum ad nos explicatur expre88iu8. Quae quidem explicatio ex intima ecclesiae conscientia, mon

SuareZ, De Incarn. p. II. disp. III. feci. I. . . ait: Ad hanc definitionem satis est, ut aliqua supernaturalis veritas in Traditione vel Scriptura implicite contenta sit, ut crescente communi consensu Ecclesiae, per quam saepe Spiritus sanctus Traditiones explicat, vel Scripturam declarat, tandem possit Ecelesia definitionem suam adhibere, quae vim habet cujusdam revelationis, respectu nostri, propter infallibilo Spiritus sancti assistentiam. μ