Summa apologetica de Ecclesia Catholica ad mentem S. Thomae Aquinatis

361쪽

Art. ll. Utrum Christus ecclesiae dederit potestatem judidiariam. 345

potesta judiciaria ecclesiae attribuitur legitur enim dic ecclθ-siae; et quod si ecclesiam non audierit. 3 Vocantur ecclesia ecclesiae rectores; quod manife8ium est tum ex eo, quod et synagogae principe ecclesia appellantur tum ex natura rei, quandoquidem judicium ab universa multitudine exerceri nequit tum ex eo, quod Christus e vestigio subjungit Amen

dico vobis, quaecrinque alligaveritis super terram, etc. l. c. V. 18.,

quae quidem verba non ad Omnes, sed ad apostolo eccle8iaeque rectore pertinent, qui ecclesia distuntur, quemadmodum status appellantur magistratus, a quibu respublica geritur. b S. Paulus ad Timotheum scribit Adversus presbyterum accusationem noli recipere, nisi sub duobus aut tribus testibus. I. Tim. V. 19. Atqui his verbis ecclesiae pote8tas judiciaria designatur. Ergo Prob. min. Agitur enim in foro externo sub duobus aut tribus testibus; indieatur reus ad

scilicet, qui in casu est Timotheus. Accusatio autem non fieret, nisi posset a im0theo enuntiari sententia. Haec etiam confirmantur 1 ex eo, quo S. Paulus rationem causarum in ecclesia judicandarum Corinthi 08 edocet, I Cor. V. 12.-VI 2. 2 ex eo, quod apostolus eam potestatem in Hymenaeum et Alexandrum et in Corinthium incestuosum exercuit. I. Tim. I. 20. Ι. Cor. V. 1-6. Arg. III. Eae traditione. O . Clemens Romanus S. Ignatius Antiochentis et S. Polycarptis a fidelibus pastoribu parendum esse docent. Sic S. Gemm ait: Aequum igitur St . . .n08 cervicem supponere et obedientiae locum implentes inelinari illis, qui sunt duces animarum nostrarum. olle autem parere ab eodem vocatur ana seditio. Ad Cor. XIII. 1.

Haec autem de obedientia in foro externo et de potestate regiminis, uti perspicitur, dicta sunt. Ergo patres isti saltem principia, in quibus judiciaria potestas includitur, suis scripti Stradiderunt.b Tertullianus affirmat in Christianorum conventibus ju-

CL Deuter. XIX. 5. Joan. VIII. 17. II Cor. XIII. 1. Hebr. X. 8.

362쪽

346 Quaestio X. me potestate eccle8iae.

dicari magno cum pondere summumque suturi judicii esse praejudicium, si qui ita deliquerit, ut a communicatione

orationis, et conventus et omni sancti commercii relegetur. Apol eap. XXXIX. S. Cyprianus memoriae prodidit, Privatum haereticum ob multa et gravia delicta nonaginta episeoporum sententia μ condemnatum Jovinus et Maximus ob ne- sanda sacrificia et crimina, in se probata, sententia noVem episcoporum condemnati esse ab eodem narrantur. Denique cum Fortunatus ejusque socii, Carthagine damnati, ad Cornelium Papam appellassent, . Cyprianu regulam commendat, qua oporteat reos agere illic causam suam, ubi et accusatores habere et testes sui criminis p0ssint. Ep. 9.

al. 55. ad Cornelium . . Ambrosius causam Indiciae virginis, ab episc0po Veronensi, p0stea a Medi0lanensi episeop0, judicatam, accurate tradit. p. 5. ad Stagrium Veron. S. Ioan. Chrysostomus: par illa quam episcopum tractare in judiciis convenit, infinita certe odia, infinitas offensiones parit. De sacerd. lib. III. 6 In collectione, quae Canones apostolorum dicitur, judiciorum ordo quantum ad episcopos accusatos indicatur. Can. LXXIII. Nicaeni patres in Arium Ephesini in Nestorium, Chalcedonenses in Dioscorum judiciariam methodum adhibuerunt. S. Athanasius a judicio Eusebianorum ad ullum I. Romanum Pontificem, appellavit. In concilio Sardicensi ordinationes deus appellationum saetas esse constat; etc. Igitur ecclesia jure proprio, non conce88 principum civitatis, ab eaeordio, n0na saeculo XI. potestatem illam possidet.

0 . . Christus inquiens dic ecclesiae, communitatem particularem talis loci, non universalem ecclesiam, designat. Ita probatione prima nihil efficitur.

Resp. Dist ante in Christus designa communitatem particularem primario nego; ecundario subdist. communitatem, ecclesiae universali conjunctam, concis Separatam, nego. Ser' vator ait dic ecclesiae nulla igitur celesia v. g. Hierosolymi

tana aut Ephesina ab aliis distinguitur. Ergo cum nihil distin-

363쪽

Art. III. Utrum Christus ecclesiae dederit potestatem coaetivam. 347guatur, nihil excipitur. At vero cum ecclesia universa omnectet singulas sententia pronuntiare nequeat, secundari edelesiae particulares designantur, non separatae, sed illi conjunctae, cui, tanquam uni corpori morali, dictum est Quaecunque alligaveritis, etc. Et Si haec potestas, adversariorum opinione, penes eccle8ia particulare suerit, quanto magis erit pene universalem γInstabis. Matth. VIII. praeter correctionem fraternam nihil praecipitur. Ait enim: Si autem peccaverit in te frater tuus vade et corripe eum V. 15. X hoc igitur textu potestas judiciaria nequaquam probatur. Resp. Dist ante: correctio fraterna est occasio potestatis conserendae cono. terminus, nego Christus potestatem judicandi generalem largitur Quaecunque alligaveritis, etc. DeincepS sententiam ecclesiasticam divina sententia rob0rari his verbis luce clarius ostenditur erunt ligata et in caelo, - erunt soluta et in caelo. Nec est dubium, quin iis verbis potestas Xprimatur, quae ad ecclesiam constituendam pertineat. Lsces. celesiae primaevae rectores arbitri potiu quam judicis munere uncti sunt. Ergo Prob. anteo Litigante enim Sententiae pronuntiatae parere non tenebantur. Praetere jus coercendi nullo idoneo argumento probatur. Resp. Nego anteo. Probationis partem primam similiter nego; etenim reus, si ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. De jure coercendi in articulo sequenti tractabitur.

ARTICULUS III.

Utrum hi istus ecclesiae dederit potestatem coactivam

Ι. Potestatis coactivae indoles. Potestas coactivae8t potestas puniendi reos. Dixi puniendi, id est, cogendi per poenas. Igitur ea potestas et faculta poenitenthae imponendae inter se disserunt. Etenim ' poenitentia censetur ad forum internum pertinere poena, qua latis, ad externum forum; 2' poenitentia est in peccante secundum voluntatem ip8ius, poena

secundum arbitrium judicis 3 poenitentia in primis quaeritur

364쪽

348 Quaestio X. me potestate ecclesiae.

reconciliatio amicitiae, per poenam redintegratio aequalitatis justitiae. s. S. hom III quaest. XC. art. 2. Ceteroquin p0enae ecclesiasticae, sive ratio p0enae medicinalis, iue rati poenae vindicatinae in iis immediatius appareat, bonum virtutis et aediscationem spectant. s. H. Cor. X. 11. Arist. Ethica . cap. ult. At aediscatio aut eae emendatione peccantis aut e bono societatis Xoritur. Poenae autem prae8enti vitae, ait Aquina - non per se expetuntur, quia non est hic ultimum retributionis tempus; sed in quantum sunt medicinale8, Onserente vel ad emendationem personae peccantis, vel ad bonum reipublicae, cujus quies procuratur per punitionem peccantium. μH. II. quaest. LVIII art. 1. II Poenae spirituales et temporales Poena spiritualis St, quae directe animum castigat et hominem a bonis Spiritualibus, v. g. a suffragiis, ab Eucharistiae acramento Separat Poena temporalis et corporalis ea cen8etur, quae directe corpus bonaque ortunae afficit, ut si qui proscriptione bonorum suorum affligatur Poena spiritualis multoties cum privatione quorundam temporalium b0norum ungitur, V. g. excommunicatio cum infamia. s. S. hom. In Sent. IV. dist. XVIII. quaest. II. art. 1. Sol. 3. III. Errores. De potestate ecclesiae coactiva duobus modis erratur. Videlicet ' 88erunt, nullum invitum, edreum sua tantum voluntate puniri p088 ab ecclesia potestatem puniendi pro foro externo t0tam esse in principe, nullam in ecclesia. 2 Si quid potestas coactiva in ecclesia Valeret, eam tamen potestatem ad poena temporale ac corp0rales e porrigere negant. Ita Marsilius Patavinus Morinus, an Espen, La Borde, istorien8es, HytZ. IV. Ecclesiae decreta de potestate sua coactiva. Anno 1327 Joannes XXII haereticam esse declaravit Patavini propositionem .: Quod tota ecclesia simul juncta nullum hominem punire potest punitione coactiva, nisi concedat hoc imperator Const. Licet. Anno 1794 Pistoriensium propositi0, qua etiam insinuatur, Ecclesiam non habere collatam sibi a Deo pote8tatem . . . devios contumacesque exteriore judicio ac salubribus poenis coercendi atque cogendi damnata est

365쪽

Art. III. Utrum Christus celesiae dederit potostatem coaetivam. 349

Pio VI. ut inducens in systema alia damnatum ut haereticum. ulla Auctorem fdei Pius lX. proscripsit hunc errorem Νuyig, professoris aurinensis: Ecclesia vis inserendae potestatem non habet. Syll. prop. 24. In encycl. Quanta cura damnantur, qui affirmant: Ecclesiae jus non competere violatores legum suarum poenis temporalibus coercendi. μThesis, Christus ecclesiae dedit potestatem coactivam.

Αrg. I. Ecclesia est perfecta societa8. Jam vero cuicunque societati persectae potestas coactiva competit. Ergo Minor liquet. Etenim omnibus assentientibus ea vis principatus e8t, ut princeps poeni et praemiis homines sibi subject0s ab iniquitate coerceat et ad opera virtuosa indueat. S. ho m.

De reg. prino lib. I. cap. XV. 9 Deinde dominium pro pace et justitia conservanda, pro urgii discordiisque resecandis

concessum est. Atqui nec bonum paci potest c0nServari, neque confusionis malum resecari, nisi poeni coerceantur, qui bonum ordinis corrumpunt. Ergo Et ane in hominibus

ait Angelicus, hoc ex naturali inclinatione invenitur, ut unu8- quisque deprimat qui c0ntra ipsum insurgit . . . unde quidquid contra ordinem in8urgit, c0nsequens est ut ab eo ordine, et principe ordinis deprimatur.' I. I. quaest. LXXXVII. art. 1. cf. Ad om. cap. XIII. 4. Arg. I. Eae 8. Scriptura a Christus de peccatore hoe constituit Si ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. Atqui istis verbis coactiva potestas ecclesiae tribuitur. Ergo Prob. min. 1 Ex eo, quod ecclesiae tanta potestas jubendi tribuitur, ut rebelles excommunicationis seu 8eparati0ni poena digni censeantur: sicut ethnicus. 2 Ex verbis immediate subsequentibus: Quaecunque alligaveritis, etc. b S. Paulus tam dictis quam factis puniendi potestatem sibi vindicat. Ergo Prob. antee. 1 Dictis Apostolus ad Corinthios haec scribit: Quid ultis In virga veniam ad vos, I Cor. IV. 21. In virga cilicet di 8ciplinae veniam ad vos, scilicet castigandos.' Thom in l. c. leel. III. Rursus in

366쪽

350 Quaestio X. me pote late poclesiae.

promptu habentes ulcisci omnem inobedientiam, II Cor. X. 6.is In promptu habentes, id est promptum et liberum animum habentes ad puniendum omnem inobedientiam. S. h0m in

l. o. ecl. I. tque iterum: haec absens scribo, ut non praesens durius agam Secundum potestatem, quam Dominus dedit

2 Factis Apostolus praescribit, ut male parente p0ena8 luant: Si quis non obedit verbo nostro per epistolam, hunc notate et ne commisceamini cum illo, ut confundatur. I. The88. III. 14. Ecce poena, et p0enae sinis ut confundatur I. Cor. V. 11.; ΙΙ. Joan. I. 10. Et alibi se venturum affirmat, ut puniendi

potestate utatur Praedico . . . iis qui ante peccaverunt, et ceteris omnibus, quoniam, si venero iterum, non parcam. H. Cor.

XII l. 2. Atque de Corinthio incestuoso Ego quidem absens

corpore, praesens autem piritu, jam judicavi ut praesens eum, qui sic operatus est . . . tradere hujusmodi satanae in interitum carnis, ut spiritus salvus sit. d. Cor. V. 3-5.

Arg. III. Eae traditione. Te8timonio constat auctorum certissimorum, antiquitu poenas ab ecclesia inflictas esse. tillae poenae statuebantur etiam in invitos et pro foro aeterno seu contentio80. Erg0. Major quod ad poenas spirituales attinet, certa videtur exempla ero poenarum temporalium urticulo quarto proferam Minor perspicua est; siquidenanem ignarus est, plurimo rebelles et inobedientes exc0mmunicato e88e, sacramentis et communione fidelium interdict0s, degradatos, etc.

0 . I. Ecclesia, cum ad animorum salutem instituta sit, punire non debet, nisi ut reus corrigatur. Atqui nulla poena corrigit invitos. X quo intelligitur, veri nominis potestatem

coactivam in cele8ia nullam 88e. Resp. Dist. M. in ecclesia rei correctio est finis poenae inclu8iVe, concis Xclu8ive, nego. Dist. min. nulla poena corrigit invitos, immediate conci mediate, nego. Et Xplico. Poenae finis nec sola est restitutio juris violati, ut a88eritur in systemate poenali, quod absolutum nuncupatur; meque

367쪽

Art. III. Utrum Christus delesiae odori potestatem coactivam. 35 lsola correctio sive socialis sive individualis, ut affirmant propugnatore Systematis relativi, sed ratione quadam laeta uterque suis componendus est. Ita poenae ab ecclesia infliguntur non aeclusive, ut devii reducantur, verum etiam ut justitiae aequalitas, quamvis ultima retributio in terris non sat ex parte redintegretur. Cf. S. h0m. De res princ. lib. I. cap. XV. II. II. quaest. LVIII. art. 1. III. quae8t. XC. art. In Sent. IV. dist. XIX. quaest. I. art. 1 haec: ad

hoc quod homo recte gradiatur in via salutis, tria sunt ei impendenda ab eo qui ipsius curam gerit . . . Tertio ut icontingat eum discedere, quod ad viam rectam redueat et quantum ad hoc dicitur ipsum corrigere quandoque quidem ut rectitudo sat ab eo, quando scilicet ille qui deliquerat, emendatur, e cura sibi impensa quandoque autem ut rectitudo justitiae de eo sat per poenas inflictas, etiam si ille non

corrigatur e parte sua. μDistinetio minoris cuique clara nimirum quia usu venit,

ut inviti, poenis afflicti, re8ipiscant Instabis. Quidquid est, ecclesiasticae poenae nullus finis nisi coercere subditos ab iniquitate. At mult0ties praevidetur,

invitos nullius poenae causa ad bonam frugem se recepturos. Ergo sateamur, ecclesiam in eo saltem invito potestate coerditiva carere. Resp. Dist maj. tali scopus eccle8iae esse debet aut respectu ipsius peccantis aut respectu aliorum, conci reSpectu 80lius peccantis, nego. Transeat in Malum Denae ad coercendam et ordinandam malitiam culpae inferri, S. Thomas testi est. Uttaest disp. De malo, . art. 5. ad 7. At vero

h poena quae etiam secundum lege humana infligitur, non semper est medicinalis ei qui punitur, e 80lum aliis; sicut eum latro suspenditur, non ut ipse emendetur, sed propter alios, ut saltem metu poenae peccare de8i8tant. I. II. quaest. LXXXVII. art. . ad 2. cf. C. Gent. lib. III. cap. XLIV. Quapropter auctoritas ecclesiastica, cum commune omnium bonum respiciat, p0enas in rebelle etiam decernit, ut culpa malitiae in aliis coerceatur et ordinetur, sicut scriptum est: Pestilente sagellato, stultus sapientior erit. Prov. XIX. 25.

368쪽

352 Quaestio X. me potestate celesiae.

0bj. II. Deo voluntarie serviendum est. At si reus invitus a moribus pristinis arcetur, non servitur Deo voluntarie. Ecclesia igitur a potestate coercitiva eum ad Deum colendum nihil eonferat, jure laudicatur. Resp. Conc. M. Dist. min. non servitur Deo voluntarie ab ipso invito, cono. ab aliis, nego. Distinctio ex responsi8 ad objectionem primam patet. Cf. S. Thom. II. II. q. CVIII. art. 1. q. LVIII. art. 1 ad 3. Instabis. Potestas coactiva omnibus nocet. Quod probatur. Lex nova, non est timoris lex, sed caritatis. Potestas autem coactiva e spectat, ut subditis timor injiciatur. Ergo, lege timoris reducta, potestas coaetiVa omnibu nocet. Resp. Diff. min. pote8ta coactiVa eo peetat, ut timor injiciatur caritatem relinquentibu8, conci eam habentibus, nego. S. homa de ea re hie Evangelii est lex amoris et ideo illis qui ex amore bonum operantur, qui soli proprie ad Evangelium perlinent, non 8 timor incutiendu per poena8, ed solum illis qui ex amore non moventur ad bonum qui etsi numero sint de Ecclesia, non tamen merito. II. II. q. VIII.

Rrt. 1 ad 3.

Utrum potestas ecclesiae coactiva ad poenas etiam temp0rales extendatur. I. Status quaestionis Poenae temporales reum in bono materiali et ratione ortunarum affligunt. Quaestio autem, quae in manibus est, non huc redit, utrum ecclesiae facultase incessa sit decernendi poena temporale et orporales 1 quae pertinere censentur ad actus virtutum poenitentiae, abstinentiae et temperantiae v. g. jejunia Vel 2 quibus soli poenitentes voluntarii castigantur vel 3 quae in foro interno seu in judicio poenitentiali obnoxiis imponuntur. Sed hoc jam quaeritur, utrum ecclesiae potestas data sit injungendi ' poenas, quae corpus aut bona fortunae directe assciunt; ' in foro externo et c0ntentioso 3 etiam iis, qui hujusmodi poenas subire nolint.

369쪽

Art. IV. Utrum potestas eo leAiae coaet ad poenas etc. extendatur. 353

II. Proportio inter poenas temporales et hominum delicta. De hac proportione pauca praesamur, quo vi argumentorum facilius patescat. Ea porro poenae est indoles, ut semper 'it quaedam corruptio agentis Etenim ut actionis ordo tollitur culpa, cita, malum . . . quod est per ub8tractionem sormae et integritatis rei habet rationem poenae unde icuti de ratione culpae 8t quod n0ceat agenti in sua actione, ita de ratione poenae est quod noceat agenti in se ipso μ. Thom. I. quaest. XLVIII. art. 5. uam Vero illa corruptio agentis Seu malum poenae, quod noceat agenti in se ipso, Si privatio ejus quo V0luntas p0test ut quocumque modo ad bonam operationem μ. S. ho m. De malo I. art. 5. Et quoniam motus appetitus et voluntatis

terminatur bono delectabili, poena boni delectabili opponatur nece88um est Reus igitur privatione alicujus boni delectabilis puniatur Ex quo i0neeptim poenae proportio inter poenas temporales hominumque delicta nullo sere negotio intelligitur. Constat enim. hominet in uerra constitutos corporalibu et temporalibus ionis plurimum delectari. Ergo quaedam con-Venien erit agentis corruptio, si reus aliquibus delectabilibus temporalibus privetur f. S. Thom. De malo I. art. . ad 12.;

S. Theol. I. quaest. V. art. . inde, pectata h0minum natura, nece88arium est potestatem coactivam ad vim materialem inserendam Xtendi. III. Adversarios nonnullos potestatis coactivae art. praee recensuimus. X adVersariis autem non pauci potes

tatem illam coactivam, qua pronunciatis ab ecclesia poenis spiritualibus, reus conscientiae suae relinquitur, non directe impugnant negant esse in ecclesia potestatem, qua reus p0enis temporalibus ad satisfaciendum cogatur. Error ille ab ecclesia susscienter damnatus est. istoriensium enim hac in re ententia quatenus intendat celesiam non habere collatam sibi

a Deo poteStatem . . . devios contumacesque aeteriore judicio ac salubribus poenis coercendi, atque cogendi damnatur tu inducens in systema alias damnatum ut haereticum f. Bulla

Auctorem idei. In Syllabo n0tatur thesis: Ecclesia vis inferendae potestatem non habet irop. 24 breve dogma-

370쪽

354 Quasisti X. me potestate eccle8iae.

tieum Ad apostolicae 22. Aug. 1851, qua damnatur eadem doctrina Nuytg. Jam vero Pistorienses et Nuyt potestatem coactivam directe quantum ad poenas temporale impugnarunt. Pr0pterea sensus damnati0ni tam manifestus St, ut opini0, qua potestas coercendi per poenas temporales ab eccleAia excluditur, ad minus erronea et temeraria habeatur haereticam autem e88e, quoniam poenae temporales propriis terminis in ecclesiae definitionibus non exprimuntur, non tam apertum videtur. Attamen Suare contrariam doctrinam censet esse desd0. Cf. Bouix, Praci de Iudiciis t. I. pars I. ecl. II. cap. IV. S. 4. - encyclica Quanta cura graviter a Pio IX. reprehenduntur, qui a8Serunt, Ecclesiae jus non c0mpetere i0latores

legum Suarum poenis temporalibus coercendi. μThesis Potestas ecclesiae coactiva ad poenas etiam temporales aetenditur.

Arg. I. Potesta ecclesiae coactiva, ut hominis causa concessa, poenas Statuere debet, humanae naturae proportionatas. Jam poena temporali est humanae naturae valde proportionata. Ergo Prob. min. Reu per poenas aliquo bono delectabili privandus est. At homines, praesertim mali bono temporali maxime delectantur. Ergo temporalis poena, qua h0mines ejusmodi bono privantur, est humanae naturae proportionata. Explicatur. O Quantum ad ipsum reum. Veri88ime . h0mas: hqui in peccato e8t, non habet gustum sanum, ut ex dulcedine divinae bonitatis a pesteato revocetur; sed habet affectum insectum amore sui inordinato et ideo per poenas quae naturae

8uae contrariantur et voluntati, a peccato revocatur. In Sent. IV. dist. XIV. quae8t. I. art. 2. q. l. Ol. 1.b Quantum ad alios. Cohibentur autem aliqui ait S. h0ma - a peccando, qui assectum virtutis non habent, per hoc quod timent amittere aliqua quae plus amant quam illa

quae peccando adipiscuntur alias timor non compe8ceret peceatum . . . Haec autem sunt quae homo maxime diligit, vitam, incolumitatem corporis, libertatem sui, et bona exteriora, puta