Summa apologetica de Ecclesia Catholica ad mentem S. Thomae Aquinatis

371쪽

Art. IV. Utrum potestas ecclesiae coact ad poenas etc. extendatur. 355

divitias, patriam et gloriam. I. II. quae8t. VIII. art. 3. Cf. C. Gent. lib. IlI. cap. XLI. c Ut redintegretur aequalitas justitiae. Omnis actus peccati ut observat S. homas, procedit ex aliquo inordinato appetitu alicujus temporalis boni. Q. II. q. LXXVII. art. 4. Ergo ad aequilibrium ordinis restituendum intemperantia privatione luenda est.

Arg. II. Eae S. Scripturis. S. Scriptura tum principia, quibus p0testas infligendi poenas temporales innititur, tum eaeempla pr0ponit. Igitur ea potesta habet undamentum suffieiens in . Scriptura Prob. antec. a Principia. Prov. XIlI. 24. scriptum legimus: Qui parcit virgae, odit lium S. Paulus I. im. V. 20. Peccantes

coram omnibus argue tit et ceteri timorem habeant. Ecee

p0enae temp0ralis publicaeque humiliationis scopus tit et ceteri timorem habeant. Et apertius . Cor. V. b. de incestuoso tradere hujusmodi satanae in interitum carnis, tit spiritus salvus sit. Ecce poena temporali in interitum carnis, ut animae utilitati sit, ut spiritus salvus sit.b empla Christu ait: si ecclesiam non audierit, sit

tibi sicut ethniciis et publicanus. Matth. VIII. 17. Ex qua sententia profluit infamia, quae est alicujus boni temporalis privatio. S. Paulus de Christiano contumaci statuit hunc

notate, et Ne commisceamini cum eo, ut confundatur, II. The88. III. 14. rursus peccantes coram Omnibus argue, . Tim. V. 20.

nec dubium, quin confusio et publica castigatio p0enae tem p0rales sint; similiter interitus carnis, inflictus incestuoso Corinthio. d. Cor. V. . cf. S. ho m. In I. Cor. V. ecl. Ι. Arg. III. Eae traditione a Ab antiqui88ima aetate mos suit, ut peccatores publici ad poenitentiam publicam excommunicatione et omnimoda ab ecclesia eXpul8ione cogerentur. Atqui multae poenae temp0rales, v. g. prohibitio obeundi nonnulla negotia saecularia, in poenitentia publica includebantur. Erg0.b Est antiquissimus usus irgarum et carceris, qui patrum conciliorumque testimonio c0mprobatur; sic beatus Gregorius Magnus ad Januarium alaritanum episcopum scribit hQu0823θ

374쪽

356 Quaestio X. me potestate ecclesiae.

tamen si emendare se a talibus et corrigere nolle repereris, serventi comprehendere et te volumus et si quidem servi sunt, verberibus cruciatibu8que, quibus ad emendationem pervenire valeant, ea8tigare: si vero sunt liberi, inclusione digna districtaque sunt in poenitentiam redigendi. Ep. lib. I. 65. Hic menti fiat carcerum ecclesiasticorum, qui decaneta, o κανικά, decanica nuncupantur. Musmodi carceres, in quibus et laici et clerici recludebantur, saeculo IV jam vigui88e, constat. Cf. Kraus, Real-Eneyklop. p. 575, etc. 6 Aliae poenae temporale fuerunt eaeilium et multa, de quibus vide decreta concilii

Romani, 503 concilii Carthaginiensis, 398, etc. O Quin imo recentior aetate patres ridentini decreverunt: Qui vero duellantes pugnam c0mmiserint et qui eorum patrini vocantur, excommunicationis et omnium bonorum uorum proscriptionis ac perpetuae infamiae poenam incurrant; et ut homicidae juxta sacros canone puniri debeant. Sess. XXV. cap. XIX. s. se88. XXIV. cap. ΙΙ. Se88. XXI. cap. I. sess. XXIII. cap. I. 9 Denique principium, vi cujus illa praxis vigebat, aperte describunt. Sic beatu Augustinus, Retract. H. . sententiam priorem emendan8: nondum expertu eram, Vel quantum mali eorum schismaticorum auderet impunitas, vel quantum in eis in melius mutandis conferre posset diligentia disciplinae. s. p. 48. ad incentium et 50 ad Bonifacium. S. Leo M. ait: ad spirituale remedium nonnunquam recurrunt, qui timent temporale supplicium. Ep. 4. alias 1 et 3.

0M. l. Media ex fine determinantur. Finis autem ecclesiae spiritualis est. Poenis ergo temporalibus ad suum finem

attingendum uti non poteSt. Resp. Concedo majorem et minorem. Nego conclusionem. Adversariorum argumentum falso supponit, hominem ad nem

spiritualem attingendum mediis temporalibus nihil juvari. Homo

autem, cum X animo et corpore constet, corp0ralibus etiam

mediis dirigatur necesse est. Atque illud certe tum rerum natura tum usu exploratum est, plurimos, poenis temp0ralibus sublatis satis c0hiberi non posse. Tam vim habet, quod dixit

375쪽

Art. IV. Utrum potestas ecclesiae coact ad poenas etc. extendatur. 357

Aristoteles: Multitudo necessitati potius quam rationi paret. μEthie X. cap. IX. Instabis Christus, cum multi discipulorum abirent retro, vim eis non intulit, sed dixit ad duodecim: Numquid et vos nultis abire Joan. I. 68. Ergo ecclesia vis inferendae potestatem nullam habet. Resp. Dist ante: hoc loco commendatur liber assectus fidelium, cono. excluditur pote8tas celesiae, nego Christus non omnia docuit eodem tempore, sed pro rerum adjunctis diversa doctrinae suae capita praedicavit. Jam vero doctrina de p0testate ecclesiae eoaetiva textu objecto non excluditur. Etenim potestas, de qua diximus, bono communi procurando necessaria est; singulis tamen individuis, ut Deo placeant, asseei libero opus est. Urgebis. Nullus credit nisi volens. Ergo vim inserre, ut

homo credat, emper nesa est. Rem Conc antec Dist con8equens nefas est Vim inferre,

ut infidelis credat, conci ne dem impediat, nego: insidelium, ait Angelicus - quidam sunt qui nunquam u8ceperunt fidem, sicut Gentiles et Judaei et tales nullo modo sunt ad

fidem impellendi ut ipsi credant; sunt tamen compellendia delibus, si adsit acultas, ut fidem non impediant vel

blasphemiis, vel mali persuasionibus, vel etiam aperti persecutionibus. II. H. quaest X art. 8.Dices. Etiam de haereticis hoc valet nullus credit nisi volens. Ergo ecclesia con8ectando quondam p0eni temporalibus haereticos, pervel Se egit. Resp. Nego conseq. Scilicet: Ecele8ia non persequitur eos haereticos), ut per violentiam inducantur ad credendum, sed ne alios corrumpant, et ne tantum peccatum inultum

remaneat. In Sent. IV. dist. XIII. art. 3. Qu0d quidem ex lege sit, cum baptigati ecclesiae subjiciantur. 0M. II. Potestas, quae saevam inhumanitatem progignit, per se mala St. Atqui potestas, qua p08sit ecclesia vim inferre, per se inhumanitatem progignit. Ergo Minor patet ex inquisitionis nefariis sceleribus. Resp. Dist. M. quae saevam inhumanitatem progignit

376쪽

358 Quaestio X. me potestate celesiae.

ips0 8 et per Se concis quodam abusu et per accidens, nego. Et negata minori ad probationem diat. patet ex sceleribus setis, concis veris, nego. Abusus non tollit usum.

Praeterea adversarii nihil antiquius dueunt, quam ut inquisitionistribunal in invidiam adducatur 1 ipsi tribuendo, quae non sunt inquisitionis sed potius antiqui juris civilis V. . tortura, igni poena, etc. 2 detorquendo modum, quo inquisitio in suis judiciis procedebat, licet in hujusmodi tribunali vere, religiose et humane judicatum esse novimus; 3 ignorando, poenas inquisitoriales de principatu civili non parum pependisse, ipsamque inquisiti0nem et civilis principatus et celesiasti ei

Sp0ntane eonSensu boni communis causa viguisse; ' o veritatem pror8u egrediendo, quantum ad morte multatorum numerum. Quin imo in jure receptum est adagium: Ecclesia abhorret a sanguine.'

Ct Bern Guidonis, Practica inquisit heret pravitatis, Paris, A. Picard Martene Thesaurus necdoctorum, t. V. p. 179 etc. Demodo procedendi Hefele, Card. imenes Balmes, e protestantisme compare a catholicisme, . II. Claessens, inquisition et e regime penal our a repressio de Pheresie dans es Pays-Bas u passe Hergenrother, ath. ische n christlicher Maat, XVI. et pro litteratura ibid. ei trage, p. 48-bT.' Cf. angas, Eludes suraes temps primitifide Pordre de S. Dominique t. I. h. .: 'heresi et a repression Ad rem Sylvius in II. II. quaest. XI.: Haeretici non Volunt audire ecclesiam ergo merito relinquuntur potestati saeculari, tanquam non amplius filii ecclesiae, ac materna ejus benignitate indigni potestas autem saecularis potest punire malefactores rempublicam perturbante . . . Cum ergo haeretici rempublicam perturbant, ut tum e perientia docet, tum' etc. - s. almes, Leprot compare tu cathol. t. II. h. XXXVII. ' De tolerantia, non errorum, sed personarum rectissime Balmes: ἡEn attere de religion, a tolerance ins que t 'intolerance euvent se trouver cheg 'hom me qui a de a religion aussi te que che celui qui 'en a pas ni 'une ni 'autre de ces eu siluations vis-a-vis dela religi On Implique necessatrement a tolerande ii 'intoleranee. Queique personnes Imagineti que a tolerane est e propre des incredules, et 'intolerance te propre des ommes religielix elles etrompent. Qui ut plus tolerant que ain Francois de Sales Qui est plus intolerant que Voltaire O. c. t. II. h. XXXIV

377쪽

Art. IV. Vtrum potestas ecclesiit m et ad poenas etc. extendatur rans

Instabis. Coercitio ecclesiae, si praevaleret, haereticorum maximum numerum in periculum capitis adduceret Trgo. Resp. Nego. antec. Hoc enim quod objicitur prorsus a re alienum est. Haeresis scilicet, tametsi in se mala, jam non invadit populos, sed potius inter nos constituta est atque ob lugendam errorum haereditatem non pauci bona de errare creduntur. Revera, ait Leo XIII. - divini cultus varia genera eodem jure e88e, quo veram religionem, ecclesia judicat non licere, non ideo tamen eos damnat rerum publicarum

moderatores, qui, magni alicujus aut adipiscendi boni, aut prohibendi caussa mali, moribus atque u8 patienter ferunt, ut ea habeant singula in civitate locum. Eneyel. Inam Dei. 0 . III. Si jus coercendi per poena temporale in ecclesia esset, Christus ecclesiae vim materialem ad jus illud exercendum tribuisset sit ecclesia vi materiali caret. Ergo. Resp. Dist. M. Christus ecclesiae tribuisset vim materialem aut per cele8iam aut per alio pro ecclesia exercendam, conci tantum per ecclesiam ipsam Xercendam, nego. Et dist. minorem: celesia non habet vim materialem, formaliter, transeat Virtualiter, nego. Hoc missum saet0, quousque ecclesia vim materialem formaliter, seu immediate sibi conjunctam, habere dicenda sit. At certe virtualiter vim materialem habet, id est, jus habet adsciscendi sibi eos, per quos illam vim eXerceat. Ad rem patres concilii Lateranensis lΙΙ. c. XXVII. :, licet celesiastica dis ei plina sacerdotali contenta judicio,

cruentas non es sciat ultiones, catholicorum tamen Principum constitutionibus adjuvatur, ut saepe quaerant h0mines salutare remedium, dum corporale super se metuunt Venire Supplicium.

378쪽

360 Quaestio XI. De relationibus inter ecclesiam et statum.

De relationibus inter ecclesiam ei Staium.

Habita disquisitione de ecclesiae juribus ac p0testate in se, con8ideretur Societa eccle8iastica comparate ad civilem statum. Neque haec quaestio superflua videtur. Nimirum disputationes nostra de ecclesia valde complet, eamque solam in terris rectricem esse ad nem Supernaturalem, ex distendis fiet manifestius Porro quaeritur, Primo Quaenam sint de relationibus inter ecclesiam et

statum systemata.

Secundo. Quibus principiis haec quaestio solvenda sit. Τertio. Utrum ecclesia subordinetur statui. Quarto. Utrum ecclesia a statu statusque ab ecclesia se iungendus sit. Quinto. Utrum ecclesia habeat potestatem indirectam in temporalia.

ARTICULUS I. duaenam sint de relationibus inter ecclesiam et statum

systemata. De relationibus inter ecclesiam et latum systemata tria; primum ecclesiam statui vult esse ubjectam secundum celesiam a statu sejungit tertium aliquam ecclesiae potestatem iustatum 88e, docet. I. Systema sub ordinantium ecclesiam statui ab Imperii Romani theoria de Christiana religione haec erat: non licet esse vos; praxis sacrisca aut morere. Reddita per edictum Mediolanense 3 13 ab imperat0re Constantino M. pace eeelesiae, Christiani p0puli mille anni professi sunt, op0rtere terrestre regnum caelesti amulari. deficiente tamen, ut etiam

379쪽

Art. I. Quaenam sint de relat inter ecclesiam et statum systemata. 36li dicam, principum nonnullorum praaei. Saeculo XIV. Wilhelmus Oecam, Joannes Giandone et Marsilius Patavinus egemoniam principatus civilis in ecclesiam, tanquam jus Verumque rerum ordinem, propugnare ordiuntur. Ita Marsilius Patavinus in opere: Defensor paciS.

D Protestantismi haec regula cujus regio illius et religio; ita Palatinatus in Germania incolas comes redericus III ex Lutheranis Calvinistas Deit Ludovicus eosdem Luthera nos; Fredericus IV iterum Calvinistas. In Anglia, regnante Henrico VIII. et Elisabeth, nec non in parti amento anno 1546 nulla jurisdictio ecclesiastica nisi per regem, Sub rege, a rege. )Imperium autem status in religionem jus reformandi exercitium

religionis atque jus majestaticum circa sacra nominatum St.

Cui uri setitio multis post annis titulus quaesitus a theologis; idque tripliciter: 1 per systema episcopale, ' territoriale, 3' ollegiαle. 1 Juxta systema episcopale jurisdictio prius episcoporum fuit suspensum tamen eorum jus per pacem Augustanam 1555), et collatum civili principi quantum ad exercitium. At status ille suspensionis de finitivus factu est. Hi ne jus pene principem ut potestas devoluta Systematis hujus auctor Matth. Stephani ' 1646J Traetatus de jurisdictione, etc. 1611.2 In systemate territoriali principi jus circa sacra tribuitur, non per devolutionem ab episcopis, Sed quod ecclesia ver-8etur in territorio status, qui gubernatur a principe. Ita homasius, rim Rechte ines Fursten in Mitteldingen, 1695; Vindiciae juris majest circa sacra, 1699, et J. H. Ohmer, Diss d jure episc. principum evangelicorum 1712. eque ab hoc errore multum distat B. CarpZOV Iurisprudentia ecclesia-8tica ei consistorialis, 1645, qui jurisdictionem initio principum fuisse autumat, deinceps ab episcopi attentatam. 3 Systema collegiale in eo consistit, quod principi jus in Sacra c0mpetere ducitur ut jus delegatum. Nimirum iis dele-

Doctrinam sub ordinationis ecclesiae in cultu et disciplina multi, praesertim in Anglia, mastianismum appellarunt, a Thoma rasto, Calvinista, doctrinae istius propugnatore ' 1b87 .

380쪽

362 Quaestio XI. me relationibus inter ecclesiam et Statum.

gatum est a communitalibus Gemeinde se ab ecclesia, quae non est nisi collegium, cujus membra aequalia sunt. Hoc enim collegium hominum, nullo hierarchico gradu distinctorum, cum primigenium jurisdictionis celesiasticae subjectum fuerit, jus in aera transfert in principem. Ab eo igitur sonte principatus civilis habet jura collegiata in sacra. Insuper principi vi principαtus jus circa aera tribuitur Systema collegiale, cujus Pus endor sundamenta jecit, exstructum est a Chr. M. Psass

' 1760), Origines juris ecclesiastici 17 19.6 Gallicanismus, ansenismus, Febronianismus et Ioseph Nismus, eo spectant, ut etiam in regnis catholicis politicae potestati pars haud exigua regiminis ecclesiastici concedatur. Unde y8tem potestatis indirectae negativae in sacra quae quidem potestas nuncupari solet jus majestaticum circa Sacra. Η0 jus ab aliquibus dicitur una cum regno ipso natum et potestati regiae tam inconvulse connexum, ut eodem Seprinceps nequeat abdicare, nisi una seipsum principatu Xuat.

Ad idem jus resertur 1 jus odoootitiae et protectionis, quo status in ministris religionis instituendis, in educandis sacrorum alumnis et in promovendis ordinibus religiosis jure proprio disponit 2 jus supremi domini in bona eccle8iastica, quod fuit titulus eripiendi possessiones ab ecclesia 3'bus reformandi,

quod est potestas principum exstirpandi abusus, in ecclesiam illapsos, urgendique canones 4'bus supremae inspectionis, qu0d disciplinam ecclesiasticam ac totam vitam ecclesiae exteriorem et activitatem administranti statui subdit 5 jus cavendi, qu0d legibus praeventivis operationem ecclesiae obstruit, ne eccle8ia statui noceat; 'bus placet et exsequatur, quod est majestati civili tributa potestas prohibendi bullarum encyclicarum et

ceterorum actorum ecclesiasticorum publicationem eaque examinandi in tribunali civili, priusquam exsecutioni mandentur; 7 appellatio tanquam ab abusu, appel commota'abus se jus. quo Staius, plane ut judex superior, in rebus ecclesiasticis appellationes a sententia ecclesiastici judicis et recursum ad principem admittit. Hujusmodi opiniones salsae, saeculo XIV. aetate Philippi Pulchri sparsae, sanctione pragmatica Bituri' censi 1438 animis infixae, fautores non paucos habuere, inter