Summa apologetica de Ecclesia Catholica ad mentem S. Thomae Aquinatis

71쪽

Art. I. Quaenam generatim sit doctr cathoi de constitui ecclesiae. 57 posittim seu anima et corpus ecclesiae AEtiam in esse corporis

socialis constituitur et ervatur, est divina operatio Christi et S. Spiritus. Hinc 1 Christus dicitur ecclesiae caput, ' S. Spiritus cor eccleSine.

1 De influxu Christi, capitis, in ecclesiam S. Paulu8:hcrescamus in illo per omnia qui est caput Christus eae

quo totum corpu8 compactum et conneaeum per Omnem juncturam subministrationis, secundum operationem in mensuram

uniuεcuju8que membri, tigmentum corporis facit in aedi F-cationem sui in caritate Eph. IV. 16. Audiamus Angelicum illa verba exponentem: omnia, inquit quae Sunt capite corporali, scilicet compactio nervorum ligatio et ad qpus motio, fluunt a capite nostro Christo in corpus eccle8iae.

Et primo compactio per sdem Secundo fluit a Christo capite

in corpus ecclesiae suae mysticum connexio, et colligatio quia Op0rtet adunata aliquo nexu, vel vinculo necti, vel colligari, id est per fidem et caritatem, quae connectunt et conjungunt membra corporis mystici ad mutuam subministrationem. Tertio a capite Christo in membris ut augmententur spiritualiter, influitur virtus actualiter operandi. Non solum a capite nostr Christo est membrorum ecclesiae compactio per fidem, nec Sola conneXi0, vel colligatio per mutuam administrationem caritatis sed certe ab ipso est actualis membrorum operatio, sive ad opu moti0,

Secundum mensuram et competentiam cujuslibet membri quia non solum per fidem corpus my8ticum compaginatur, nec Solum per aritatis subministrati0nem connectentem augetur corpus, sed per actualem compositi0nem, ab unoquoque membro egredientem ecundum mensuram gratiae sibi datae et actualem

m0tionem ad operationem, quam Deus facit in n0bis. In Ephes. IV leet. V. 2 S. Spiritus dicitur cor ecclesiae, quia cor habet quamdam influentiam oeculiam. Et ideo cordi comparatur Spiritus Sanctus, qui invisibiliter ecclesiam viviscat et unit. μS. h0m. III. q. VIII. art. 1 ad 3.

72쪽

58 Quaestio III. io constitutione eccle8iae.

ARTICULUS II.

Utrum stiristi ecclesia sit coetus essentialiter etiam visibilis.

I. Adversariorum de ecclesiae visibilitate sententia. Adversa nobis doetrina his quatuor continetur, in se conneXis 1 Det pie sngitur ecclesia, visibilis et invisibilis. 2 Invisibilis ecclesia est ecclesia promissionum, cui indefectibilitas aliaque charismata promissa sunt. 3 Haec invisibilis ecclesia 8 tota ecclesiae essentia, visibilitas autem non 8t nisi accidens. Motaque non portet, eccle8iam 88 8emper visibilem. Unde Calvinus in Instit. Praefatione haec: permittamus Deo, ut quandoque ipse solus noverit qui sui sint interdum etiam eccle8iae suae exteriorem notitiam ab hominum aspectu auferat. M. Antonius de Dominis praesumptivam tantum ecclesiam spectabilem es8 contendit. De repubi Christ. lib. VII. cap. X. Luther apertius: Quis ecclesiam nobis mon-8trabit, cum sit occulta in piritu, et solum credatur. De abrog. Missa priv. Recentiores cele8iam dealem uam, qu0d nullus coetus ideam realiter exprimere possit, visibilem seri

II. Radix errorum contra visibilitatem eccle8iae. Error expositus cum aliis doctrinis erroneis cohaerescit. Et primo quidem, ut Donatistae saeculo V. ecclesiam intellexerantc0etum justorum, ita icte et Hus eam dixerunt congregationem praedestinatorum. Atque e eo accidit, ut etiam protestante non pauci totam celesiae constitutionem in aliqua re invisibi videlicet in justitia et praedestinatione constare putaverint. Deinde sectarii fucata specie justiscantis dei atque communionis cum Christo immediatae, visibilia ecclesiae elementa, hierarchiam et Sacramenta, Si n0 pror8u rejecerunt, at certe laeserunt quam maxime. Denique cum catholici novatoribus objicerent, ante Lutherum, cum praeter Romanam ecclesia nulla esset, aut ecclesiam veram diutissime latuisse, aut Romanam, quae pectabatur, veram fuisse desertores ecclesiae

73쪽

Art. II. Utrum Christi ecci sit coetus essentialiter etiam visibilis. I9

Romanae, dilemmate pressi, suam ecclesiam invisibilem protulerunt.')III. Sententia catholica de visibilitate ecclesiae. Visibilitas definitur: ea militantis ecclesiae constitutio, qua cum judicii ertitudine in concreto discerni potest ut vera Christi ecclesio. Est igitur una ecclesia eaque simpliciter visibilis, quanquam invi8ibilis secundum quid hoc est, si interna sola consideres absque respectu ad exteriora quemadmodum et homo dicitur simpliciter visibilis, licet non conspiciatur Secundum animam, si eam solam c0gite absque respectu ad corpus, in quo vitam suam spiritualem manifestat. Ad eam visibilitatem es sciendam nec singularium actu religiosi externi, neque ecclesiae partiales visibiles sui seiunt; sed ecclesia creditur essentialiter, formaliter, semper visibilis ut una ecclesia uniMersalis et regnum Christi. Quamobrem sicut regna terrestria v. g. Belgium et Anglia veluti digito ostenduntur, ita

monstramus ecclesiam, D0 materialiter tantum, quatenus homines, qui eccle8iae Sunt membra, con8piciuntur, Sed forma liter, e praecise tit coetus est ac societas delium eademque Vera Postremo Misibilis ecclesia non est origine seu instituti0ne ecclesiastica aut apostolica, Sed divina. Thesis Ecelesia divinitus constituta est ut societas 88entialiter visibilis.

Arg. I. Eae S. Scriptura. Mon . . Isaias cecinit:

Et erit in novissimis diebus praeparatus mons domus Domini in vertice montium, et elevabitur super colles, et uent ad eum Omnes gentes Cap. II. cf. Mich. cap. IV. orro mons domus

74쪽

60 Quaestio III. me constitutione ecclesiae.

tract. Ι. 13. S. Optatus Mileu. De schismate Donatist. lib. III.; S. Ba8ilius, In Is n. 66. S. Joan Chrys. In Is. I. S. Cyrillus Alex. In is lib. I. 2. S. hom. In s. II. s. S. Hier.

In Is LX. Jam Vero omnes gentes ad cele8iam confluere nequeunt, ni8 8emper appareat. - Isaias cap. LX. haec vaticinatur: ambulabunt gentes in lumine tuo, et reges in plendore ortus

tui. At gentes in lumine Christi ambulare non videntur, si Deus ecclesiae suae seu regni Christi exteriorem notitiam ab hominum adspectu auferat.b In N. . Christus docet semper fore eccle8iae membra visibilia, quae adunantur per auctoritatem visibilem et per Sacramenta, quae sunt invisibilis gratiae visibilia signa. is autem continetur visibilitas, quam asserimus. Ergo Et certe membra nisibilia sunt tritictim illud et gigania, quae utraque D0minu Vult crescere sque ad messem, id St, 8que ad 0nsummationem saeculi visibilis est ille greae, cui pastore attendere debent in quo Spiritus sanctus ipsos posuit regere Eccle-8iam Dei, quam acquisivit sanguine suo. Matth. XIII. 30.; Act. XX. 28. I. Petr. V. 2. - Auctoritas nisibilis duplici Christi lege perspicua est dic ecclesiae, Matth. VIII. 17., necnon euntes ergo docete, Matth. XXVIII. 19. ubi Salvator signiscat hoc mandatum observandum usque ad ODSummationem saeculi f. - Signa visibilia gratiae uni bapti8mu8, Eucharistia, etc. Confirmatur hoc argumentum ex verbis Christi ad apostolos: Vos estis luae mundi. Non potest civitas abscondi 8upra montem posita Matth. V. 14. Nec S. Paulus invisibilem in tellexit ecclesiam, cum pastores erudiret, qu0m0d Oporteat in domo Dei conversari, quae est ecclesia Dei vivi. I. im. III. 15. Arg. . Eae traditione a Veteres absolutam docent necessitatem adhaerendi celesiae visibili et devitandi schismata. Ergo ecclesiam essentialiter visibilem esse crediderunt. Conseq. patet absoluta enim necessitas adhaerendi coetui quandoque occulto admitti nequit. Prob. antec. S. Ignatius Antioch in p. ad Philad. III. . illa: Si quis schisma sa- cientem sectatur, regni divini haereditatem non assequitur. μ

75쪽

Art. II. Utrum Christi ecci sit coetus essentialiter etiam visibilis. 618. Cyprianus , Habere jam non pote8 Deum patrem, qui

ecclesiam non habet ut matrem. De unit eccl. S. Augustinus h Amemus Dominum Deum nostrum, amemu eccle8iam ejus; illum sicut Patrem, Stam sicut matrem. Enare in s.

LXXXVIII. 14.M Veteres ecclesiam semper et e natura sua maXime spectabilem expressi Verbi a88eVerant. S. Irenaeus celesiam extollit, apud quam una et eadem aluti via in mundo ostenditur. Adv. aer. V. 20. Origenes: ecclesia plena est sulgore ab Oriente ad Occidentem. Hom. XXX in Matth. S. Athanasius: Thronum Christi intellige ecclesiam in illa quippe requiescit. Erit igitur, inquit, ecclesia Christi fulgens

et illuminan orbem, manensque in aeternum sicut o et luna. μει f. LXXXVIII. S. Augustinus: Facile tibi est attendere et videre civitatem super montem constitutam, de qua Dominus ait in Evangelio, quod abscondi non possit. Ipsa 8 enim Ecclesia Catholica . . . Hanc ignorare nulli ieet; ideo, secundum verbum Domini nostri Jesu Christi, abscondi non potest. μ

. 52. Arg. III. Eae ne et indole ecclesiae. Ecclesiae finis est, ut divina Christi missio per eam continuetur, juxta illud:

Sicut misit me pater et ego mitto Mos. Joan. XX. 21. Atqui Christus, ut homines doceret, visibiliter apparuit. Ergo visibilitatem hujusmodi c0ntinuari oportet in corpore Christi mystico, quod est cele8ia. Atque h0 etiam animadvertendum est, quod Deus hominibus providet secundum eorum conditionem, quae talis e8t, ut per visibilia ad invisibilia et spiritualia ducamur. Ergo ecclesia, pro h0minibus instituta, ut in ea et per eam sanctiscentur, elemento visibili carere non potest. s. S. Thom. Summa c. Gent. lib. IV. cap. LVI. Adde ind0lem ecclesiae socialem, qua domatur individualismi superbia, atque deles plurimas utilitates ex influxu mutuo membrorum adipiscuntur. Jam vero socialis vita hominum, ablata visibilitate, ne cogitari quidem pote8t. Quare ipse Carvinus: quia nunc de visibili ecclesia di88erere propositum est. discamus vel matri elogio quam utilis sit nobis

76쪽

62 Quaestio II. me constitutione ecclesiae.

ejus cognitio, imo necessaria quando non alius est in vitam ingressu nisi nos ipsa concipiat in utero, nisi pareat, ni8 nos alat suis uberibus, denique sub custodia et gubernatione uanos tueatur, donec exuti carne mortali, simile erimus angeli 8. μInstit. lib. IV. cap. I.

0 . I. Christus ait Simile est regnum caelorum thesauro abscondito in agro. Matth. XIII. 14. Porro regnum caelorum est ecclesia. Ergo. Resp. Dist majorem Comparatione thesauri absconditi ecclesiae pretium commendatur, concedo; visibilitas excluditur, nego. S. Matthaeu cap. XIII. parabolas seminantis bonum semen, grani inapi 8 fermenti te commem0rat, quibus celesia designatur. Hinc Verbum absconditus juxta regulas hermeneutice non premendum St, sed ex thesauro absconditore inventae pretium laetitiaque inventoris discantur. Instabis. Servator, interrogatus a Pharisaeis: Quando fenit regnum Dei renyondens eis diaeit: Non venit regnum Dei cum observatione neque dicent: Ecce hic aut eo illic Ecce enim regnum iei intra Mox est Luc. XVII. 20, 21.

Εrg0. Resp. Dist antecedenti primam partem regnum Dei non venit eum Ob8ervatione rumoris et plendoris mundani, concedo; non venit ViSibile, nego. Item distinguo se undam partem regnum Dei intra V08 8t, hoc St, prope vos atque in cordibus ve8tri S concedo; non Videtur, nego.

Ut Judaei minime ita nec Christus loco proposito controversias de ecclesiae Visibilitate movet; sed quoniam temporale Messiae regnum ip80rum animi obversabatur, idcirco corriguntur ab Eo, quem Zacharias annuntiavit, inquiens: Dicite filiae Sion, ecce eae tuus venit tibi mansuetus. s. Matth. XXI. 5. Deinde V0 ἐντος υμων et locum in quo et personas, in quarum medio re quaedam reperitur, significat.

Christus igitur dixisse videtur: Messias in medio vestri adest, atque gratia uaciam discipulos sibi acquirit. Ita ue. XI. 20 legitur si in digito Dei efficii daemonia: profecto

77쪽

Αrt. Il. Utrum Christi ecci sit coetus essentialiter etiam visibilis. 63 pervenit in vos regnum Dei. S. h0ma Sic exponit: Ecce

regii ram Dei intra vos est; idest in Vestris asseetibus et in potestate vestra id capere potest enim quilibet homo justifi- euius per sdem Christi et virtutibus ornatu regnum obtinere caeloriam. t. aur. in . . ex S. Cyrillo. Urgebis Christus Samaritanae dicit Venit hora, et nunc

est, quando veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate. Nam et Pater tales quaerit, qui adorent eum. Spiritus est Deus: et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet

adorare. Joan. IV. 23, 21. Ergo Christi ecclesia non est visibilis.

Resp. Dist. Sensum textus hoc in spiritu et veritate significat cultum magis Spiritualem, concedo ecclesiam invisibilem, nego. Seu Vocem adorare προσκυνεῖν de sacrificiis tantum intelligas seu de cultu universo mentionem fieri existimes, nihil de visibilitate agitur Ratio enim formalis, sub

qua novus cultu et Vetu opponuntur, non haec e8t: Vetus

religio visibilis erat, mea invisibilis erit; sed tam Samaritanis, in monte Garizim adorantibus, quam Judaeis, Deum colentibus in templo Hierosolymitano, Christi religio opponitur, quae Veteri praeeminet. Primo, quia vetus erat In justitiis carnis, Hebr. IX. 10. noVa in spiritu secundo, quia Vetu in umbra erat, nam umbram habet eae futurorum, Hebr. X. 1. nova in veritate, Sicut criptum Si Gratia et veritas per Iesum Christum facta est, Joan. I. T. Qu0d eum ita sit, dicitur: in spiritu et veritate, quia per Christum homines plenius ad spiritualem Dei cultum sunt introducti. Thom . . H. quaest. I. art. . ad 4. Dices. Quod est spirituale non videtur. cclesia autem spiritualis est. Ergo Minor patet. Legitur enim in . Seriptura: Regniim meum non est de hoc mundo, Joan. XVIII. 36.; et alibi ipsi tamquam lapides vini superaedi ficamini domus spiritualis Petr. H. 5. Resp. Dist majorem Quod spirituale est, non videtur in 8e, concedo; per aliud nego. Et dist. minorem ecclesia est spiritualis in sorma visibili, concedo; ab8que e forma, 6go.

Ad probationem minoris 4' distinguo: Christus docet suum

78쪽

64 Quaostio III. me constitutione ecclesiae. regnum non 8Se temporale, concedo; 0n 8Se Visibile, nego.

Videlicet Servat0 Pilat respondet, quem Pharisaei premebant de regno temporali, a Je8u, ut Mebant, petito Ad probationem

2' distinguo a S. Petro spirituale opponitur carnali, concedo; visibili, nego. Supra diligenter c0nsideravimus, quanam ratione elementum invisibile invisibili in antea Christi ecclesia c0njungatur.

Illud vero etiam prae oculis habeamus, ip8am cau8am principalem ecclesiae, Christum, maxime Spiritualem eundemque visibilem fuisse. Ex quo tacto certissimo sic ratiocinatur S. homas. Prima autem et univer8alis causa humanae salutis est Verbum incarnatum . . . . Congruum igitur fuit ut remedia

quibus universalis causae virtus pertingit ad homines illius causae similitudinem haberent, ut scilicet in eis virtus divina invisibiliter operaretur sub visibilibus signis. contra Gent. lib. IV. cap. LVI. Instabis. Quod creditur non videtur. At ecclesia est

objectum fidei, cum profiteamur: credo Sanctam eccleSiam. μΕrgo. Resp. Dist majorem Quod creditur non videtur sub eo re8pectu, quo creditur, concedo; ub alio respectu nego. Et disti minorem ecclesia est objectum dei, sub respectu suae supernaturali veritatis, concedo; ut respectu motivorum uae credibilitatis, subdistinguo: objectum fidei commune, concedo; objectum fidei proprium, nego. Ecclesia certe creditur; quin etiam ecclesiae Misibilitas creditur. At vero res una plures habet respectus. Ita visibilia ecclesiae, veluti hierarchia, sacramentorum adminiStratio materialiter videntur etiam per Sen8u8; formaliter, hoc St, ut pertinentia ad ecclesiam veram permotiva credibilitatis; 08tremo per sdem admittenda sunt, inquantum ita gratiae supernaturalis visibilia penetrat. Motiva autem credibilitatis objectum dei commune esse eo dixi, quod seri potest, ut motiva nonnulla, quae per studium videntur; credantur a simplicibus. Cf. S. Bonav. Comm. in III Sent. , dist. XXIV. art. II. quaeSt. 1.

0 . II. Ex iis, qui palam Christi signum serunt, non

pauci fortasse increduli sunt Ergo ecclesia, cum nulla ejus

79쪽

Αrt. II. Ex quibus fidelibus edolesia propri se et vere confletur 65 pars certo cognoscatur, visibilis dici non poterit. Prob. antec. Seripium est nescit homo, utrum amore an odio dignus sit.

ReeL l. 1. Ergo solus D0minus novit, qui sui int. Resp. Dist antecedens per eam hypocrisin delitescunt merita singularium, concedo latet ipsa ecclesia, nego. Et sic patet responsum ad probationem antecedentis Christi nempe ecclesia non apparet ex de uniu8cujusque singulatim, sed ut 0eius et institutum bene ordinatum, in quo deles colleolive unius fidei legem et auctoritatem regiminis sequuntur. Du8- modi instιtutu ι, divinis n0tis con8ignatum, per se ip8um 8t divinae suae legati0nis testimonium irrefragabile.

ARTICULUS III.

Ex quibus fidelibus ecclesia proprie et vere confletur.

I. Principia. Ante omnia statuendum est, quid certo requiratur, ut homo ecclesiae membrum sat Quinque hujus rei principia recolam HS.1' Cum celesia sit corptis Christi mysticum Eph. I. 23.)et Christus capti corporis Ecclesiae Col. I. 8.), sequitur quantum quisque eccle8iae membrum est, tantam cujusque uni0nem esse cum Christo. 2' 0mines Christo uniuntur actu aut in potentia atque adeo infideles, etsi et non sint de cele8ia sunt tamen de Ecclesia in p0tentia. Quae quidem potentia in duobus landatur: prim quidem et principaliter in virtute Christi, quae est sufficiens ad salutem t0tius humani generis secundario, in arbitrii libertate. Th0m. III. quaest VIII. art. . ad . 3 H0mines actu Christo uniuntur interne et aeterne. Intε me per sdem et caritatem; aeterne per prosessionem dei publicam, communionem aeramentorum et obedientiam auctoritati legitimae. 4' Uni interna aut perfecta est aut imperfecta. Hrfecta, quando fide per caritatem operatur imperfecta, quando fidei caritas deest, nam fides, nisi ad eam spes accedat et caritas, neque unit persecte cum Christo, neque orporis ejus iVum

80쪽

66 Quaestio III. Do constitutione e lesiae.

membrum effieit. Conc Trid. 8e88. VI cap. 11. Uni tamen quaedam est; des enim humanae salutis est initium, undamentum et radi omnis justifidationis. Percipiunt tales qui peccatis m0rtalibus subduntur Angelicus ait Christo quemdam actum Vitae, qui est credere; sicutis membrum mortificatum moveatur aliqualiter ab homine. i. c. 5 Externa participatio hominum cum ecclesia considerari pote8t, O pr0ut externa partieipatio in membris singulis fide viva aut saltem informi in cattir b prout membra vinculo externo vitae socialis c0njunguntur. Sub primo re8pectu nemo, qui fide, quam Vi 0cculte careat, celesiae membrum dici poterit; sub altero respectu illi, qui baptismate, exteriori dei professione et reliquis inculis exterioribus eccle8iae uniuntur, hae

sola unione quodammodo cele8iae membra esse videntur, quamdiu cele8ia eos non excludit. Ratio est, quia formaeaeterna socialis eccle8iae per hujusm0di membra, quamvis mortua, continuatur et quia haec eadem membra per motum illum aeteriorem, quem c0rpus vivum ab anima eclesiae accipit, conmovetur.

II. Conclusiones de membris ecclesiae. 1 Quisdem et caritatem habentes dem suam in eccle8iae communione prostentur, Sunt eccle8iae membra persecte et complete. 2 Iidem, si aritatem perdiderint, Sunt membra coni-plete sed imperfecte. 3 Pueri, in secta haereticali nati, baptigati autem valide, esse censentur, u8que dum rationis usum adepti fuerint, ecclesiae membra e0mplete, quod ab iis, interius per dei habitum eclesiae uniti atque per baptismatis januam in ecclesiam ingres8is Xterius, nullus actus contrarius ponatur. 4' Haeretici et schismatici, si bonisdeerrent, uni ecclesiae membra incomplete perfecte, si eum fide caritatem servaverint, imperfecte, i dem solam. Nam ejusmodi haeretici et schismatici ecclesiae, cui explicite bedirent, si instruerentur, adhaerent implicite. Quare . Augustinus: hQui sententiam, inquit suam quam Vi sal8am et perversam nulla pertinaci animositate defendunt, praesertim quam a Seductis parentibus acceperunt, quaerunt autem caute sollieitudine i veritatem, corrigi parati riuum invenerint, mequaquam