Josephi Mariani Parthenii S.J. Actiones

31쪽

3 Da suMMA ARTIs CRITICAE DIFricuLTATAeonsecutione descendit. Nec vero, mea quidem sen tentia, minus necessario illud deberet esset, hanc lysam dissicultatem esse ei omnino declinandam , cui pares illi superandae vires non suffciant. id ξ summa, quod demonstravimus, artis criticae dissicultas est; haec vitari omnino non potest ab eo , qui hanc artem exerceat 3 vires infirmae sunt atque imbecilles 3 nemo te adigit, nemo compellit; tu vero non commovebere sponte tua progredieris p ultro accedes P & quam superare non Vales , dissicultatem temere subire non dubitabis p Rursus; onus grave est , iniquum , improbum , intolerandum ;nonne , si forte illud inconsulto sustuleris, & sustineri a te non posse expertus sis, confestim humeris, sanius am- .plexus consilium , excutias, cum praesertim id in tua potestate sit, & quandocumque velis, sublatum supra Vires pondus abiicere possie atque deponere λ Ego vero nescio an quidquam, non dicam inconsideratius, sed stuLtius non modo fieri, sed ne excogitari quidem possit , quam diverssi , atque indicavi, modo se gerere, & sanioribus consiliis omnem penitus aditum intercludere . Haec clara sunt , atque perspicua , quae videre vos a bitror , Florentini; utinam aeque, atque vos, isti videant, quos res ista maxime spectat, & quorum gratia haec actio est a me potissimum instituta. XVII. Verum nolite putare mihi adhuc cum his hominibus rem esse . Nondum enim conseruimus manus , nondum animi calent, nondum fervet oratio . Prolusio.

32쪽

quaedam ista fuit, atque umbratilis pugna , in qua , si isti prope nulli repeti sunt, capite quae coniecturam , quid de iis in ipse certamine futurum existimetis. Ea

quidem dixi, quae cuiusvis animum commovere debent ; sed istos mihi vehementius excutiendos esse Video , S rei difficultatem ita exponendam , ut non tam animo percipi possit, quam oculis quodammodo cerni Smanibusque contrectari. od quidem facilius assequar, si istos eo deducam , quo minime volunt, & memet ita circumscribam, ut in una tantum, vel altera iaculta

te consistam , & huius ipsius ficultatis ab istis specimen

aliquod edendum curem . Sic enim certius eYplorantur ingenia , & intempestiva loquacitas aut acribus verbis castigatur, aut crebris interrogationibus irretitur. Vos

interea , Florentini, quibus arbitris ac disceptatoribus in hac causa uti placet, ad ea , quae dicturus sim , uti hactenus fecistis , diligenter attendite; & cum me , vel Paullo familiarius cum uno aliquo ex hisce Graeculis neque enim gravissimum Critici nomen merentur agentem , vel paullo acrius disputantem audietis, cunitota Graeculorum gente loqui putatote .

. XVIII. Heus tu, qui tantum tibi sumis , ut de doctissimis saepe viris iudicium feras , ecquid tandem de arte critica sentis, quam profiteris 3 facilemne , an dissicilem esse putas ὶ Facilem enim vero eam existimes ne cesse est, qui ad illam, vix ab adolescentiae finibus egres

33쪽

so Da sUMMA ARTII CRITICAE DIFFICULTATgro; eamne tibi videris comparasse scientiam , quam , ad tantum munus cum laude Obeundum , Critico neces

sariam esse demonstravimus 3 Hic quoque non est , cur mihi percontanti respondeas, qui ex nitida cute istatua, vibrato capillo, fracto incessu , toto corporis habitu molli ac delicato , quae certissima sunt otii signa atque desidiae, non laboris indicia dc vigiliarum , quantum videlicet in ea tibi comparanda contenderis , satis certo mihi collegisse videor. Facilem igitur hanc a

tem putas ; ego contra valde difficilem . Age vero, quandoquidem non satis convenit inter nos , incipiamus de tanta re , amico sane animo ac perbenevolo experia

ri. In Historia si placet, in qua praecipue te iactare

soles, ac propemodum dominari, huius ipsius difficultatis , de qua ambigitur , periculum faciamus . S crane vis λ an profana Θ an utraque λ Exordiamur a sacra , i quandoquidem , quo eruditior ab aequalibus tuis habeare, eam prae caeteris adamasti, & ubi vix illam nominavi, hanc potissimum velle te , annuere mihi acsgnificare visus es. XIX. At vix sacra Biblia in manus sumo, quot &quanta occurrunti quam recondita quam implexa l

ab adolescentis persona , quae , vi- ,, bri ; sola ars Scripturarum est , tandae cis ansionis causa , hic induei- ,, quam omnes passim sibi vindicant, tur , eruditionis di ingenii specimen se hane garrula anus I hanc delirus in sacra Scriptura capi , is legat , si senex , hane sophista verbosus squae ad Paulinum S .Hieronymus seriis se hane universi praesumunt , is bit. is Quod medicorum est , promiti is rant, docent. Diuitigod by Corale

34쪽

quam impedital i Cave primum ex his libris quid

quam contemnendum putes. Nihil illis vetustius , nihil sanctius , nihil maiori religione consecratum . Nihil in iis temere scriptum, quod emendare cogites , nihil redundans , quod circumcidere, nihil minus utile, quod amputare, nihil, quod addere sa) mediteris. Si docti Dsimos & eruditissimos viros audias, litterae , apices, puncta, omnia divinorum Verba quidem latina sunt,

O S. Augustinus Ep. 3. is Publis, ces inqui , profiteor tantam esse ,, Christianariun profunditatem litim terarum , ut in iis quotidie pro. ω ficerem , si eas solas ab ineuntes, aetate usque ad decrepitam sen D ctutem , maximo otio , summo,, studio , meliore ingenio conarer Α, adducere. Idem lib. 11. Confestic. q. is Mira , inquit , eloquiorum, di, tuorum profunditas est . . . . Horis, , ror est intendere in eam ; horror ,, honoris , & tremor amoris . ,, S. Gregor. Magnus hom. s. in Ezech., R in Proem. in lib. Reg. sacram Seriis Pturam cum mari, & vasta quadam sylva comparat.

α Si quis locus est in novo Tmsamento , qui maxime torserit omisnes Enarratores , is prosecto est , qui

occurrit inr. eap. 26. ver. 2. Et van

de mane, una sabbatorum , veniunt ad monumentum , orto iam sola. Incredibile disti est , quot & quanta , irrito Brtasse conatu , Interpretes

plena sacramentorum s 3 . Hieronymo sanctissimo ae

exemitarint in hune locum , quem una tantum expuncta vocula, iam, di substituta voce nondiam, selicitet explicare potuissent . Hoc tamen a nemine fieri deruit , ne , hoe semes aditu recluso, via ad simiIta audem da . in sacris codicibus patefieret. Leogatur Maldonatus in cap.18. Matth. ubi accuratissime hune locum exispendit , R inter alia , quae eruditissime persequitur , hale habet . ,, Sunt,m qui Marci locum corrigant addita . , negatione. Esset quidem aptissimais sententia , si ut isti Auctores vo. ,, lunt, legeretur; sed, ut saepe ad-s, monemus , non est tam obscuris,, indiciis scriptura , quae nobis san- ,, ctissima esse debet , corrigenda . 3γ Possevinus Bib. select. Iib. 2. tot esse in hebraica Seriptura sacramen ta , quot sunt litterae; tot mysteria , quot puncta; tot arcana , quot apuces , affirmat . Idem alii sentiunt , quorum afferre auctoritatem supe sedeo

35쪽

a a Da suMMA ARTIS CRITICAE DIFFICULTATs doctissimo viro , partim interprete, partim recognitore ;sed quorum. bene multa , quod necesse fuit , idiotisinis ad hebraicam linguam accedant si) , quam ignoras omnino, multa etiam eadem de causa ad graecam, quam vixae ne vix quidem intelligis. Ad harum autem linguarum originem, & quasi fontem , ut certum sententiarum sensum assequaris, quam saepe deveniendum erit Examinanda vocabulorum proprietas, expendenda vis, pote

stas investiganda , & vera inde rerum significatio subtiliter elicienda . XX. Tu vero noli haec contemnere, perinde quasi minima sint, & quae tibi nullum facessere negotium ponsint. Contemnenda , mihi crede , ista non sunt, ne . que minimi a quoquam facienda, quae magnas saepe, i ter doctissimos viros, super obscurioris alicuius sacrae Scripturae loci intelligentia , controversias excitarunt. . Haec certe Heterodoxi facienda plurimi semper duxerunt ; in his magnum inessie momentum ad suas opiniones confirmandas existimarunt, qui gravissimas saepe lites de una vocula Catholicis intulerunt. Neque vero erit, cur ad Vulgatam , quam appellant, confugias , in

illamque , tanquam in arcem aliquam , te recipere medite-

co S. Augustinim de vera Res . is doleret gloriolam , iam nune tibi

cap. so. ,, Habet, inquit, omnis lim ,, ostenderem, quid utilitatis habeatri gua propria genera locutionum , is magistrorum limina terere , R aris is quae cum in aliam linguam trans. ,, tem ab artificibus distere, & vid is seruntur, videntur absurda. s.Ηie- is deres quanta sylva sit aput Η ronymus adversus Rustinum. Nia is braeos ambiguorum nominum at

36쪽

Ac TIONI s I. LIBER I. g sditeris. Te illic acerrimi adversarii adorientur, illine que deiicient , qui receptam ab Ecclesia versionem repudiare non dubitant , & te ad primigeniam linguarum originem certi ssime provocabunt . Tu vero quid ages cum te huc illi vel invitum pertrahent, &certamen recusare honeste non poteris. Clamabunt illi,& quantum poterunt, voce contendent, corruptos esse sacros codices, male expressas latine sententias ; perve sam , ut ipsis videtur, multorum locorum interpretatio nem obiicient, linguarum ignorantiam exprobrabunt, implorabunt hominum fidem , caelum ipsum , superos Omnes obtestabuntur. Quomodo tot clamores, vociferationes , convicia ferre poteris ac sustinere λ quomodo homines, non ineruditos illos quidem & indoctos, convinces 3 quomodo linguarum peritia insolescentes tacere coges atque obmutescere . Nonne tu contra , ignoratione linguarum , os iis tacitum praebere cogeris λXXI. Auctor sacrorum codicum: omnium Deus est ;hominum in iis excipiendis librarii sa) partes tantummodo . Hoc nos Catholici fatemur'credimus; idcirco nullum eorum , quos Vulgata nobis exhibet editio , &Tridentini Concilii commendat auctoritas , repudiamus, omnes recipimus, Omnes amplectimur, omnes, uti par m.I. C est,

Melchior ciuiis de Loe.Theol. Deus est . Domicus enim narrabis lib.2. cap. . Libros sacros & canoni- io scripturis popularum s princiacos apPellamus, quos Spiritu Sancto ptim horum , qui fuerunt in ea . die ante sacri auctores inreperunt ... Dominus itaque hujus loci auctori Scripturarum auctor non homo, sed talem tuetur, tuentur & Principin. Disitig Corale

37쪽

34 Da suMMA ARTIs CRITICAE DIFFICULTATE

est , tanquam digito Dei vivi sa) conscriptos debita v

ne ratione prosequimur. At ii , qui diversam a nostra re- Iigionem sequuntur, multo aliter opinantur ; hoc ipsum pertinacissime negant; alii alios admittunt, nemo omnes . Exspecto, dum horum rationes invicte refellas ,

argumenta consules, homines convincas & adigas, nubium ut respuant, Omnes recipiant.

XXII. Sed propius accedam, & magis ac magis imirabo . Quid ages 3 cum facta factis adversantia , sententiae sententiis contrariae , haud raro occurrent ; non re quidem ipsa , cum veritas veritati non contradicat; sed ita tamen oppositae secum in speciem ac pugnantes , ut cuique vel ingeniosissimo facessere negotium possint. Abraham , ut habetur Genesis cap. II. a septuagenario patre susceptus est, sic enim fert communis opinio ;qui fieri potuit, ut annos solum septuaginta quinque natus esset, cum patre ducentesimum quintum annum

agente orbatus est Exsolve nodum , valde , uti vides complicatum , Sc qui multo adstrictior est , quam tenacissimus ille Gordii nodus perhibetur. Ochosias lib.Iv. Regum, cum duos supra viginti annos haberet , regnum est auspicatus; Paralipomenon vero lib. II. ejus regni exordium ab anno ipsius quadragesimo secundo du

citur η . Unde tam subito duae istae annorum selidae de-

cam a S.Gregorius Magnus Epist.84. is turam suam ' .... stude ergo s3d Theodorum lib. . is Quid est au- is quaeso , & quotidie creatoris tuiis tem Scriptura sacra , nisi quadam is verba meditare.

38쪽

ACTIovis I. LIBER I. 3s cades eius imperio accreverunt u videris. Interim ego plane illud video , tibi diu multumque deliberandum ante ac concoquendum , quam quidquam ratibac super re constituas atque definias. Joramus Oetaosiae pater duos & triginta natus erat annos, cum regnare coepit I octo vero annos imperitavit; porro , ut dixi , Ochosias eius filius, cum alterum supra quadragesimum annum ageret, regno est admotus; biennio igitur, cum nusquam interregni vestigium appareat, senior erat patre filius. Haec quoque valde implexa res est , R difficiles admodum habet explicatus ; sed quo implexior ac dissicilior , eo sapiente de erudito Critico dignior existimari debet . XXIII. Pergamus ulterius. id dices cum in libro Esther leges, cap. III. ver.X. de cap. XVI. ver-α

Amanem Amalecitam , de simul gente Macedonem ad Macedones imperium transferre voluit se. Hoc loco offensi Haeretici additamenta libri Esther audacius rejicere non dubitarunt. Nonnulli vero Catholici Interpretes historiam Ester ad ultima Persici imperii tempora dillulerunt. id Z cum occurret Macabaeorum lib. l. cap. XII. C a veta

donatus , in hunc Iocum nobilis re- is Utrumne magis periculosum est, ςntior Interpres . is Inani, inquit, is asserere Librariorum incuria men Prorsus labore conantur Interpretes is das quasdam in lacros libros o N i haec adeo opposita eonciliatu se repsisse , an perspicuas fateri esse si ri . At brevius expeditiusque esset ,, in iis contradictiones , atque ins, fortasse viserere , Paralipomenos ,, eas solutiones confugere, qu s, Iosum a librariis vitiatum esse . is quaquam satisfacere possin 'Disitig Cooste

39쪽

3 6 Da suMMA ARTIs CRITICAE DIFFIcULTATE ver. xxi. Arii Spartae Regis ad Oniam epitrita , qua in epistola haec habentur ; Inventum est in scriptura de Spartiatis 'udaeis , quoniam sunt fratres , O fune de genere Abraham H. Unde illa cognatio Spartiates inter de Iudaeos 3 Aude aliquid hoc loco dicere , & de

tuo penu, quod veram doctrinam sapiat , expromere . Est , est inquam Critici, est sapientiae tuae & eruditi nis , sacrariam Scripturarum loca , quo obscuriora sunt, illustrare clarius, quo implicatiora, explicare felicius.

XXIV. Quid illa , quae diversis in genere in Scripturis inveniuntur,& quae implexas gignunt controversias ἔquam facilis , quam expeditae putas solutionis 3 Illa inquam de Assur, qui Genesis cap. x. Nini ven condidisse dicitur ; de aedificatione Babylonis , cuIus non unus &idem conditor memoratur; de Iuditha , quae Holoferni caput amputavit; de captivitate Babylonica; de instauratione templi; de Chaldaeis Regibus, de Sennacheribo , de Salmanassare, de Nabuchodono re, de reliquis , quorum opes immensae praedicantur in sacris Bibliis. Te rerum multitudine tanta satis oppressum video ; sed quod tua sponte sustulisti onus, honeste non potes abiicere a aut illud feras, aut eo opprimaris necesse est. Culpam in ipsum te, non in me conser, qui facile isto te onere, si modo tu non renuisses, liberat sem. XXV. Aude etiam aliquid de Prophetis attingere.

Age scin Legendus in haee duo valde rationem Possini de Assuero Estheris implexa saerae Scripturae loea Turneo marito, quae selieissime vir doctissimiaius in Appendice II. ad Dissaris mus di eruditissimus explicat. Diuitiam by Google

40쪽

Ad Tro Nis L LIBER I. 'Age , celeberrimum Nabuchdonosoris de statua semnium , & arcana illa Danielis responsa interpretare. Dic , amabo te , quanam poti ssimum ratione , quo O dine, qua serie Chaldaeorum, Persarum, Graecorum, Romanorumque imperia describes atque partieris I Cuinam Potissimum aurum , argentum, aes, ferrum , ac testam ita tanquam propria adiudicabis, ut, quod uni dederis , alteri ademisse non videare . Male metuo, ne dum si tuae huius quandam quasi imaginem animo adumbras tuo,

Velut aegri somnia , vana Fingantur species , ut nec pes, nec caput uni Reddatur forma; itaque Horatiano illi monstro simile quiddam irridendus efficias . XXVI. Sed digrediamur ab ista statua , quam non sa tis tibi arridere video , & , si libet, ad pervulgatum illud Danielis de Christo vaticinium veniamus, mihique aliquid de abditis illis ac retrusis septuaginta hebdomadarum mysteriis edissere, di paullo fusius atque enuclea rius expone . Hoc loco , quemadmodum responsurus, quid excogitaturus sis , audire cupio. aero primum , hebdomadas hasce annishe , an diebus p si annis, lunaribusne , an selaribus constare dices p Annis , inquies , de quidem Blaribus. Ita sine . aero deinde, undenam ho rum annorum exordium capies Z Eosne ab regno Cyri, an Artaxerxis numerare incipies φ Si a regno Artaxer- is ἴ sic enim respondes; percontor ulterius, exordieris ne ab anno illius septimo an vicesimo p an vicesimo tertio 3 an septimo & vicesimo i Locus profecto valde dise