장음표시 사용
41쪽
tionem iam receptam esse. Nam ne in decretis quidem publicis, nedini in sermulis conscribendis id plane curabatur, utrum homines in iis nominati tunc viverent an iam dudum essent mortui. Cui rei testimonio sunt alterius collectioni f. LXXXIII LXXXV. haud dubio inter se cohaerentes eodemque tempore sub Hadrianori collectae; nam idem ille imperator
Constantinus f. LXXXV. non mortuus, . autem LXXXIII.
et LXXXIv verbis piae memoriae additis iam mortuus inducitur. Intellegis igitur ex iis quae s. LXXIII de Constantino ogonat dicuntur, nihil ad quaestionem solvendam recuperari posse. Neque plus colligitur ex s. LXXVI verbis p inter rem publicam et gentem Langobardorum. Itaque annus 680 quasi novissimus terminus, si retro ieris, statuendus est. Qua reputatione ductus adpendicem paulatim auctam
et anno sere septingentesimo absolutam esse censeo. Sod denuo mihi ad formula XXXII. et LXXVII. redeundum est. erpessae sunt enim tertiam mutationem textus, qui ita variatus locum f. LXXXVI in collectione altera recepit. Talis vero unius sermulae variatio nihil miri habet, si ocum statuis Diumum non uno quasi impetu ortum, sed paulatim amplificatum esse singulasque eius partes a Variis hominibus collectas esse. Nam si unus totius libri fuisset compilator, ut recentissimus etiam editor Rogihre iudicavit, dubium non est, quin is aut una eaque recentissima recensione contentus fuisset aut tres illas inter si simillimas recensiones iuxta continu-
42쪽
asset. Tale quid ille quidem homo secit cui colle tionem primam adtribuo formulas enim iisdem fere
Verbis congruentes, dico XV et XVL re vera iuxta posuit. Esset igitur stultae temeritatis, si ab uno eodemque compilatore tres illae recensiones quae unius sunt privilegii loco XXV LXXm et LXXXVI. Dium insertae essent. Neque sormulae LX et XXXII separatim collocari poterant, si omnes formulae eodem tempore collectae et digestae essent. Sed de hoc alias pluribus. Nam eadem res de qua cum honoratissimo editore novissimo dissentio, postea intro- legomenis mihi erit pertractanda. Cum ad collectionem qualis in codice Claro- montano exhibetur me verto, statim moneo sermulam LXXXII certo temporis indicio praeditam esse. -- gruit enim haec formula Claromontana cum Vaticana omnibus locis nec non eis quibus inter sermulam LXXXV. et antiquiorem LX. gravissimae intercedunt discrepantiae duobus tantummodo locis uterque codex, vel ut aliter dicam Diuinus Vaticanus et Claromontanus inter se discrepant. In DV enim ille qui pontifex creatus est, antea diaconus fuisse narratur, cum secundum DC antea presbyter uerit. Deinde in V. ut formularii rationi convenit, legimus: hoc vero decretum a nobis faciam ... in memessi indietione ili , ubi, si alugio auctori credimus nam amerianae editioni fides negenda sq, codex C. exhibet hoc uero decretum a nobis factum in mense decembri, indictione quarta. Quodsi
43쪽
pontificum electiones saeculi VIII et X perscrutamur, ad unam tantum hoc tempus quadrare reperimus, dico electionem Leonis III qui anno 795 pontifex est creatus. Hunc ipsum scimus ex presbytero cuius munus sub praedecessore gessit, pontificem factum esse, id quod raro evenit. Quam ob rem factum esse nequit ut sermula LXXXII qualem quidem codex C. praebet, ante annum 795 conscripta et DC ante illud tempus ortus sit. Cui sententiae stabiliendae alia etiam testimonia adferentur. Si quis igitur mecum codicem V circa annum 800 exaratum esse contendente iaciet, is iam nunc sibi persuadebit hunc Claromontano esse antiquiorem. Sed prius necessitudinem quae iura Vaticano cum Claromontano intercedat, inlustremus, quam de eorum codicibus disputemus. Diurnum igitur Vaticanum Hadriano pontifice incohatum antiquiorem habere licet Claromontano post annum 795 exorto. Quodsi ab hac ratione proficiscentes amplitudinem utriusque Diurni ordinemque sermularum comparinerimus, ea quae modo coniectura suspicati sumus, supra omnem dubitationem posita inveniemus. Nam in utroque Dium eadem sere est ratio collectionis primae quae discrepat his tantum locis in C. enim formula XIX XXI. omissae sunt, sive consulto quod sunt minoris momenti, sive
neglegentia librarii codicis prii ni quo C. continebatur; potuit ille facile errore oculorum tres has somnulas praetermittere, praesertim cum formula
44쪽
XXII ab iisdem verbis ac f. XIX inciperet. Deinde in DC post formulam XXXVIII praeceptum de donando puero hic, ne fallantur legentes errore, monendum est me ubique numeris formularum Vaticanarum uti quae est collectionis primae, sequuntur se mulae adpendicis prima LXXII. et LXXXI. praecepta de concedendo puero) Inde satis patet auctori D. Claro- montani collectionem primam simul cum eius adpendice praesto filisse. Neque vero his Dium partibus, sed altera etiam recentior illa collectione utendi copiam illum habuisse, ex aliis locis intellegi potest.
Cum autem argumenta trium Diuini particularum sub uno conspectu posita perlustraret, studio comouas similesque formulas coniungendi longius abreptus est quam auctor collectionis primae eiusque continuator Daque collectionis tantum primae habitum ordinemque in universum respicit sematque, cum duas sequentes Dium partes inmutet aut singulas formulas omittendo aut novas easque aetate minores inserendo. anifestum ergo est Dium C. auctorem bene reputasse collectionem primam ut fundamentum omnium corporum sermularum pontificiarum intactam esse relinquendam. Sed formulas quae L LXIII sequuntur, suo quamque loco iam non retinet secundum novas rationes eas digerere conatus. Vere enim cognoscens formulas VII LXIII quibus
collectio prima terminatur, ad pontificum electionem qualis antiquiore aetate fuit, pertinere, has sequi iussit
formula LXXXV LXXXV quibus de pontificum eligen-
45쪽
dorum ratione qualis posteriore aetate fuerit, agitur. Quod vero in curia Romana secundum post summum pontificem locum episcopi tenebant, formula LXXXV. formula LXXIII LXXVI. adpendicis primae addidit. Deinde iuxta ponebantur . LXXXVI XCIV. diversa
privilegia apostolicae auctoritatis). Tum compilatori Dium G, cum series privilegiorum monasteriis destinatorum in collectione altera dicta ne XCV. inseripto privilegium de diaconiis interrupta esset, causa oblata esse videtur hoc loco ea adserendi quae adhuc ex adpendice prima nondum receperat, id est
L. LXIV LXXI. et LXXVII , quarum ordinem sic invertit ut L. LXXVII. inter LXV. et LXVI. insereret. Denique
ad id undo digressus est rediens in fine s. XCV XCVm. collocavit. Quali vero ratione tum ductus sit cognosci iam nequit. Nam si quaeras utrum formulam Ic omnino miserit an postea addiderit, respondere non possumus, cum ultimae codicis C. plagulae
interciderint. F. XCVIII quae in C locum III obtinet septem aliae sequuntur, quas hoc codice solo traditas nomine adpendicis alterius complector. Num illa in ultimis Vaticani quoque membranis fuisse potuerint, inse oponam. Quae omnia si respicis, iam dubius nequaquam haeres, quo modo DC ex V enatus esse sitis tandus. Ut rem invertas, fieri nequit. Itaque satis
superque comparet D. Vaticanum antiquiorem esse D. Claromontano Sed possumus utriusque aetatem angustioribus etiam terminis circumscribere. Cum
46쪽
enim Vaticani auctor in f LXXXII. lectiones posterioris collectionis post a. 795 confectae ignoret, constare mihi videtur uni collectionem suam ante 795, i. e. sub Hadrianori pontifice composuisse. Diurnum V ante DC ortum esse ut statuam, alia causa adducor. Nam et argumento et sermonis genere respectis, de quibus alias tractabo, sormulae adpendicis alterius post annum 800 demum conceptae et cum antiquiore collectione coniunctae esse possunt. Cum autem V etiam tum, cum in C. commutatus est, describi potuerit, licet dubitar utri codici
maior aetas adtribuenda sit. Attamen hanc quoque quaestionem existimo posse solvi, dummodo animum advertas ad ea quae de utriusque codicis aetate explorata habemus. Vaticanum ante annum 800 conscriptum esse iam supra dixi. IIuius loci erit causam adsere qua ductus iudicium a D. Clement V pag. XIV de codicis C. aetate actum arneri opinioni praeferam. Quod enim Garnier Vaticanum antiquissimum exemplar adpellavit, id pro nihilo duco; nam ipse uinquam codicem vidit Neque pluris
reser eum Claromontanum iam saeculo octavo
scriptum esse contendisse. Nam omnino vix sibi hac in re constare videtur. Noluit enim aeque ac plerique auctores . Iesu concedere pontifices iam ante saeculum nonum monasteriis privilegia dedisse, qualia in iurnum relata invenis. Itaque non Veritus est de his formulis adnotare p. 18: opinor alaudari manu inserta esse huic parti quaedam sequentia
47쪽
aevi, neque enim praecedentis aetabis emtori spiritu plena sunt, sed terribiliter minantur; qui genius noni decimique saeccidi. Simile quid eum audis dicentem
de sormulis III et IV. p. 115 suspicor securitatis fommulas istas duas ad posteriora tempora pertinere, et in praelatione austis est interpolator aliquis recentiora quaedam et ilia aut inserere aut sestem addere. At
neque ille ipse neque alii qui de Claromontano
memoriae tradiderunt, animadverterunt codicem illum a duabus compluribusve manibus conscriptum esse. Igitur si codex neque interpolationes neque additamenta perpessus est, aetate minor esse debet formulis quas Garnier pro interpolatis habet. Quod autem ad privilegia monasteriorum illa, h. e. ad s. XXXII, XXVII, XXXVI sqq. adtinet, amerio earum originem nono demum saeculo adsignanti ut adsentiar, a me impetrare non possum. Sed adstipulo ei alterius adpendicis sermulas, in quibus praecipue III et IV , post renovationem imperii conceptas esse. Nam etsi iam adrianus'. et fortasse eius praedecessores in tantum in Urbe dominabantur, ut actionariam portarum exigere iis liceret, tamen ab anno demum 801 Romae tempus significari coeptum est additis his verbis imperante domino filioque nostro tali a deo coronato magno imperatore, ut f. m. auctore Balugio mamerius enim hanc foratulae partem suppressit - praebet. Adde quod ei in formularum adpendicis alterius nonum sapit saeculum, id quod paulo inse osten-
48쪽
dam. Quodsi codex Claromontanus ineunte saeculo non eXaratus esse potest, cum Vaticanus ante annum 800 scriptus sit, manifestum est non solum Diurnum Vaticanum antiquiorem esse D. Claromontano, sed codicem etiam V aetate maiorem Claro-tano, de quo nunc est silentium. Quare fieri non potuit, ut Vaticanus eo ambitu quo tunc erat conscriptus, recentiores formulas adpendicis alterius iam
contineret. Iam supra monui Rogihrum, quem omne recentiores sequuntur, originem Dium inter annos 685et 751 posuisse. Quod ut coniceret, in primis adductus est hac re, quod semiuia ab uno compilatas esse censuit. Cui rei vim tribuit maximam, ratus hac sententia probata omnes illas suspiciones optime refutatum iri, quas . archesi in Clypeo fortitum anno 1680 edito contra fidem huius ommiarum collectionis moverat. Auctor illius libri iuro negare mihi videtur omnes formulas unius eiusdemque saeculi esse sed conclusiones eius eodem modo atque Ronilire respuo. ea quidem sententia haud magni refert, utrum unum statuamus compilatorem a Diurnum pariter ut alia id genus opera variis temporibus paulatim ortum esse ponamus. Immo alia sunt in quibus tota quaestio vertitur. Quod enim Roglare dicit, unum illum compilatorem quem statuit in curia Romana fuisse et ex pontificum registris sua hausisse, idem de omnibus illis viris contendi posse opinor qui collectionem incoharunt et auxe-
49쪽
runt. Multo gravius certe id est quod hoc sommiarium, iam antequam absolutum esset, a curia Romana agnitum adprobatumque est et per complura saecula in cancellariae usu publico fuit. Facili enim negotio probare posse mihi Videor, hunc ipsum Diurnum qualem quidem hodie novimus, exeunte etiam saeculo undecimo Romae ut librum plenissimae auctoritatis habitum esse. Inde iam patet et a
chesium et omnes eius adsectas esse refutatos.
Tetigi ita quaestionem de Diurni fide quae, ut
is saeculo decimo septimo innotuit, mota et ideo tam acriter pertractata est, quod praeter incorruptam
memoriam aliae etiam res in discrimen Vocabantur. Rogilire, cum editionem suam pararet, Diurnum velut
unum rerum gestarum monumentum tractare satis
habuit, confisus eius usum publicum iam a prioribus editoribus probatum esse. um Vero spe deceptum esse ex iis intellegimus quae nuper Cardinalis doctissimus ire in Analectis novissimis L 103sqq proposuit. Hic Dium eandem auctoritatem tribuit ac . Zaccaria, qui dissertationi suae inscripsit quantum eae Libro diurno utilitastis ad Mei -- 'mandae decreta et celesiasticam disciplinam illustrandam percipi possit. Concedit etiam magnam partem formularum ex Gregorii agni registro petitam esse; sed negat hanc collectionem a socio quodam cancellariae pontificalis, ut Rogilire omnesque antiquiores editores putaverunt, institutam et in caneollaria curiali per aliquot saecula usurpatam esse.
50쪽
Itaque suspicatur Diurnum opus privatum esse idque non pluris aestimandum, quam multa alia posteriorum temporum opera quae eodem Dium nomine inscripta sunt Atque quamquam nullo prorsus verbo obiectiones Marchesii commemorat, tamen idem sibi proposuit probandum, quod ante ducentos annos doctus ille socius congregationis Oratorii probare studuit. Iudicium vero quod Cardinalis, qui iure doctissimis et peritissimis historiae modii aevi indagatoribus adnumeratur, de Diurno tulit, licet obiter tantuni neque accurate id stabiliverit, tamen silentio praetereundum esse mihi non videtur, quamquam controversia denuo incohata gravior est, quam quae in hac praefatione ad finem possit perduci opus enim esset totam bullarum copiam ita habere disquisitam, ut de singulis quibusque adfirmari possit, quae ratio inter eas et formulas de quibus agimus intercedat. Sed hoc non unius hominis esse potest, immo sperare licet futurum esse, ut hac ipsa editione commoti alii quoque viri docti operis partem suscipiant. At certo tot bullae in hac ditione curanda
mihi perlustrandae fuerunt, ut ex earum comparatione iam nunc contra Cardinalem sententiam serre debeam. Cum accuratiorem argumentationem rotegomenis
reservo, hic mihi quaerendum videtur, quibus finibus tota quaestio sit circumscribenda et qua ratione sit in ea solvenda procedendum. In hunc finem spectant quae in sequentibus contra Cardinalem tua