Titi Livii Patavini Historiarum liber primus et selecta quædam capita

101쪽

ueni: graviora, quae latiantur, videri ciam hominibus,

'quam quae metuant.

XL. Haec vociferante Horatio, quum decemviri nec irae

nec ignoscendi modum reperirent, nec, quo evaSUra re S EM5 Set, cernerent C. Claudii, qui patruus Appii decemviri erat, oratio fuit precibus, quam jurgio, Similis, oranti per Sui fratris parentisque ejus manes Ut civilis potius Socie uatiS, in qua natus esset, quam foederis nesarie icti cum 'collegis, Meminisset multo id magis se illius causa I orare, quam reipublicae. Quippe rempublicam, Si a Vin lentibus nequeat, ab invitis jus expetituram. Sed X

magno certamine magnas excitari sermo iras earum eventum Se horrere.' Quum aliud, praeterquam de quo

retulissent, decemviri dicere prohiberent, Claudium inter-15 pellandi verecundia fuit Sententiam igitur peregit, nullum Placere SenatuS-consultum fieri omnesque ita accipiebant, privato eos a Claudio judicatos multique ex consularibus verbo assensi sunt. Alia Sententia, Sperior in Speciem, vim minorem aliquanto habuit, quae patricios coire ad printa dendum interregem jubebat cenSendo enim, DOScumque magiStratu eSSe, qui Senatum haberent, judicabat quos privatos secerat auctor nullius Senatus-consulti faciendi. Ita labante jam causa decemvirorum, L. Cornelius Maluginensis, M. Cornelii decemviri frater, quum ex consularibusta ad ultimum dicendi locum consulto Servatus eSSet, Simulando curam belli, fratrem collegasque ejus tuebatur quonam dato incidisset, mirari se, ' dictitans, ut decemviros, qui decemviratum petissent, aut socii aut hi maxime oppugna

'rent aut quid ita, quum per tot menSeS, Vacua ciVitate, ne-30 Mo, justine magistratu Summae rerum praeeSSent, ContrOVer

iam secerit; nunc demum, quum hostes prope ad portas sint, civiles discordias erant nisi quod in turbido minus perspicuum fore putent, quid agatur. Caeterum neminem, majore cura occupati animis, verum SSe praejudicium 35 rei tantae afferre. Sibi placero, de eo, quod Valerius Moratiusque ante Idus Majas decemviros abisse magistratu insimulent, bellis, quae immineant, persectis, republica in 'tranquillum redacta, Senatu diSceptante agi et jam nunc cita se parare Ap. Claudium, ut comitiorum, quae decem 40 viris creandis decemvir ipse habuerit, sciat sibi rationem

reddendam SSe, utrum in unum annum creati Sint anq: donec leges, quae deessent, perserrentur In praesentia

102쪽

M TITI LIVII

omnia praetor bellum omitti placoro cujus si salso famam Vulgatam, Vanaque non nuntio Solum, Sed TuSculanorum 'etiam legatos, attulisse putent, SpeculatoreSmittendo cen- Sere, qui certius explorata roserant. Sin fides et nuntiis et legatis habeatur, dolectum primo quoque tempore ha 5 ieri decemviros, quo cuique eorum Videatur, Xercitus lucereri nec rem aliam praeVerti. XLI. In hanc sententiam ut discederetur, juniore P trum evincebant. Ferociores iterum coorti Valerius HoratiuSque vociferari, ut de republica liceret dicere dicturo 10 ad populum, Si in senatu per factionem non liceat neque inim sibi privatos, aut in curia aut in concione, POSSE Ob istare meque Se imaginarii 1 Scibu eorum CESSuro ESSE. Tum Appius, jam prope SSe ratus, ut, ni Violentiae eorum par resiSteretur audacia, victum imperium Sset, on 15 erit melius, ' inquit, nisi de quo conSulimVS. Vocem misisse ' o ad Valerium, negantem Se privato reticere,.

lictorem accedero jussit. Iam Quiritium fidum implorante Valerio in curiae limine, L. Cornelius complexu Appium, non cui simulabat consulendo, diremit certamen factaque uspo Cornelium Valerio dicendi gratia, quae vellet, quum liberta non ultra Vocem exceSSiSSet, decemviri propositum tenuere. ConSulares quoque in Seniores, ab reSiduo tribuniciae potestatis odio, cujus desiderium plebi multo acrius, quam consulari. imperii. rebantur 'SSe, prope malebant, rapostmodo is Sos decemviro Voluntate abire magiStratu, quam inVidi eorum MXSurgere rursus plebem Si leniter ducta re Sine populari Strepitu ad consules aedisset, aut

bellis interpositis, aut moderatione consulum in imperiis CXercendis, ioSSes in oblivionem tribunorum plebem d-30 duci. Silentio Patrum dicitur delectus unioreS, quum Sine provocatione imperium SSet, ad nomina reSpondent. Legionibus Scriptis, inter decemviri comparabant, quo ire ad bellum, quo praeeSSQ XercitibUS oporteret. Principes inter de semviros erant Q. Fabius et Ap. Clau-35

dius bellum domi majus, quam oris, apparebat Appii

violentiam aptiorem rati ad Comprimendo urbano motu : in Fabio minus in bono constan S, quam navum in malitia, ingenium QSS hunc enim virum, egregium olim domi militiaeque decemviratus collegaeque ita mutaVerant, Ut Appii 40

quam Sui. Similis mallet Osso. Huic tollum in Sabinis, XIanio Rabullo et Q. cetelio additis collegis, mandatur q

103쪽

LIBER III. CAP. XLIII. 9M. Cornelius in Algidum missus cum L. Minucio et T. Antonio et Caesone Duilio et M. Sergio : Sp. Oppium Ap. Claudio adjutorem ad Urbem tuendam, aequo omnium decemvirorum imperio, decernUnt. XLII. Nihilo militiae, quam domi, meliu respublica administrata est. Illa modo in ducibus culpa, quod, ut odioeSSent civibus, secerant alia omni pene milites noxa erat; qui, ne quid ductu atque auSpicio decemvirorum proSPer USquam gereretUr, Vinciis per Suum atque illorum dei decus patiebantur. Fusi et ab Sabinis ad Eretum, et in Algido ab AEquis, Xercitus erant. Ab Ereto per Silentium noctis profugi, propius Urbem, inter Fidenas Crustumeriamque loco edito caStra communierant perSecuti hostibus ΠUSquam Se aequo certamine committentes, natura loci ac J Vallo, non virtute aut armis, tutabantur. Majus flagitium in Algido, major etiam clade accepta caStra quoque miSSaerant exutu Sque omnibu utensilibus, mile TuSculum Se,

fide misericordiaque victurus hospitum quae tamen non sesellerunt), contulerat. Romam tanti erant terrores allati,2 ut posito jam decemvirali odio Patres vigilias in Urbea

benda cen Serent omnes, qui per aetatem arma ferre pOS-Sent, UStodire moenia, ac pro porti Statione agere juberent arma Tusculum ad Supplementum decernerent, decemViroSque ab arce Tusculi degressos in caStris militem 2 habereri castra alia a Fidenis in Sabinum agrum transferri belloque ultro inserendo deterreri hostes a consilio Urbis oppugnandae. XLIII. Ad clados ab hostibus accepta duo nefanda 1 cinora decemviri belli domique adjiciunt L. Siccium in Sa- ad binis, per invidiam decemViralem, tribunorum creandorum Secessionisque mentione ad VulgUS militum Sermonibus occulti Serentem, proSpecUlatum ad locum caStris capiendum mittunt datur negotium militibus, quo miSerunt expeditionis ejus comiteS, Ut eum opportuno adorti loco interficera roni. Haud inultum interfecere : nam circa repugnantem aliquot insidiatore cecidere, quum pS Se praeValidus, pari viribus animo circumventu tutaretur. Nuntiant in castra caeteri, praecipitatum in insidia esse Siccium egregie pugnantem, militeSque quosdam cum eo amiSSos. irimo rides

si nuntiantibus fuit Prosecta deinda cohors ad sepeliendos, qui ceciderant, decemvirorum permissu, OStquam uulum S.

104쪽

spoliatum ibi corpus, Sicciumque in medio acentem arma

tumque omnibus in eum versis corporibuS, Videreri hostium neque CorpuS Ullum, nee vestigia abeuntiumri profecto ubSui interfectum momorantes, retulere corpus. InVidiaeque

Plena caStra erant et Romam serri protinus Siccium placebat, ni decemviri ianus militare ei publica impensa facere maturaSSent. Sepultus ingenti militum moesiitia, pessima decemvirorum in Vulgus ama, St.

XLIV. Sequitur aliud in Urbe nosus, ab libidine ortum,

haud minus foedo eventu, quam quod per Stuprum caedem 10que Lucretiae Urbe regnoque Tarquinio eXpulerat; Ut non finis soluin idem decemviris, qui regibuS, Sed cauSa etiam

eadem imperii amittendi esset Ap. Claudium virginis plebeja stuprandae libido cepit. later virginis, L. Virginius, honestum ordinem in Algido ducebat vir exempli recti odomi militiaequo Pori nil uxor instituta fuerat. liberique instituebantur Despondorat filiam L. Icilio tribunicio, viro

RUri, et pro nuSa plebi expertae Virtutis Hanc virginem adultam, sorma XCellentem, AppiuS, amore ardenS, Pretio a Spe pellicere adortu S, poStquam omnia pudore Septa ani 20 madverterat, ad crudelem Superbamque Vim animum Convertit Claudio clienti nugotium sedit, ut virginem in

SerVitutem ZSSereret, neque edoret Secundum libertatem

postulantibus vindicia A quod pater puellae abeSSet, locum injuriae QSSe ratus Virgini, venienti in sorum ibi namque Min tabernis litorarum ludi orant), ministor docomviri libidini manum injecit Serva Sua natam Servamque appellans)Sequi Se jubebat cunctantem abstracturum lavida Puella Stupente, ad clamorem nutricis, fidem Quiritium implorantis, fit concursus Virginii patris sponsique Icilii po- 30pulare nomen Celebratur noto gratia eorum, turbam indignitas rei, virgini conciliat. dam a vi tuta erat quum assertor nihil opus QSSe multitudine concitata ait se jure graSSari, non vi. Vocat puellam in us p auctoribus, qui aderant, ut e luseretur Ad tribunal Appii perventum est 35 notam judici fabulam petitor, quippe apud ipSum auctorem argumenti, peragit puellam, domi Suae natam, furtoque inde in domum Virginii translatam, Suppositam ei esse. Id se indicio compertum asserre, probaturumque, Vel pS Virginio judice, ad quem major pars injuriae ejus pertineat. 40 Interim dominum equi ancillam, aequum esse. Advocati puellae, quum Virginium reipublicae causa diXiSsent abeSSe,

105쪽

biduo a fluturum, Si nuntiatum ei Sit iniquum esse, abSentem do liberis dimicareri poStulant, ut rem integram in Miris adventum disserat lege ab pSo lata vindicias detis eundum libertatem neu patiatur, virginem adultam famaeo prius, quam libertatiS, periculum adire. XLV. Appius, decreto praefatus, quam libertati saverit, eam ipsam legem declarare, quam Virginii amici postula- tioni suae praetendant. Caeterum ita in ea firmum liber- tali ore praesidium, si ne cauSi ne perSoni variet. Iti I his enim, quae a SSerantur in libertatem, quia quivi lege ingere poSSit, id juris QSS in ea, quae in patri manu Sit,

meminem ESSe alium, cui dominu POSSESSione Cedat.

ilacere itaque patrem arceSS interea uris Sui jacturam 'SSertorem non facere, quin ducat puellam, SiStendamque 15 in adventum ejus, qui pater dicatur, promittat. V Adversus injuriam decreti quum multi magis fremerent, quam quiS-

culus, et Sponsus Icilius, interveniunt dataque inter turbam via, quum multitudo Icilii maxime interventu resistito 20 se Appio crederet, lictor decreSSe' ait : vociferantemque Icilium submovet. lacidum quoque ingenium tam atrox injuria a condisset. Ferro hinc tibi Submovendia sum, Appi,' inquit, it tacitum seras, quod celari vis. Virginem

'ego hanc sum ducturuS, nuptam pudicamque habiturus. D iroinde omnes collegarum quoque lictore conVoca eX-

pediri virgas et Secure jube: non manebit extra domum 'patris sponsa Icilii. Non , Si tribunicium auXilium et pro- vocationem, plebi Roman θ dua arce libertatis tuendae, indomistis, ideo in libero quoque OStro ConjugeSque reg- ad num vestrae libidini datum est. Saevit in tergum et in cervice nostra : pudicitia Saltem in tuto sit. Huic si vis asseretur, ego praeSentium Quiritium pro SponSa, Virginius Militum pro unica filia, omne Deorum hominumque im- plorabimus fidem neque tu istud unquam decretum Sines V caede noStra resereS. OStulo, Appi, etiam atque etiam tonsideres, quo prosediare. Virginius viderit, de filia, ibi venerit, quid agat. Hoc tantiim Sciat, ibi Si hujus 'vindiciis cesserit, conditionem filiae quaerendam OSSm me, vindicantem SponSam in libertatem. Vita citiu deseret,

4 quam fides. V

106쪽

XLVI Concita multitudo erat, certamenque inStare videbatur. Lictores Icilium circumsteterant nec ultra minas tamen proceSSum Si quum Appius, mon Virginiam de- sendi ab Icilio, sed inquietum hominem, et tribunatum' etiam nunc spirantem, locum Seditionis quaerere,' diceret non praebiturum se illi eo die materiam : sed ut jam Sciret, non id petulantiae Suae, Sed Virginio absenti et pa- trio nomini et libertati, datum, jus eo die Se non dicturum, meque decretum interpositurum in M. Claudio petiturum, Ut decederet jure suo, vindicarique puellam in posterum diem 10 pateretur. Quod nisi pater postero die affuisset, denuntiare 40 Icilio similibusque Icilii, neque legi Suae latorem, neque

iecemvir constantiam defore nec Se utique collegarum dictores convocaturum ad coercendo Seditioni auctore ς

contentum se suis lictoribus fore. Quum dilatum tempus 15 injuriae SSet, SeceSSiSSentque advocati puellae, placuit omnium primum, fratrem Icilii filiumque uiniturii, impigros

juVeneS, pergere inde recta ad portam, et, quantum accelerari posset, Virginium acciri e castris in eo verti puellae Salutem, Si postero die vinde injuriae ad tempUS praeSto SSet. 20Jussi pergunt, citatiSque equi nuntium ad patrem perserunt. Quum instaret assertor puellae, ut Vindicaret, SponSoreSque

daret; atque id ipsum agi diceret Icilius, Sedulo tempus

terens, dum praeciperent iter nuntii miSSi in castra, manus tollere undique multitudo, et e quiSque paratum ad Spon radendum Icilio ostendere. atque ille lacrymabundus, Gra- tum est,' inquit craStina die VeStra per Utar : Spon- 'sorum nunc Satis St. Ita vindicatur Virginia, Spondentibus propinquis Appius, paulisper moratuS, ne ejus rei causa SediSSe Videretur, OStquam, miSSi rebus alii prae 30 cura uniuS, nemo adibat, domum Se recepit collegisque in castra Scribit, me Virginio commeatum dent, atque etiam in custodia habeant.' Improbum consilium Serum, Ut debuit, fuit et jam commeatu Sumpto, prosectu Virginius prima vigilia erat, quum poStero die mane, de retinendo eo, ne 35 quidquam literae redduntur.

XLVII. At in Urbe prima luce, quum civita in foro e

Spectatione erecta Staret, Virginius Sordidatus filiam suam obsolet veste, comitantibu aliquos matronis, cum ingenti advocatione in forum deducit. Circumire ibi et prensare 40 homines cepit; et non Orare Solum precariam opem, Sed pro

debita peteres Se pro liberis eorum a conjugibus quoti-

107쪽

LIBER III. CAP. XLVIII. 93 die in acie stare nec alium Virum esse, cujus StrenUe ac

serociter facta in bello plura memorari possent. in1id pro 'desse, si incolumi Urbe, quae, Capta, Ultima timeantur,

Hiberis suis sint patienda ν' Haec prope concionibundus 5 circumibat homines. Similia his ab Icilio actabantur :comitatus muliebris plus tacito fletu, quam Ulla VOX, movebat. Adversus quae omnia obstinato animo Appius tanta Vi amentiae verius, Un amoriS, mentem turbaverat in tribunal escendit et, ultro querente pauca petitore, quod i jus sibi pridis per ambitionem dictum non eSSet, priUSqUam aut ille postulatum perageret, aut Virginio respondendi daretur locus, Appius intersatur. Quem decreto Sermonem Praetenderit, forsan aliquem verum auctore antiqui tradiderint quia nusquam ullum in tanta foeditate decreti verisimi-15 lem invenio id, quod constat, nudum Videtur proponendum, decresSe Vindicia Secundum servitutem. rimo Stupor omne admiratione rei tam atrocis defixit silentium inde aliquamdiu tenuit. Dein quum M. Claudius, circumStantibu matronis iret ad prehendendam virginem lamentabilis-20 que eum mulierum comploratio Xcepisset Virginius, intentans in Appium manus, Icilio,' inquit, Appi, non tibi, filiam despondi et ad nuptias, non ad Stuprum, edu- cavi. lacet pecudum serarumque ritu promiScue in On- cubitus ruere lassurine haec isti Sint nescio : non pera uo SSe passuro illos, qui arma habent.' Quum repelleretur SSertor Virgini a globo mulierum circumStantiumque advocatorum, Silentium factum per praeconem. XLVIII. Decomvir alienatus ad libidinem animo, negat, testerno tantum convicio Icilii violentiaque Virginii, cu-30 jus testem populum Romanum habeat, Sed certi quoque indiciis comportum se habere, nocte tota coetu in Urbe facto esso ad movendam editionem. Itaque Se haud inscium ejus dimicationis, cum armatis deScendiSS non it quemquam quietum violaret, Sed ut turbantes civitatis 35 otium pro majestate imperii coerceret. Proinde quiesSe erit melius. I,' inquit, dictor Submove turbam et da viam domino ad prehendendum mancipium. Quum haec intonuisset plenus irae, multitudo ipsa se sua ponte di-

' OVit desertaque praeda injuriae puella stabat Tum Vir-60ginius, ubi nihil usquam auxilii vidit, Quaeso, V inquit, Appi, primum ignosce patrio dolori, si quid inclementius in te sum invectus deinde sinas hic coram Virgine nu-

108쪽

tricem percontari, quid hoc rei sit ut, si salso pater dic

tus Sum aequiore hinc animo di Scedam. V Data venia, seducit filiam ac nutricem prope Cloacinae ad tabernas, quibus nunc ovis est nomen atque ibi ab lanio cultro arrepto, Hoc te uno, quo possum,' ait, modo, filia, in liber o 'atem vindico. V ectus deinde puellae transfigit re- Spectansque ad tribunal, Te,' inquit, Appi, tuumque caput Sanguine hoc consecro. V Clamore ad tam atrOX facinus orto Xoitus Appius, comprehendi Virginium jubet: ille erro, quacumque ibat viam sacer doneo, multitudine I0 etiam prOSequentium tuente, ad portam perrexit. Icilius NumitoriuSque XSangue corpus Sublatum Stentant populo: Scelus Appii puellae infelicem sormam, neceSSitatem PatriS deplorant. Sequente clamitant matronae, iamne libero- rum procreandorum conditionem l ea pudicitiae praemia 15 esse V caeteraque, quae in tali re muliebris dolor, quo est moestior imbecillo animo, e miserabilia magi querentibuS subjicit. Virorum, o maxime Icilii, vox tota, tribuniciae poteStati ac provocationis ad populum ereptae, UblicarUmque indignationum erat. 20XLIX. Concitatur multitudo partim atrocitate celeriS, Partim Spe per occaSionem repetendae libertatis Appius

nunc vocari Icilium, nunc retractantem arripi POStremo,

quum locus adeundi apparitoribus non daretur, PSe, cum agmine patriciorum juvenum per turbam vadens, in vincula mduci jubet. Jam circa Icilium non solum multitudo, Sed duce quoque multitudinis erant L. Valerius et M. Horatius, qui repulSo lictore, Si jure ageret, Vindicare Se a privato Icilium aiebant; si vim afferre conaretur, ibi quoque Se haud impares ore. Hinc atrox rixa oritur. Valerium Ho 30ratiumque lictor decemviri invadit franguntur a multitudine fasces. In concionem Appius adScendit: Sequuntur Horatius Valeriusque eos concio audi decemviro ob- Strepitur. Jam pro imperio Valerius discedere a privato lictores jubebat quum, fracti animis, AppiuS, Vitae metu-3Gens, in domum Se propinquam oro, inScii adverSariis, capite obvoluto, recepit. Sp. Oppius, Ut auxilio collegae SSet, in forum o altera parte irrumpit videt imperium vi victum. Agitatis dein do consiliis, atque ex omni parte SSentiendo multis auctoribus trepidus, Senatum postremo vocari USSit 40 Ea res, quod magnae parti atrum displicere acta decem-Virorum Videbantur, Spe per Senatum finiendae OSteStaetis.

109쪽

ejus multitudinem sedavit. Senatus ne plebem irritandam censuit et multo magis providendum, ne quid Virginii adventus in eXercitu motus faceret.

L. taque missi juniores atrum in caStra, quae tum in ymonte Vecilio erant, nuntiant decemviris, ut omni ope ab seditione milites contineant ubi Virginius majorem, quam reliquerat in Urbe motum excivit. Nam praeterquam quod agmine prope quadringentorum hominum veniens, qui ab Urbo indignitate rei accensi comites ei Se dederant, con-

10 Spectu est Strictum etiam telum, reSperSuSque ipSemrUOre, tota in e castra convertit et togae, multifariam in castris Visae majori aliquanto, quam erat, Speciem Urbanae multitudinis secerant. Quaerentibus, quid rei esset, flens diu vocem non miSit tandem, ut jam e trepidatione concurrentium 15 turba constitit, ac silentium fuit, ordine cuncta, Ut geSta erant, XpoSuit. Supina deinde tendens manus, commilit

ne appellanS, Orabat, me quod Scelus Ap. Claudii esset, sibi attribuerent neu se, ut parricidam liberiam, VerS rentur Sibi vitam filiae sua cariorem fuisse, si liberae ac 20 pudicae vivere licitum fuisset. Quum Velut SerVam, ad 'Stuprum rapi videret, morte amitti melius ratum, quam contumelia, liberos, misericordia Se in speciem crudelitatis dapsum. eo se superstitem filiae futurum fuisse, nisi inpem ulciscendae mortis ejus in auxilio commilitonum ham iuissset. Illis quoque enim filiaS, SororeS, COI UgeSque esse. o cum filia sua libidinom Ap. Claudii xstinctam χSS Sed, quo impunitior sit, eo effrenatiorom fore. Ali- in calamitate documentum datum illis cavendae similis injuriae. Quod ad se attineat, uxorem Sibi sat ereptam δ' illam, quia non ultra pudica victura fuerit, miSeram, Sed ΦΟneStam, mortem occubuisse. Non esse jam Appii libi- dini locum in domo sua : ab alia violentia ejus eodem Se 'animo uum corpus vindicaturum, quo vindicaverit filiae.

Maetori sibi ac liberis suis consulerent. ' Maec Virginio 35 vociferanti succlamabat multitudo, nec illius dolori, nec suae libertati se defuturos. Et immixti turbae militum togati, quum eadem illa querendo, docendoque, quanto ViSa, quam audita, indigniora potuerint videri, simul profligatam jam rem nuntiando Romae esse insecutique, qui Appium 40 prope interemptum in exsilium abisse dicerent, perpulerunt,

ut ad arma conclamaretur, vellerentque Signa, et Romam

proficiscerentur Decemviri, simul his quae videbant, simul

110쪽

his quae acta Romae audierant, perturbati, alius in aliam partem caStrorum, ad Sedandos motus discurrunt et leniter agentibu reSponsum non redditur imperium si quis inhiberet, et Viro et armato Se SSe,' reSpondetur. Eunt agmine ad Urbem et Aventinum in Sidunt ut quisque e bcurrerat, plebem ad repetendam libertatem creandosque tribunos plebis adhortantes alia vox nulla violenta audita

est. Senatum Sp. Oppius habet nihil placet aspere agi; quippe ab ipsis datum locum seditionis esse. Mittuntur tres legati consulares, Sp. Tarpejus, C. Iulius, . Sulpicius, 10

qui quaererent Senatus verbis, cujus juSSu castra deseruis 40nc aut quid sibi vellent, qui armati Aventinum obse- dissent belloque averso ab hostibuS, patriam Suam cepiS- sonti V on defuit, quid reSponderetur deerat, qui daret responSum, nullo dum certo duce, nec Sati nudenti 15bus singulis invidiae se offerre. Id modo a multitudine conclamatum St, ut L. Valerium et M. Horatium ad se mit terent hi Se daturo reSponSum. LI. Dimissis legatis, admonet milites Virginius, in re non maxima paulo ante trepidatum SSe, quia in capite 20 multitudo fuerit reSponsumque, quamquam non inutiliter, fortuito tamen magis conSensu, quam communi conSilio esse. llacere decem creari, qui Summae rei PraeeSSent, Militarique honoro tribunos militum appellari. V Quum ad eum ipsum primum is honos deserretur Melioribus ae 'mei vestrisque rebus reservate,' inquit, ista de me ju- dicia. oc mihi filia inulta honorem ullum jucundum 'eSSe patitur nec in perturbata republica eo utile est 'praeesse vobis, qui proximi invidiae sint Si quis usus 'mei est, nihilo minor ex privato capietur. V Ita decetriadnumero tribunos militares creant. equo in Sabinis quievit exercitus cibi quoque, auctore Icilio Numitorioque, Secessio ab decemviris facta est, non minore motu animorum Siccii caedi memoria reVocata, quam quem nova fama de virgine adso so de ad libidinem petita accenderat. Icilius ubi au-35 divit, tribunos militum in Aventino creatos, ne comitiorum militarium praerogativam urbana comitia iisdem tribunis plebis creandis Sequerentur, peritu rerum popularium, imminensque ei potestati, et ipSe prius, quam iretur ad Urbem,

pari potestate eumdem numerum ab Sui creandum curat. 40Ρorta Collina Urbem intravere Sub Signis, mediaque Urbe agmine in Aventinum pergunt ibi, conjuncti alteri exer-