장음표시 사용
21쪽
Creusa matre Ilio incolumi natus, comosque inde paternae fugae, quem Iulum eumdem Iulia gens auctorem nominis Sui nuncupat. IS AScaniuS, Ubicumque et quacumque matre genitu certe natum Enea constat), abundante Lavinii 5 multitudine florentem jam ut tum re erant atque opulentam urbem matri, Seu novercae, reliquit novam ipse aliam sub Albano monte condidit quae ab situ porrectae in dorSourbis, Longa Alba appellata. Inter Lavinium et Albam
Lonoram coloniam deductam triginta serme interfuere anni: I0 tantum tamen opes creverant, maxime fuSi EtruSciS, ut ne morte quidem es nepe, nec deinde inter muliebrem tutelam rudimentumque primum puerili regni, OVere arma Ut
Mezentius Etruscique, aut ulli alii accolae ausi sint. axit convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula quem 15 nunc Tiberim vocant finis esset. Silvius deinde regnat, Ascanii filius, casu quodam in silvis natus. Is Enean Silvium creat is deinde Latinum Silvium. Ab eo coloniae
aliquot deductae, risci Latini appellati. Mansit Silviis
PoStea omnibu cognomen, qui Albae regnarunt . Latino 20 Alba ortus, Alba Atys, Atye Capys, Capye Capetus, Capeto Tiberinus qui in trajectu Albulae amni SubmerSUS, Celebre ad posteros nomen flumini dedit Agrippa inde Tiberini filius post Agrippam Romulus Silvius, a patre accepto
imperio, regnat Aventino fulmine ipse ictuS, regnum perta manus tradidit is, sepultus in eo colle, qui nunc eSt parS Romanae urbis, cognomen colli fecit. roca deinde regnat is umitorem atque Amulium procreat. Numitori, qui Stirpi maximus erat, regnum vetuStum Silviae gentis legat. llus tamen vis potuit, quam Volunt a patriS aut 30 Verecundia aetatis. ulso fratre Amulius regnat: addit
Sceleri scelus stirpem fratris virilem interimit fratris filiae, Rheae Silviae, per speciem honoris, quum VeStalem eam legisset, perpetua virginitate Spem partus adimi IV. Sed obebatur, ut opinor, satis tantae origo Urbis, 35 maXimique Secundum Deorum opes imperii principium. VicompreSSa VestaliS, quum geminum partum edidiSSet, Seu ita rata, Seu quia Deus auctor culpae honestior erat, Martem incertae Stirpi patrem nuncupat. Sed nec Dii, nec homines, aut ipsam aut stirpem a crudelitate regia vindicant Sacer- 40 dos vincta in custodiam datur pueros in profluentem aquam
mitti jubet. Forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus Stagnis, nec adiri usquam ad justi cursum
22쪽
poterat amnis; et, posse quamvis languida mergi aqua insanies, Spem serentibus dabat ita, velut desuncti regis imperio, in proXima alluvie, ubi nunc ficus Ruminalis est
Romularem vocatam serunt), puero eXponunt. VnStae tum in iis locis solitudines erant. Tenet ama, quum fluitantem alveum, quo expoSiti erant pueri, tenuis in Sicco aqua destituisset, lupam sitientem, ex montibus qui Circa Sunt ad puerilem vagitum cursum flexisse eam submissas infantibus adeo mitem praebuiSSe mammas, ut lingua lambentem pueros magister regii pecoris invenerit. Faustulo fuisse nomen 10 serunt: ab eo ad tabula Larentiae uxori educandos latos. Sunt, qui Larentiam, vulgato corpore, lupam inter paStores vocatam putent : inde locum fabulae ac miraculo datum. Ita geniti, itaque educati, quum primum adolevit etRS, ne in tabulis nec ad pecora SegneS, venando peragrare Circa 15 Saltus. Hinc robore corporibus animiSque Sumpto, jam non sera tantum subsistere, Sed in latroneS, praeda nUStOS,
impetu facere, paStoribusque rapta dividereri et cum his, crescente in die grege juvenum, Seria ac joco celebrare. V. Jam tum in Palatino monto Luporca hoc fuisse ludi merum serunt, et a Pallanteo, urbe Arcadica,tallantium, dein Ρalatium, montem appellatum Ibi Evandrum, qui ex eo
genere Arcadum multi ante tempestatibus tenuerat loca, Solenne allatum ex Arcadia instituisse, ut nudi juvenes, Lyceum an a Venerantes, per lusum atque lascivi an currerent 25 quem Romani deinde vocarunt Inuum. Huic deditis ludicro, quum Solenne notum esset, insidiato ob iram praedae amissae latrones, quum Romulus vi se defendisset, Remum cepisse ;captum regi Amulio tradidisse, ultro accusantes Crimini maxime dabant, in umitoris agros ab his impetum fieri in 30 de eoS, collecta juvenum manu hostilem in modum praedas agere sic Numitori ad supplicium Remus deditur. Jam inde ab initio Faustulo spes fuerat, regiam Stirpem apud Se ducari; nam et expoSito jussu regis insante Sciebat, et temPUS, quo ipse eos SustuliSSet, ad id ipsum congruere Sed rem im-35 maturam, misi aut per occaSionem aut per neceSSitatem, aperiri noluerat. ecessitas prior venit ita, metu Subaetus, Romulo rem aperit. Forte et umitori, quum in custodia Romum haberet, audissetque geminos eSSe fratreS, comparando et aetatem eorum, et ipsam minime Servilem in-40 dolem, tetigerat animum memoria nepotum SciScitandoque eodem pervenit, ut haud procul esset, quin Remum ag-
23쪽
nosceret. Ita undique regi dolus nectitur Romulus, non cum globo juvenum nec enim erat ad vim apertam par), sed aliis alio itinere jussis certo tempore ad regiam venire paStoribus, ad regem impetum facit et a domo Numitoris balia comparata manu adjuvat Remu ita regem obtruncant. VI. Numitor, inter primum tumultum hostes invasisse urbem atque adortos regiam dictitans, quum pubem Albanam
in arcem praesidio armisque obtinendam avocaSSet; OSt- quam juVenes, perpetrata caede, pergere ad Se gratulantes 1 vidit, extemplo advocat concilio Scelera in Se fratris, originem nepotum, ut geniti, ut educati, ut cogniti QSSent, caedem deinceps tyranni, Seque ejus auctorem Stendit. Ju- VeneS, per mediam concionem agmine ingreSSi, quum Vum regem SalutaSSent, Secnta ex omni multitudine consentiens
15 VOX ratum nomen imperiumque regi effecit. Ita Numitori Albana permissa re Romulum Remumque cupido cepit, in iis locis, ubi expositi, ubique educati erant, urbi condendae et Supererat multitudo Albanorum Latinorumque. Ad id PaStore quoque acceSSerant, qui omne facile Spem sacerent, 2 parvam Albam, parvum LaVinium, prae a Urbe, quae conderetur, ore. Intervenit deinde his cogitationibus avitum malum, regni cupido atque inde cedum certamen coortum satis miti principio. Quoniam gemini SSent, nec aetatis verecundia discrimen facere posset, ut Dii, quorum tutelaeta ea loca eSSent, augurii legerent, qui nomen novae urbi daret, qui conditam imperio regeret, Palatium Romulus, Remus Aventinum, ad inaugurandum, templa capiunt. VII. Priori Remo augurium venisse sertur, ex Vulture :jamque, nuntiato augurio, quum duplex numerus Romulo
30 Se StendiSSet, utrumque regem Sua multitudo consalutaVerat tempore illi praecepto, at hi numero Vium, regnum trahebant. Inde, cum altercatione congreSSi certamine irarum ad caedem vertuntur : ibi in turba ictus Remus cecidit. Vulgatior fama est, ludibrio fratris Remum novos tran--: SiluiSSe muro inde ab irato Romulo quum verbis quoque increpitans adjecisset, Sic deinde, quicumque alius tran- siliet moenia mea ' intersectum. Ita solus potitus imperios Romulus condita urbs conditoris nomine appellata. ala-' tium primum, in quo ipse erat educatus, muniit Sacra Diis
aliis Albano ritu, Graeco Herculi, ut ab Evandro instituta erant, acit Herculem in ea loca, Ger One interempto,
24쪽
bove mira Specie abegisse memorant, ac prope Tiberim nuVium, qua prae Se armentum agenS, nando trajecerat, loco herbido, ut quieto et pabulo laeto reficeret boves, et ipsum sessum via procubuisse ibi quum eum, cibo vinoque graVatum, SOPO OPPreSSiSSet, paStor accola ejus loci, nomine Ca 5cUS, sero viribus, captus pulchritudine boum, quum Vertere eam praedam Vellet; quia, si agendo armentum in Speluncam compuliSSet ipsa vestigia quaerentem dominum eo deductura erunt VerSo boves, eximium quemque pulchritudine, caudi in speluncam traxit Hercules, ad primam auroram 10 Somno DXCituS, quum gregem perluStraSSet culiS, et partem RbeSSe numero enSiSSet, pergit ad proXimam Speluncam, Si sorte eo vestigia errent quae ubi omnia foras verSa vidit, nec in partem aliam ferre, consuSus atque incertu animi, e loco in f Sto agere porro armentum occoepit. Inde quum 15
actae boves quaedam ad desiderium ut fit relictarum mugissent, reddita inclusarum X Spelunca boum o Herculem convertit quem quum vadentem ad Speluncam Cacus vi prohibere conatus esset ictu clava fidem paStorum nequidquam invocans, morte occubuit. Evander tum R, Pro 20fugus exieloponneso, auctoritate magi quam imperio, regebat loca venerabilis vir miraculo literarum, rei novae inter rude artium homines venerabilior divinitate credita Carmentae matriS, quam fatiloquam ante Sibyllae in Italiam adventum, miratae de gentes fuerant. I tum Evander, con m rSU PaStorum, trepidantium circa advenam manifestae reum caediS, excitus, postquam facinus facinorisque cauSamaudivit, habitum formamque viri aliquantum ampliorem a guStioremque humana intuens, rogitat, qui vir esset Ubi nomen Patremque ac patriam accepit; Jove nate, HerculeS 30 Salve,' inquit te mihi mater, veridica interpres Deum, inueturum coelestium numerum cecinit tibique aram hic dicatum iri, quam opulentissima olim in terris gens Maxi-
mam Vocet, tuoque ritu colat. V Dextra Hercules data, 'accipere Se omen, impleturumque sata, ara condita atque 35
dicata, V ait. Ibi tum primum bove eximia capta de grege Sacrum Herculi, adhibitis ad insterium dapemque otitiis ac inariis, quae tum familiae maxime inclyta ea loca incolebant, suctum. Forte ita evenit, ut otitii ad tempus praestoeSSent, iisque exta apponerentur; inarii, Xtis adeSis, ad mcdeteram venirent dapem Inde institutum mansit, donec Pinarium genus suit, ne extis solennium vescerentur. Otitit,
ab Evandro edocti, antistites acri ejus per multa aetateS
25쪽
LIBER I. Amox. 11suerunt donec tradito Servis publicis solenni familiae ministerio, genus omne Potitiorum interiit. Hae tum sacra Romulus una ex Omnibu peregrina Suscepit jam tum immortalitatis virtute partae, ad quam eum Sua sata ducebant, lautor.
VIII. Robus divinis rite perpetratis, Vocataque ad concilium multitudine, quae coalescere in populi unius corpus nulla re, praeterquam legibus, poterat jura dedit quae ita
Sancta generi hominum agreSti ore ratuS, Si Se ipse venerabilem insignibus imperii secisset, quum caeter habitu eὶ augustiorem, tum maxime lictoribus duodecim Sumptis secit. Alii ab numero avium, quae augurio regnum portenderant, eum Secutum numerum putant me haud poenitet eorum Sententiae QSSe, quibus et apparitores et hoc genus ab Etru cis finitimis, unde sella curulis, unde toga praetexta Umpta id eSt, numerum quoque ipsum ductum placet; et ita habuisse Etruscos, quod ex duodecim populi communiter creato rege,
Singulos singuli populi lictores dederint. Crescebat interim urbs, munitionibus alia atque alia appetendo loca, quum in Spem magis suturae multitudinis, quam ad id quod tum homi-20 num erat, munirent. Deinde, ne vana urbis magnitudo esset, adjiciendae multitudinis causa, vetere conSilio condentium UrbeS, qui ObScuram atque humilem conciendo ad se multitudinem, natam e terra sibi prolem ementiebantur
locum, qui nunc Septus descendentibus Inter Duos Lucos 25 est, Asylum aperit: eo ex finitimis populis turba omnis sine
discrimine, liber an Servia eSSet, avida novarum rerum perfugit idque primum ad coeptam magnitudinem roboris suit. Quum jam virium haud poeniteret, consilium deinde viribus
parat centum creat Senatorex; sive quia is numerus Satis 3 erat; sive quia Soli centum erant, qui crearitatre poSSent.
Patres certe ab honore, patriciique progenie eorum appellati. IX. Jam res Romana deis erat valida, ut cuilibet finitimarum civitatium bello par SSet Sed penuria mulierlam, hominis aetatem duratura magnitudo erata quippe quibus
3 nec domi spes prolis, nec cum finitimis connubia eSSent. Tum ex consilio Patrum Romulus legatos circa vicina gentes misit, qui Societatem connubiumque oro populo peterent: Urbes quoque, ut caetera, ex infimo naso deinde, quas Sua virtus a Dii juvent, magnas opes ibi magnumque γ' nomen facere. Satis scire, origini Romanae et Deo ad- fuisse, et non desuturam virtutem : proinde ne graVarentur
26쪽
'homines cum hominibus sanguinem et genus miScere. Nusquam benigne legatio audita est: ade Simul Spernebant, Simul tantam in medio crescentem molem sibi ac posteris Suis metuebant. plerisque rogitantibus dimissi, Ecquod 'sceminis quoque asylum aperuissent Τ id enim domum com β par connubium fore.' AEgre id Romana pubes paSSari et haud dubie ad vim spectare res coepit cui tempus locUmque aptum ut daret Romulus, aegritudinem animi dissimulans, ludos ex industria parat, eptuno Equestri Solennes
Consualia vocat. Indici deinde finitimis spectaculum jubet loquantoque apparatu tum Sciebant, aut poterant, concelebrant ut rem claram exspectatamque iacerent. Multi
maxime proximi quique. Caeninenses, Crustumini, Antemnates. Iam Sabinorum omnis multitudo, cum liberi ac Ioconjugibus, venit invitati hospitaliter per domos, quum Situm
moeniaque et requentem tecti Urbem VidiSSent, mirantur, --,
tam brevi rem Romanam crevisse. Ubi spectaculi tempus Avenit, deditaeque eo mente cum oculi erant, tum e Como
posito orta vi : Signoque dato, juventu Romana ad rapiendas virgines discurrit Magna pars sorte, Ut in quem quae sque inciderat, raptae qua Silam firma excellente, primoribus Ρatrum destinatas, ex plebe homines, quibus datum nego. tium erat, domo deserebant. Unam longe ante alia Specie ac pulchritudine in Signem, a globo TalasSi cujuSdam rap- ratam serunt: multi Sque Sciscitantibus, cuinam eam serrent, identidem, ne quis violaret, Talassio serri clamitatum inde nuptialem hanc vocem factam. Turbato per metum ludicro moesti parente virginum profugiunt, incusantes violati hospitii cellus, Deumque invocantes, cujUS ad Solen-aone ludosque, per fas ac fidem decepti, Venissent. Neo raptis aut spes de Semelior, aut indignatio est minor sed ipse Romulus circuibat, docebatque iatrum id superbia sac- tum, qui connubium linitimis negassent: illas amo in Matrimonio, in societate fortunarum omnium civitatiSque 35 et, quo nihil carius humano generi sit, liberum oro. Mol- lirent modo ira ; et, quibus sors corpora dedisset, darent
innimos Saepe ex injuria postmodum gratiam ortam tam 3- que melioribus usura viriS, quod adni Suria pro Se quiSque sit, ut, quum Suam Vicem functu officio Sit, parentum etiam d
patriaeque expleat insiderium. Accedo bant blanditia
virorum, factum purgantium cupiditate atque amore quae maxime ad muliebre ingenium emeace prece Sunt.
27쪽
X. Jam admodum mitigati animi raptis erant: at rapi rum parentes tum maXime Sordida eSte lacrymisque et querelis civitates concitabant nec domi tantum indignati ne continebant. Sed Congregabantur undique ad uitum Tatium, regeni Sabinorum et legatione eo, quod maXimum Tatii nomen in his regionibus erat, OnVeniebant. Caeninenses Crustuminique et Antemnate erant, ad quos ejus injuriae pars pertinebat. Lente ager iis Tatius Sabinique visi sunt Ipsi inter se tres populi communiter bel- 10 lum parant. e CruStumini quidem atque AntemnateS, pro ardore iraque Caeninensium, Satis Se impigre movent ita per Se ipsum nomen Caeninum in agrum Romanum impetum sagit. Sed effuse vastantibus sit obvius cum exercitu Romulus, leVique certamine docet, Vanam Sine tribu iram esse :15 exercitum fundit fugatque fuSum perSequitur : regem in proelio obtruncat, et Spoliat duce OStium Occiso, urbem primo impetu capit. Inde Xercitu Victore reducto, ipSe, quum factis vir magnificus, tum factorum Stentator haud minor, Spolia duci in ostium caesi suspensa fabricato ad idus apte ferculo gerens, in Capitolium adscendit ibiquo a quum ad quercum paStoribu Sacram depOSUiSSet, Simul cum
dono designavit templo Jovis fines, cognomenque addidit Deo Iupiter Feretri,' inquit haec tibi victor Romulus
're regia arma sero templumque ii regionibus, qua modo u animo metatu sum, dedico, Sedem opimi Spoliis, quae, regibus ducibusque hostium caeSiS, me auctorem SequenteS, posteri serent.' Haec templi Si origo, quod primum omnium Romae sacratum est. Ita deinde Diis viSurn, po irritam conditoris templi Vocem SSe, qua laturo ea polia poS-30 tero nuncupaVit; 2c multitudine compotum ejus donivulgari laudem. Bina postea, inter tot annoS, tot bella,
opima parta Sunt Spolia adeo rara ejus brtuna decoris suit. XI. Dum ea ibi Romani gerunt, Antemnatium Xercitus per occasionem a Solitudinem hostiliter in fines Romanos 2 incursionem facit raptim et ad hos Romana legio ducta palatos in agris oppreSSit. Fusi igitur primo impetu et clamore hoste oppidum captum duplicique Victoria ovantsem Romulum Hersilia conjuX, precibus raptarum satigata,
orat, ut parentibu earum et Veniam, et in civitatem ac xcipiat ita rem coalescere concordia poSSe. Facile impetratum. Inde contra Crustumino prosectus, bellum inserentes. Ibi minus etiam, quod alieni cladibus ceciderant ani-
28쪽
mi, certaminis suit. . Utroque coloniae missae plures inventi, qui, propter ubertatem terrae, in Crustuminum nomina darent et Romam inde requenter migratum St, a Paren 2 tibu maxime ac propinquis raptarum. Novissimum ab Sabinis bellum ortum multoquo id maximum fuit nihil enim per iram aut cupiditatem actum est; nec Stenderunt bellum priuS, quam intulerunt Consilio etiam additus dolus. Sp. Tarpejus Romanae praeerat arci Hujus filiam virginomaur Corrumpit Tatius, ut armato in arcem accipiat aquam sorte ea tum Sacri extra moenia petitum ierat. Accepti ob id rutam armis necaVereri Seu ut vi capta potita ar Videretur,
Seu prodendi exempli causa, ne quid usquam fidum proditori osset Additur sabulae, quod vulgo Sabini aureas armillas
magni ponderis brachio laevo, gemmatoSque magna Specie annulo habuerint, pepigiSSe eam, quod in Sinistris manibus 15 haberent e scuta illi pro aureis doni congesta. Sunt, qui eam, ex pacto tradendi quod in SiniStri manibus esset, directo arma petiSSe dicant; et, raude iSam agere, Sua ipsam peremptam mercede. XII. Tenuere tamen arcem Sabini atque inde postero 'die, quum Romanus exercitu inStructus, quod inter alatinum Capitolinumque collem campi St, comple SSet, non prius descenderunt in aequum, quam, ira et cupiditate recuperandae arcis Stimulante animos, in adversum Romani
Eubi ore. trincipes utrimque pugnam ciebant ab Sabinis 25Mettus Curtius, ab Romanis Hostus Hostilius Hic rem Romanam iniquo loco ad prima Signa animo atque audacia sustinebat Ut Hostus cecidit, confestim Romana inclinatur aciesri fusaque est ad veterem portam Palatii. Romulus, et ipse turba fugientium inctus, arma ad coelum tollen S, so Iupiter, tuis, ' inquit, ussus avibus iles in lalatio 'prima urbi fundamenta jeci Arcem jam, Scelere emp- tam, Sabini habunt indo huc armati, Superata hedia 'valle, tendunt At tu, ater Deum hominumque, hinck saltem arces hostes deme terrorem Romanis: fugam-35
quo foedam siste Hic go tibi templum citatori Jovi,
'quod monumentum sit OSteriS, tua praeSenti ope Servatam M urbem SSe, VoVeo. Haec precatus, veluti Si Sensisset
auditas preces, Minc,' inquit Romani, Iupiter optimus maximus resistere atque iterare pugnam jubet.' Resti olere Romani, tamquam coelesti voce jussi ipse ad primores
Romulus provolat Mettus Curtius ab Sabinis princeps ab
29쪽
LIBER I CAP. XIII. 15 arce decucurrerat, et effuSo egerat Romanos, toto quantum
soro spatium est nec procul am a porta alatii erat, clamitans, Vicimus per udo hospites, imbelle hostes. Jam sciunt, longe aliud χSSe virgine rapere, aliud pugnare cum viris.' In eum, haec gloriantem, cum globo seroci simorum juvenum Romulus impetum facit. Ex quo tum sorte Mettus pugnabat eo pelli facilius suit pulsum mani persequuntur : et alia Romana acies, audacia regis accensa, undit Sabinos Mettus in paludem Sese, trepitu 10 Sequentium trepidante equo, conjecit adverteratque ea res etiam Sabinos tanti periculo viri. Et ille quidem annuentibus ac vocantibus SutS savore multorum addito animo, Vndit. Romani Sabinique in media convalle duorum montium redintegrant proelium : Sed re Romana erat Superior.
1 XIII. Tum Sabinae mulieres, quarum ex injuria bellum
liebri pavore, ausae Se inter tela Volantia inferre, e tranS- verso impetu facto, dirimere insestas acies, dirimere iras; hine patres, hine viro orantes, se Sanguine nefando 20 Soceri generiquo reSpergerent ne parricidio macularent partu Suos, nepotum illi liberum hi progeniem. Si assini- tatis inter vos, si connubii piget, in nos vertit iras nos
causa belli, nos vulnerum a caedium Viri a parentibus Sumus melius peribimuS, quam Sine alteri veStrum viduae 25 aut orbae vivemus.' MOVet re tum multitudinem, tum
duces Silentium et repentina sit quies inde ad foedus sa- ciendum duce prodeunt nec pacem modo, Sed et civita tem unam ex duabus faciunt regnum conSociant impe rium omne conserunt Romam. Ita geminata Urbe, Ut Sabinis tamen aliquid daretur, Quirites a Curibus appellati. Monumentum lia pugnae, ubi primUm e profunda emerSUS palude equus Curtium in vado Statuit, Curtium laeum appellarunt. Ex bello tam tristi laeta repente pax cariores Sabinas viris ac parentibuS, et ante omnes Romulo ipsi secit.
35 Itaque, quum populum in curia triginta divideret, nomina earum curiis imposuit. Id non traditur, quum haud dubie
aliquanto numerus major hoc mulierum fuerit aetate, an dignitatibus suis virorumve, an Sorte lectae Sint quae nomina curiis darent. Eodem tempore et centuriae tres equitum 40 ConScriptae Sunt Ramnenses ab Romulo, ab Tito Tatio Titienses appellati Lucerum nominis et origini causa incerta St. Inde non modo commune, Sed concor etiam,
30쪽
16 IT LIVII XIV. Post aliquot annos, propinqui regis Tatii legatos 'Laurentium pulsant quumque Laurente jure gentium age prent, apud Tatium gratia suorum et prece Plus poterant. Igitur illorum poenam in s vertit: nam Lavinii, quum ad Solenne Sacrificium eo venisset, concursu facto, interficitur. Eam rem minia aegre, quam dignum erat, tuliSSe Romulum serunt; Seu ob infidam societatem regni, seu quia haud in juria de Sum credebat Itaque bello quidem abstinuit ut tamen expiarentur legatorum injuriae regiSque caedes, ceduSinter Romam Laviniumque urbes renovatum est Et cum ἶ0 his quidem insperata pax erat aliud multo propius, atque in ipsis prope portis, bellum ortum FidenateS, nimi Vicina Prope Se conValeScere ope riuii, priuSquam tantum robori eSSet, quantum futurum apparebat, occupant bellum facere. Iuventute armata immissa, vastatur agri quod inter 15 Urbem a Fidenas est Inde ad laevam verSi, quia deXtra Tiberis arcebat, cum magna trepidatione agreStium Populantur tumultusque repens, ex agris in Urbem illatus, pronuntio fuit. Excitus Romulus nequo enim dilationem pati
tam vicinum bellum poterath exercitum educit caStra a MFidenis mille passuum locat ibi modico praesidio relicto, egreSSu omnibus copiis, partem millium locis circa densa obsita virgulta obscuris subsidero in insidiis jussit; cum parte majore atque omni equitatu prosectus, id quod quaerebat tumultuoso et minaci genere pugnae, adequitando ipsi mprope portis, hoStem exciVit fugae quoque, quae Simulanda erat, eadem equeStri pugna causam minus mirabilem dedit: et quum Velut inter pugnae fugpeque conSilium trepidante equitatu, pede quoque reserret gradum, pleni repente Portis effusi hostes, impulsa Romana acie studio inStandi Se 30 quendique trahuntur ad docum insidiarum. Inde subito exorti Romani transversam invadunt hostium aciem. Addunt paVorem mota e castri Signa eorum, qui in praeSidio
relicti fuerant: cita multiplici terrore perculsi Fidenates,
prius paene quam Romulus, quique cum eo equi ierant, 35 circumagerent freni equos, terga Vertunt; multoque essu Sitis quippe vera fuga), qui Simulante paulo ante Secuti erant, Oppidum repetebant: non tamen eripuere Se host haerens in terga RomanuS, priu quam Ore portarum objicerentur, velut agmine uno irrumpit. 40XV. Bolli Fidonatis contagion irritati Hentium animi et consanguinitate nam Fidenates quoque Etrusci suerunt),