장음표시 사용
121쪽
Iocis , ubi jam iguerat, quo V. g. pars urbis australis et occidentalis retro valles sita pertinet. Fere semper putem alias petebat domus, non raro medias inter praecedentes collocatas , rarissime Vero reVertebatur in domum, quam
jam reliquerat, etiamsi Vel hujus exempla non prorsus desint. Vel nova attigit loca, quo praeter allata jam exempla , pertinet platea Meupeistraat, inde a m Octobri 12 aegros continens. Vel denique vigere coepit, ubi prima durante periodo, unum modo et alterum affixerat incolarum cujus rei, quae Vulgo oblinebat, exempla habentur in iis quae supra adduximus. In media urbis parte E non quidem intermissi plenaria observata, veruntamen faustiori indigitala morbi eventu. Ibi enim et primi, et ultimi casus fere letales erant. In genere et in urbis arte, quae intermissione caruit, exacto dimidio Septembri, levior
Aedificia publica civilia , orphanotrophia, OSOCOmia,
aliaque a morbo libera restiterunt. Earum autem, qua notaVimus, domuum, lures aegros continentium, II duos exhibuerunt 18 tres, lauatuor , u quinque Satis ergo frequentes erant: plerumque autem squalore eminebant. Actum vero medicO- politicum hoc loco notare liceat, propter Videntem , quo Ornabatur, uocessum. Quoties
enim domum quandam frequentabat Cholera, haec Vacuari solebat et in habitacula auxiliaria cedebat familia, postea in depuratam suam domum rediens. Nullam vero ita Curatum iterum occupavit morbus, cujus rei et alia egregia exstant exempla , et inprimis sordidissima domus, collocandis pauperibus destinata, in angiporto Visscher-6teeg, ubi successive ex 21 incolis 4 1morbo decedebant, hac ratione dein remoto Tandem Vero memorabilis est, in vico imprimis M , ubi aut litorum, aut diversarum dabricarum opificum numerosissimae dantur
122쪽
familiae, earumque non paucae assectae , exiguus domorum, pluries afflictarum, numerus.
Civium ordines, quod vel ex eorum habitatione intelligitur, inferiores fere soli morbum patiebantur, Unus et alter tantum fortunatioruin Longe plurimi tamen aegri ad eos pertinebant, qui, per aestatem saltem, labore suo ictum inveniunt pauci ad illos, qui publice susten tantur. Aegros secundum opificia distribuere minus utile duxi, quia permultorum a non fuere notata Deprehenduntur inter illos plures geruli sar trices, variorum opificum famuli. Nautae item non pauci sic in uno vico, nostrae urne man dalo, 3 affecti et u infantes, singuli autem procul dubio in ipsa hac urbe morbum susceperant Lotrices etiam quaedam nominantur, quas inter et femina pertinet, huic officio Vacans in nosocomi ad Choleram curandam. Reliquorum custodum, qui ibidem degebant, nemo assectus aliam ver in urbe Custodem morbo succumbentem vidi, postquam lintea mina, ab aegrae vomitu humida, supra ignem exsiccarat. Inter Israelitas, quorum, initio A 1832, in hac urbe 574 numerabantur 6 Choleram passi sunt, eorumque 3 decesserunt. Infantum in hac opidemia notabilis imprimis fuit numerus. Fere uo ante pubertatem correpti. Aegrorum autem et incolarum juxta aetatis annos et sexum distributio Sequens est, quibus numeris soli cives, exclusis militibus,
i Incolarum umeri simpliciter ab ultimo censu fuere repetiti. Quuio vero sagittariorum absentium Tationem habere prorsus esset necessarium , eorum aetatem ex libris administrationis militaris A. 1832, hunc in finem humaniter mihi concessis, derivavi. Reductis autem numeris ad 838 sagittarios, inveni, eorum fuisse 5-2o annorum I uo-3 42o 3o-4 296, 4o-5 et 5o-6 6. Io ergo a viris abstraxi Milites voluntarii neque in hac tabula, nec in praecedenti in Computum redigi potuerunt, quum vel eorum numerus satis accurate determinari nequeat.
123쪽
Inter praesidia militari , quorum numerus medius alter hujus anni semestri erat Ilio O, aegrotarunt II, veruntamen defuncti tantum 3 sunt. His addantur praetor militum , sagittarii feminae 2 et infans. Praeterea ratio habenda est nos0cOmiorum militarium, quibus , Propter rerum politicarum conditionem, eo tempore Circiter I 5o erant recepti. In contubernio autem majore
Willemshurerne , quod eorum mille continebat, Maegroti et u custodes holera afrecti sunt , eorumque diem obierunt. Tandem in nos comi militari, ipsi liuio morbo Opposito Leeuisen burg , epidemiae initio 3 custodes
atque pharmace ut eundem passi sunt, nec nisi custodum unu servatus. Summatim , cum advenit, inter milites 3 Cholera Iaborarunt, quorum i decesserunt. Si ergo, qui negros curabant, custodes exeipiantur, minu Sfrequenter leviusque, quam cives assecti sunt.
Tandem , quoad constitutionem epidem iam jam Augusti initio frequentes erant cholerae sporadiene , qu Indoque satis graves. Occurrebant eaedem durante ipsa epidemia, quando et diarrhoeae biliosae aut catarrhales plurimae erant, diaphoreticis facile cedentes. Utraeque illae in domibus, quae holeram exquisitam experiebantur ,
124쪽
non erant rarae. Hic ergo benignam Cholerant nostralem a maligna Orientali distinguendi dabatur opportunitas.
Illam subinde praecedere, fere lamen claudere cenam vidi. Quandoque aegros observavi , spasmis abdominis et artuum Vehementissimis exatos, qui Venae sectionibus fere cedebant. In genere tamen, quos dicunt, epidemiae satellites nec numero, neque impetu gradum attigisse videntur , quo in aliis quibusdam locis , Sceve ning V. g. aut Roterodamo, memorantur. Mullorum insuper erant de sudore nocturno et raecordiorum oppres-Sione querelae, praecipue a cholerophobia aut mutato vitae regimine oriundae. Si et symplomalum nerVOsOrum sexus imprimis sequior frequens offerebat spectaculum. Reliqui morbi febres etiam autumnales, numero ero ut pauci, imo, post epidemiae discessum, optima civium habebatur sanitas. Mense autem Decembri fere epidem ius regna it calarrhus graVior, quem multi pro In fluenga salutabant; neque tamen malignae ea erat indolis. Haec autem de constitutione epidemia dicta coti- firmantur, si mortuorum ultim semestri numero Comparemus eum terminis mediis , ab ultimo decennio
Primus numerus summam funerum menstruam A. 183a
a Iulio inde proponit, alter holerae . ideoque tertius
125쪽
reliquorum morborum ictimas , quartus aedius est ter minus, quem ultimus Cum praecedenti comparat.
Hac de urbe rajectin , quam egressi, proVinciam ulterius lustremus. Ad ipsum Leccae aggerem, prope Vicum Doresta dum referente Oet C ER, qui in hac urbe artem nostram exercet, 3 Sept. rusticus Cholera Asiatica obibas, qui ante biduum ad forum Trajeclinum accesserat, quiti tamen aegros vidisset. Ibidem Ocim ejusdem mensis alter item vita defunctus. In urbe Vicina jam mense Iulio febres intermittentes exceperat aegritudo, multos a
ficiens, sensu obtus praecordiorum , agis abdominis aut artuum doloribus, lassitudine spontanea sese declarans, eruntamen intra sanitatis limites comprehensa. Secuta autem Augusto gravior assecti est, vehementia in abdomino tormina flarens , imprimis Ost ciborum Te igerantium usum , attamen a diarrhoea Omituve libera. Intercurrebant diarrhoeae biliosae. Initio autem Septembris primus in ipsa urbe holeram assus vir
fuit, qui per aliquot dies Trajecti ad Rhenum degerat. Hic restitutus est, dein vero plures affecti doloribus colicis, vomitu, diarrhoea admodum liquida, primum polorata , dein albescente. Orum viginti certe observavit Vir doci. qui similes aegros quinque in ago Vicino, ad Rhotium sit , Cothen numerat. Inier Igos autem Bunni et Odyli rusticus, in agro holera correptus 6 Sept. paralytice Ortuu est. Haec de Cholerae in antiquo Rheni alveo vestigiis. Iselanas urbes, antea Visas gra), nunc praetereo Pergamus autem juxta Vectam , quae hujus provinciae epi demiam cum Amsteludamensi conjungere Videtur. Eum ad amnem a Sept. in pagis Zuilen et Maarssenorupit Cholera Illo loco , ad horae distantiam a nostra urbe sito, irimum affectus, qui pontis curam Ierit,
126쪽
9Oeodem die decessit. Ex annotationibus autem commil. RouBΑc , qui ex Academia nostra e Venit, artis opem asserens, ante dimidium exactum Septembrem duo aegri praecedenti additi, utrique ad amnem viventes, scit. infans biennis, qui prae egestate sordide habebatur, et puella haud melioris conditionis, exadversus ita dictum de mos, parentum incuria paralytice mortua. Utrum que tugurium reliquit morbus primi autem aegri uxor gravissima diarrhoea Obiit. Frequentes e tempore erant inter incolas spasmi abdominales , diarrhoeae, choleraeque sporadicae. er ulteriorem autem Septembris decursum siluit morbus , ita ut a I ad 9 Sept. nemo vel di arrhoea laboraret. Abhinc eaedem reversae sunt assectiones et u ut in ipso pago femina, absque evidenti causa, nisi inetum Velis, holera Correpta est. Diarrhoeae illae ad medium Octobrem perstiterunt, sensim imminutam abhinc Vero evanuere omneS.
In pago Maarsse negotiatrix halecum Israelitica quae brevi ante Venerat Amstelodamo, prima fuit Cholerae victima, dein nauta hujus agi, qui ad eandem bem Davigare solebat. Reliqui aegri, quorum numerantur , cum his commercium non habuerant, imo adnotabilem habitabant distantiam, quo et faber navis lignarius pertinet, longe extra pagum degens ad viam publicam. Haec mecum humaniter communicavit expert. Tunc, hujus loci medicus. Varii ambientes agi in humiliore hac provinciae par. te prope tui finas sili, mensibus Sept et Oct. , paucissi
landiae proximo, Iacunis circumdat , sex aegri observati, qui omnes obierunt irimi Sept. piscator erant
127쪽
septuagenarius, nautaque, Amflelodami jam morbi prodromis assectus. Excelsiorem quod spectat pro inciae partem, solum arenaceum Velaviae atque Goylandiae colliculorum prolongationem , mense Septembri in pagis de Bildi, Baarn, Soest unus Odo aeger visus, etiamsi quavis hebdomade ad forum rajectinum prodire haudquaquam dubitarent rustici. In pago etsi hinc redux , incola assectus, quem
dein mater excepit. Quo minus tamen septentrionalem hane provinetae partem a labe integram dicamus, inpedit, quae A mers&rdiae, in urbe, Trajectinos inter et Velaviae colles, in Emi valle sita, gravissime saeviit opidemia i). Hanc quidem die 4 Sept. puer annuntiabat, qui, praegressa in digestione, holera obiit. Contagii haudquaquam aecusandus hujus urbis medicis Videtur. Verum , 2 demum septima uis post tres alii civium affecti, qui in dissitis habitabant locis et inter se commercium habuisse non videntur. Abhinc ad medium fere Novembrem gravissime saeviit morbus. Cito enim sese per urbem extendens, Ootobris initio jam o, medio hoe mense ultra OOcorripuerat et o numerabat funera Tertia hebdo made ad maximum pervenit et medio fere Novembri terminata fuit , quo temporis spatio o cives afflixit, eorumque letali eventu Incolae autem fere II milli Octingenti censentur, inde notabilis colligitur epi-
i De memorabili hac opidemia Tetulit doct. v. D. LEEU tuis. B. p. 41 et 38 sqq. Praeterea vero, qui, quum morbi impetu auxilium,
quod praesto erat, exhausisset, novum amictae urbi attulit , commilito noster OLLEΜΑ amice Plura mecum communicavit , ad mali his
toriam facientia. Militum numeros a doct. BoEL accepi, primi illic eo tempore Chirurgi militaris.
128쪽
demiae extensio, quae inter atrias urbes uno superatur Lugduno-Batavorum. Ex mille enim civibus aegrotaruntu et e vita cessere 2 ideoque plures etiam , quam in interna Boterodami urbe, vel inter Israelitas Amstet da- menses Epidemiae stadia his aegrorum mortuorumque numeris intelliguntur: ad 4 Sopi O- Oct i
- 16 - .... II Ut autem de illius sed judicemus, monendum St, urbem in antiquam secedere et novam. Illa centralis est, haec peripherica Per canalem , cingulum exhibentem, Separantur. In hae autem praecipua fui morbi sedes, neque ad ipsum canalem, sed in angiportis et plateis, quae hae urbis parte continentur, ubi egestas egit et summa residet immundities. Sic in ita dicto de roote Hau nullam praeteriit domum, omne Vero, quos alligit, vehementissime prostravit Pauperum tabernae, Vel medias inter domus fortunatiorum , holeram experiebantur. Praeter immunditiem autem lenuis ictus praecipue malo contrahendo disponere videbatur. Solent enim solanis luberosis et lacte butyrato fere solis esse Contenti, quibus meliora nutrientia sors haud concessit. Inde fortasse in hac epidemia vermium tantum non uniVersalis erat evacuatio. Vita dissoluta minus ad morbum facere, quam exhibitae causae , videbatur. Altamen vel mundille praeclaris quandoque non parcebat familiis. Varii generis opifices, qui bene vivunt, et in afflictis habiti sunt; quin et ditiores quidam, hi ver leviori gradu In genere in eadem domo lures correpti, cui tamdiu immorari videbatur, donec dispositos attigisset omnes imo quandoque integrae familiae tali obantur hostem. Et quidem eam
129쪽
observabat domorum successionein, ut nunc ob hac parte, Duno ab illa acrius insurgeret. Rarissime ad familiam, quam semel reliquerat, Ostea redibat. Feminae duas tertias efficiebant omnium aegrorum artes. Inler 128 prima funera i infantes referuntur infra I mn aetatis annum et I ultra septuagesimum elatis annum provecti. Ad praesidia, ex ducentis tormentariis composita 5 aegri 3 mortui pertinent. Eadem ergo hic, quae inter Cives generatim spectatos, minor, quam inter Solos pauperes proportio. Reliqui morbi, et ante hanc epidemiam, et ipsa durante, et finita, fere omnes silebant. In urbis ambitu vix aegri occurrebant. In vico suburbano, ad Emum sito, pauci quidam ObserVali, ne Non prope
eundem fluvium, in vicina cogi an diu, incolae diem
L 13 De Cholgia in Getria dispersione Ingressa Cholerametriain , qua partemollaudiae ad jacet, primum apparebat ultimo Julii die in pago Ophemeri, vix horam extra telam sito, feminam affligens, quae , ante sex dies Delphis redux , Olerodam nocte ni degerat i). Insequentibus diebus in eadem familia tres afflicti, ne non femina , quae rimum funus CuT3rcti, Onme nutum, rIeter unam, perierunt. Neque alii hoc loco holeram passi sunt, ubi saltem binas excipias diari hoeas graviores. Quin integra haec regio ieiensis Ptelerwaard eo mense Cholera restitit libera, nisi duos in pago Varili ite dubios casus, sub Augusti finem Observatos, nautae nempe ex infecto loco reducis et Vaga bundi cujusdam hominis. Hujus autem vicinus 5 Sept. Choleram subiit, cujus et uxor, septimana post, nssecta
i Accurate doliis egit doct. v. DoRΡ, medicus telensis, in A. B. P. 207.
130쪽
fuit. Ibidem porro eodem mense aegri fuere nonnulli, Cholera nostrate potius quam Orientali laborantes, neque cohaerentes cum praecedentibus. Inde a mense Iunio autem diarrhoeae et cholerae sporadicae, dolores colici, spasmi extremitatum, teste Oel. A non P, inter incolas fuerant frequentissima. Praeterea in Bela via Inferiore Lecca in inter et Lingam, mense Augusto pagus Oeten, in Tilae vicinia , D, dein eodem mense de linante, Mauri hi et Beu selioni et tantum habuit egros Sunt hi pagi Leccae , ideoque et Trajectinae provinciae contigui. Quae vero unice ex i Getriae urbibus hoc anno a Cholera visitabatur, et vel ea ne graviter quidem, Neo maguin est, ab Oriente Bela viae ad Vahalim silum, oppidum ad montes declives Xstructum, rarum in nostra
Ipso Julii fine miles, ad cives ron in ganos pertinens, qui 27 ejus mensis Roterodam Venerat, rubi et viderat Cholera laborantes. hoc morbo assiciebatur sed leviore tantum gradu Medium autem Augusti exigebatur, qui utilii huic aegro succederent, donee I a. m. alter ejus dem cohortis miles et biduo post u Operarii. in discreti Neo magi partibus habitantes, morbum Contraherent. Plurimi deinceps aegri in septentrionali et orientali urbis parte habebantur, in vio scit qui nondum quintam incolarum habens partem, epidemiae dimidium tulit. Quod illustratur sequentibus iumeris, ubi Λieoruni litteris incolae et his pauperes apponuntur Ultimi nu
Egregie exploravit hanc epidemiam doct. v. ELDIR Vid. A. B.p.603 sqq.