장음표시 사용
141쪽
vierantur. Eorum enim 4 , i. e. ἶ partes , publice sustentabantur, I operarii erant, aut famuli 3 ad medios civium ordines pertinebant, totidemque feminae erant
honestae, sed tenerae nerVOsaeque Constitutionis. In Omnibus fuerant praegressae Vel Causae Catarrhales gastricae,
aut sychicae, Vel disponebat habitatio humilis, humida,
hominum coacervatior, immundities, vita immoderata, imprimis spirituosorum abusus. Quoad aetatis annos erant natio-12 annos Iu aegri o-5o annos aegri .
3o- ο Haec ergo spectant aegros Cholera exquisita Correptos. De constitutione epidemia autem memorabilia sunt, quae protulit doct. GALAMA. Quo scit tempore Cholera accedebat, nulli fere erant aegri , nec quaedam notari Olerat constituti generulis. Eorum vero numerus cum ipsa epidemia augebatur, ita ut, qui Augusti initio non nisi vo curabat, 25 ejus mensis o ineunte nutem Septembri, ultra OO aegros in curam recepisset Vir doct. Etenim plurimi incolarum afficiebantur aut manifesta intestinorum hyperaesthesi nisuque in diarrhoeam , cum turbatis etiam vitae animalis indiciis, aut nausea, O inituritione, spasmis extremorum. Neque mullis deerat sudor profusus, acidus I Vero, qui caute se gerebant, omnes a Cholera immunes restiterunt. Sic autem vixerat incola, qui non uno alterove morbi sJmplomate corriperetur. Alii morbi per holerae regnum silebant, hoc finito redeunteS.
Tandem manifestam sibi fuisse testatur Vir doct. aeris frigidi et humidi efficaciam in epidemiae decursum. l- tendit idem et ad nebulam densam, Oelidum, quae epi-demiae formationem praeCesserat.
142쪽
Io 6 Cholerae jam per Frisiam Iopagationem persequi Convenit, qua tamen in causa vix quid proficerem, nisi doct. BANGA , medicus raraequeranus, delegatis ad sanitatem publicam in hac provincia luendam adscriptus, cui epidemiarum studium imprimis curae esse solet, mihi subvenisset. Ex hujus autem Viri humanissimi annotationibus haurire mihi licuit. In necae ambitu omnis Cholera defuit, si sagittarium, de quo dictum est, et Virum excipias sanitatis languidae, et Augusti in Luthewieri vico ten Cholera defunc
lum. Ad amnem autem Ornam, a necae Oriente, I Aug. in Alikrum femina debilis eodem morbo decedebat, dein 1 Sept. boum emptor, postquam in vicinia Hagae Comitum fuerat, tum insuper 2 pauperes. Eodem hoc mense in pago Terii Orne, ad canalem, ornam cum lacu S necano ungentem, medias inter aquas Sito, trium aegrorum duo defuncti, et ad ipsum amnem in Oidebornase infantes morbum passi sunt. Non procul abhinc in pago Terwispel 4 Sept. ex paupere familia trium aegro rum duo periere, quin ulterius propagaretur morbus; contra in pago OrredT eodem mense ortus, et ad insequentem identidem inereScens, Ex u negetis II emedio tulit, quos inter feminae duae Israeliticae pertinent, solae e 16o Frisiae incolis, ad hane nationem pertinentibus Cholerae Victimae. Nolatur ibidem et femina obiisse, quae Sororem, morbo laborantem, CurBrat. In nullum ex hisce ocis manifesta fuit morbi importatio haec autem magis probabilis est in portum Lem- Dierum, ad Sinum Austrinum situm, ubi 26 Aug. nauta, Amstelodamo advena, bibat, quo die ibidem et funus sepultum est aulae, in ipso mari morbo exstincti. ujus uxor eodem fato brevi decessit; qui vero mariti ex
sequias concelebrarat, comes quidam, in morbo reVBluit.
143쪽
Neque plures hoc loco aegri adfuere in vicino autem Eclitem, prope lacum jeuken una, I Sept. aegrotavit nauta ex Hollandia advena, quo mortuo, et in ropinquo ago Oosterge se Cholera propagavit, ita ut ex ud aegris diem obirent supremum.
Eodem illo 26 Aug. in pago florentissim Heeren-veen vir holera decessit, qui antea per loca infecta iter fecerat. Biduo post ibidem decubuit puella, quae
trans mare Trajecto ad Rhenum Venerat. Haec revaluit; ipsi autem sucoeSsere 9 aegri, qui cum praecedentibus non in contactu fuisse assirmantur In pago vicino Oudeliushe inde a 3 Sept. 5 aegri u funera numerabantur et in intermedio utrique Nyehasko, quod cum pago
Heerenueen fere confluit, dein tres aegri Observabantur, quorum unus tantum Mecessit. Ιis, quae exposita sunt, Iures Vidimus pagos , sibi vicinos, holera fuisse amictos. Praeterea vero alii dantur, ubi neque in epidemiam graviter increvit morbus,
neque in vicinia apparebat. Quo pertinent juiu, prope
Franequeram situm, ubi 24 Aug. rusticia morbum, quem Vehementer retari nidabat, subiit; hunc autem 4 aegri in una domo excepere. Nec non Oudsend medio Septembri in a navibus u funera ferens. Haec ergo meridionalem et Orientalem Frisiae regionem, . . estergoae majorem portionem et evenwoldam, spectant, ubi partim lacus a lurfinae habentur, partim, propius rentiam, XCeISior terra Sylvaeque Onsitae. In stergo autem Frisiae caput urbs o millium incolarum, et seram admodum, et moderatam vidit epidemiam , de qua observationes memorabiles singulari
benevolentia mecum ommunicare Voluit OCt. A VITRINGAco GLOK, qui illi artem salutarem feliciter exercet. Leovardine per integram quidem aestatem mullae vi-
144쪽
18suerant cholerae nostrates; OV u nulem morbus ne in vicinia quidem Obvius, nisi quod ii Sept. peregrinum quendam in enui navicula prope arregam caperet et, in agum raductum . e medio ferret. Verum in ipsa urbeti Sept. demum holera Asiatica decedebat vir, retro moenia prope locum degens, ubi navis necana jacebat.
Utrum vero hinc morbum contraxerit, non On Sint sed attentionem meretur, aulam, qui inter utramque urbem iter perficere solebat, neeam petentem, quo tempore maximum hic alligera epide1nia, subit diarrhoe gravissima fuisse correptum , ita ut navem relinquere non aleret, aqua tamen, Leovardiam redux restitutus est. Triduo aulem post viri primum dicti obitum, ipsius infans diar- rhoea et vomitu corri Piebatur. Hi serva lus est; verum ultimo hujus mensis die ejusdem uxor, media in platea ambulans, subit Cholera obruebatur, et Symplomata maxime characteristica indicans, biduo post soporos animam efflabat. Eodem illo die in opposita urbis parte holera exstinguebatur homo, spirituosorum ab usui deditus, famulus navis Boterodamensis, a qua urbe ante biduum Venerat, Contactum ibidem expertus. In eadem vicinia die 4 Oct ad canalem Misersgrachi, infans Diarrhoea holerica afficiebatur, nec non, diebus post, XId ersus eum habitantes in il dicto Raalma-huren, duo pauperrimae familiae insanies. Hi decessere, servato illo.
Successit iis postea si Oct. ibidem Ioci puella septen
nis, quae probabiliter lusus cum iis inierat. Foetore nu-lem hic canalis reliquas eliam superare fertur. Die 8 cf. tertia pars urbis , angiportum Cil in l31 ea vilissima Visjestruat, infecta fuit. Hic enim femina holera obiit, deo auper , ut prae miseria eger' rime Vitam sustentaret Tum irituum publice morbus
145쪽
proclamatus fuit. Dein I Oet. in miserrimo et soriadidissimo mendicorum aedificio , ibidem sito, femina Cholera corripiebatur, quae sine dubio praecedentem visi-larat, eadem ver jam ab aliquot diebus radicibus ichoraceis abluendis OeCupata fuerat, manibus ergo pedibusque in aquam frigidam immissis Medio Octobri in eadem domo hospes et Vir, qui feminae illius se maritum ferebat, cujus et aegrde gesserat curam, tandemque, 18 cl. hujus utriusque filia Cholera afficiebantur; nec nisi pater evasit. In alio urbis angulo, in angiporto Rosjebruinsteeg 13 Oct infans holera obibat, in qua eadem domo,
adeo sordida, ut Oreorum a Vene Cedere affirmetur, a
ler cum duobus aliis liberis dein exstincti sunt; quorum lamen alter jam reValeScens, Pauperie potissimum sordiumque victima fertur. In genere Vero manifestum fuit, et in huc epidemiae initio, et in ulteriore ejus decursu , sicubi Cholera apparebat, brevi ibidem hanc propagari. Sic, ut italis exemplis et aliud addamus, in platea, ubi Osocomium situm erat, nullus Ossendebatur aeger, nisi Ost quam unus custodum, qui in illa habitabat, domi morbo assectus, ante quam in OSOCOmium transferebatur, a pluribus vicinis fuerat visitatus. Abhinc ibidem 5 6 Cholerae casus Observati sunt, quos inter pertinebat unus eorum, qui aegrum transtulerant, et unus affinium, qui
Nullam fere domum, corte nullam Vicinitatem, quam semel holera Occuparat, continuo reliquit Pauperio res autem fere solos aggressa fuit. Imprimis variis retro moenia locis cumulatim apparuit, media, eaque at
liore et ditiore urbis parte, inlacla servata. Ad 2 3 Demusque 3 incolas offlixit, quorum a e medio rapuit.
146쪽
Neque durante hac epidemia, loca vicina Choleram receperunt. Quae quidem in navicula, prope Cornjum,1 Nov. infantem e medio ferebat, si autem aegri, qui
in eadem supererant, dein , in noso comium pagi vicini Stiens traducti, omnes revaluerunt ostergo ergo, si a Leovardia discedas, a morbo immunis dicenda. Tandem vero in alluvio marino, ad Occidentalia et septentrionalia Frisiae littora, non nisi tres sparsim aegri
observati sunt scilicet in pago Wie 6 Sept. puella, in itinere ad pagum Vrouwenbuur u Oct juvenis, qui utrique restituti sunt denique u 6. m. hirurgus arochiae S ' Annae navem visitavit, in Sinu Austrino positam, ubi holera decumbebat aeger. In nullo vero eorum locorum sese propagaVit morbus. Itaque merito concludere licet, arctos epidemiae in hac provincia fuisse limites ex II enim illius urbibus necam tantum et Leovardium Oecupavit, ex 2 autem, in quas dispescitur Frisia, grelaniis non nisi tu visitavit, immo vix incubuit illarum cuipiam. D 16. De Cholera in provincia Groningana. Frisiae proxima, nunc visenda prOVinoia Groningana, licet ultima in nostra patria receperit Choleram. Haeo enim et Aug. demum initium fecit a femina, quae Ro-terodam conjugem suum visitarat et, per urbem Grο- ningam, in pagum Vicinum Sappemee redux facta, Ostridie decedobat 1). Septembris autem initio in utroque hoc loco epidemia increvit. Groningae eth per integram aestalem satis frequentes
2 Constitutionem hujus urbis epidemiam, Cholerae originem, Proin
147쪽
fuerant cholerae indigenae, quae gra itate quidem anno praecedenti inferiores erant, Singularia ero symptomata, frigus exiremitatum brevis durationis Vehementes earundem spasmos, notabilem imprimis debilitatem trahebant, erantque curatu salis dissiciles. Hisce et frequentes sese jungebant, inter pauperes imprimis et infantes, di arrhoeae rheumaticae indolis, haud biliosae, cum reactione febrili Vespertina, quae in sudorem acidum terminari solebat, accedentibus sub Augusti finem subinde Crurum spasmis. Veruntamon ipsa Cholera Asiatica sese haudquaquam Julii vel Augusti mensibus declararat, quum, Subito,
Sept. sentinam ex Vita eriperet, absque praegreSS CRUSacoguita. Moderata enim et solitaria victum inveniebat caligas nectendo, ne Visitabat, nisi ossicitiam , ubi lanam emere solebat, neque quoddam habuerat cum praecedenti
Habitabat prima aegra in orientali et septentrionali urbis parte ad unesum Schullendio prope lateam.
Bloemstraat. Postridie autem in vicino Boterdie u incolae exstincti sunt, in quibus non magis Outactus erat probabilis altera autem, femina , Oetem sub Iove frigido manserat ebria. Die 3 Sept. puer ibidem corripiebatur, ne non infans, proxime primam aegr3m habitans. Insuper hoc et sequenti die o in urbe aegri ObSerVabantur, quorum erantis in angiporto Breed gang,
prope citatum Schullendim, a media in urbe, O et . Boteringestruat di in occidentali jus parte Manepo ortwalet lemenderstraat 4 autem in navibus, tres scit infantes. in canali amsterdiep, et uxor nautae in Portu
gressus et decursum sagaciter Xploravit loci. DE RIE REILING , vissi
A. B. p. 33 et ii, sqq. ubi et urbis cone primum epidemiae
148쪽
Zuidet haven. In plerisque his aegris suseeptum refrigerium unica explorari causa potuit contactus haud vi dentia erant 1ilicia. Neque navium ulla ex infecto Venerat Ioco. Die autem 6 Sept. demum bini aegri in meridionali urbis parte affigebantur, ubi per integrum epidemiae decursum Vehementissime saeviit Cholera. Ante quam ejus decursus ulteriorem aggredimur de scriptionem, pauca de Groningae opographia praemit tenda videntur, urbis quae in epidemiarum historia ante sexennium tristem famam acquisivit. Hunesus illam ingreditur et lia, conjunctim , nomine elidim,
Eandem Telinquentes. In quorum amnium medio ab
ipsis humilibus agris, qui latiuscule ab amnium ripisse extendunt, Orsum paulatim se erigit editius, ac molliter declive utrimque, a rentiae campis sublimibus ac spatiosis veniens, Velut lingua exilis, sed longa, et sensim e Versus finem coarctans. V ae formatio tertiaria est, ii cujus in parte pene ultima, qua amnium alter Alia ipsum dorsum propius accedens, qua Sistringit, posita roninga est, arctior olim et in ipsissimo solum dors aedificala, deinde ampliata paulatim, et devexa ac humilior utrimque largius complexa i). Itaque in antiquam secedit urbem et OVam, quarum illa centrum occupat et fortunatiorum habitacula continet. Cingunt ea ab Omni parte auperiores, quibus
noVa maxime urbs Conoessa fuit, a septentrione imprimis spatiosius disposita. Utroque separantur Bmne, accedente a meridie canali uide, dies. Ab hac parte novae urbi, dein et antiquae substernitur, de qua dictum est, formatio calcaria. Ab oriente contra et occi
149쪽
soli disserentia imprimis A. 826 manifesta fuit in mias
malis origine. Hoc enim a septentrione et Oriente primum prodiit et vehementissime saeviit, serius demum et minus graviter in altiorem urbis partem propagatum.
Eodem illo loco, prope ita dictum Boterdiep, nunc exorta Cholera est; eruntamen brevi ad Oppositam novae urbis Partem pervenit, Qui postea acerrime inhaesit. Contra antiqua urbs epidemiam vix exhibuit. Quae quidem aegrorum numeris illustrari possunt. Ex 166 enim aegris, ad dimidium Octobrem recensitis, I modo intra ipsos canales Binnendieps), 36 autem extra eosdem Buitendieps deprehensi reliqui nautae erant, peregrini et iii
neratores. In meridionali novae urbis parte, retro Canalem uiderdie 23 7 aegri erant, et quidem in illa media 32. Haec ergo urbis particula est, inter lateas Raummarkt et uiterstraat, quae omnium maxime assii gebatur. In una hic latea Princestruat 5 erant aegri . Caeterum novae urbis pars septentrionalis, ubi coepit epi-demia 56, pars autem orientalis 3 et occidentalis dii aegros eodem tempore tulit. In antiqua urbe pars fuit septentrionalis et meridionalis, novae contigua, uno plurimos aegros exhibuere, singula enim 36 continuit,
ita ut in media urbe I tantum numerarentur. raecipue ergo Choleram passa est OVae Pars urbis, rena eo
solo insidens, longe minus quae argillace imponitur. Qua in causa oppositum cernitur, quod in epidemia A. 826. Illud vel numeris exprimi potest. Altero enim hujus anni semestrio ex 2686 civibus, intra urbis Oenia contentis, obierunt Io i. e. 82 ex mille incolis. Horum vero distributio adeo diversa fuit, ut in antiqua
urbe ex o incolis decederent et , i. e. 6 , in meridionali novae urbis parte o 43is incolis 29 i. e.
150쪽
non nisi 8; contra in orientali ejusdem parte i 6 incolarum 26, sive Io , in septentrionali ex 488 civibus 622, i. e. 27, tandem in Occidentali ex Io I perirent 338. i. e. a 28 ex singulis incolarum millibus i). Exacto dimidio Octobri, i etiam nune aegri praee
dentibus accesserunt ita ut eorum summa esset I , quorum obierunt ut 8. Epidemiae autem stadia his aegrorum funerumque numeris, secundum hebdomades dispositis, essiciuntur: ad Sept. .. 29. I 6. - i I 57 52. - . . I 57. 69. - 28 si 29. 5 Oct. .. 34. I6. Ad pauperiores Choleram pertinuisse, ex dictis jam patuit. Ubi satis ampla erant et bene mundata habitacula, Vix Sese Propagabat Verum, ubi contrarium Obtinebat et aer stagnabat in loco hominibus referto, plura in eadem familia capita langebat. Cujus exempla protulit Oct. DE UBIE BΕILI GH, in naVibus imprimis et tingi portis Obvia. Sic in una navi ex I incolis di tantum morbo fuerunt immunes, in alia familia post Choleram ex si personis una
Publicorum aedificiorum et hospitiorum nullum affixit epidemia, raeter domum pauperum . . , in ita dicto Paulsgan sitam, et contubernium iu platea Peperstraat. In illa enim 5 aegri adfuere, in hoc autem , in quod ex OsOcomi secesserant o aegri eorum 4 et custodum Rfecti sunt. Vix autem evitandum erat, per custodes alios
i)Duximus hos nurneros ex sexiebus, quas publici juris fecerunt de- Iegati ad politiam ejus civitatis medicam curandanis vid. Verata vando in 1826 e roningonisaarynomen et te hien sor o Plaats. Comm. an gen. OEυDOrz. Enet. Groia. 828 in De Divisio ut his eadem St, quam proposuit doct. DE RIES RE1LING I. e. p. 554 et 5.